De dysenteria : dissertatio inauguralis medica ...

21쪽

haemorrhoides eo ecae, inclinatio ad ani prolapsum,

diari ho eae chronicae, lienteria, noxiis coeliacus, Obstructiones. In rarioribus casibus debilitas universalis, hydrops, phthisis intestinatis, vomitus chronicus, icierus, degeneratio hepatis numerari debent. Modo metasiatico in peripneumoniam, gasiritidem, en cephali iidem ntiarum quo partium inflammationem

transire potest. Eliam meiasias es ad partes molles, rheumatismum et tumores rheumaticos chronicosessicientes, sequi possunt. Porro celeberrimi medici, praeserit m Richier, Observarunt, angina Scatari hales, e Xanthe mala acuta et chronica, ulcera undique e corpore prorum Penita, Saepissime abscessus parotidum et glandularum inguinalium, donique tumores rheumaticos, qui cach extam universalem adducant, haud raro dysenteriae sequelas esSe. Melasiatice etiam morbi systematis nervorum uni-νersales, paralyses, cardialgia, APOPleXia, Coena es- thesis perversa, hebetudo visus, imo amaurosis et

surditas gigni possunt. Haec est dysen ieria generaliter descripta; de

βpeciebus singulis commemoranda sunt haec sere:

1. Dysen ieria inflammaioria, quod ad signa 'aihognomonica alii net, ad decursum et exitum, omnium dysenteriae specierum ΝΟ noctiae simillima, am, in initio certe, sympio mala gasi rica Superan-xur ab inflammatoriis. Secundum vehementiae gratum dividitur in dysen ieriam rheumatico - catarrha em et inflammaioriana proprie sic diciam). a) Dysenieria rheumatico - catari balis lenis et

22쪽

benigna sorma est. Saepissimo annis humidis, si eodem tempore consiliuilo epideinia aut individua.

lis rheumatica regnat, cum liac specie symplomata rheumatico - calari halia conjunguntur. Cum febre molli, quae est Continua remittens, assectiones intestinat es intrant locales, tormina veniris, SedeΝ liquidae et lenesmus, coryZa, iussis, dolores ad nucham

et dorsum, in exiremi intibus, collo, auribus dentibusque non desunt. Nio li et Ricliter hanc speciem rheumatismum in i 'stini recit verum esse crediderunt. Exanthemata miliaria, Sedimenium urinae, Salivatio, vel iuniores exiremitatum chroni eis rigidi, ac diui rhoea aquosa mucosa interdum cris in instituerunt.b Dysenteria inflammatoria proprie sic dicia.

Species dysenteriae gravior est. In epidem iis non paucis, interdum etiam in dr senteria sporadica, si homines illa affecti robusti, sanguinolenti, de congestionibus ad abdomen conqueruntur, saepissime jam initio morbi inflammatoriam indolem de proliendimus. Dysen ieria rheumati eo - catari balis, ceteris paribus, ellam in inflammatoriam iransire potest, quod facile hieme ac vere ineunte fieri solet. Dein

nascitur e X melasia si aliarum inflammationum et e Xanthematum acutorum, sicut ex dysenteria biliosa, quae cura Non consentanea iracia iur. IIaec dysenteriae species dolores vehementes, continentes, ut Uloco fixos, ex quo per totum abdomen sese exten

dunt, secuin seri. Abdomen innatum, irritatum; iardor venirem eXOnerandi vehemens, excrementa

23쪽

autem rara aut nulla evacuantur. quae si cruenta sunt, morbum deminunt. Febris, quae cum magnoi frigore adventi, continua continens est; initio pulsus plenus, frequens, sortis, serius autem contra eius, durus aut debilis: cutis ot lingua sicca. sitis magna, vomituritiones continuae aut vomitus, per quem majori ex parte omnia ingesta ejiciuntur: urina parca, flammea sensationem ustionis esseti. Magna anxietas invadit aegrotum. Diiudicatur urina critica, sudoribus acidulis copiosis, haemorrhagiis ei sedibus modicis. Saepissime autem finitur spha- celo aut exulceratione locali canalis intestinatis.

2. Ad dysen ieriae gastricae amplissimo sic dictae) varietates dysenteria biliosa, pilutiosa et puteida debent referri. a) Dysenteria biliosa sub finem aetatis aui in;

ilo auium ni opidemia regnare solei, attamen ΝΡΟ- radica in hominibus ad morbos biliosos propensis observatur. Jam ante eruptionem morbi vel ab rius initio sordes biliosas videmus, quae in alius generis morbo aegrotantibus etiam obvia o sunt, nec vero indolem biliosam morbo imprimunt. Huic dysen ieriae biliosae non lenis febris comitatur, quae in-ldolem sobris ab irritamenio exoriae Simplicis, Synoeliae aut, sicuti aliae sebres gastricae, lyphi ostendit, semperque fore remittens, saepe etiam in stadio acines conlinen S esi. Facile cognosci potest ex anni tempore, quo regnat. cx siti vehemento,guΝiu amaro, nausea continua, vomitu materiae bi-iliosae et ex aliis hilis deae ravatae sympio malibus.

