장음표시 사용
1쪽
UNGUARUM ORIENTALIUM E GRAECAE
3쪽
Cum absolutis superioris anni Accineinicis exercitationibus otium mihi esset ac inter familiares meos dulcissime vitam ducerem, inopinat optimi Principis
decreto mandatum mihi est vobis, sapientissimi Patres, ac in frequenti conspectu vestro, nobilissimi cives, insolemni hac Studiorum Instauratione verba proferre. Perhonoriscum a Principe munus mihi concreditum prope des in spe erigundae causa suit. At vero timorem apud animum excitavit; eo quod omnium minimo provincia haec demandata suerit cui et dicendi copia, scribendi concinnitas, exquisita eruditio, doctrinae altitudo desint, valdeque mihi suadeo in hac palestra periclitari. Me ipsum proscet measque vires, eos ex adverso noveram quibus de re literaria instauranda promovendaque loquuturus essem; etenim obliteratus pene mos latine scribendi, ac hujus diomatis exercitatio obsoleta apud studia nostra, salebrosam quam maxime orationem vel solertissimo cuique reddunt. Accedit Antecessoris nuper vita iuncti emuli, ac styli lcgantia, longe maxima, quem sicut honoris causa noinino, si ejus me terret eloquentia, cum mor-
4쪽
tales ita animo comparati sint, ut meliora expetant a novis hominibus aut saltem aequalia. Verum licet facundiam, aut verboruni ornatum dispositionem varietatemque me assequi non existimem, potius quam styli paludament ut ita loquar, rebus gravissimis, scientiarum incremento, societatisque bono apprime necessariis indulgentiam vestram consequi nitar. Etenim in tanta versamur rerum ac doctrinarum tergiversatione, ut maximi momenti negotium sit explorare, atque constituere, qua ratione studiis incumbere, et quomodo juventus nostra optimo philosophicarum disciplinarum jacto undamento, ad altiora provehi in quovis vitae ordine per sapientiam queat. Non ego sane solus sum qui institutionum prirnarum desectum crassamque pene ignorantiam defleverim, ex quo fit, ut pulchra quaelibe ingenia haerculeum laborem in assequendis altioribus disciplinis exantiare debeant Medi cria vero ac inferiora Andabatarum more caeculiant, neque sapientiam consequantur, neque probi, et bene morali cives Reipublico prosint. Quippe hoc genus hominum, ut ego arbitror, societatis pestis est longe
Quarum institutionum praemillendarum necessitatem mihi facile suadeo, tum quia ab optima disciplina inchoandum puto, tum quia res difficultatis plena sit, in tanta errorum colluvie, juvenum animos la ducere, ne in pessum ruant. Si quis enim germanae phi sophiae lantes vel ab ephebis alligerit, Oppositum vitabit scopulum, qui quanti periculi sit, quamque perniciem intulerit, quam brevissime potero, conficiam neaelum tanta hujus aetatis librorum mole agere videar. Quae porro philosophia studenda rati sit, ut ado-
5쪽
lescentes Deum colant, virtutem sequantur, patriamque capessant, altera ortassis elucubratione conficiam. Nam omnibus nota illa aconis sententia est Philosophiam penitus haustam, ad Deum virtutemque compellere. Hominem cunctis animantibus praeesse, ex Omnium gentium consensu exploratum est; siquidem et consequentia cernit, principia et causas rerum videt, earumque progressus, et quasi antecessiones inquirit, et rebus visibilibus adjungit, atque nectit res invisibiles cuius praeclari exerciti si causam quaeras, in mentis essicacia atque energia repositam esse nullo negotio probabis; quae velerum Sapientum volo, cum iis immortalibus communis est quaioque Religionis nostrae volumina participationem Divinae Naturae vocant. Quae tamen ab nativitate obumbrata ac tenebrosa plane est, ac veluti tabula, supra quam nihil sit scriptum existere Aristoteles deuit, vel ut Plato maluit idearum semina apud animum rationalem inclusa quodam modo esse, quae studio, ac rationis exercitatione generentur, ac in lucem prodeant. Seu vero aquisitae, vel innatae, ut inquiunt, ideae sint, hoc certum exploratumque experientia est, penitus barbaros homine suisse, qui Sapientiae luce caruere. Nullus enim ad morum humanitalem aditus palet, nisi diuturna ad scientiam cons quendam exercitatio praecesserit, ac beatos evadere Respublicas, quae a sapientibus et doctis Viris reguntur. Hoc namque pacto natio quaelibet a sacritale ad mansuetudinem per philosophiae lumen progressa est. Im quotumquodque sui populorum iter ad cunctorum civium ordinum elicitatem capessendam, totum animi
caeterarumque rationalium proprietatum examen demonstravit Luculentissimum adserti argumeniunt Graeco-
6쪽
rum nati suppeditat, quae imbecillam, Obscuramque habet originem, per gradus vero pergit, atque ab scholae Mechanicae primordiis ad Platonicam Synthesim atque universalitatem supergressa est; sicut ab immanibus Draconis legibus, Pericleum saeculum Athenienses altigere. Praeclare clemens Alexandrinus in libro Suhoma-tm Sexto philosophiam Graecis a Deo veluti proprium
Hinc populias iste longe sapientissimus duplicem hujus scientiae scopum consequutus est, quantum eo sequi finitae mortalium naturae conceditur, nempe et puriorem caeteris nationibus judaicam semper excipio de Dei natura persectioneque notitiam et se ipsum justa Delphicae Pithiae oraculum novit, idest cujusque civis erga Rempublicam officia explorata habuit.
