장음표시 사용
11쪽
ν AD AIR R. IH G. V. ne ipsius tituli reserre: Atq; quo dilucidius
Paulo iurecon. monitore in l. , .ss. de doli mali & met. excep. idipsum intelligatur ii Cum omnis quae a ratione suscipitur de aliqua re institutio , ut a Cicerone didicimus, debeata definitione proficisci, ut intelligatur quid sit id,de quo disputetur) Prius,unde arbitrii nomen descendat, quidq; arbitrium ipsum
generatim apud legulatores in iudicijs sumptum, sit, ostendere, arg. l. 3. Ede iustit. detur. Arbitriumq; hoe Magnet Curiae Vicariae, citare, & quare praee minentia appelletur,quomodo ij, a quo & quibus concedi soleat,breuit cr significare. Deinde huius arbitrij &praee minentite originem atq; processum demonstrare, arg. l. I. de Orig. iur. Tum
quoque interpretando, in quibus caussis, &personis locum habeat,& utrum fauorabile, uel odiosium iudicandum sit, declarare.
Dcande, quae necessario concurrere debeant,
ut huius nodi arbitrio quaestiones adhiberi possint, perquirere dc inuestigare. Tandem uero,quq iplum impedire possint: quandoq. uelut in aliquoivitiatum ) suum officium perdat, recensere. Non equidem i ut inquie Caius iurecon f in dict. l. i. st de orig. iur quia uelim verbosos commentarios ficere
12쪽
' sid, quod in omnibus rebus,id persectu m
esse animaduertimus, quod ex omnibus su is partibus constat ' Cuiusq; autem rei, potis simam partem esse principium, t & quia si
in foro caussas dicentibus, nefas esse videtur, nulla praefatione facta, iudici rem exponere, quanto magis interpretationem promittetibus,omissis in iiijs, atq, origine non repetiata, protinus interpretationis materiam pertractare. Quod utinam in omnibus,in quibus hoc fieri oportebat,compilatores pande- charum sub Iustiniano Imperatore fecissent, ac non multa, &necessima quidem in ipsarum rhaplodia pi termisissent, nec pleraq;
mutila,& obscura 'retulissent,ac reliquissent. Nam sui Bud. in anno t. ad dict. l. i .s .de iussit. & iur. conqueritur inclementiorum medicorum more, immensam illam librorum multitudinem ad viuum resecantes, accisas nobis pandectas uerius, quam compendiosas dederunt: Sunt etenim errata de ea re multa, susscit autem unum, aut alterum a gumenti caussa referre. In primo naq, pandectarum libro, de ossicio magistratuum V bis Romae singillatim pertractare uolentes, sub titulo de officio Cosulis ex Vlpiano, qui de eo tres libros composuerat, & Martianus
13쪽
Ehrum quin tum Marcelli de ossicio consu lis refert in L I . s. ne de statu defunct. vn1cum excerpunt respon sum,n ihil al jud ς'ntin ens,
quam potestatem consilium praebendi madnumittere uolentibus, quasi ad hocContule creati fuissent, non animaduertentes,quisa exactis Regibus, Consilles constituti sue unx , penes quos summum ius uti esset, ro-ὐ.- -ο Ratum fuit;dicti autem Consules ab eo,quod plurimum Reip. considerent, qui tamen ne per omnia Regiam potestatem sibi vindic rent , lege lata factum fuit,ut ab eis prouocatio esset, neue possent in caput civiis Roma ni animaduertere iniussu populi l. 2. O .exactisff. de Orig. iur. Consularem enim potestatem Regie potestatis exemplo accersitam fuisse ve
tustatIS monumenta declarant , ut testatur
L. Fenestella si si modo Fenestellae is libellus
est, non a Pompon1o Laeto ex uarijs autho
ribus in quadam farraginem compositus eo indito titulo, ut uedibilior hoc nomine, im
pressi, ribus , lucrosior fieret, secundum Alciat.lib . de uerb. signific, in Siquidem exactis Tarquini js,duo viri creati fuerunt, quibus,prqterquam,quod annuum imperium datum fuit, nihil aliud immutatum extitit, dicti Consules, ut & ipse Pomp. Laetus affirmat a
14쪽
eonsidendo. id est prouidendor Narii' quasi
parentes boni, aut tutores fideles esse deberent . ut in ciuit Cicero de Oratore libro 3. in princ. Contulareq; impertu libertatis principiti suit,ut restatur Boet. de cos lat. lib. 2. profs. De Cosulis aut officio nihil prorsus poniit,
