De causo Hippocrates et Aretaei : dissertatio inauguralis historico-medica ...

21쪽

Fortasse etiam, quanquam uno tantum l0c0, p ripneumoniam quam VocamuS bile0Sam, Hippocrates ob oculos habuit, quum illum Scriberet locum περὶ πα-

XI, quia certe Sputa bile0Sa, quae ibi assert, vix alium ad morbum referri possint, et in febribus bileo-

sis sive inflammat0riis Sive alius characteris Vix occurrere Verisimile sit. Νon tamen mihi arrogabo, quin hac de re certa quaedam Statuam, quum multa desiderentur indicia, quae majorem ad certitudinem requirantur. Ultima denique cauSi Species, quam Πωρο- erates describit quaeque plurimis haud dubie locis in telligitur, certe ea est, quam Secundum n0stri dicendi

usum cum Peis. Frankio vocamuR febrem bileosam

typh0dem et putridam. Hippocrates ipse hunc vocem τυφωδ ς alia significatione Sumsit de interia. assect., lib. II. 42-46) et praecipue quinque Sub ea comprehendit morb0s, quos et ips0s a bile per corpus commota et a febri sorti et calore acuto καυμα ὀξο nl-vique dejectionibus grave olentibus stipatos esse di cit. Epidemia illa Hippocratic' suit atroX, qua cur repti plerique periere et a qua imago Supra proposita praecipue Sumta est. Omnia mali ominis Symplomata ibi aderant, urinae nigrae, turbidae; alvi aut retentio aut saepius dejectiones pessimae, Sudores parvi circa frontem et claviculas, neutiquam universales nihilque allevantes, posteri0ribus diebus adeo subfrigidi, extrema pertinaciter frigentia neque amplius recalescentia, Vigiliae SoporibuS permixtae,

22쪽

deliria, erises raro tantuin obviae, saepius tamen iniquae et inopp0rtunae metastaseS. 0uibuS autem parotides enascebantur tumores parotidis), crisis die vigesimo contigit, et quibus n0n Suppurabant, tum0- res ceSSabant, materia vel ad alvum vel ad vesicam conversa. Nihilominus unus alterve, quibus illi suppuraVerunt, periere. Febris universim p0st judicationem in completam si equenter recidiva. Curatio hujusce febris ardentis, qu0ad est bile0Sa, ab illa, quae, in superi0ribus instituenda est, non multum discrepat, et nunc quoque nobis eXemplo esse potest. Quoad autem sit typhodes, curati0, quam n0S instituimuS per nerVina, eXcitantia etc., ab Hippocrate plane ignorari videtur. Clarissimus do I Monbrand in libro suo egregio liber den ansieckenden Τyphus) in primi ex quinque illis morbis Hippocratis typh0dibus dictis imagine, subrem quum dicit bile0Rain Sinceram sive Simplicem arbitratur describi. At doctissimus Dohs artis medicae principia de curanda febri typh0de) pr0 ips0καυσρο hunc morbum Sumendum putat. Illud quidem dubitaverim, quum ex morbi hist0ria nimis pericul0' sum et Vehementem eum fuisse appareat, quam ut

pro simplici febri bile0sa haberi possit. Contra doctissimi ochs sententia ad Veritatem pr0pius accedere mihi videtur, etsi mirari p0SSumus, cur praetermiSSa

rit Hippocrates. Mirum tamen minus erit cogitanti-

23쪽

bus, librum huncce de internis assectionibus non ud genuina Hippocratis scriptu reserendum esse u-Ner, censura librorum Hipp0craticorum pag. 76 et Iucher, Geschichte der MediZin t0m. I. pag. I 20), et locus n0ster ipse hujus dicti Veritatem affirmat. Descripti 0 potius egregie quadrat ad illam καυσου Spe ciem, quam Sub labris bile0sae typh0dis nomine nunc c0mprehendimus, tantaque ei cum καων, quem Are- Iaseus describit, intercedit Similitud0, praecipue qu0ad Signa m0rtem praeeuntia, ut unus alteri imitatus esse

videatur.