Obversantur vero in humanarum rerum cursu a
que explicatione quaedam impedimenta, quorum alia in ipso contingentium ac finitorum limite ita sunt, alia ex adverso ab nimia curiositatis vel novitatis libidine
exoriuntur. Frustra prius illud exsumares, idem enim esset, ut veteres riebant, a binare eum iis nempe naturae repugnare postremum vero ab rationis abusu, et dolo veluti malo originem ducit quod sane Ionge periculosum est. De utroque autem disserere animus est, ac ea, quae propediem adducturi sumus, non modicam asserenda esse lucem exiviimo. Itaque et mediorum sutilitas, rationis imbecillitas quae omnia scire nequit, et mulla quae sciri possent ignorat, tum ex limitatione cum ex praeconceptione, tum denique obscuritale ac ignorantia, nobis post primum facinus superimposita, in causa sunt, ut veritate: quodammodo dimidiatam, ac sulsum pro vero c-
7쪽
plectamur. Cujus adserti evidentiam lana veleres quam Neoterici Mholarum Principes probant, qui salsa absurdaque plurima veris altissimis mixta docuere. Nam Plato, qui, quan um humanae rationi datum est, de Deo, ac de virtutihus praeclarissime disseruit, quique Deus a Tullio vocalus est, idearum tamen, vel si placet sormarum, ab eo, quem Patrem supremum vocabat, emanationem probavit, quippe particulae quaedam Divinae Naturae sint, quod Dei ac animorum simplicitati adversatur. In hunc scopulum Aristoteles, mens ab Platone Magistro vocalus, qui tot iam abhinc saeculis philosophi cognomentum assequutus est, nedum materie aeternitatem, sed et animos nostros ingenitos esse ac aeternos credidit idem enim ingenitum, ac aeternum justa Stagiritam sonat. Hoc denique imbecillitatis salum magnus ille lassinitius subiit, multique alii clari
nominis philosophi, quorum nomina et opiniones, quae apud vulgus philosophorum nota sunt, silentio prael reo, ne nimis in longum vagetur oratio, neque actum agere, vel ligna in sylvam ferre videar. Sed alia erroris causa animi pravitatem et quamdam veritatis satietatem praesesert per quam tot luculentissima respuit, ac contra honestissima quaeque debacchatur. Hoc rationis vitio, atque aegritudine, non specie veri homo decipitur, sed dolo malo rationis obtutum atque consensum veritali negat, et pernegat, nullumque non movet lapidem, ut imprudentes, ac imperitos in errorem praeeipites trahat. Cujus perniciei Si rationem quaeras, tum in rationis abusu cum in populorum senectute quadam, ac pene, ut ita loquar, morte sita est. Nam cum natio quaelibet, ut quisque mortalium adoleverit, virtute diorum obliterato, Re-
8쪽
ligionis legumque nervis laxatis, omnia usque deque miscet. Horum nebulonum, quos perbelle sophistas Graeci vocavere, magna caterva extitit extatque de quibus Socrates in Phaedro loquutus est. In Mysteriis, ait, mulli quidem sunt qui gestant serulam, pauci, ro Bacchi Magnificum sane proverbium, et magno viro ac sapiente dignum, quo docemur multo uoiqueia ba et pallio tenus, sed paucos revera suisse aut esse philosophos nam sapientiam juxta ac veritatem sectare
Philosopho nihil antiquius esse debet, illum quippe
Sapientem, quem Veracem esse recte asserueris. Et
nullum tene Tullio, aegrotorum somnium est, quod aliquem inter istos qui barbam, et pallium gestant,
propugnatorem non invenerit. In ipso Graecanicae sapientiae culmine extitere quidam qui Deum esse sonescire asseruere, quos hercle concitatae populi Alli niensis tribus diris devovissent, poenaque capitis necassent, nisi maunus ille Pericles exilium mortis vice mutasset. onne atomorum per sempitemum tempus et spatium volitantium doctrina, ea aetate grassata est, qua summus ille Socrates pro adserenda ac recte constituenda Dei natura, ac liminanda populi superstilione veneno occubuit Nonne turpissima ac scelestissima quaeque facinora, plaudent Epicuri grege, contra vita integritatem, morumque severitatem, ab eodem Socrate tanto conamine constitutam, noviter ad veteris virtulis enervationem inducta sunt, quibus
