Physiologia medicinalis

51쪽

SEc T. III. DE SANGUINE. 33

non tamen ab iis Semper mutatur ' . Cum organis alionem CODSerVat, Vitalitatem simul rotastaurat, ostque incitamentum Vitale g. 74. n. 5. , qtio Partes organicae Carere Vel e Xiguo tempore non POSSunt. Ponit Sanguis omne S organismi partes in ne Xum Chemicum et dynamicUm, quo simul in unum eundemque CODSPirare Va-Ioant finem ; confert praecisuum munus ad officiendam , conservandam et distriti Uendam tem

peraturam animalem. Denique imponderabilo illud hioticum g. 67.9 Sanguine Cooperante evolvitur , ejusque ope facile etiam Pro P agatur.') Contagia Varia, VariolDSum , morbillosum etc., sanguinem veluti transiliunt, ita ut humor idem de contagione nihil participet 3 ipso etiam sanguis hydrophobia

laborantium contagio Sus hucdum non advertebatuP. Sic etiam terebinthina , cuti infricata, urinae violaceum impertit Odorem, Sanguine immuni relicto; moschus dein excretos humores odore Suo inficit, intacto sanguine; donique secretio nos morbosae citissime saepe ad alia mi. grant loca, Sanguine illaeso.

Quantitas. Volumen. Caior. Difficiis omnino eSt, Sanguinis in humano eorpore existentis definire quantitatem, quod discrepantes Μ ou Iini, Harvet, Eoi I ii, Halos ii sic. ostendunt calculi ' . Etenim magnopero differt ejus humoris quantitas, pro con Stitutionis , aetatis et Valetudinis disserontiis. Ostondunt tamen haemorrhagiae lethales, est docollatorum exemPla 2O 28 Iibras sanguinis inhumano circumire corpore, adeo, ut humor isto: circitor officiat corporis totius Partem ). Est autem certa sanguinis quantitas, quae cordis et vasorum capacitati reSPondeat, eaque iuste ro-

52쪽

54 LIB. II. CAP. I. DE PAR T. CONST. HUΜ. co ΠΡ. Pleat, omnino ne CeSSaria, quod duae aut tres cruoris librae , subito remissae ostendunt; SequUntur enim subitaneas haemorrhagias animi deliquia , aliaque Ur 'Vict Sympto mala; De C rara Prostant Exempla , ubi perditae aliquot sanguinis librae mortem attulerunt , tum vel maxime, cum e laesa fluXerunt arteria. Ingens vero et

in crodibilis fserme ejus humoris perdi potest , sino immediato vitae discrimine , quantitas , ubi id pedetontim accidit; ea quidem de causa, quod

medio tempore humor reproduci possit, et vasa tempus nanciscantur, quo contrahere Sem et va-Ιeant, et.volumini sanguinis diminuto ad commodare.

Nec Volumen sanguinis , multum omnino inconstans , definiri Potest: eXPansiva enim CrUoris vis a calore libero, ab externi aeris pressione et a mixtione ejus dependet. Videmus hinc sanguifera Vasa turgere, membrorum UOI Umen aia geri , et cutim rubore suffundi , Ubi animalis temperatura per Causa S e X terna S vel internas in- tonditur. Ρallet e converso Cutis , Collabuntur vasa sanguifera , et Concidit Vitalis turgor calo-xo imminuto. Cum o Xygeni Um Contractivis, et

inflammabile expansivis praevaleant Viribus sq. 7.J , ab horum Princi Piorum Pro Portione, quae

mutari per cauSRS Vriri RS PO te St, Volumen sanguinis plurimum determina ur. Inde etiam est, quod arteriosus Sangui S Ven OSO magis sit contractus. Pressio deniqUe aeris e Xterni, ej Usque olastica vis, prout aucta fuerit aut imminuta, expansionem sanguinis Plus vel minus limitabit. Constantior autem est ca Ior Sanguinis, qUi Per causas e Xternct S, donec Vitalis adest vigor, non multo mutatur. Consistit autem sanguinis temperatura in homine sano intra 97-Ioo. Fati P.

53쪽

SEc T. III. DE SΛNGUINE. 3s gradum a). Ipsa Vero animalia frigidi sanguinis aliquot gradibus majorem exhibent calorem,

quam aer hibernuS , et minorem calore aestivo ) HALLER El. phys. II. p. 1-3. - ) ibid. P. 5.