Compositis hisce diversis causi speciebuS, clarius nunc siet, quid de pr0gn0si sentiri jubent Π

pocrates. Generatim καυσον Vocat morbum ἐνδείαστον

igiturque pr0gn0Sin dubiam statuendum censet : quam

in sententiam n0S qu0que quin codamus non Ρ0SSumus. Duaeque enim febris bileosa, quamvis sit simplicissima, quum quid accidere p0SSit nemo praevidere Valent, Semper pr0gn0Sin requirit inceriam. Attamen in febri bileosa insummat0ria semper ad b0nam aliquid vergit, praecipue Si genius epidemicus

non adversatur, et Hippocrates ipse in libro I. Epid. asseri epidemiam, qua neminem febri ardente m0rtuum esse vidit. Λliis vero locis omnes sere morb0 eor reptos periisse tradit, qu0d ad eas epidemias perti net, in quibuS permagna malignitas κακοηθης Secundum Galenum et character suit typh0des. Necundum haSce καυσου Varietates, et inm cauSa, ex qua

24쪽

oritur, Pt aetas, quae corripitur, aliaque nonnulla di serunt. In universum magis bileosos, interdum etiam pituit0s0s corripi, ait Hippocrates. Ex pituita p0Sterior S auctores καυσον spurium exoriri scripserunt; quae tamen divisio quum Hippocrati non Statuatur,h0c reSpectu eum Scripsisse non est verisimile. Sed quibus ad causum propter naturam suam bileoSam proclivitas est, eorum in universum etiam tunicae muc0Sae male sunt tissectae statuinque facile quem VocamuS pituit0sum inducere solent. Τota igitur disseren-

iiii ad temperamentum cholericum et phlegmaticum reserenda eSt, quorum quidem illud ad labres bile0Sas h0cce plus inclinat. In Aphorismis ΙΙΙ. 30) Πω- pocrates nit, iis qui hunc aetatem excesserunt de νεανίσκοις antea locutus est , facile pleuritides, peri- pneum0ninS, και vς, choleras, dysenterias eXoriri,

quum juvenibus νεανίσκοις sacilius haem0ptyses, phthi SeS, sebi PS acutae, epilepsiae gignantur et in loco ali0 de aeribus, aquis, Iocis , Si, inquit, neStRS pluviosa sit et austro multum perssatur, similiSque S quitur nutumnus, necesse est hyeinein morbidum eSSO, et his. qui pituita abundant, et annum quadrageSimum jam exceSSerunt, febres ardentes seri verisimile est. Cui loco si c0mparas tum locos supra allatos tum Aph0risin. ΙΙΙ. 2 l. inde concludere poteris, Hippocrasem praecipue aestatem ad subres ardentes gignendus aptum habuisse, quod nemo certe ei repugnabit, quum Rutis cui Stetia hancce anni partem, praecipue si nimis

25쪽

sit Sicca et arida cum morbis hepatis tum febribus bileosis mirum quantum favere. 0uod vero Visocrates contendit, iis, qui annum quadragesimum jam Superarunt, pleuritideS, peripneum0nias, causos lacilius oriri, neminem quidem sugit, aetatem Virilem propter majorem humorum ad abdomen congestionem pleth0ramque, qu e Vocatur, abd0minalem, ad morbos abdominis, praecipue chronicos turbationesque bile0Sas procliviores esse. Non tamen Video, cur pleuritides, peripneumoniae et καυσοι sub quibus sine dubio hoc luco species infaminatoriae intelligendae Sunt , Saepius iis occurrant, quum e contrario quotidie si, ut ad morb0s illos, qu0s ipse vocat acutos, pleuriti- deS, perisneumonias, causos illa praecipue inclinet aetaS, in qua organa praecipue pect0ris et systema sanguiferum facillime turbantur, igitur homines viginti, triginta annorum. Recte igitur Galenus addit Comment. ad Aphor. tom. XVII. B. pag. 616 ed. Κueline), phrenitides et ardentes febres et choleras et dysenterias nihilominus juvenibus quam aetate pr0- vectis accidere, sortitas ex saxa bile originem. Paucis adhuc attingere liceat, quod nippocrates