quod latissime per Vlp. in dici tribus libris, &per Marcel. in suis et libris explicatum fuisse, credendu est, hocq; responsum sub titulo de manumissionabus ponere debebant, arg. l. 2. E de statu hom. Atq; ut mu ita quae recenseri possent, modeste& abstinenter taceamus, i. est illa frequens,& necessaria clausula, qua suspecti tutores postulantur ut cum eodem Vlpian. exordiuntur in I. i . U. de suspect. tutor. quae nec antea, nec postea relata reperitur, nec quae, qualisve fuerit,usquam apparet. Rut igitur omnia, quae cognitu necessaria erant, referre: decebat, aut facta huiusmodi s ut libuit in compositione , tot tantosq; Iurisconsultorum libros , tanto studio , tantisque vigilijs lucubratos, sartos, atq; tectos conseruare debebant, authoritate tantum fiadeq; ipsis in causis iudicandis abrogata, ut
ijs subi opus fuisset inspectis cognitisq; iu
ris materiae plenius, ac perfectius percipi potuissent, arguma. de ijsis de transact. & l. I .sf
15쪽
et L AD ARB. M. C. V. quemad. testam. aper . sed ut os a istharefaciamus, ne theomachiam meditari, bublumq; initio nostre scriptionis contra tantost viros suscipere, ac delirare videamur. t Arb trium gene atim apud Legumlatores, in iudiciis sumptum, quod & arbitratus quandoq;
nominatur, quorum utrumq; a verbo arbu
trari , quod censere, opinari atq; existimareeli,deriuatur, tametsi a nemine hucusque diffinitum inueniamus, non proprie definien-
, do i Cum omnis diffinitio in iure periculo se sit ; rarum est enim, ut non subuerti possit l. omnis diffinitio F. de reg. iur. Sed ut Varronem imitemur authore Gellio noch. Attic. lib. s.cap. α s. ipsum potius describendo, Nihil aliud esse videtur, quam vis, ac potestas iudici, arbitroue data ac concessa, iudicandi, Ac exequendi aliquid secundum opinionem, atq; existimationem ex sentetia animi sui, in ijs, in quibus nihil certo modo satis diffinitiro potest atq; expersonis, caussi'; varie, quandoq; ex variis caussarum figuris statuendi, ut perbellissime colligitur exl. 3. q. eiusdem E. de testib. iunctis l. in fundo ff. de reluin dic. l. II 1.&fin .ffde oblig.&ach. t Quandoquidem quod est omissum legibus, non est omissiim
religione iudicatium l. quaesitum V. de testita
16쪽
arbitrium non semper. rectum atq; aequum, sed quandoq; iniquum deprςhedatur: si quidem opinio, secundu Platonem, nil aliud est, quam suspitio,quq ratione confutari potest.
ratiocinandi impetus Cogitatio per ratἰonem,
is falsum & verum lyriste Quapropter BO thius de con stolati em i, pros x ij. Quibus inquiti ipsis inest ratio,inest etiam volendi
Dolendiq; libertas, sed non omnibus aequa.
Nam Cipernis diuinis'; substant ijs,& perspi
cax luditium, de incorrupta voluntas, & eta, dcaxi Optato; um prς sto est potestas, humanas vero animas liberiores quide este necesse est, cum se in mentis diuinae speculatione cossem
uant, minuS Vero cum dilabuntur ad corpora, laranus' i etiam cum terrenis artubus colligantur: extrema vero est seruitus, cum viiij s.
deditae, rationis propriae possestione cecidere: Nam ubi oculos , a summae luce veritatis ad inferiora & tenebrosi deiecerint, mox Inscitiae nube caligant, perniciosis turbantur affe- ictibus, quibus accedendo consentiendoq; Quam inuexere sibi ad ij ciunt seruitutem, &ssuri quodam modo propria libertate captive, ex quo bellillime quidem Bud. lib. I. de alle.&part. citis, Ex sacris Inquit monum est Sisaccel
17쪽
pimus arbitrium tantum nostri iuris esse, re Etam autem firmamq; animi rationem muneris esse diuini; sed ita promiscui, ut nullis 3 recte atq; ordine id petenti, negetur 't Ex bono tamen & aequo procedere debet, ut ideati Bud. in adnot. addic. l. i. si de iustit. δρι- tur. Proptereaq; viri boni arbitrium sequodum esse consuluit iurecon. in . l. in proposi- I ta .ff. pro socio Iudexq; virum bonum significat. . continuus. q. cum ita .ff. de Ver. Ob.
sed si unius .f. pretior ait .ff. de iniur. itaq;I6 eum appellat Cicero officior. lib. 1.&Σ. t Et qui suas controuersias in arbitrum comprΟ- mittunt,eum quasi virum bonum inter se disceptatorem eligere videntur . l. i. g. i. E de 17 recep. arb. . Quavis ut ait Paulus iurecon. Arbitrorum duo sint genera, unu . s. eiusmo di,ut siue aequum sit, siue iniquum, parere debeamus; alterii eiusmodi, ut ad boni viri adibitratum redigi debeat.l. Societatem .f. arbiI 8 trorum .ss. pro socio Legimust stari debere sententiae arbitri,quam de re dixerit, siue
aequa, siue iniqua sit, & sibi imputet qui compromisit. l. diem proferre .f. stari . ff. de recep.rs arb. Postquam compromissiim ad similitudinem iudiciorum redigitur, & ad finiendas. lites pertinet .l. i. E eod. titi quamuis . Ut per ' . - bellis.