Ejusd. Grundriss. I. WBISBEBG not. 18o. P. 167. a) Solent sanguinis calorem, eum Variis thermometri

scalis collatum ita definire t quis, FAMBENHEIT ; et94sio

Ier 's physicali soli. Morierbueb. IV. p. 344. h) HALLER l. c. p. 20. . IO6ώCoagulatio sangUinis. Constat sangUis ruber, quo animalium Superiores qUal Vor gaudent Classes g. 44. , dua-hus generatim partibUS, cruore et Sero , quae intime Unitae eo usque saltem Permanent, donec humor vitali Stabest energiae οῦ hac vero def1ci-onte , Vel vhi Sanguis e corpore e Xmittitur, aut sua saltem deserit vasa, sua sponte Congelascit,ot dis codit in partem crassam PIα contam et forum liquidum. Inde igitur eSt, quod san

tus inveniatur ; in Vivis etiam animalibus intra vasa, dum ista vinculis intercipiuntur, vol ubi mortiosae ad Sunt CauScte, aΡOPlexia, frigus 1 e Brito, spasmi , terror, metus ete. SangUis in grumos agitur Ηα Il er Elem. Phys. II. p. 19. J, aut in polypos formatur '). Extravasatus do in sanguis in cavis corPoris et purtium interstitiis stagnat, simulque coit. Modo exmissus Q Vivo homino sanguis, citius aut tardius in massam, prius uniformem et gelatinosam , congelascit ;contrahitur tardius Placenta, quo et serum ab ea se Parari incipit.

54쪽

Cum fibrosum sit principium , quod in sanguine coagulatur g. 101.), substantiae istius

quantitas et qualitaS cruoris veterminat coagulum. Fortius igitur consistit humor a sanis et robustis hominibus de sumtus , et fortius etiam

arteriosus quam VenOSUS. POSSunt quidem exter nae circumstantiae mutare cruoris coagulabilitatem, siquidem Virgulis agitatus sanguis, aut salibus mediis remistus, non congelascat ; non tamen aeris influxus aut diminutus calor, ut HEwSON, PAR ΜANTIER. et D ΕYEUx experti sunt, causam efficiunt coagulationis. Etenim tubulis clausis exceptus humor , Vel aeri , vel temperaturae variae , etiam frigori glaciali expositus,

eodem temPore coit ab . Internae Vero CaUSae , quae sanguinis mutant conditiones, coagulabilitatem ejus mutare Plurim Um valent. Ita Observarunt HIGΗΜ RIUS, UILLIS IUS et TREVIRANUS sanguinem citissime coire, qui SUb convulsi vis mittitur insultibus h). Tardius dein con-golascit cruor animali Um , somnum hiemalem dormientium c). Febre inflammatoria laborantes spissum habent sanguinem et Cito consistentem , dum typho Putrido adfecti dissolutum aevix coagulabilem offerunt humorem do. Susso catorum hominum anguis , ut plurimis innotuit observationibus, ob defectUm oxygenii et hydrogonii auctam quantit tem, non Congelascit. De nique comperit HEwSON , Sanguinem eo citius coagulari, quo Vitalis in animalibus vigor plus offecerit, adeo, ut Primae profusi humoris portiones diu permaneant fluidae, cum ultimae intra ipsa jam consistuset vasa Θ .

γ Debet sanguis grvitiosus a PolyPO Vero, qui Organicam exhibet texturam i et petiolo quodam cordi aut va-ia connexus esse solet, Probe distingui Haller II. p.

55쪽

SEc T. III. DE SANGUINE. 37

Reil's Arcti. I. a. p. 76- 40. et 3. Ρ. 3-37. P. 19. Admista bilis, etiam arterioso sanguini, coagulabilitatem adimit ρ, additum cruori acetum eundem habet emctum: si vero in casu primo acetum, in posteriori Vero hilis addatur, Sangui S protinus coagulatur. A u t e ii r i e t li I.

porem mittit odorum, gasi animali g. 98.) si

millimum , qui campana Vitrea excestus et refrigeratus in guttulas aqueas colligitur, et Spiritus rector nonnullis dicitur. Continoi is vapor o Xygenium et quasvis inflammabilis principii species , non tamen acidum carbonicum li- herum ei inest, siquidem aquam calcis non tur- Lot; flamma in eo non e Xstinguitur. Odorum animale principium , quo is impraegnatus est Vasor , ab aqua aVide attrahitur, et putrescit facile, majori expoSitum temperaturae, Spiratque tum ammoniam , ut quaeVis animales sueverunt. Substantiao' 'θ. Ceterum advertit FOUR-CROY , Sanguinem minuS Olere ante pubertatem, eumque odorem deficere in eunuchis et senibus

acrior etiam est Ha II ero EL phys. II. p.

