장음표시 사용
41쪽
Testis omni exceptione maior, idest cui nihil potest opponi ,h quique talis indubio praesumitur, nisi aliud opponatur, facit
semiplenam probationem, & legitimum* indicium ad torturam . Testes d contelles, idest, in omnibus concordantes, de loco, tempore, facto, circumstantijs, de si non in omnibus accidentalibus ne conspiratio videatur plene probant , conuincimi.
Testis, qui probet, iurare debet, alias non iuratus non facit fidem. Debet citari, vel a Superiore vocari, quia ultroneus admitti non debet . . Examen s testium integrum , dc cum ijsdem verbis etiam ba baris a Notario, Vel scriba excipi, dc describi debet, ne dicta testium dividantur . nihil addendo , vel minuendo, secus faciena Scriba poena falsarii puniendus erit . . interrogatoria h suggestiua, quibus in interrogatione testi responsiones suggeruntur, omnino, sub poena nullitatis pronesius vitanda sunt . illa item, quae incipiunt, Ad opportunam Visitatoris interrogationem, opportune interrogatus,dec. 6c sine alia interrogatione subiungitur responsio, etiam sugienda sunt, nisi quando ex contextu sermocis, sola, dicti superioris, declaratio
Caveant, sub interminatione diuinae vindictae Iudices, ne receptis pro fisco fauorabilibus , relinquant, vel interrogationes opportunas,vel dicta a testibus in fauorcm reorum. Omnia enim describi, & interrogari debent,quatenus cognita veritate, dc reis poena, ec innocentibus liberatio concedatur. Testem proteruum, nolentem veritatem sateri, vel irreuerentem, per praecepta, censuras, carceres, cogat Iudex, ad interrogata iuridice respondere . Teliis mutus, surdus, peregrinae lingive, interrogatur perscripturam, per nutus, ver interpretes regulares, si aderint, sin minus per dc uotos, ac peritos saeculares. In principio examinis testium, notanda sunt: Nomen,Patria,
aetas, Religionis tempus, gradus, status. Item si ex officio as sumitur, si a parte est exhibitus, si super tota causa examinatur, si super aliquo articino, verbi gratia primo, secundo, tertio,dic. Si opus sit alios Clericos , siue Religiosos, vel saeculares examinare, id non fiat, sine expressa, suorum Superiorum licentia respective, quibus etiam, ex consensu suteriorum praedicto rum, initio examinis, iuramentum exhiberi debet, alias nihil probant. Excipiunturi autem hic grauissimae personae secularium omni exceptione maiores, quorum depositionibus, etiam non
42쪽
Iuratis , standum eme rationabile est. Quod sub sigillo secreti, aut consilii, aut auxilia poscendi gratia quis nouerit, neque denunciare,neque in iudicio, tanquam testis aperire, nisi a liunde sciuerit,valet, ne in damnum publicum secreti, commi sio cedat. Nisi in Reipublicae , vel alterius graue pr iudicium tale secretum vergeret,quod deinde reparari non posset. Testi , , qui causam scientia sui dicti, siue ex se , siue in terr gatus non reddit, nullo modo fides adhibenda est,in hoc enim tota vis testimonij consistit. - Nominati a testibus, examinandi sunt, si commodE fieri potest. Sin aulcm, notetur in proce siu causa, quare examinati non sint. Pater, ψ stater, nepos, &consanguinei usque ad quartum gradum examinari non possunt contra filium, fratrem, Avunculum . nisi delictum esset enorme, & sine istorum testimonio pro bari non roset. Quidquid sit, nunquam pater contra filium cxaminari cogatur, nisi de expresso consensu Reuerendissimi Pa tris Generalis, aut eius locumtenentis. - Depositiones testium, eis prius lectae, subscribantur, vel signos si scri bere nesciuerint, notentur ab ipsis testibus, additis subscriptionibus Iudicis, S Scribae , qui in primario describat etiam locum , in quo examen instruitur . Si autems ipsi testes aliquid addi, vel minui, vel declarari iusterint , antequam subscribatur depositio, ex integro apponendum erit per extensum singula Maotando, iuxta formam inserius trade
Ordinem, S peritiam in examinando testes, Iudex omnino ostendat, non animum captiosum, & fallacem,sed ad veritatem, Diaditus eruendam accomodatum . incipiat ab uniuersalioribus, S leuioribus, & non statim ad immediata deueniat. poterit Vliijs circumstant ijs, quibus utuntur Consessarij, nimirum Quis, Cui, Cur, Quomodo, Quando, Quibus auxiliis, &C. Procuret, ut probationes, luce meridiana, clariores appareant , quales in criminalibus requiruntur. Ante examen moneat testem de obligatione, quam habet ad dicendam veritatem, & qualis Deo, Iustitiae, Iudici, Proximo , iniuria irrogatur, dum veritas tacetur, mendacium in Iudicio profertur.
