Caroli a Linne ... Amoenitates academicae; seu, Dissertationes variae physicae, medicae, botanicae antehac seorsim editae nunc collectae et auctae cum tabulis aeneis

281쪽

ANANDRIA.

At eadem planta, loco aprico sociori vel in olla asservata, longe minor evadit, sed folia prom it subtus magis omento versus petiolum parum Ar ita,

tum etiam scapham minorem exserit, vix di ut longitudinexi excedentem, plane nuduin cum Calyce 3lindrico: Squamis lun Ceolatis, subcarinatis pice purpureis,

cujus Corolla e ex an a facie Bellidis, ex radio longitutine abiis albo. Flosculis emineis linearibus, trifilis aut saepe quadripartitis ad basia laciniis ineq-ribus, equstlibus, Stigmate inplici. Discus parous ei Corollulis campanidatis, albis, Ainquef is acutis, eo rois Antherae albido faUe centes . reo is-mae Stylus fore Oiugior, stigmte obtuseo bis o uti in Figura p. detineatur. Ejusmodi plan flore 1ri etiam inter siccas in Sibi ria collectas misit Cla risi . . D melinus. Ruollia foliis petiolatis pedunculis longis subdioisiis nudis Hori L sal. I79. vide ill elib. 328. t. 248. f. 32 O. Campanula caule smplici foliis cordatis dentatis amplaiicatilibus . foribus efflibus Hori u al. o. Viola pentagonia Vulgo. Hae binae plante Bolanicis notissima sunt Amiabar promunt calyce absque manifesta corolla aut si in inibus, tamen studii ferae; sed ad ultiores factae non modo corollas speciosas explicant sed .stamina cum suis fila mentis. Adeoque in hisce attributis cum Anandria con Veniunt. Vel ponamus dari speciem Ficus receptaculo . Calyce plano patentenomae tum Dorstentae genus intraret vel huic goneri proxima esset Cavendum itaque, ne ob notam minus constantem no Va genera conficiantur.

282쪽

ACRO STICHUM

PRAESIDE

D. D. CAR LINNAEO

propositum

fallo 17 S. Decemb. 23. INTRODUCTIO. Primum omnium praecipuum, ad quod ingenium, operam, studium is laborem suum contulerunt prisci Bolanici, fuit ut scientiamin usum traderent plantarum, praesertim majorum' praestantiorum. Haec autem eorum industriamo ad sequiores sese extendit Herbas, vidimus denique, ne vilissima quidem Regni vegetabilis, utpote plantas imperfectas. Filjces, Muscos, Algas Fungos, eorum sese subducere potujsse utili non minus quam curios perquisitioni. Labor cui manus suas sedulas primum admovere Bolanici, sic dicti a sematici erat arborum herbarum sub genera sua decens ac justa redactio; qua legitime peracta, eundem in Graminibus. Mu- seis Algis inungis rite disponendis, suscepere laborem. Licet vero tam egregia in re botanica sint praestita eliciter expedita FILICE tamen in hunc usque diem indigestas reperimus' dispersas, scilicet,

283쪽

26 Icet, nondum ieciebus ad propria genera redactis; itaque in Classe hac Fili cum accurate ordinanda desideratur utique adhuc qui idem studium eandem que naVet operam, quam Valliantius in Compostis, Sche raterus in Graminibus, Dillenius in Muscis

prant iterunt.

Tempore Caspari auhini Filices o numerabantur; qui numerus dein maxime auctus fuit. m. primis postquam Bolanici, in America degentes,

herbas accuratius quaeremis pensitare coeperunt,

potissimum operam assiduitatem suam adhibente Plum iero, ita ut solus Rajus in historia sua plantarum, supra oo earum species enumeret' recenseat. Et certe Fili cum non minor numerus quam Graminum exstabit, si computemus omnes, quas

in America australi detexit lumierus cinciam aica SDaneus, quas ex America sibi comparavit luchenetius morisonus, quas a Sherardo accepit Rajus, quas Rheedus in alabaria collegit Burmannus in Zeylona denique quas ex Africa deprom sit mr- mannus ut multos alios scriptores silentio praeter

eamus.

