장음표시 사용
6쪽
EREGRINATIONEM, Lectores benevoli, quae non lucri, cum negotiatori
bus, sed artium ac virtutum causa, suscipitur, permagna, ad sapientiam,ad rerum usum & experientiam, adiumenta praebere, nemo est, qui unquam negabit. Non etenim sine causa ingeniosus Vivsses, a Poetarum Omnium summo, ob stingulare peregrinationis studium laudatur, ut, qui multorum prouidus urbes, & Vari hominum mores inspexerit. Quid Plato, quid Solon, quid Pythagoras, multique Philosophi alij peregrinando consequuti sint, eruditorum coetui constat. De UlOdoro etiam Siculo, historiarum monumenta confirmant, triginta ipsum annos, peregrinationis studio, consecrasse, ut veram Orbis Terrarum descr1ptionem, lil-
storiamque exhiberet. Quam ut omnium certissimam absolutissimamque, Geographorum clarillimus Ρtolemaeus ille Aegxptius, Anton 1 ni Pij Imperatoris tempore, daret, non solis Mercatorum atque Nautarum informationibus fidem adhibuit, sed & remotissimas nationes ipse , ut labore & dissicultate maxima ita cariosa diligentia, obluit, ac perlustrauit, & Geographicae picturae beneficio, cum sempiterno nominis sui elo io, a se perlustrata, & obseruata, ad posteritatem trans m i sit. Caeterum, hi, S compluresatii celebri tate nominis clarissimi viri,heroico, & mitiore Vsi sunt saeculo, quam, In quod nos,temporum& hominum malignitate, incidimus. Periculosam quippe, imo, Vix Regum ac Principum legatis, Iam tutum est ob latronam, ac nefariorum hominum frequentIam, qui omnia passim itinera, ad caedem araomas parati occupant, diuersas peragrare regiones, Varias perlustrare Urbes ac oppida, peregrinos p
Tum ac se ritus ac conbuetudines, octaIari ob atione, conspicere. Et, si pestiferis it
teratissimorum conatibus, & funestissimiS sicariorum in siidus, Optima, ingenuorum hominu studia non impedirentur: Noli sunt tamen Omnibus eae facultateS ac opes, quas dissiciles,&remotae peregrinationes. r Quirunt Non omnibus id corporis robur , t molestias & dissicultates itinerum qiaeant perferre. Qusi vero maxime,opeS, si vires etiam, Valetudoq; suppetant; Varie sunt. ac d meris diuersorum,conditiones multi functionibus publicis, multi priuatorum negotiorum mole obruti, non positant liberalem, M lauaclabilem inclinationem suam, eorum locorum inspectIone, quae historiarum,& famae praeconio, celebra sunt satiare His & similibus incommodis praesenti instriuro nostro occurrendum ,& multorum Vot1S, Quorum ego sermonibus ac literis frequenter incitatus, considendum este putaui Vt n1 mirum, nunquam fatis laudato, Cosmographico Abrahami Ortielij Theatro, quo iam pridem ipse tam Belgis tuis, quam exteris etiam nationibus innotuit, Topographicas Vrbium & Oppidorum delineationes coniungerem, eo duod argumentum hoc nostrum, cum Geographia tam arcta sit societate comunctum, Ut noua qua clam & mutua eam luce perfundat.Quod enim Geographia de Vniuersae terrae situ generatam, & summa ria ouasi narratione, recenset, haud secus, atq praecellentes pictores, quos Inventores Inde Vulgo nuncu damus elegantem &venustam exhibituri picturam, potiora prinS lineamenta,&precipua corporis memiabra per dispositas & usitatas lineationes, generali idea, deducunt, Qua de re Albertus ille Durerus h oricus, opus perelegans conscripsit;)Id Topographus, separata certarum mundi partium, puta urbium, Oppidorum,Insularum,fluminum, lacuum, montinm,fontium,&C. enarratione, hia oric explicat, & speiactantium oculis, quasi oppidum, aut locum ipsum coram intuerentur, proponit Quod quidem, cum tertio hoc urbium Tomo, ut laboriosa, ita artificiosa Francisci HOgen bergi j manu historicis etiam nostras enarrationibus, optima fide, ex Veterum,&recentiorum scriptis, ex communicatis doctissimorum virorum sermonibus & literis, ex Obseruatione demum propria a nobis, pro Virili, praestetur,& Vrbium, oppI doramq- icones, ea forma exhibeantur, quae vicos omnes, plateas, aedificia,areas, 1 pC LaetorI mani teneo ooculos potaat: diuinare equidem nequeo, quidnam Geographiam, historica