De tussi convulsiva : dissertatio inauguralis medica ...

21쪽

chitis omnia catarrhi signa prae se sert. Inter omnes enim auctores satis conStat, illam a symptomatibus catarrhalibus incipere, in decursu autem nullum quod non jam antea adsuerit, Symploma assumere; 4) quum itaque iussis convulsiva catarrhias sit, sine inflammatione existere non potest. 5) Nemo absque febri tussim convulsivam unquam Observavit, omnium autem febrium inflammatio causa, eamque ob rem morbus inflammatorius esse debet. 6) Quum tussis convulsiva morbus epidemius sit, jam hanc ob causam ad morbos febriles inflammatorios pertinet. 7) In corporibus denique iussi convulsiva peremtorum bronchia inflammata inventa sunt. Quod attinet ad primum argumentum non satis bene intelligo, quomodo disserentia inter utrumque morbum a sola infantilis organismi teneritate dependere possit, si quidem, ut Marcus contendit, pertussis item ac bronchitis morbus inflammatorius ess0t, in ipso insaniiliorganismo ad majorem gradum inflammatio augeri deberet, non autem ea de caUSa spasmodi eam sormam acciperet; tum tussim illam characturisticam et singularem in bronchitide nunquam invenies, frustraque illam Singularem respirationem in hoc morbo quaeres. ΤuSSim convulsivam a catarrhalibus signis incipere, ut jam vidi-mUS, VerUm eSt; at, ut item commemoravimus, haec signa in ulteriore morbi decursu omnino evaneScunt sormamque, accipiunt spasmodicam ita ut in secundo stadio pertussis nihil praebeat, quod catarrho simile sit. In stadio catarrhali subris plus minus vehemens adeSSe SO-let; labrilia vero symptomata in secundo stadio, nisi complicatio adsit, omnino abire, in eo omneS conSeΠ-

22쪽

tiunt auctores. In eam etiam sententiam, quam Marcus de causa febrium affert, ac si inflammationi originem deberent, cum multis aliis inire non possum. Statuamus e. g. sebres intermittentes, quarum caUSaS Omnes sere auctores ponunt in anomalia Systematis nervorum et potissimum gangliorum, ita ut inde vasorum actio excitetur, sive in dyscrasia quadam SanguiniS, qua processus biochemici mutentur; minime igitur febris insultus per inflammationem efficiantur. Congestiones illas

continuaS, quibus organa respirationis non Solum, Sed etiam aliae corporis partes inter vehemetitissimos insultus vexantur, ad inflammationem tandem augeri posse jam Supra non negavimus. Non raro igitur inveniuntur inflammationes, sed non semper nec in omni casu inflammatio bronchiorum, ei iam pneumonia SaepiuS et nerVO-rum inflammationis signa adsunt; eodem jure ergo horum organorum inflammationem pertussim definire possemus.

Caeterum etiam omnia symptomata DerVOSOrum et SpaS- modicorum, minime autem inflammatoriorum speciem nobis praebent. Nostro tempore plurimi auctores ponunt dispositionem ad morbum in irritabilitate bronchiorum aucta, naturam morbi vero neuroSin vel spasmum interpretantur. Rusdem sententiae et Hus Bland est, naturam morbi his fere verbis explicare conatur: u Equidem hunc morbum neUrOSin qUandam, causam vero proximam in subtili et peculiari nervorum irritatione positam esse puto. Nam ut in aliis neurosibus, sic etiam hic aura quaedam antecedit paroxysmum, qui facile in convulsiones, paralySeSaliaque mala nervosa transit. Dispositio morbosa sine

23쪽

dubio in nervis pectoris e t veniriculi residui, praecipue iii pari vago, quod et ad pulmones et ad ventriculum pertinet, atque in nervo phrenico. Quibus irritatis ingens illa muci copia ejicitur ut pulmonum illa concussio ac continua aeris propulsio efficitur. Nervum phrenicum simul affectum esse, id demonstrat imprimis spasmodica inspirationisque sibilum producens contractio rimae glOt-lidis, quae a nervo illo aliquot ramulos accipit. Quo