18쪽
bellissime inquit Cicero orari Pro sex. Rosci Com.) aliud est iudicium,aliud est arbitrium, tcum iudicium pecunis certae sit, arbitrium
incertae: Ad iudicium hoc modo venimus, ut totam litem aut obtineamus, aut amiti mus ; Ad arbitriti hoc animo adimus, ut neq; nihil, neq; tantum,quantum postulauimus, conseq uamur,eius rei ipsa uerba formula: te-
simonio sunt: Quid est in iudicio Z directu. asperum, simplex,si peteret Hri-IDDD. dari: hic, nasi planum facitH-S-IDDD. ad libellum a sibi deberi, causam perdit. Quid est in arbitrio mite,moderatum,quantum aequius. &melius sit,dari. Ille tamen confitetur plus se Petere,quam debeatur sed fatis stiperq; habe- re dicit,quod sibi ab arbitro tribuatur: Itaq; alter causet confidit,alter diffidit. Unde arbitrariae postea actiones introductae fuerunt; quae, utriusq; utilitatem continet, tam actoris, quaret. l. 2.in prin. ff. de eo quod cer. loco. de quibus in g. praeterea instat. de act. Quare a tem arbitrariς appellantur latissime Petr. Lo-
lx. Indeq; proditum fuit arbitrium tutelς de quo lib. 3.C. sub tit.arbitrium tutelae,& Arbitrium pro socio, de quo apud Cicer. Orat. . quod non esse pluentis visionis a. nub C a. exist,
19쪽
.etisti matri Og om istent Loedum ducimus . ' Adeo vestim' este, arbitrigat bonum & aequum coniunctum esse debe e t Quod si venditio serui ita fiat, si rationes do--n i computasset arbitrio, veteribus plieti cmagis an viri boni arbitrium id collatum,
quam in domini. l. haec Vendrtio.ff. de contrahen .emp. Si in lege locationis comprehensum sit, ut arbitratu domini opus approbetur, perinde habetur, ac si viri boni arbitriucomprehensum esset . l. si in lege .ss . locat. 't Sisocietatem mecum coieris ea conditione, Ut
partes societatis constitueres, ad boni viri arbitrium dk res tediges, da est a. si societaten x mecum la r. ff. pro socio f Sr gener a socero dotem arbitratu soceri stipulatus fueri arbitrio boni viri soluenda est .h cum poli .g. ge-Lue ner.ff. de iure dot. L 3. C. de dor. promisi. f
Et generaliter , ubie sinue in bonae fidei iudica js,confertur in at bitrium domini uel procaeratoris conditio, pro boni viri arbitratu hoc habendum est. l. in personam. g. generaliter,c us de reg. iur. Unde Si libertus iurauerit arbitratu patroni operag se praestaturum,Hofi aliter ratum erit arbitrium patroni, quam si quum arbitratus sit t. si libertus ita iurasiAst 1τ .st. de opeia liberi l Et fere inquit ibi iure '
20쪽
con . ea mens est, personam arbitrio substituentium ut quia sperent eam recte arbitram 28 ram , id faciant. Hinc est, quod quamuis legatum in heredis voluntate poni non postit. l. senatus legatum &.l. si sic in prin. A delegat. I. in eius tamen arbitrium positu valet:
19 i Ut si dictum fuerit, si existimauerit, si pro' bauerit, si iustum putauerit, si fuerit arbitratus, si putauerit, si utile visum fuerit:quoniam
quasit bono viro potius ei commissum est, noin meram voluntatem haeredis collatum, nec
plenum arbitrium voluntatis haeredi dedit; sed quasi viro bolio fideicommissum relictu, gict. s.si sic,& . l. fide uommissa f.quamquam 3 o delegat. 3. Imo & meritum a viro bono,&non infesto iudicandum erit,ead. l. fideico 3 i missa . q. proinde Pr terea legatum arbitrio tutorum pupillis relictum, neq, conditionem
habet, neque moram, Cum in testamentis legatum in alterius arbitrium collatum,pro Viri boni arbitrio accipiatur, in quo non solii mora non est, sed velut certam quantitatem exprimit , pro viribus videlicet patrimoni j. Li n. de legat. 2. sicut & de dote dicitur in dic. . I. gener Nam sit filiae pater sinquit Celsus in dotem arbitratu tutoris dari itasti siet, Tube iis perinde hoc habendum ait, ac si viri bona albi