43쪽
EXamen intreditur tanquam instrumentum subsidiarium ast
e ruendam veri tatem . eius nomine intelligitur omne cc pcris afflictivum, ut carcer , funis, taxilli, sibili, ignis. Et quoniam haec tormenta testibus , & reo aliquando sunt communia, respiciuntque pro palationem veritatis ex ore ipsorum, ideo huc
totam hanc tormentorum matcriam coaceruamus.
- Tormentum funis non datur, nec testibua, nec reis, nisi ina atrocissimis, S graui simis delictis, superaui adnotatis, prudentis Iudi cis albitrio, & de consilio Patrum. Tempus huius tormenti, spatium Vnius hora: non debet excedere ;&si iuxta deli cti atrocitatem, torturam replicari opus seerit , ea ultra tres vices ad summum, replicari non potest. ita tamen, ut prima vice, quadrantem horae contingat : secundata, mcdietatem; tertia integram horam. Et si praeterea sceleris immanitas exigat funem quassari debere, id senaci bis, aut ad summum ter pro qualibet vice , leuites tamen fieri posse conceditur In grauioribus delictis, Arctatione, sagellis, ieiuniis, taxillis , vel sibilis Iudices uti permittuntur. itavi ce mer dacio, vel de crimine suspecti, nudi cum solis se moralibus, manibus ligati, per tria interualla, sagellis, Superioris arbitrio dire torqueri possint, ac pane, S aqua macerari. idque bis, vel ter repi cari , prout ratio suaserit. Arctatus nescia tarctationis tempus, in quo ter in hebdomada , in pane, & aqua ieiunare debet, & sibi disciplinae flagellae , in publico Resectorio insigere, unius, Miserere mei Sc. patro. Sibili, S taxilli ad tempus duorum Miserere, vel trium, patcrnoster, ix extenduntur.
Ob detestationem autem ne lardi criminis reus igne torquendus est, ad cuius conspectum, cogatur tenere pedes lardo inunctos, breuissimo tamen ic ore, ne reddatur ad ambulandum inhabilis, idque extendi poterit ad duorum Miserere spatium , intcrposita interdum ne pedes urantur tabula lignea,quae ignis ardorem attemperet. χTorqueri nullus potest, nisi ex consilio, & assensu dimnitorii Prouinciae, vel si fuerit Commissi rius a Reuerendissimo destinatus, cum consilio, S assensu, vel eiusdem di finitorij, vel si ratio id suadeat aliquorum proborum,& peritorum Patrua ν
44쪽
qui secos secerit, ossicio priuandus , vel Generalis arbitrio
Sine causa legitima, ct IegitimE in actis probata, nec testitinec reus 7ormentis subiiciatur, sub poena excommunicationis datae in Canone : Si quis suadente diabolo , in iudicem tempta procedentem, qui etiam officio destituendus, de ad id perpetuo inhabilis declarandus omnino erit,reseruata Patri Generali facultate eundem ulterius puniendi,iuxta temeritatis exris sumi, ct depositio facta in tormentis, nulla est eo ipso . uc ausae autem torquendi testes, sunt. Prima, si sint inhabiles ad testificandum, puta infames, viles personae, socii criminis, ultronei, vel spontanei, o c. iiii abluunt
maculam inhabilitatis, vi tormentorum . Secunda, b testes varij in substantialibus. Negantes in iudicio, quod extra dixerunt. Qui intersuςrunt delicto, .ci negast. Qui veritatem ex malitia nolunt confiteri. Qui de mendacio sunt conuicti. Qui vacillant in suis dictis. Qui iuridice interrogati, respondere nolunt, aut Iudicem irrident. 1 ICausae vero, pro quibus reus torqueri potest, sunt. Prima, R dictum unius saltem testis , omni exceptione mMoris , qui de facto principali deponat . quae appellatur semiplena probatio. Secunda, 4 omnia indicia grauia plene probata. quodlibet persectum in suo genere. Tertia, duo, vel plura indicia leuia, insimul copulata. se inuicem adiuuantia. Quarta, ' si reus in tormentis consessus, extra tormenta negari uerit, iterum torturae subij ci poterit, usque ad tres vice . . Quinta, dictum unius testis non integri de visu, adminicula'