diutius igitur hique status convulsivus durat, eo Vehementius diaphragma ad motum antagonisticum eXcitatur, quod quando fiat, ex vehementi et tussim saepe interrumpente Sotioraque inspiratione apparet. Sic certamen oritur inter inspirationem et exspirationem. Si irritatio ad sum inum gradum perVenit, ad confinem etiam cardiam magna sensibilitate praeditam propagaturi sit contractio ventriculi et vomitus, contraria quaedam convulsio, qua inferior diaphragmatis superficies ad vivaciorem reactionem incitatur; thoraX autem dilatatur, irritamentum a pulmonibus derivatur eorumque convulsio finitur. Vomitus ergo verum spasmi pulmonalis an iugonismum sistit, licet eadem ex causa oriatur. Cur ille non prius Superveniat aut potius statim ab initio, causa haec est, quod VaSabronchialia multo sensibiliora sunt et facilius irritantur, quam nervi ventriculi, qui majorem spasmi gradum eX-

Huic sententiae fere omnes nostrae aetatis medici assentiuntur et Blache hisce argumentis eadem desendit. 1 Si morbus omnino sormatus neque complicatuSest, febris deesse solet. 2) Facillime terrore vel levissima quoque ira parOXySmi Subito revocari pOSSunt.

24쪽

3) Morbus decursilui habet omnino Singularem. O Ferestatim post paroxysmos aegroti securi et impediti iunctiones Solitas curare possunt, nullumque bronchitidis signum in liberis intervallis animadvertitur. 5) Morbus Saepe pertinacisSimus est, ejusque cura mulio difficilior

quam bronchitidis. 6J Nihil es fidit in curando hoc morbo

methodus mere antiphlogistica, remedia antispasmodica autem et narcotica SaepΘ multum Valent. 7) Saepius celeriter et paene subito sinem capit morbus. 8) Postremo omnes iunctionem laesiones, quarum Sedes in in organis respirationi invervientibus est, minime explicari possunt ex multis illis mutationibus, quae saepe post mortem in his organis inveniuntur. Husula nil ergo illa sententia omnia sere pertussis symptomata interpretatur; quid autem sit, quod nervos irritet, nihilominus nescimus, et quod jure opponit B au m-gaertner, duae res etiam adsunt, quae ex simplici nervorum irritatione eXplicari non possunt: primum morbi decursus, ut aliae sebres contagiosae, ab interno quodam proceSSU, qui I Unquam ante certum temporis spatium persici solet, dependere videtur; tum periussis est morbus contagiOSUS, contagium vero in caeteris neu rogibus minime Observatur. Baum gaertner eam ob causam proceSSUm morbosum, quo contagium formetur, in vasis

capillaribus pulmonum procedere assectioneSque, quae anerViS originem petant, hunu processum tantum comitari

25쪽

In regionibus nostris per iussis rarius quidem periculosa esse solet, nihilominus autem, quum saepius morbi secundarii ad mortem perducant, prognosis generatim mala statuenda est. Quod attinet ad singulos casus, medico permulta respicienda sunt. Primum character singularum epidemiarum tam Varius eSt, ut aliae optimam, aliae contra peSSimam progno Sin permittant. Quod attinet aegrotos ipsos, ii maxime malo succUmbunt, qui natu minimi sunt, quum enim thorax et organa respirationi inservientia minus evoluta sint, minus etiam Sustinere possunt Vehementissimos tussis insultus, et lacillim se morbus in diros illos, quos descripsimus, eXitUS et morbos secundarios transit. Pyriculosior etiam morbus est,

si invadit insantes debiles et irritabiliores ut eos maXime, qui constitution0 leucophlegmatica assecli Sunt, quum apud eos, si pertinastior existit, transire soleat in phthisin pulmonalem. Ubi parOXysmi saepe redeunt, pertinaces Sunt et longum tempus perdurant, ita ut intervalla libqra brevia tantum sint, prognosis admodum mala eSteoque magis, Si singulorum systematum functiones valde laeduntur. Convulsiones et alia cerebri affecti symptomata, macies paullatim creScenS, hydropS aIIaSarca, pa-roxysmi vehementissimi cum intervallis minime liberis, iurbatis potius variis signis morbosis, febris denique continua ubi adsunt, prognosin pessimam exhibent moriem que instare indicant. Morbi exitus, mala secundaria et

26쪽

complicationeS Secundum naturam suam aliam reddunt prognosin. Haemorrhagiae Vitae periculum augent, epi- staxis vero utilis esse videtur. Vomitus ubi non subsequitur et tussiS sicca et clangorosa est, aegroti magis vexari videntur: Vomitum ergo signum laustum eSSe Verisimile est Saepe iussis convulsiva etiam medicaminibus non adhibitis evanescit, Vulgo autem Ut curetur quadraginta saltem diebus opus esse, omnes sere medici aD firmant, breviori quidem temporis spatio eam nullo pacto curari pOSSe.

