Titi Livi Rerum Romanarum ab urbe condita libri

301쪽

talea agat nudo usu armorum at asta saeue stolida viri minoris in.

peravat huic gladiaturum pantaculo iudi sinebros additi pro eopla tprovinciali et eastr- apparatu. H. me iuuirini pinu , ininua ab luatis gerebantur. Marcius 1 inperato Baete amni, quem ineola sertim appellant, duas pulentas es. vitale aut ueri mine in deditionem aecepit. Astapa urbs erat, Cartha siniensium se e pariis neque id tam .dignum ira erat . in quod e

Da ne mitia ..essi praecipuum in Romanos gerebant odium. ne u Minoa ait aut munimento liuis habebant quae ferociora iis animos issaeeret, ae issenia inestarum latrocinio laeta ut excursipnas in finiti-mtam agrum sociorum populi Romani sacerent impulerant et vagos milites Romano Ita quo et mercatores Resperent magnum etiam comit tum, quia paucis parum tutum fuerat, transgredientem fui. positis insidiis circumventum iniquo loe intens erunt. ad hano urbe oppikio mandam eum admotus exercitus esset, oppidani conscientia aeelerum, quia alea deditio tuta ad tam insectos videbatur nequa spe moenibus au amictuandae salutis erat, saeinus in se a suos laeduin o serum uou- sciscunt Ionam in foro destinant, quo pretiosissima rerum suarum consererenta super eum eumulum eonlusos ac liberos considero eum iussis Maeni, ligna circa exstruunt fascesqua virgultorum coniciunt quinquaginta diando armatis iuvenibas praeeipiunt ut, donee incertus eventus pugnaee i, praesidium, eo loco sortunarum suarum corporumgue, quae cariora lari iis asent, ervarent si eam inclinatam viderent atque in eo iam esse ut urbs aperetur, scirent, omnes, quos eunte in proelium ema. aerant , mortem in ipsa pugna obituros illo se per deos superos inseros. quo orare, ut ineuiores libertatis, quae illo die aut morte honesta aut serrituto intimi sinienda esset, nihil relinquerent in quod saevire iratus hostia posset serrum ignemquo in manibus esse amicae ac fideles p una ea quae peritura essent absumerest manus, quam insuliarent superbo aeludibrio hoat . his adhortationibus exaeerati dira adiecta, si quem a proposito spes in Guave animi sterissati inde concitato agmine patentubua portis ingenti tumultu eruiupunt. neque ereat ulla alia firma statio opposita, quia nihil minus quam ut egredi moenibus auderent timerito erat perpauea equitum turmae levisque amat a m nto e eastris ad 36 id ipsum emissa oscurriti acrior impetu atquis animis quam compositior o diu γε-a fuit itaque pulsus eques, qui primus a vosti obtae rat, terrorem intulit levi armaturae, pugnatum. in ipso vallo tiret, ni robur legionum perexiguo ad instruendum dato tempore aetem direxisset ibi quoque trepidatum parumper circa una est, eum e eo su Mrore in vinera a lanum vecordi audacia merent. dein vetus mitia, adversus temerarios impetu pertinax, eaede primorum insequente suppressus eo ius panis post ultro inferre pedem, ut neminem edera a

quo obstinatos inori in vestio suemqua suo vidit, patinoia acie, quod ut

302쪽

iseere posset maritvω amatoriiii laese suppeditabat, ormia hostiativam plexus, in orbem pugnantes ad Iuni omnes oeeidit. XXIII atque hae tamen hostium tratorum a tum maxime dimisantium in iratos pugnante que edebant foedior alia in urbe trucidatio rat, eum larbam seminarum puerorumque imbellem inermemque elves sui eaederent, et in auecensum rogum semianima pleraque inloerent eo Ma rivique sanguinis fiammam orientem restinisverenti postremo ipsi eaedo miseranda suorum latismi eum armis modio incendiose iniecerunt iam aedi perpetrata victores Roman supervenerunt a primo conspeetu tam foeda res mirabundiis pinrumper obstupuerunt, ain, eum aurem amentumque omni Feminaliarum interfulsens viditate ingenii humant rapere ex igni vestent, odirepti ali flamma anni, alii ambusti adfiatu vaporis, eum e plua primis urgente turba non esse ita Astapa sine praeda militum ferro a quo absumpta esta Marcius eteris eius regionis metu in deditionem Meptisi viatorem exercitum Carthaginem ad Scipionem reduxit. Per eos ipsos dies persusae a Gadibus venerunt pollieentas, urbem Punloumque praesidium quod in ea urbe esset, et imperatorem praesidii eum lasso oodiluros aso nam ibi a saga substiterat, navabusque in Oeeano Ofleetis aliquantum auxiliorum et trans Delum ex Alriea orasset ex proximis Hispaniae locis per annonem praesectum eo Erat fidea epta dataque perfugis, et Narcius eo eum sexpeditis eo etihus et Laelius eum septem triremibus quinqueremi una est missus, ut teria marique eommuni eonsilio rem sererent. .