tum fama, vel alio indicio leui . . t
Sexta, unum indicium probabile, licet non certum, ut si inueniretur occisus, cum quo aliquis antea rixatus este t. Septima, extraiudicialis consessio, negata pollea in iudicio, si sit probata per duos testes contestes. i μTortura non infligitur reo, nisi prius constet de corpore de
Nec in causa, ubi si condemnandus veniret, grauiorem tortura poenam non reciperet. Conuictus non debet torqueri, cum possit per depositiones testium condemnari. & nulli unquam tormenta applicanda sunt, cum aliunde veritas haberi possit, alias incurrantur poenς, contra
male torquentes, superius fulminatae . Nisi ex probationibus
45쪽
Siliid resultarer, quod per consessionem rei apparere deberet. Et in hoc casu torquendus est, cum expressa clausula, sine praei dicio probatorum, & de quibus est conuictus. Cum opus suerit senis adhibere tormentum id non debet fi ri , nisi peritus assislat, qui liget,& deposito brachia Iaxata componat; ut vel sic charitati, & iustitiae consulatur. Quod obse uandum est etiam de assistentia,&iudicio medici, casu quo tometus, rari torquendus infirmitates, vel animi deliquia allegaret, vel ante appensionem, vel in fune suspensus. Si enim reus in to mentis moreretur ex negligentia, vel culpa Iudicis , homicidii is reus haberetur. Tortura super eodem articulo , nisi clariora indicia superueniant, repeti non potest, nec eodem die, sed diuersis,& sep
Contra maleficia, quae aliquando fieri solent a reis, nE in tot mentis confiteantur, utuntur Iudices probatis cautelis, expoliando illos, alijs vestibus induendo, diligenter per partes co I oris inuestigando, si quid in ore, vel alio loco abscondant, pseos radendo, tormenti genus mutando, & has similibus. Ieiuni, S post factam digestionem torquendi Diat,sune praeci cipue: alia autem tormenta, tali diligentia λrid non indigent. Decretum torturae inserendae non debet fieri nisi in loco, &actu torturandi, nE reus a Decreto appellet. Praemissa igitur vellemen ii admonitione, & minis, duci faciat reum ad locum tormentorum , & sunt ligari, & tnnc Decretum apponat, a quo si appellet non curet, sed scribi faciat, eum appellasse ad effunienda
Omnia quae dicit, quae facit reus in tormentis, etiam suspiria, Notarius ad unum describere debet in actis. Horologium pulueris, suis quadrantibus signatum, teneat Iu dex , dum torquetur reus, quod ab omnibus videatur, a reo at tem minime. Ante torturam omnῖno conccdendae sunt torquendo copia . . actorum , & de sensiones, ne sine legitima causae inretractabit tormentum subire cogatur, qui secus fecerit, I enas contra male torquentes fulminataS incurrit. Consessio in torment s ficta nulla est, nisi sequenti die a reo, posito extra vincula, & timores ratificetur. Debiles, & Infirmi, Pueri, Senes, qui sexagesimum annum attigerant, Parres grauissimi, quorum fama plurimum Religioni confert, torqueri non debent. Si autem eam adeo atrox ci ς normis accid ret, ut aliud fieri oporteret, Reuerendissim
46쪽
rit Is Generalis consenses accedat. Tortura testium mitior esse debet, quam rei
TEstes singulares plenam probationem non siciunt. & si sunt omni exceptione maiores , solam semiplenam, di inchoa
Duo testes contestes, omni exceptione maiores plenam, &dilucidam probationem eiiiciunt. & in poenam ordinariam condemnant.