Contra nullum sere alium morbum tantus numeruS medicaminum commendatus et adhibitus est quam contra tussim e0nVulsivam, namque nulla paene materiae medicae classis nec ullius classis ordo est, cujus singula

medicamina non sint ab aliis valde laudata, ab aliis vero omnino repulsa. Singula illa medicamina persequi opera esset nimis magna, quare pauca tantum eligam, quae plurimi peritissimique adhibuerunt medici, et recentiorum rationem Uberius eXponam, quae cum pro Variis m0rbi stadiis Varia et peculiaria proponat medicamina, ad curandam tussim convulsivam accommodatissima apiissimaque Videtur. Stadium catarrhale ubi non negligitur, sed bene tractatur, magni momenti h0c esse potest ad caetera sta-

27쪽

dia faciliora sacienda. Si hoc primum stadium mite est et nonnisi simplicis catarrhi signa exstant. medicamina

sere omnino Supervacanea Sunt; Versentur aegroti in calore tantum modico sed aequali, et impediatur ne tempestatis mutationes eis noceant; dentur iis pro potu mu-cilaginosa, mitigantia leniterque expectorantia; utilitati etiam esse possunt parvae doses diaph0reticorum quae vocamus frigida, liquoris ammonii acetici, spiritus Mindereri, ammonii muriatici, vini antimonii Huxhami, infusisambuci; diaeta sit leniter antiphlogistica. Quando autem febris characterem magis stlieni cum ostendit et ple- thora adest, tum conjungendae sunt cum diaeta parca minores doses I ali nitrici et remediorum ad alvum agentium; denique si in aegrotis robustis, plethoricis morbus aperte ad inflammationem inclinat, tunc methodus mereantiphlogistica postulatur et adhibenda sunt salia antiphlogistica, hydrargyrum muriaticum mite, Kali nitricum

in parva dosi, clysmata OXymellea, imprimis autem non omittendae sunt sanguinis detractiones Sive per Venae- sectionem sive per hirudines medicinales et cucurbitulas pectori applicandas. In insantibus natu minoribus detractio sanguinis localis susscit, in adultis autem venae- sectiones instituendae Sunt. Ad usum eXternum laudantur etiam infrictiones unguenti hydrargyri cineret, Vapores tepidi, mitigantes, cataplasmata, Vesicat0ria; praecipue autem valde commendata sunt in omnibus pertussis stadiis pediluvia ex aqua et aceto Vini praeparata, quae propter vim antiphlogisticam et derivatoriam utilissima. Si status gastricus adest, magno cum usu adhibentur laxantia leniora nec excitantia; emetica quoque laudan-

28쪽

tur non solum in hoc casu, sed etiam in morbis initio quo multi auctores se morbum emeticis justo tempore datis interrupisse et removisse assirmant. Emetica quidem, quod congestiones ad caput et pectus augent et sacile insanies infirmiores et debilitatos reddere possunt, circumspectione egent, saepe autem magnam utilitatem praebere possunt, quum non solum purgent, Sed etiam alterent, quum agant in diaphoresin et irritationem efficiant

contrariam.