enarratione Iuun ratam, a manates. addam etiam curiosi, ulterius,ad plenam mundi cognitionem requirere possint, aut debeant, Maxi me quidem si notum iam diuersarum nationum & linguaram hominibus Ortici ianum Orbis I heatrum, nostras urbium Tomis coniungant. Id, quod clarissimus Vir,omni scientiaria nitore perpolitus, Domimia Cus Lampsonius, singularis mihi amicus, venusto, elegantiq, carmine, & lepidissima Abrahami Ortielii, cum Branio concertatione, quae Praefatione immediate subsequitur, prudentissime etiam conlulit. Atqa hinc commoda, utilis simul,& iucundissima contemplatio, orietur. Quid etenim dici Poterit, aut tingi)uia cundius.Quam in loco aliquo tuto, & a periculorum metu alieno , apud PenateS dom eHicos, uniuersatri terrae. Quam inhabitamus, formam,regionibus diuersis fluminibus&a qui S discretam, Vrbium,& oppido
rum nitore ornatam librorum istorum praestidio intueri, illudq; inspectione picturae, & adiunctarum narrationum lectione cognoscere, quo dati j longis & dissicillimis itineribus vix Inquam consequi potu runt 3 An ne ea ratione, maxima videmur itinera, flumina superasse, ac maria, ocalium quasi mundum ingresti dum remotarum gentium, & populorum urbeS, diuersOS Viuendi ritus, diue I fas habituum . .mas. de quibus varij, & magnorum sumptuum nunc passim libri scribuntur ) quae nostris sunt urbis 'sitio utari dilio entia & studio adpicta contuemur Et maxime, cum citra metum ullius, vita osorum 1 tum contagiῖ hisce in libris peregrinari liceat. Fi t namq; frequenter, Ut, q ui longinqua itinera, Incertas, di periculosas nauigationes, mundi cognoscendi gratia, suscipiunt, earum gentium quibus cum longa
7쪽
consuerudine vivunt, corruptelis ac viiijs infecti, ad suos reuertantur: sed horum librorum praesidio, to tuS conspicitur mundus, salutaria virtutum percipiuntur exempla ,Viri, eruditione,& virtutibus 1llustres, cognoscuntur: Nihil de vitiorum contagio, quo certae nationes obnoxiae, pertimescendum periculi. Erit igitur in hoc nostro Theatro, quo se historiarum, & peregrinationum studiosi, citra discrimen,& pericu tum aliquod, oblectent, dum varias diuersarum urbium formas, constitutiones, ac situs, dum quid n hs maxime exercetur, studiane, re qualia ista potissimum, Vigeant, An mercRtura tractetur, cogno1cenr. Erit qucd Pictoribus sit recreationi, qui loca aprica, am nos fructiferosq; Colles, mirabiles fluminum lapsus, mirabiles urbium, montium, insularum, lacuum situs, quos non semper ad viuum delineatos ha bent ρxcerpere, suisque tabulis atque operibus ad ornatum, maxima cum voluptate spectantium, inserere poterunt; Quod a plerisque etiam factitatum,frequenter obseruaui, Erit, quod Architectos reficiat, dum magnifica diuersarum urbium aedificia, moenia, muros, & propugnacula, pro diuersa temporum, di machinarum, quinus impetuntur, ratione, contra in intentes hostium in Iurias offensionesque, excitata, in Theatro hoc nostro conspicient, quorum Visendorum gratia ad remotaS regiones frequenter proficiscun
tur Erit etiam ijs,qui a grauioribus studijs liberi,otio abundant, Vel,qui ob laesam afflictam in valetudinem
sedentariam comitur itam amplecti, ampla suppeditata materia, qtaa honesta dignitate, otium & tCedium fallant.Denique & ij, qui ad Rempublicam gubernandam vocantur,Vt variarum hic urbium icones videbunt, i εἰ diuersiarum gentium instituta; Respublicae moreS, consuetudines cognoscent, & optima, ς' ad Rempub. suam formandam, exempla inuenient. Neque porro ijs tantum, qui exteras regiones, varias ob causas, inuisere ac perlustrare nequeunt, utiles erunt, & iucundi nostri labores, verum his etiam gratiis me accident. qui longznqua, studiorum, vel qualiscunque rei, gratia, itinera, & profectiones, conantur suscipere. Illi namque horum librorum inspectione exercitati, certa quadam ration C praeperabuntur, ut non ad incognita sed quodam modo sibi perspecta loca deueniani3 quod in ijs visendum, quod fama,& communis omnium opinio,tanquam celebrius depraedicat, multo