56쪽

38 LIB. II. CAP. I. DE PAR T. cor ST. HUΜ. COR P. 37o referente in carnivoris , et mitior in herbi-Voris bestiis. Dudum aut m observatum fuit , VRPOre hoc amisso pondere aliquantum augeri εαnguinem a) , quod amisso hydrogenio et attracto oxygonio adscribi do bot. Cum sanguis in crucibulo in calo ς cit, primum aqua ammoniacalis , dein vapor albus , qui Car-honatem ammonias continet, ac domum fumus albus oleosus, qui alba ardet flamma, QUOI Uitur. Continuata destillatione obtinentur acidum PruS- si cum et phosphoricum , soda carbonafa, CRIX Phosphorica, ferrum phosphoricum et hydroge

ducta chemicae operationis considerari debent. Ubi voro sanguis haud commotus congelascit Io6. , e superficie eius guttulae exsudant flavo-rubellae , quae ex sese contrahente Pla Centa, tanquam e spongia marina exprimunt Ur , invicem confluunt , et totum tandom Crassamentum inundant. Is hoc serum dimidiam circitor officit in humano sanguine Partem; vari 'tamen in divorsis individuis ejus advertitur ad Cruorem PPOΡDrtio , estque seri plus in hominibus d obilibus, phle malicis et hydronicis, minus in robustis, ple thoiricis, febre inflammatoria laborantibus b); minimam ejus quantitatem

TREVIRANUS comperit in sanguine gallinarum. Est autem seriam, quod HALL RUS id om esse statuit cum humor o vasorum lymphati Corum et1ymphatico livdropicorum liquido c) , liquor viscidulus , subsalsus, I gravior ac aqua; tingit

serum , a mammatibus desumtum , Caeruleos vegetabilium succos colore viridi, Cum serum avium et piscium alcatinam hanc indolem vix pro

57쪽

SEc T. III. DE SANGUINE. 39 Proximas seri constitutivae partes T r evira-n O docente e), sunt: aqua, album en et sodaci ci do-Iactica, et putant alii, praeter haec adhuc adesse s Ulphur , natrum , cali , acidum Salis , gelatinam et mucum. Albumen se prodit coagu Iatione , quae aquae bullientis calore , aliis quo additis sequitur mediis ε. 1 oo. o. SeparatUr tum seroSus humor in partem solidam, qUae congelatum est album en , et aliam , a qUosam partem. Putant PARMENTIER et DE YEUx, albu-men in aquosa seri parte cum glutine) ope so-das solubile reddi , siquidem coagulatum albu-men , addito alcati caustico , iterum resolvatur 1 9. Natrum ac id o-Ι a C t i c u m inesse sanguinis sero, Primus ad Uertit Jos. BERZELIUS g . Copiosam obtinuit ejus salis qui idem est cum extracto carnium Thou veno Ili portionam Cel. TREVIRANUS , cum tincturam Sanguinis spiritu Osrem, aquosae infusioni mistam, in- spissaret ti). -- Sulphur album ini inesse , praecitato jam diximus loco, et ipsum etiam alcatim inerale . Cum'aliqua acidi muriatici quantitate , ad eandem pertinere Videntur substantiam. Gluton animale in sero FOUR Ro Y et V AUQUE LIN se reperisse docuerunt io, et repererunt eandem substantiam alii quoque chomici in aquosa seri Parte h). Movit tamen Bos ΤΟcK contra opinionem hanc aliquas difficultates , putans , nullam gelatinum , Verum mucum animalom sero ines Se. TREVIRANUS autem nec mu cum nec gluten in sanguine contineri docet, verum solum esse pUtat album en, quod sub evaporatione ope acidi phosphorici in glutinosam abit materiem , siquidem ΗATc HETTI experimentis c 1οο. constet, album en Per acida in gelatinam reVerti l .

58쪽

4o LIB. II. CAP. I. DE PAR T. cONST. ΗUΜ. cΟΗP. Bilis in statu normaIi ut FOURcROY re Perisse Voluit, sanguini haud inest m) ; in mor-BO AO lamon statu accidere potest, ut analoga felli matorios sanguinis subeat massam. Ubi Sanguis brevi post pastum mittitur, serum chylon BC dum subacto rem istum, turbidum et albe-SCP S esse Solet. Lactescentem autem ae eperit

NE SON eundom liquo rom in quopiam individuo , quod pinguo dini resorptae adscripsit n)--) REII 'S Arch. I. z. P. 97. ') Systhmo des Connaissances chimiques etc. IX. P. 138.