Probatio euidentissima est, quae ex priuilegiis, instrumentis, O litteris, caeterisque eius generis eruitur. Probatio euidens est, ex testium dictis, reique euidentia. Probatio b minus euidens est, ex probabilibus coniecturis, quae & praesumptiones vocantur. Duo iadicia grauia aequiparantur praesumptioni iuris . .
Carcer . D Ari non potest, nisi ad custodiam, vel ad poenam ἰ
Carcerans non suspectum de fuga, non ad arctationem , ta ante sententiam. in excommunicatione maiorem eo ipso incidit ,& omnibus actibus legitimis priuandus est. Carcer, qui adgrctationem datur, sine consensu Dissinitorii dari non potest, qui etiam domus disciplinae appellatur. Non inhibetur autem Guardianis, vel alijs Super ioribus, posse praecipere alicui ex suis Fratribus, nὰ ex Cella exeat, dummodo rationabilis caula subsistat; non enim Cella est carcer, nec inibi sine caputio, & chorda, ut fieri debet in se mali carcer , permanere possitnt Fratres, nec sibi flagitia disciplinae insigere, di in pane, ct aqua ieiunare, singulis saltem sextis seriis, cuiuia modi tenentur formaliter carcerati facere, nisi id ad regularis disciplinae exercitium aliquando praecipiatur.
REus non dicitur, nisi contra quem inditia, probationesque laborantinec antequam ad iudiciu vocetur per citatione. E 1 Itaque
47쪽
Itaque eaptis insorinationibus, per supra recensitos modos proced. nd , quae-sassicientes sint ad rei constitutionem, reus ipse citandus est per epistolam , vel per verbale praecep tum ludicis , siue per se, siue pcr internuncios . contra enim non citatumn ulla est quaecumque sententia Si reus sit de suga suspectus, poterit etiam ante citationem carcerari: sicuti etiam si citatusis interrogatus negauerit. quod de consilio Patrum, S peritorum in Ordine fieri oportet. ne bonum Religiosi nomen per carcerationem corrumpatur. Ante omnia aduertat Iudex, ne in reorum captura 'cularibus sca datum ingeratur; nisi summum aliquod scelus, & publicum commissum esset, quo scandalum saecularium esset inserius: in quo eius conscienti a oneratur Non est constituendus reus, nisi in informatione constet, delictum esse semiplene probatum, vel adesse aequipollentia ind icia. secus agens Iudex mortaliter peccabit, reus respondere non tenebitur, quia non interrogatur iuris ordine seruato. Ex capitulis ab insormatione ostensilia emergentibus reus,o dine aliquo, & adhortatione praemissa, ac praestito iuramento est interrogandus , monendusque in genere, quod delictum, de quo interrogabitur, est taliter in actis probatum, ut S Iudex illum legitime constituere, S reus veridicE respondere teneatur. & si opus fuerit legi faciat illi urgentio indicia, quae eundem obligant ad respondendum . .. De sociis criminum non interrogetur, nisi delictum sine sociis committi non potuit. Et si reus aliquem nominauerit, dum de eo interrogari non debuit , eius dictum ad torturam indiciva
Impunitatem nulli permittere fas est, sine expressa Reuerendit simi Patris Generalis licentia,& consessio alias extorta Reo non nocet quoad condemnationem , sed solum iacit indicium ad
Reus te itinad interrogatus, sub mortali culpa, a qua, nisi dicat veritatem, in soro poenitentiae absolui non possit tenetur de plano respondere secundum mentem ludicis interrogantis. de renuens respondere sine rationabili causa, habendus est procon- . sesso,& pro tali est condemnandus, vel torqueri debet. Quo casu non dentur illi defensiones , quia non torquetur pro delicto, sed pro habenda respon ione, apposita clausula, citra praeiudicium , de quibus est conuictus, vel consessus . Reus citatus , & non comparens, post necessarias dilationes declarandus est contumax, di ad poenam ordinariam condemn