deinde commodius, compendiosius. & accuratiari indagare poterant Ita namque anno elapso accidit, Vt clarissimus amplissimusq- vir, D. FranciscuS Uumsdormas, non maiorum tantum imaginibus, sed scientiarum etiam,virtutumq plendoribus, vere nobilis, cuius Bibliotheca, in remotissimis mundi regionibus, incredibili diligentia ac sumptu comparata, optimi historicorum,di eruditissimorum hominum iuuantur conatus: ad Vbiorum Metropolim Agrippinam Coloniam quam nunquam ante Viderat, animi gratia, deueniens ea, quae exteris ad urbis commendationem exhiberi, & visu iucunda esse solent, iam annotata, & quassi sibi perspecta habens, designare potuerit, ut mihi non peregrinus, sed notus in patria hospes,Videretur. Ea quippe, ex primo urbium nostrarum Theatro. in quo Coloniam Agrippinam patriam nobis charissimam expressimus, obseruarat. Ita, in Italiam, Dominam & Reginam Europae, abituri, ut amplas mea Res p. Vni uersitates praecellentes, totius antiquitatis vestigia, infinitam, & inexplicabilem aedificiorum,ac operum varietatem, cultissimos agros Florentis Imperij sedem conspiciam,& admirentur, De quibus antiquae historiarum memoriae, varia & stupenda perhibent, Illi inquam, Ut plurimum, eam italiae partem, quae Floro, reque ipsa testante, toto orbe terrarum pulcherrima est plaga, Campaniam, Plinio, merito, isti-Cem, primum adire, ac perlustrare solent, ut amoenissimo in ea Liberi, Cererisque desectentur certamine; iucundissimas Fontium Baianorum contemplentur delitias: montes, sulphureas ignitasque exhalationeS eructanteS: VrbeS, portus, paludes famosas,cryptas, ac specus ingentes,ac infinita demum alia naturae, S artium, quae luxus Romanus, hoc loci, peperiti opera. Haec autem omnia. peculiaribus Iheatri nostr Itabulis, tam graphice, praestantissimi viri Georgij Hosnaglij Anuerpiani, opera quem rarae dotes naturae, non artificis institutio praecellentem edidere pictorem exhibentur, ut ea, qui studiosius inspexerit, quid in Universa Campania, maxima obseruatione dignum; quidnam ipsi in ea potissimum inquirendum; quaenam loca, aut euitanda, aut, ob praesentissimum cautius perlustranda, periculum, iam ante rudi cognitione, intelligat, quam iter hoc ipsum ingressus fucrit. Sed neque per se commendati operis, hic laudationem suscipimus, quod diuersarum linguarum edi tio, frequens distractio & Eruditissimorum virorum commendant elogia, quorum aliquot fallem publica esse voluimus, alia vero, & venusta& prolixiora, ne in immensum Protegomena excrescerent, in pro imam oportunitatem reseruantes.
Sunt porro, Vt intelligo nonnulli, qui nosce Vrbium Tomos, atque institutum hoc nostru m, genusquς argumenti, ob studia, quibuS me, vocationis gratia, consecratum sciunt maligne rodunt, & superstitio Greprehendunt. Verum hi grauissimorum virorum, Hieronymi, Isidori, Bedae, Orosi j Roderici Toletani, Roderici Santi j. Aeneae Sylvij, loannis Gerundensis Episcopi, Alberti Craniij. Osorij, & complurium aliorum meminerint, Quos a nemine hactenus reprehensos existimo, quod, licet ecclesiastici, historicum sibi argumentum scribendi delegerint. Varia etiam &diuersa diuersorum esse studia meminerint, natura ad picturarum Sc ectyporum amorem, & admirationem me rapi, non nesciant. Ferant illi amare me & sC-
qui quem mihi natura honestum indidit, sensam, cum & ille a sacris studiis, non modo ali enus non sit, sed Iucem etiam permagnam ijsdem adferat. ln quibus varia quandoque aedificia templum,Regia Solomon: Si Sion, Vrbs Hierosolymorum. Bethleem, D. Pauli patria, non obscura Cilicum Ciuitas,&similia mulza, quae instituti nostri sunt, describuntur. Sed, ut ab his tandem, qui neque picturis, neque Geographicis delectantur iconibus, quibus etiam hi nostri non sunt nuncupati labores, ad benevolos nos spectatores conuertamus; eos, ut peramanter rogemus,
iam reliquum est, quo conatibus & stud ijs nostris bene faueant, ijsdemque ruantur: Ac demum precemur, istices sint, ac Valeant.
COLONIAE AGRIPPIAE ANNO M. D. LXXXI.