Plaeonta. Pars fibros a. Separatus a sero CrUor, pro circumstantiis variis in majorem aut minorem contrahitur pla-eΘntam , quae insulae instar Seroso circumfusa

59쪽

SΕc T. III. DE SANGUINE.

est humore ; specifica cruoris gravitas maior est quam sori, innatat ei tamen, ubi bullae aereae adsunt copiosae, ab album ine facile oriae. In Sanis, rob Ustis, bene pastis et phlogo si laborantibus major huius crassamenti reperitur Portio , quam in debilibus et leucophlegmaticis ,

ubi serum ab Undat g. 1o7. in . Attrahit cruor, ea facie qua aeri contiguus est, etiam sero te Ctuβ, Xygenium , quo colorem laete rubrum acc ipit; profunde rubet et atri ferme est coloris in ima

parte. Mutat cruor citissime atrum colorem in laete rubrum, in aere Oxygenio vel salibus mediis conspersus, et vertit a se rem eum in acidum carboni Cum

Constat sanguinis placenta duabus ossentialibus partibus, fibrosa nempe et rubrα Parte, quae Cruor proprie compellatur. Ubi Sanguis non agitatus congelascit 1o6.J , fibro-Sα sarS, quae eadem utiquo est cum principio fibroso g. Io 1. ), solidescit, 3 imulque format 1iIamenta, in rete Peculiare complicata. Intercipit fibrosum hoc rete initio sorum cum COIΟ- ratis sanguinis Particulis; contrahitur tardius in Volumen minu S, quo serum per retis interstitia exprimitur g. 1ο7.) , particulis rubris , utpo-

is crassioribus, intra fibrosum textum Perma-inentibus. Ubi vero sanguis agitatur, rete fibro sum Iaceratur, quo Particulae rubrae serum aut aquam, quae pro elutione adhibetur, subeUnt

Varia est 1ibrosae partis in diversis individuis quantitas , deest sanguini foetus ), estque plurimum do hac substantia aetato virili , apud robustos cumprimis et Iahoriosos homines; diversae setiam est consistentias : fortius cohaeret in arterioso , quam in Venoso ab Sanguine, et

fortius in adultis quam in junioribus animali-

60쪽

42 LIB. II. CΑΡ. I. DE PAR T. cONST. HUΜ. cOR P. Separatur libros a sanguinis ParS a Cruore diversis sub circumstantiis sua Sponte quoque et Praesente videlicet morbo inflammatorio, apud feminas gravidas , in scorbulo etiam et febra putrida, pars fibrOS a Placentae a cruore saepe

so jungitur ; subsidet tunc rubra sanguinis pars , si lympha coagu Iabilis, specisse e levior, superficiei innatat, atque coagulata albicantem et variis coloribus Iudentem constituit membranam , quae Crusta inflammatoria, I a r-dacea aut pleuritica dici solet. Dopondo tautem crustae istius consistentia et crassities a morbi stadio et vehementia, a temperatura Sanguinis , a vulneris magnitudine et vasis , quo

sanguis intercipitur, amplitudine ac profunditate.

Μultum iam disputatum fuit de Causa , Crustae Phlogisticae ortum praebente b). Varia autem esse possunt, quibus id efficitur , ut norma-Jb Hater lympham coagulabilem et rubras sanguinis particulas minuatiar Vinculum , quo istae deorsum gravitant, fibrosa parte in superficie contracta. Ubi inflammatorius adest status, Vitalis energia in partibus non modo solidis , verum in ipso etiam sanguine augetur , unde lympha coagulabilis, utpote pars maXime animali- sata g. 101.), majorem accipit ad sui formatio nom nisum; nititur modo reliquas deserere sanguinis partes , semet ipsam formar se et in statum transire solidum. Inde otiam fit, ut in morbis phlogisticis exhalata ex arteriolis capillaribus lympha facillime coaguletur , inque te X turas Varias pseudo membranas formetur; ita et

nova formantur, ut Gruit huis en novis confirmavit observationibus c) , in partibus inflammatis Q Iympha coagulabili vasa. Similis dispositio librosae sanguinis partis in statu gravidi -