Graecia universa prius intestinis dissidiis bellisque civilibus sauciata demum Philippi atque Alexandri cilis praeda extitit Itaque cum nihil sub sole novum sit, eo mmum mortales vortente saeculorum rota vertuntur, quo
9쪽
iler arripuere, vel quo stadio limitem posuere ideo quae novitatis lubido veterem philosophiam corrupit, ea in praesenti est, longeque vitiosior quippe illi homines quidquid per rationem sibi relictam erat cognoscendum, velis equisque adgressi, et propemodum consequuti sunt, isti vero et veterum sapientia edoctiluculentaque Evangelii luce illustrati, nihilo tamen secius in meridiana luce caecutire volunt. Saltem porro errores novos obtruderent; at risunt movent cum vetustissima somnia horrendis ambagibus miscent, quas me
non intelligere puderet, si ipsi intelligerent quae docent. De quibus loqui mihi in praesenti cordi est, nam eo clades ac distoria philosophorum placita pervenere, ut de Religione majorum nostrorum, de Reipublicae incolumitate, deque ipso sensu communi mortalium actum sit, nisi provideant homines docti, iuxta ac religiosi, noaliquid detrimenti societas capiat. Etenim cum ratio philosophandi cuique scientiae connectatur, apertum est, omnes demum tum civiles tum religiosas disciplinas apud patriam nostram depravandas esse, sicut in nobilissimis Europa regionibus depravatae sunt. Quia vero, ut aiebam, res negotii plena est, non segniter, aut per socordiam pertractanda mihi videtur, sed solertissime investigandum quibus auctoribus philosophia haec teterrima parta sit, quae incrementa susceperit, quos in praesenti propugnatores habeat quibus totus quantus est divinarum, atque humanarula rerum ordo miscetur atque confunditur. Nova certe vobis, qui sapientissimi estis, adducere me non credam, si fidenter asseruero, primordia vesanae hujus philosophiae apud religiosas saeculi decimi sexti Novitales reperiri. Istas siquidem recte per-
10쪽
duellionem rationis contra Deum optimum maximum, Verbique divini auctoritatem majestatemque nuncupaveris. Quod namque veteribus mysteria palam facere aut majorum sas externis novitatibus miscere capitale fuit, hoc tamquam vanissimum erraeque, ut riunt, Siculae, ab ovatoribus creditum est, homines flagitiosi, qui R formationem adgressi sunt, non ut prava quaelibet, vel vitiosa, ad id quod rectum sanctumque legibus est omdinarent, siquidem et vis nominis hujus Reformatio sibi vult Sed immissis habenis ad morum licentiam ac corruptelam gregales impulerunt. Quamvis Deum optimum maximum ac Verbum ejus se colere dixerint, tamen, et Deum Verbumque ejus superbo evontique animo rationi subjecere. Quos ego homines ne ratione quidem usos suisse existimo, tantum absurdissima sunt quae docuere, quamvis nihil quod ratione probatum
non esset, tamquam pro Sacramenti religione sera cere testati sint. Ego vero nolim nimis in longum orationem producere, quam per singula sycophantarum istorum paradoxa ducerem adsertique veritatem constituerem, eo vel maxime quo viri doctissimi ex nostris Ioannes Benignus ossuetus libro adversum novos doctores, ac d clorum propugnatorem Basnagium edito, atque num rime ridericus Moelictor, Symbolim, resormatorum placita ab ipsa ratione conclamata esse absque prou
Verum haec tristia commemorans funestam Italiae nostrae novitatis hujus victoriam tribuam . Quidquid vel Martinus Lutherus, vel Ioannes Calvinus, vel uin ius Sexeentique alii, adversum majorum nostrorum fidem adgressi sunt, totum in Fausti, Leliique S in syst