24쪽

Lingua livido muco obiecia; urina Parca, ct irina, sedimentum flammeum deponens emittitur; lenes-mus vehemens, eXcremenia ex muco bile immixta

vel ex bile pura confiant. Morbus hepatis localis

non Semper cum hac Specie complicatus es i. Neglecta aut cura salsa iractata in dysenteriam inflammatoriam aut putridam iransit. b) Dysenteria pituitosa, mucosa, Suburratis ac verminosa, ubi febris pituitosa aut vermes intestinates morbo comitantur, Pauca Sympio mala propria ostendunt. Maximus gradus pituito si status longum Per tempus morbum protrahit et valde proclivis ad putridum est: idcirco dysenteria pituitosa periculosior sit. Constitutione epidemia regnante Saepe Saburra et vermes intestinales causam dysenteriae ioccasionalem praebent.

c) Dysenteria putrida aut ex aliis dysen ieriae speciebus, aut subito ac Sponte exoritur; igitur dysenteria putrida secundaria vel primaria. Secundaria lenie per dysenieriam biliosam aut pituitosam

incedit; nonnulla iamen sympto mala alienio medico indicant transilum, quae sunt: virium Prosi ratio, Se 'des Profusae, colli quativae ei cadavero se foetidae, lingua Sicca, susca et rimosa, pulsus frequentissimus et debilis. Primaria autem in stadio primo ad inflamma tionem Se vergit, nam subito et magna cum febre advenit; pulsus frequens ac diriusculus, secretiones ei excretiones magis suppressae quam profusae Sin autem dysenteria Putrida excutia est, tunc Sigi β

25쪽

pathognomonica semper aequalia sunt. Febris est continua re miliens, serius vero in continentem abit; pulsus frequentissimus ei vix sentiendus. cuti S ai -

dens, sicca, sud Oribus viscidis obiecta, si iis magna, praecipue polus acidulos appetens, cephalalgia, deliria blanda, sopor, viros valde prostratae. Lingua

sicca, susca, muco contecta, gustus putridus, Vomi iuritiones aut vomitus ipse, mei rori sinus: dolores abdominis vehementissimi adsunt, tenesmus aegro ium raro relinquii, excrementa, quae odorem malignum spargunt atque sanguinem dissolutum continent, si equenter et in voluntario deponuntur. Urina fusca, turbida, haemorrhagiae, peiechiae, a Philiae, frigus exiremitatum aliaque sympio mata spha celum internum annuntiani. Dysenteria putrida praecipuo in epidem iis, aestatibus humidis, in regionibus Pa ludosis, in castris, urbibus obsessis, navibus atque carceribus oritur et homines debiles et cachecticos pelit. 3. Dysen ieria nervosa, lyphosa nihil aliud ostl quam accessu S status nervosi ad dysen ieriam, ma-

ime ad dysenteriam putridam aut pituitosam, in stadio ejus colli quativo. Signa Palli Ognomonica,t quae hanc complicationem indicant, sunt haec: lypus continuus continens sebri S, P utSus parvus, debilis, frequens, irregularis, intermitiens, artuum irepidatio, subsultus tendinum, spasmi, conssientia depravata, deliria, lingua sicca, iremula, apii Onia, dyΝ- phagia, sudores frigidi, sacies hippocratica, Syncope denique paralysis universalis ui mors. In eXi iu

26쪽

faustiore sympio mala Primum postremo tempore exoria, iunc etiam nervosa, putrida diminuuntur. Metasias es etiam ad cutem, exanthemata, pustulae, ulcera cutis. parotidum ac glandularum inguinalium, tumores et dolores artuum morbum a tractu inie-stinati derivare cernuntur. Nonnunquam autem metasta Aes malignae, e. g. Pneumonia, en cephali iis, Paralyses partium diversarum, a poplexia, baryecolaci amauro sis sequelae sunt huius Speciei dysenteriae. Decursus dysenteriae ex sympto malo logia singularum specierum palei; generatim tamen eo lire-Vior, quo propior synoesiae illa est ei contra. Ita que inter septimam et tricesimam diem perficitur. Obductiones semper palliologicos si a ius demonstrant organorum abdominis, praecipue canalis intestinatis, uti post alias quoque inflammationes Observantur, Raro quidem ventriculi intestiniquo tenuis abnormitates inveniuntur, at crebro intestini crassi, Praesertim recit. Quae saepe spissata, crasso obducia muco, rube sucia, inflammata, Sanguine sugillaia, Suppurata, callosa, aut rubris nigrisque maeulis exstructa videntur; tunica villosa est devastata, gangraenosa; hepar inflammatum, densatum, gangraeno Sum, omentum injectum, Pan creas et glandulae lymphaticae induraiae, inierdum, ut Omenium, suppurantibus locis oblectae, cavum abdominis fereiolum so elido atque cruento sero impleium et mor i