Magnus hic numerus FILICUM , tamquam Chaos

in orbe Boianico jacet, ut in his quam dissicillime se explicare quis possit, antequam species hae numerosissima certis' genuinis suis sub ordinentur generibus cujus quidem arduae rei fundamentum posuit Celeberrimus Dominus rases, in horto suo Ois- fortiano. Uerum enim vero, quidem in hortis nostris Europaeis perpaucae hujus generis perspiciuntur, non ultra o earum species deprehendimus determinatas, quibus accedunt Gronovi in Flora Virginica o euo in hori. Lugd. 14 ab Haltero de plantis helveticis quibus omnibus adhuc annumeranda sunt 3 in Flora Lapponica ita ut ex

toto illo' satis numeroso Fili cum grege, vix supra 7 reperias ad Genera sua rite relatas species.

a Placuit

284쪽

Placuit itaque, Specimine Academico unum tantummodo genus ih cum, ACRosT1CHUM scilicet, suscipere pertractandum ansam potissimum' occasionem ejus rei praebentibus mihi speciebus quibusdam exoticis , rarissimi sis maxime sngularibus, quas primo quidem intuitu, inter herbarum potius

graminum spe c. . . , quam Fili cum species

retulerunt varii.

Hujus Vneris omnes species, quae mihi innotescere potuerunt, enumerabo quamquam me non

fugit, plures ilices americanas, praesertim quas descripsit exposuit lumi erus, in hoc ipsum redigi posse genus. Quoniam Vero se ipsae quoad puncta seminalia

minus accurate, perfecte ac susscienter sunt definitaem explicatae; praeterea copia istius operis hic loci nulla est ad tuum, Lector Bene Vole, On- fugio candorum humanitatemque enixe rogans Uelis qualiacumque haec quae praestare potero, benigne sulcipere' an meliorem partem interpretari.

FILICEM, plantae CAPILLAREM, DoRsIFERAE

EPIPHYLLOS PERMAE, rectius si popollo sperniae, dictae, constituunt Clamem naturalem sub qua comprehenduntur genera sequentia: quisetum, sinunda, Ophlogiosum, teris, o nobilis , Adiantum, splenium, Hemio nitis, obpodium, Acroilichum, Triobo- manes. On Ueniunt se omnes in eo, quod eorum substantia si sicca admodum prae reliquis plantis; unde non aliae plantae frequentius Lapidi Schistoimum mantur. Hall. belvet. 3O QUO Omnes cauliculis, e terra erumpentibus, in cinctu nos inflexis constant, quos sensim explicant. Dill. E. N. C. M'.

cent. VI p. 89. Quod seminales machinulae aversae soliorum parti innascantur. 6. opp. 48. Et in ipsa Osmunda

285쪽

ACRO STICHUM.

Osmunda racemos nil nisi attenuata esse folia, cui fructificationes adhaerent, docet Struthiopteris Ammanni malleri.

tione, in hac familia, eruere dissicillimum es . nee Auctores habemus, qui ilices lassicienter definie

runt.

CAEsALPINU de plantis p. 9 I. Filices refert ad plantas, quae nullum semen moliuntur, quaeque constant pediculo folio hae ferunt in folio quid, quod vicem seminis gerit. RAII histor. 1 gr. Filices sunt herbae caule carentes, hypophylio spermae, quarum semina a Versa foliorum parti in punctis lineolisve ibidem morescentibus, ad nascuntur. In meth. emend 8. Capillarium semen est minutissimum, pulvereum, foliis, plerumque Versis, innascen S. TΟURNEFORΤ. in sit. 36. Filices sunt herbae, quae floribus carent m emine donantur. MORIso N. in histor Is . Planta Capillares ac aules flosculis muscosis, seminibus pulverulentis, quasi Vesiculis, per maturitatem in binas partes dissilientibus inclusis maculis lineisue fuscisis ferrugineis in prona foliorum parte nascentibus. BOERII lugd. p. 23 Plantae Capillares Europaeae carent caule' flore hactenus visibili, semina vero oculo nudo prae tenuitate vi conspicuo, in vasculis, intra binas membranulas tenues positis, gerunt; ipsa haec vascula in foveis foliis certa serie insculptis locantur.