48쪽
nandus .a qua releuari posit, si voluntarie se praesentet. Interro roria tam reorum, quam testium vulgari idiomatris fieri poterunc secundum cons letudinem: quae autem ex ollicio Ddici s fiunt , latino sermone scribenda lunt. Confessus dicitur reus, qui proprio ore dixit , se tale crimen commisisse , dummodo id timore, metu, taedio non secerit; quia si stultus, vel ebrius consessus fuerit, eius consessio nulla est.. Reo, etiam si consesso dari debent de sensiones, quibus reuocare potest consessionem, probando contrariam euidentiam iacti, vel factam per errorem, &c. Consessiis sponte mitius puniendus erit. Reus repertus excommunicatus, prius absolui debet, quam ulterius examinetur, ad effectum sistendi se in iudicio . quo elapso, in eandem excommunicationem reincidit, a qua iterum ab
solui debet, ut celebrare possit, nisi is, qui iudicat, sit suus Superior ordinarius, qui semel illum complete absoluat.
1 ad ι.aquilia ι pro in desis eo
Desensiones sint de iure naturae, eaeque vix bene fierita possint sine Patrono, qui rei apud Iudicem causam agat,&
ex actis ad illius de sensionem, exceptiones excerpat, dc sensionesque componat, ideo. Nullus unquam condemnari poterit, nisi ei De sensiones cum e. valit ν, competenti termino trium, vel etiam quatuor dilationum, cum spatio trium, vel plurium dierum pro qualibet, ad arbitrium, Iudicis, & iustam rei petitionem prius assignentur, etiamsi con- Mi ..mm. uictus, & consessus sit, etiam si ipse reus non petat. nisi in casu, Bus. d. ιUus quo consessiis sponta illas renunciaret, quae renunciatio non ita , n. 1 truet. ιοIibenter acceptari debet,& eo minus suaderi ; sed acceptata eam Ivim sortitur, ac si reus nihil habuerit, quod pro sua ac sensi Gni c., ad infra adduceret. ἱti c. f.ι 3or Vt commodius , & tutius possit reus suas defensiones facere, Naran inspe- ei etiam si non petatur, assignandus est a ludice Patronus, seu Procurator, qui sit unus ex nostris Fratribus, quantum fieri poteri in hac professione peri tus, siue ex Conuentu, in quo reus est , siue ex alio aduocandus. qui Patronus nominari regulariter' debet areo ipso, de sic nominatus , omnino conccdi. Nominatus autem, nisi rationabilem in contrarium causam adducar,Patroni munus recusare non poterix, sub pinnis , superioris arbutrio reseruatis. Accepi
49쪽
vero Patrono ossicio, a Iudice, sine eludenti,& notabili causa, in processu describenda, amoueri, & impediri non Poterit. quod item seruandum est a Superioribus, siue Pr uincialibus , siue Localibus , quatenus ipsum alijs publicis, vel priuatis Conuentus ossiciis non impediant, & a causae studio ac terminatione diducant, praecipue possit, quoties voluerit, reum alloqui, & cum illo tractare, sine impedimento, etiam extra Carceres polito, in Cella aliqua, vel per Conuentum , in carcere dimisso; nisi aliter delicti ratio suaserit. In grauissima aliqua causa, cui Triremium, Carceris, turae , Infamiae , vel similium I cena imponenda esset, poterit
Patronus peritum aliquem deuotum, ac secretum saecularem adire pro consilio: cui etiam Processus copiam ostendere valebit; & illius ope exceptiones conficere, deknsionesque lastruere. Qua ratione etiam poterunt Iudices, in casu grauissimor prae sentibus decisionibus, ac Statutis Oidinisncncomprehenso, deputare aliquem praestantum , ac petitum Advocatum saecularem, a quo secreti iuramentum exigant, cuius consilio,&voto in discicilioribus caulae punctis procedant. Teneanturque Iudices huius electionis , seu deputationis in processia mentionem facere; & votorum, quae dabuntur originalia in eodem processu registrare, a quibus non pi nunc tuta conscientia, integraque iustitia resilire. His duobus casibus exceptis, tam Patronus, quam iudex, qui ad saeculares, fratrum cau-:sas, pro consilio , vel auxilio quoquo modo dotulei int, re uelationis secretorum ordini S poenas incutrisse blatuta decla