27쪽

Diagno sis. Dysenteriae diagnosis plerum- quo sine difficultate ei iuio facienda est. Interdum

quidem sympto mala veram dysen ieriam a nonnullis diari hocae speciebus ex aliis causis pendentibus discernere non sufficiunt; sed his casibus momen in causalia, constitutio epidemia atque individualis discrimen dilucidare possunt. In diagno si autem statuenda haec signa pathognomonica maxime respicienda sunt: excretiones alvinae, et quantitate et qualitate accuratissime dijudicata, tormina veniris, tenesmus semper sere continuus et febris, en ius

character primarius omnium consensu medicorum

rheumatico - catarrhialis, et cujus typus initio qui

dein remittens. postea autem variuΝ PSi. Una cum his conjungendae et consideranda o cauΝae Occa Sionales, nec sacile seri potest, ut ab diagnosi aberres.

Prognosis. Dys enteria efit Aemper periculosa, namque morbus est gravis ei exitus malus non rarus. Periculum quidem in dysenteria rheum alii co - calari hali non ita magnum, si jam initio cura

consentanea iraciatur. Dysenieria vero eum iussammatione intestinorum vehementi Semper mala. quanto

inflammatio, iunio periculum augetur, hac enim specie constitutio universalis cum gradu altiore consen-riit et in ea minatur: quando igitur vomitus, singul-rius ei dolores vehementissi ini, si abdomen lenitert tetigeris, vel meteorismus et alia syna Diomata inflammationem magnam indicantia exoriuntur, iumne Sphacelus appropinque i, limendum est; aut si potius jam sympto muta ejus ad Suni, P. R. PulfUS Par vias, culis frigida, sudor viscidus, tunc mors haud dubio ingruet. Dysen ieria biliosa morbus est com-iplicatus, maximeque proclivis ad do senteriam in flammatoriam aut putridam, iisdemque de causis

rheumatico - catari bali periculosior; verum tamen si maturo tempore nou male curatur, etiam tollenda

est. Quamquam do senieria pituitosa in longius sore Semper pro irabitur, igiturque periculum non iam Subitum est, tamen, Si constitutio laxa, cura vitiosa et res externae insausiae sunt, in dysenteriam pu-

28쪽

iridam secundariam abii. Dysenteria putrida ei

nervosa Omnium periculosi Ssimae sunt, quod saepissime ex contagio oriuntur. Sympio mata, quae maximum periculum indicant, jam ex morbi spectro Procedunt. Dum morbus est recens. facilius tractandus est, quam si jam dudum durabat. Εpidemiae aestate vel autumno regnantes priores Suni, quam hieme aut vere Obviae. Dysenteria epido mi a periculosior quam sporadica est. In cliuinio frigidiore lenior quam in calidiore. Quod aetatem attinet individualem dysenteria insanies graciles ei seneri, mulieres gravidas, quae sacile ab orium patiuntur, sicuti homines debiles, cach ex in laborantes, e. g. arthri ii de ei assectionibus animi vehementibus vexatos . deni- qne morbis exanitatis infirmatos prae omnibus necare solet. Complicationes periculum augent. Plurimis epidem iis morialitas initio mirior, aliis contrarium evenit, aliae medium leti eni. Molimina critica morbum levantia, bona; e contrario si morbus idem

remanet, mala. Vomitus spontaneus morbo ineunte lenit aegrotum, qui sordes et cibos non concocioso ducit. Signa dysenteriae bona sunt: sudor calidus universalis, Sedimentum Urinae copiosum, tenesmus remittens, fluxiones alvi rariores, copi Osini DA, Stercoraceaei tumores exiremitatum glandularum et parotidiam, aut pedum erysipelas, quod in suppurati ο-nem transii, in dysenteria putrida vel nervosa inici dum crisin instituunt. Nigui exitus mali sunt: siem eiicis loco vomitus diari ho ea ossicitur et o ducti ο- nos nivinae non desinunt: si jam initio vomitus vehemens aegrotum non levans in irai, aut si vomitus quidem Sero, sed vehementissimus existit et ex irritamen iis minimis redit dolorque augetur; si anus iam irritabilis est, ut clysmata applicari non possint; si maioria per alvum exorcia valdo copiosa, a quosa, cadaveroso socii da, et si huic materiae pus aut san'guis dissolutus immixtus est, aut si excretiones absente dolore, imo aegroto inscio consequuntur; porro