Inflammationis signis remotis si tussis paullatim spasmodicam formam accipit, ac sensibilitas statusque nerVOSUS magiS magisque praevalere incipit, morbus igitur in stadium secundum iransiit Omnia remedia, quibuSvis sedativa inest, maxime idonea videntur: remedia narcotica igitur et antispasmodica, aetherea nervina Valde celebrata sunt, et secundum singulas indicationes dari possunt. Inter remedia narcotica primum locum obtinere videtur Opium, quum ei eximia vis sedativa antispasmodica insit; permultos etiam habet laudatores, qui omnessere in eo consentiunt, optum non solum optime VehΡ- mentissimos iussis insultus moderari, Verum etiam Con

vulsiones illas universales prohibere. Cautissime tantum adhibendum est apud insantes, quod facile congestioneSad cerebrum auget, quod alvum obstruit et ut multi opponunt, Vomitum prohibet. Wallicli conjungebat optum cum mOScho et hyoscyamo; Τ oti, Goelis et Vog Ierin forma pulveris Doweri praescribebant, Haas e dabat optum cum vino antimonio Hux hami, Κieser Simul cum opto mercurium dulcem adhibebat, ut alvum solveret. Easdem sere virtutes ac opium habet extractum

29쪽

hyoscyami, quod ea de cauSa a multis medicis praesertur, quia non excitat SyStem a Vasorum et dari etiam potest, ubi adsunt signa status inflammatorii. Multo magis autem quam illa medicamina laudata et commendata est Belladonna, et saepe etiam hoc remedium bonum successum adduXisse constat. Acidum borussicum item in multis casibus pertussim Sanasse dicitur, sed assentiendum videtur iis, qui suadent ut cautissime tantum adhibeantur haec sortio a remedia narcotica, quia facile dissolutionem sanguinis efficiunt eamque ob causam haemorrhagias perniciosaS proVocare pOSSUnt. Praeterea, ubi signa inflammatoria omnino desunt, magna cum Utilitate dari potest asa foetida, quae non solum alterat, sed etiam bronchiorum secretionem copiosiorem et meliorem reddit. Elata sunt summis laudibus, mOSchUS, caStoreum,lpecacuantia, flores Zinei, magisterium bisuiuilii multaqu0 alia, quae etiam bonum effectum Saepe praebuerunt. Quod attinui ad remedia externa balnea calida, aromatica, roborantia prospero cum successu adhiberi solent, clysmata etiam antispasmodica ex asa foetida, floribus chamo millae et aliis saepe magnam Vim SedatiVam eXercent, singulorumque paroXJ Sinorum Vehementiam valde mitigare Valent.

Autenrieth, qui pertussim acrimonia pathica provocari putabat, ut haec materia hostiliS ex organismo eX- cerneretur, Unguentum tariari stibiali regioni epigastricae infricari jussit, ita ut pustulae formarentur, nullo remedio interno ad tussim convulsivam citrandam Opus eSseratus. Quamquam multae difficultates cum hujus unguenii applicatione conjunctae Suni, et multi sunt me-

30쪽

dici, qui hoc unguentum omnino rejiciant, tamen etiam permulta exempla fide dignissima eXStant, ubi hoc remedio morbus sanatus est. Pro unguento tartari stibi ait alii medici vesicantia applicant. Oleum crotonis et oleum terebinthinae ut thoraci in Dicentur, suadent, quum hoc eodem bono eventu ac modo multo leviore et jucundiore

Praeterea organa in cavitate thoracis sita medicus semper accuratiSsime perscrutari debet, ut statim ab initio varias illas mutationeS et proceSSUS morbOSOS, qUOS in his organis saepius nasci jam Supra VidimuS, Oppugnare possiti sine stelli 08copio igitur et insantes pertussi laborantes nunquam aggrediatur. Cura tum, si quid

morbosi invenerit, Secundum ejus naturam modificanda eSt.

In hoc stadio praeter illa medicamina victus etiam semper est respiciendus. Omnia, quae irritant organa respirationis, Statim reVocare p0SSunt paroxysmosi idem officitur animi affectibus, corporis nimiis motibus et cibo nimio. Diaeta ergo blanda sit et leniter nutriens, omnia, quae eXcitare pOSSini, e. g. insusum cosseae, spirituosa, aromata, vitanda Sunt, detur aegro iis pro polia aqua Selterana cum lacte mixta, decocta ex avena Sativa vel mica panis albi praeparata et alia; cibos Gaepius quidem assumant, Sed Semper parVa quantitate, retineantur, nisi temperies serena est, domi in colore modico aequali, ne istigido aere respirationis organa irritentur et novum

damnum capiant.

In tertio stadio, ubi irritabilitas organorum respirationis magis magisque recedit et evanescit, secretio bron-