Reis processus copia ex integro, & gratis assignanda est, nisi aliqua breuitatis causa, derelinquerentur, quae ad de sensionem, non facerint. Nomina vero Accusatorum, & Testium, nullo modo reis, vel petentibus , vel non petentibus publicanda sunt, nisi ubita quando eorum iudicio in oppositione alicuius grauis , de infamatorii criminis , iustitia periclitaretur. Nam eo casu, si reus petat, & Accusantium, & Testium nomina sibi notiticari debere , non est ei denegandum. Pc terit tamen ludex ea uti cautela , ut Testium nomina a depositionibus sepalata assignet. Melius etiam futurum credimus , si in casu quo innocentia detrimentum pareretur ex suppositione nominum Actoris,ZZ Testium, quod Iudex in sua aula ostendat proccsum Patr-n0 , vel Procuratori rei, eumque diligcnter iustare faciat, L imposi-
50쪽
Imposito eidem praecepto ,& exacto iuramento de ser uando secreto, circa talium nominum publicationem. remittitur tamen pio, & prudenti. Iudici alterutrum reis exhibere, prout timor Dei, faterna Charitas, & iustitiae desecto suaserint. V Defensiones non sunt concedendae, nisi in Decreto apponatur, quod testcs examinati habeantur pro legitime receptis, &examinatis, sine praeiudicio ulterioris processus, & examinis ; quod intelligi semper debet,etia si expresse non apponatur; nisi reus confessus fuerit, quia consesso ne processum legitimauit. Articulos impertinentes, qui nec directe, nec incirecte causae adminiculantur. Item infamatorios, dummodo necessarii omnino non essent ad defensiones, Iudex prorsus recipere non deberi sed alios reiicere, alios corrigere, pro charitatis acto, & iustitiae complemento, correctionis causas apponendo: legitimos veroci necessarios recipere tenetur, eorum praesentationis, tituli, receptionis, reiectionis, correctionis, temporis seriem in actis adnotando.
Delictum occultum in exceptionibus publicans, non est a diendus. & crimen opponens, quod probare non possit, talionis poena mulctandus est. & Iudicem suspectum, sine legitima causa allegans, iniuriarum actione tenetur ipse Patronus. Testes adducti ad defensam patienter susterri debent,& complete audiri, S diligenter observari quomodo deponant; si super negativa simplici, vel coarctata loco, & tempore testificentur, si dicti scientiae causam afferant, si falsum, vel probabilia dicant. circa quos, regulas de Testibus traditas , obseruar
Exceptiones elici poterunt ab aetate rei, a defectu doli, a praescriptione commissi delicti, a testibus false, varie, vacilianter , animose deponentibus. Ab indiciis , praesumptionibus, coniecturis, a consessione inualida, extorta, extra iudiciali, a corpore delicti non probato , a mentis obsistation , a calore iracundiae , a prouocatione , ab ebrietate , a confessione spontanea, a dignitate personae, a non seruato iurix Ordine , a multitudine committentium delictum , S ab alii fi milibus locis, quae pro rei de sensione facere poterunt; adducendo quae adduci debent cum modestia , Religiosos de
Copia processus, in quo musti inquisiti sunt, de non omnes constituti, sed aliqui ipsorum con Ni maces, non debet dari, nisi .priu5 soch in contumaciam condemnati fuerim. di tunc sociorum nomina non de ribamus, 'riter