8쪽
stare Theatro Pictura expressaπ, quot, puto, - terra gerit,
mutus Orteli' nostra ,spectinia Theatro Terrarum dederat, qui sola cuncta siso,
Litem agitatis, uter laborantefere A amicidLis minime facilis, carus uterque mihi, Sic ego. Sed cause se mox adcingit agenda, Me,renuente licet, iudice,uterqueμα.
- TRVNVS prior: Ipsa domos inuenit,s
mrbes Condere de patrio vertice nata Dea.
Expoli sequeferos mores, re agrestia corda Civilem ad vita molist alma modum Munji s muris Uruxit s artibuae urbes, uuotquot ut hinc animum, corpus N inde beant. Iura, magistratuque dedit anctumque S
Terroris malis,prasidios bonis, Ut male pro meritis, isios siua poma sequatur. Hi probitate sua pr4mia digna ferant. Neu, quia terrarum sola sunt magis urbibin
ampla, His ab eis vinci nobilitate putes. ne ampli reliquis, Sol aurem,aurea Luna,
siunt coeli nobiliora locis E ina nonne sua vese excellentior ora ent PBysima mese licet, sit minor ora sua. Luin caelum soli una ut ribet, re Uris; se decus omne ora vesis N ipsasuum.
Sic adamin auro potior,quo clauditur, auri Attamen es moles magna adamate magis. Parum s est cycni melior canor, illegruum quam Dispersus nubes clamor in aethereas. guo laesitribus coria me nauibuae aequor;
Hoc sine terra skis urbibus esset iners. Nulla hominum inter se commercia, vita fr
Non hominum, nulgo more, nec arte foret. uJa memoranda oculis dessectacula nabet
Vrbes, s muris oppida clausa suis'
Vrbes dat plateas recto procul agmine ducias , Dant fora, ni vari s copita pulchra locis. Templa perini liis decorata palatia, circos, Dat Tastos: thermas amphitheatra,tholos , Culminibusque polum ferientia Mauseotia,2 praecinctasuis atria porticibus, Pyramidas arcusque s Niliacos obelisios.
Vasi procul fornix plurima ducit aquas.
Dat portas,turres, spropugnacula. arces. Dant portuS, pontes, marmoreasque domos Nec tua, Dinocrates, iuuat hἱc ars sola videte.
De s Apelleae, Phidiacaeq; manus. Deniq; pingeris magis urbib. Optica gaudet, Ars delectandis Optica nata oculis. Maior s hinc pictas urbesentire voluptas: uam terra in tabuli plana geographicis.
Iure igitur noserum, cum det potiora Theatru, Sint minuae ampla ficet,laus mea maior erit. Et librum grauiore meum mercabitur aere
Solertes oculi cui potiora probant. At contra ORTE LIV SP allis quas condidit urbes Vrbanasque uomos, ut libet, ipsa colat. Rura mihi, segelidis placeat in vallib. amnes, Et nemora,vi quondam siumme Poeta tibi: Vrbium ubisrepitum spopuli tabularia,s
Insanumquinorum, errea tu fugis. Scilicet haud ustas Bruno, rm repperit artes. Luin e commodius quasibet urbe colit.
Vos er hic, en, Iudex, libet hanc cui fingere
litem Luippe ea nos inter nulla nec erit, nec erit Legiacos inter strepitus, curvique nequibat,
Nunc Stabulet ano fingere rure pote t. Ipse ade) Pietas, Antraa, ZEdosque, Fidesque bum eiectae, vel modo rure latent, Vltimavelposuere in agriae vestigia, s inde Ad coelum volucri, se retulere fuga,
9쪽
Vrbis amator erat Fusius, tu ruris Horati tera qui F co, penegemellus eras, Musiarum tibi coetus amat nemus,'fugit mrbes , I sibi ut tota mente vacare queat. Iguorasque locum potiorem rure beato. ec tibi iam quamuis maxima Roma placu. Rus itidem Onelius prsert, ut Horatiuου, mrbi,
Utque animi, distant nomina s ipsa pa
Fumosas Fusius,fumo qui concolor, urbes
Et referens Fusii nomina Brunus ament.