XVII. pag. 736 hoc ita explicat, quia etiam ob sa-vam bilem, quae per Sentientia corpora ociuS seratur, rigor sat, quamobrem et alvi solvantur et sudores et vomitus bileost Superveniant. Expurgata igitur bile

26쪽

febris ardentis causa efficiente fieri febris solutionem. Equidem tamen facilius magisque ad Sensum Hippocratis ex Scriptis ipsius Iocum huncce explicari posse urbitror. Nempe Supra typum febris ardentis tertianum c0ntinuu- remittentem Sintuendum esse Vidimus.

sed ita se habentem ut ait Burserius ut in quavis accessione neque horror Vel rig0r tintecedat neque sud0r subsequatur. Cogitantes hero illud Hippocratis: ..s breS c0ntiniane, quum0do intermiserint, periculum abesse indicant per huncce rigorem ad febres accedentem nihil aliud significari putabimus, nisi typum febris ivterinittentem mugis nunc exsplendescere subremque nunc propius ad naturam intermittentium necedere; quod Si sit, omne periculum abesse Hippocrates perSuasum habet. Haec tamen uippo rufissententia utrum n0Siris qu0que doctrinis c0nveniat, in dubio adhuc relinquam, ut omni in his rebus experientia destitutus. Serie nunc de morbo n0Stro Sequitur Aretaeus Coppadox, quem ante Galenum vixisse uerengelii pragmatische Geschichte der Hellkunde II. pag. 75. et meheri Geschichte der MedeZin I 0in. Ι. argi mentis satis est evictum. Pneumaticorum quidem Schulae, quanquam laXius tantum addictus, Hippocrati tum selieiter imitatus est, ut ulterius Hippocratis nomine dignus haberetur. luippe qui, ut Vix quisquam nlius ad naturam morb0rum imagines n0bis depinxit, summa cum industria naturum c0utemplatuμ patrique

27쪽

medicinae in morborum eXploratione et curatione vix secundus. Eo ordine, eo judicio, ita distincte plene- pie tradidit curandi rati0nes, ut vix quidquam in hoc genere eX Summi scriptoris manibuS excesserit absolutius. Wigang. praelat. ad Aretae. in c0llecl. Hallerian. pag. 6 I.). Praesertim epilepSiam, tetanum, causum aliosque morbos dubito an quis diligentius elegantiusque Simul descripserit. Nos hoc loco tantum attingit causi descriptio, quam in libr. II. cap. 4. de causis et Signis m0rborum nobis tradidit, quae l0ngior Sane eSi quam quae hoc I0co apponatur. Accuratius etiam Nippocrate nec minus eleganter m0rbum depinXit, quem illi, cujus Sub nomine καυμα npud Hippocratem mentis sit de interii. assectionib. lib. II. 42.), Simillimum esse jam supra elocuti Sumus. Sed multo vivaci0r est imag0, quam Aretaeus h0c de morbo nobis depinxit,

natu quodam p0etico ob 0cul0S p0nit, multo major symptomatum c0pia, quae diStincte pleneque tradidit. Et de pulsu, de qu0 apud Hippocratem in tot illis lucis, in quibus de m0rb0 n0Stro agitur, nihil plane

legimus, Aretaeus tam bene disseruit, ut vix melius quisquam. Ceterum Vix fore puto qui dubitent, Sub morbo praesente sebrem bileosam typhodem intelligendam, qu0d Supra jam commemoravimus etiamque Ochδiο I. c. pag. 196. probari legimus. Insomnietas, 0bli1 io, deliria, διανοια λεπι , lingua nigra et ce-

28쪽

tern Symplomata characterem febris typhodem sutis decIurare videntur. Ceterum mirum fortasse videbitur, quod quum initio morbi mentem delirare omniaque ignorare dicat Aretaeus γνωμη παράφορος καὶ πάντωνα γνωσί ), Sub snem morbi quum haud procul absit

mors, dicere poSSit: φοχῆς κατάστασις, αἰσθζσις συμπασα καθαρζ, διανομη λεπτη, γνωμη μαντικ', et quae alia ad

divinationem morientium pertinent. Sed Celeb. ua ford aus dein Englischen inligetheilt Yon Dr. Hildebrand in M. Graefo a Iournal Tom. XVIII. p. l 58.),