exiremitatum frigus, singultus, a philiae, paraly

29쪽

Pharyngis, maculae suci et ei iuuior manuum et pcdum Oedem aiosus semper pro malis signis haberi possunt. Dysenieria ipsa rarissime est crisis: interdum melancholino, hypochondriae atque arthri- ii di bonum ossicit. Libonior dysenteria recidiva sit, si aegroti eausam occasionalem non vitant, aut medicamina nimis mature reponunt. Quo sacio morbi secundarii facile nascuntur, qui saepissime priores quam do senteria, et melius praecavendi quam Curandi Sunt.

Cura. Duabus 'indicationibus in curanda dysenteria satissa ciendum est. Causa A et rem Oias et occasionales removere ac dysenteriam ipsum semper

habere pro inflammatione intestinorum, praecipue insti serioris partis, ejusque characterem diligentissime respicere et ex bis curam instituere debet. Cum dysenteria sit morbus periculosus et universalis, magni momenti est hanc prohibere. Quam

ob causam, si epidemia regnat, Ν an ON non Aolum ne grotos vitare necesse est, sed etiam modo vivendi consentaneo periculum avertere. Atmosphaerae mulationibus, calori magno et frigori se exponere noni debent, sed semper eandem transpirationem cutis leniter elicere fas est. Perfrictiones, quae per alvi depositiones exoriri possunt, vitandae sunt. Frui eiuslinaturi aliaque vegetabilia acidula non nocent. Medicamina quidem pro phylactica non exiΝiunt, rarissimeque laxantia pro phylax in persicero POSSunt, quia intestina magis irrita ut ut eo plerumque nocent. ιDysenteria secundum morbi et singularum epi-demiaria in indolem curanda est. Medicamina a Dii- dysenterica Propria desunt, quamquam emetica et purgantia vel ei iam adstringonita talia habebantur. I pium quulem simplici Asimum atque optimum omni HySenieria, quoque tempore ac omni morbi stadio locum habere non potest. Fuerit ut opidemiae opto Solo curandae ac multi aegroti morbum non diu ustinuissent, nisi Opio essent levati. In morbi stauio vehementissimo sensorium minime fere opto a in

30쪽

sci iii i , sed ab domori solum iotum esrecium arripere videtur. Praeter Opium medicamina quoque mucosa dysenteriae utilia . Anni, neque male tractat, qui Omnia medica monia muco involuta porrigi jubei, quod tali statu intestina minime irritant. Alia specifica dysenteria o non possidemus; quando quodque medicamen adhibendum sit, singulis in speciebus indicabo.

Dysen ieria rheumatico .catari halis, praeter tem Peraturam consentaneam atque vitandas perfrictiones, modicamina inflammationem localem debellantia ei diaphoros in elicientia postulat. Praecipue muci laginosa in usum vocanda sunt, P. g. de Ocium Bl-ihaeae, sales'; hordei, aut solutio gumini mimosae, emulsiones amygdalinae. Q seminibus cannabis aut

lini. Potiones iopidae cum spiritu Mindereri, insusum florum sambucci, chamo millae, herbae melissae, iunc liquor ammonii aceiici, pulvis Do veri morbum tollere valent, Ad perficiendam diapho resin solutio ex grano uno tartari stibi ait in unciis aquae destit Iaiae sex non rejicienda. Si sympto maia rheumatica vehementiora Suni, Opium cum mercurio vel cum antimonii praeparatis conjungi potest. Cataplasmata emollientia, sed antia in abdomine posita magni sunt momenti, sed caule adhibeantur, quod sacile propter si equo Dies alvi depositiones perfrictiones efficere possunt. Clysmaia tepida, mucilaginosa ex iis decoctis, quae Supra no minavi, cuin tinctura Opii simplici vel laudano maximam asserunt utilitatem. Specios dysenioriae iussa minatoria statim mei ho dum antiphlogisticam postulat, quae inflammaii 0nis vehementiae res Dondei. Initio morbi venaesectiones pro tempore iterentur, atque hirudines abdomin

applicentur 1). Quo sacto interne laxantia. partim quia sunt antiphlogistica, partim quia sordes edit'