Hactenuae Onelius. Sed N addere deinde parabas Tramio cause plurafum sua r se Geographicassic laudatura tabel as , Ut bisa Brune, tuis utiliora probet. An ego auertens: Vesram hanc compon re litem Sic, inquam , ut vestrum vincat uterque,
Teletur toto, tabulis quem rettulit, orbe Laus magna Ortebo, nec tibi Brune minoriuuare, ut seuaue magis dulcessisse inter amicos s uamsicus,est Brunum cernere oe Ort hum: Gratius atherios ignes lectare, colore
Haruleo liquidi sie hociantepoli. simas ora μη seciosior addita veste es. 9 cessat disiuncta vestis, s ora decente
Atque adamas, nudum si contemplere, minus
Auro si mclusium, quo capiaris, habet:
Denique ut urbs, spars vicini ruris eodem
obtutu, atque uno tempore visa iuuant Sic non inter si ve os conferre labores,
O Socj hacsemper res odiosa fuit)Aut illam huic, aut hunc illi praeferrei, sed
istum AEque hunc aquali tollere laude placet. Bibliopola igitur coniungat utrumque Thea
C Ueo, ut ex unm fiat utroque liber. Sic duo consituent oenum Amphitheatrum i
Iuncta Theatra magis grata duobus erunt. Ne pectatorem, renuat nisibula, pigebit Duplice opus duplex aere parare i Dominicus Lampsonius, Bru-
Ea tibi retinens insignia pri-
sina vita, Prater man edu, ros e tergore vestem 2 Campanus. Otia cum tibi I, aliena nego
An ego,quipatrus e sinibin exsul oberro, Nec mihi rex reliquin, nec Di mansere
Horreo cum subot tel sola doloris imago,
Aculus. Nescis inquio depellipe forem aest' Sedibus ecce meis iam succedemin euntes, Non procul hinc internaceis cacumina,
flos, Hic apud irriguum tibi fagina poculasu
m perno, botulis,di tardis pinguibin
addam. Campanus. Si iuuat ergo meos referentem
audire dolores, paucis. Esanimus refugit meminisse, hac accipe
10쪽
onaralesia mihi, qua iacre aquor ericis, alia musta patens, ubi Scaldis deuehit
Oceano,tollitqueFuas Adripia turres. Hic me grex oum ortu lanaque beabine, Complebat latis qui mollia pascua campis; Vnde mihi facilem vitam, uxoraque para
Prolifica, oenistis, quos indurabat eidem Vit perpetuu bissenos pub Iouesudor. Hic ego malebam dominusque paterque
Sedibus an sis, quam viuere mos iter um
Finitima, quo ferre mea de corte solebam, Lina obole, lacpressum, matribus agnos Avulsos. eo mihi ritior esse videbar, Luod quamn sibi Natura postulas uae, gula praebebat, nec opesposcebat ab urbe,
Aurea, dum, Pacis riderent numine, ra.
o postquam populatur agris feru omnia,
miles; incus acdiui ου meminifugitare vo
Vultet o insecro, vel si qua rapacior ales Pars adiere nouum, Carolo quem principe nobis
Enimis erunt,mudum,propiusue profeciti, Pars Celtas, alij remis velisque Britannos. Di fugere greges, vix ipsium me quo erro
Crudeli eripui vagor exsu nuduae inop q es Lui vix antesolo patrio, me posse reuelgi Credideram eo cluduntsi tria vocem. Aculus. Parce precor lacrymis, lacrymas pasoria virtuNRespui est caelistatium,quo vivitur ingens, e placent siluae luarum copia nobis,
Suefenex mauis ciuilem ducere vitam.
Nuper forte mei vicini tecta Georgi,
Cum subj, paruis stat s luseranda per om
bem Oppida clara dedit, quibus omni ae auea primus e Coenia circumduxit, s mo ater sacrauit sHuc primum egresso luis, S montibis altis Fama eri a res cos se, utfortius hostes
Idem victores parta virtute quiete, Iustitia, s Pacis coluerunt protinus artes. Hic nunc mam cis templis pia thura cre
Hic gaudet domini versarigleba labore. 6ωncta Vpedita leno aΨrea copia cornu. Sui mage proficiunt, hi rerum Fumma tu
Hos alij tanquampatre venerantur,amant que Sic tamen, ut pramas,tus immutabile seruet. Tali principeto narrant carpsse Animium ternam alitibus, primu inarticibus, urbem.
Sed tibi ne longe peregrina exempla petantur, Vrbs antiqua iacG vicina Golonia nobis Hano Vbj quondam n ripatuere parentes Tos habitu proprjs aruis, qua magna tene
&dgrauis urgebar vicina iniuriagentis. Ergo sibi nomen retinebunt usique Coloni. Sednoxat premit,tibi Ao Georgius ipse Constror, qu* seru monimenta nepotibuae abdit, Aurea cum nobis iterum luxcrasina surg .
Mulit orator canis Ortensius o-
De antem Iunonis auem ,gen -- misis decoram, Fandentemque alas, caudamque adterga ro
. Ionstrantems vago conuiuiaepicta colore Θ era, purpurea pasiim qua luce repleta