FRUCTIFICATIO.

In plerarumque Fili cum aversa solii parte, eaque eXcaUata Fructiscationes conspiciuntur singulares, nec hactenus suffcienter descriptae. Membranula has Ductificationes primo tegit, deindehiscit,' viam aperit consertim digestis iobulls.

286쪽

ACRO STICHUM.

Hi globuli proprio pedicello capillari insidentes,

plerumque sphaerici globulares cincti annulo intorto elastico, qui annulus tandem dissiliens exporrectusque capsulam in duas valvas aperit Malp.

Pumerem fundunt hi globuli dissilientes figura

nudis oculis minime distinguenda , armato Vero oculo constat hic pulvis e seminibus armatis capillis quibusdam elasticis. Hinc semina supra papyrum in acervum posita a se invicem tamquam Viva saliunt recedunt, fere uti semina leges beckiar, sed Vi Uaci Ora. Hunc motum ante aliquot annos in quiseto descriptit tabelinus,' eundem licet obscure, in Filicibus quondam observavit Borellus in obsiero .cent. art. . . g. magis clare motum licet capsulis hunc tribuat descripsit f. an. I 32. Semina esse huncce pulverem nec antherarum farinam constat experimentis Mors. histor. 3 p. 56S- Ipse enim experimenti caussa folia Linguae CerVinae veterascentia collegit puluerem aversis soliis adhaerentem solo humido imbroso adsipersit, quem mox crustae muscosae ibidem nascenti digitis leviter infrixit, qua absoluta semente, anno succedente plantae innumerae foliolis tenellis primo subrotundis succre Uerunt.

Flores canescentes, campanulatos, hemisphaericos se vidisse putat lumierus in Filice arboresce me, sed vereor quod capsulas a seminum jaculatione residuas , campanula sormam imitantes pro floribus habuerit certe quamdiu partes oris praesertim stamina, ii stilla non descripta sint, de floribus nulla

certitudo.

Si ad analogiam recurramus, ducit nos natura,

quae sibi semper similis,' per gradus semper adscendiis

287쪽

ACRO STICHUM.

dit ad longe aliam de floribus deam Lycopodium' Marsileam esse proxima genera a Filicibus dubium non sto Lyco podium spicis solitariis si pilis hius, foliis aculeati ciliatis , c fulis tetra permis, Flor. Suec. 864. antheras gerit se siles, distinctas a capsulis , id Flor Suec. 864. Pilularia, Marsi leae species, millenio &Jussiae descripta, flores a fructu

remotos profert.

Hinc Fili cum flores adhuc nobis incogniti suntl: qui in America maximas Fili cum species examinare possunt aliquando hanc fructificationem Europaeis

detegant.

Filices a recentioribus in varia genera divisa fuere, quae ab Antiquis, excepto unico quiseto, Omnia sub uno eodemque Filicum nomine generi comi litabant. RAJus ilices dividit secundum ramificationes soliorum in quatuor genera. in . his p. 33. Foliis integris Mindivisis, ut Phallitis, Hemio

nitis.

Foliis simplicibus laciniatis s. pinnatis ut Po- podium, Trichomanes. Foliis de compositis . Fili mas, Doopteris Lohelii. Foliis supra-decompositis Filiae femina Adian

t m.

MORIsoNUs vero in multis a Rajo recedit, ilices ad septem genera reducens in histor. 3. p. SS. Foliis rectis integris ut Lingua cervina. Foliis rediis emi integris, seu sinuatis averso latere toto quamulato Ceterach, splenium a Foliis ad costam incisis, sed maculis ferrugineis in dorso ut obpoditim. 4 Foliis ad costam incisis, sed lanceolatis' basilatiore auriculatis ut Lonchitis.

288쪽

26 6

ACRO STICHUM.

Foliis compositis , stipite pallido, ut Filices proprla sic illi. Foliis compositis , stipite nigro nitido ut

Adiantum.

Frusti ricationibus a foliis separatis Filiae forida, Limaria, Ophioglossum. TO URNEFORTIU Filices aliter distinguit in ins it. p. 36. c. Filiae foliis ex aliis soliolis costae utrinque innascentibus, in pinnulas ad nervum se Ais. Lonchitis soliis pinnatis pinnis basi auritis. Tricho manes foliis pinnatis foliolis subrotundi S.