quomodo reS Sit explicanda, optime demonstravit. Aretaeus quidem reVera persuasum habere Tidetur, tales aegrotos morti jam propinquos revera sutura

praevidere et veracissimos Vates fieri μαντοι ατρεκεες , quippe qu0rum animus, quum antea in lutulentis quasi humoribus et caligine demersus esSet, nunc autem Sordibus exutuS Vinculisque quasi solutus, liberiorem quodammodo et novain intraret vitam. Vix tamentalem ad superstitionem recurrendum censet I a ford, saepiusque talem ingenii aciem sub snem vitae occurrere, et Sua et aliorum experientia edoctus affirmat, praecipue Vero ubi morbus aderat, qui animi mentisque vires valde uinceret, ubi libidines cupiditatesque vigente adhuc vita inexplebiles, per m0rtem appropinquantem c0mpeScuntur, et longa vita, multum experta, recapitulari quaSi anteacta et ex praegressis sutura perspicere Studet. Haecce ultima quasi animi effervescentia Semper sero mortis est prodi 0-

29쪽

mus. 0uo spectat etiam illud Joa. Frankii dictum prax. medic. praecepi. t0m. Ι. pctri. Ι. pag. I 30. , in febribus typhodibus sub sinem Vitae animi prae-

Sentiam Saepe recuperari. I alia exempla apud omnium temporum et populorum Scriptores occurrunt, originemque inde duxit opinio et veteribus usitata et ad nostra quoque tempora SerVata, ultimis vitae horis vim divinam et artem vaticinandi inesse. Desideratur igitur apud Aresa um Omnis καυσου divisio, qualem Galanus serioresque Scriptores nobis lexhibent. De curandi ratione quam Aretaeus adhibuit, nihil sere adjiciendum, quam patris medicinae

cipue Victus rationi sanguinisque missioni tribuisse auctoritatem. Nec minoris momenti habet nuram mundam ad inspirandumque frigidiorem, animi hilaritatem jucundo et Suavi plantarum, picturae al. ISuamicorumque Sermonibus jucularibus et hilaribus augendam.

Cornelitis Celsus praeter locum, ubi aphorismum Hippocratis Supra allatum latine transtulit, de causinatura et pathologia nihil habet, nonnulla vero de curatione in libro III. cap. 9. ubi Hippocratem Secutus, eadem atque ille proponit remedia easdemque indicationes. Νec minus apud Cael. Aurelianum domorb. Rcut. cap. 3 l. colleci. miser. hic tantum lo-

30쪽

cus existit de morbo nostro: emergit scit. pasSio cardiaca autem frequentius quinta vel sexta die in febribus continuis vel ardentibus atque inflammatoriis. Plura scribere nobis prop0situm fuit et ad Gα- leni et ad aliorum de m0rbo nostro libr0S pertinentia. Sed contra spem quum nimis jam in longum protractum Sit opuS, porr0 quum quae Galenus praecipue de m0rbo nostro habet, nimis Sint multa et tan-t0pere inter Se mixta, ut adeo incongruu sinu et in consensum et harmoniam redigere dissicili0ra, quam quae Iibelli terminis circumscribi p0SSint, in uniVersum tantum de Galeni et Alexandri doctrina pauca referre cumque Hippocratica descriptione comparare licebit.

dum de duabus causi speciebus loquatur, tamen non

tam accurate inter eas distinguere quam Galenum. Hicce primus pro Signis pathognom0nicis causi declaravit sitim inexstinguibilem ard0remque urentem, et causum statuit Verum, rati σιον rara ακριβ/j et Spurium Sit e n0thum, quorum priorem a flava bile, alterum a

pituita oriri putat, et alio in loco in una, inquit, cor-p0ris parte, quaecunque illa Sit, ut in Ventriculo pulmone, inteStin0 jejuns , interdum cauSus gignitur, interdum toto in corpore Comment. ad Hippoc. de rat. ict. in morb. acui. t0m. XV. pag. 737. ed. Rillim . Interdum iertianam intermittentem causum nominat Sennert. de febribus lib. ΙΙ. cap. I 2. , interdum vero tertianam a labri ardente distinguit.