4 Pol podium folio simplici ad nervum pene in partes anguscas' oblongas secto. Ruta muraria foliis ad Rutam hortensem accedenti hUS. Filioula soliis ad ilicem quodammodo accedentibu S. Adiantum soliis propria facie dignoscendis. A plenium foliis singulari forma, margine pulchre sinuati S. Lingua Cervina foliis linguae cervinae figura. 1 Hemionitis foliis ad basin late auritis.11 smunda fructu in Vam collecto. 1 bioglossum fructu lingulato in plures cellulas bino ordine per longitudinem diviso. Haec genera secundum folia a Bolanicis Rajo, Mori sono, Totarnesortio, Ut reliquos taceam, proposita, non le Uem caussabant dissicultatem in reductione specierum praesertim mericanarum, saepe ita dubios reddiderunt Bolanicos, ut ipsi nescirent, ad quodnam genus hanc vel illam referrent speciem. RAI Us demum in Epist. ad ioinwn optimam esse judicavit methodum, quae a situ seminum desium e-batur,

289쪽

ACRO STICHUM.

hatur, quam etiam in meth. emend. p. 7 habet, ubi Filices in sequentia distribuit genera: Fructificationes in surculis peculiaribus qui tamen foliorum partes sunt racemosae Os-

munda.

In foliorum marginibus Fili femina Adiantum. In punctis in or ij ne digestis: obpodium, Filiae Mas. 4 In lineolis vermicularibus Pollitis, Adiantum

nigrum.

In lineola latiuscula juxta nervum Lonchitis juxta nervum pulverulenta. Plum. Per totam solii superficiem Scolopen tria. Hanc Methodum recensuerunt Heucherus, post eum Cel. Hallerus in disi de Iudi methodico, p. o. Cl. Dominus RPE SEs primus fuit, qui charactere Fili cum a situ fructificationis determinavit, singulis nomina generica X assignavit, & species ad genera reduxit eaque sequenti modo: Equi fetum frustificationes in spicam Uato-oblongam ex partibus orbiculatis, peltatis, a basi plurimis valvulis dehiscentibus. Osmunda capsulae globosae, disti niue in acemum dispositae. Ophioglossum capsulae distichae, connatae, articulis transversalibus in loculamenta divita. Pleris fructificationes in lineam margines folii

cingentem.

Lonchitis fructificationes in lineolas lunulatas si nubus folii subjectas. plenium fructificationes in lineas rectas folio

Hemionitis fructificationes in lineas coeuntes reticulatas ramosa S Ue.

Pobpodium fructificationes in puncta subrotunda digellae.

290쪽

ACRO STICHUM.

Acrosichum fructificationes totum folii discum

Tricho manes fructificationes solitariae ex renis marginalibus folii calyci innatae setaque terminatae.

tegerrimis glabris petiolatis sterilibus subrotundis, sertilibus linearibus. Fl. Zeγl. 378. Phyllitis repens scandensve soliis duplicibus, aliis latis sub rotundis, aliis longis cingustis. in h. app. 3-

Fili scandens, nummularia folio Pet. mus 2II. Muscus Zeb lanicus arboreus clavatus, foliis crassis rotundis lyco podii fructu compressis Herm. Z lan. 38Maretta Mala-maraUara Rhed mal. Ι2. p. 87. t. 29. Comm. mal. 23. Habitat in Malabaria, Z lona, inque monte S 1 ad Africae. Facies sequentis. Rydiae repens crassiti fili grossioris, nuda glabra, fibris sere oppositis, omentosis radiculas in corticibus arborum, quos ad multos pedes scandit radix hedera instar emittens. Frondes orbiculatae, glabrae, petiolatae, Veniae, obtusae petiolo revissimo insidentes, utrinque simillimae, latitudine extremi pollicis. Fruci cationis frondes praecedentibus similes, sedo Uato lanceolatae, a tergo totaliter quam is

tectae.

Figuram loco et in Tabula dedi. . ACRO STICHUM lanceolatum frondibus lineari-