XXIV. meipso ipse gravi morbo impliestas, graviore tamen stina, s sum ad id quisque quod audierat insita hominum libidine alendi decim

dustria rumores adleeret aliquid, provinciam omnem ac maxime tanginqua eius turbavit, apparuitque, quantam exellatura molem in fuisset elades, eum vanus rumor tanta procellas exelvisset non socii in fide, non exemitus in mei mansiti mandonius et Indebilis, quibus, quia Masanum sibi Hispaniae pulsis inde Carthaginiensibus destinarant animis, Dbi pro spe eontigerat, eo italis popularibus -Laeetani auimn mini et iuventute Celtiberorum exest agrum Suessetanum Sedelauumque s eiorum populi Romani hostiliter duo lati sunt civilis alios furor in eastris ad Sueronein ortus octo ibi milia militum erant, praesidium genti a quae meis Biberam ineolun impositum mota eorum autem mentes. sunt non tum primum oui de vita imperatoris rumores dubii adlati sunt, aediam ante neentia ex diutius -- ut fit/- otio olleota, et non nihil, DB in hos leo laxius rapto velis vivere artiores in pao res eran a primo sermones tantum o ulli serebantur si bellum in provinia esset, quid M sese inter pacatos is re si debellatum iam et eonfecta provinciae esset, eue in Italiam non revehi flagitatum quoque stipendium pro ciua quam ea more et modestia militari erat, et ab eustodibus probra in ei mineum te vigilias tribunos laeta, et noetu quidam praedatum in agrum virea Panatum ierant, postremo inter diu a propalam in mi uinat vi ab

303쪽

plina militiae aut imperio eorum, qui praeerant, gerebatur. Dein t me Romanoriam castrorum eonstabat una ea spetie, quod tribunos, exi, eontagione furoris haud expertes seditionis desectionisque rati fore, Miura reddere in principiis sinebant et signum ab eis petebant et in sta stionem a vigilias in ordinem ibant, et ut vim imperii abstulerant, ita speciem dicto parentium, ultro ipsi imperantes, servabant erupit des eseditio, postquam reprehendere atque improbare tribunos ea quae serent; et onari obviam ire, et propalam abnuere siroris oris se is ursis o eis senserunt fugatis itaque e prineipiis ac post paulo e castris tribunis, 10 ad principes seditionis, gregarios milites, C. Albium Calenum et C. Aleium

Umbrum, delatum omnium consensu amperium est qui nequaquam tri. buniciis ontenti ornamentis insignia etiam summi imperii, si sees see resque adtrectare ausi neque venit in mentem, suta tergis suisque de vicibus virgas illas securesque imminere, quas ad metum aliorum prae 15serrenti mors Scipionis falso redita ooeaeeabat animos, sub euius vulgatam mox famam non dubrahant totam Hispaniam arsuram bello in eo tumultu et oelis Munias imperari et diripi propinquas urbes posse.

et turbatis rebus, eum omnia omnis auderent, minus insignia sim quas ipsi laeissent. XXV. eum alios subinde meentes nuntios non mortis soanodo sp etlam fmieris exspectarent, neque superveniret quisquam v meseeretque temere ortus rumor, tum primi auctores requiri coepit et subtrahente se quoque, ut redidisse potius temere quam finxisse rem talem videri posset, destituti duees iam sua ipsi insignia et pro vana imagine imperii, quod gererent, veram iuislamque mox in se versuram 21 Polestatem horrebant stupente ita seditione, eum vivere primo, mori etiam valere Scipionem erit auctorea adferrent, tribuni militum septem missi ab ipso Scipione sunt, ad quorum primum adventum exaspera ianimi, mox ipsis placido sermone permuleentibus notos, eum quibus congressi erant, leniti sunt elisumeuntes enim tentoria primo, deinde in 30 principiis praetorio, ubi aermones inter a serentium irculos vidissent adloquebantur percunotantes magis, quae causa irae consternationisque subitae foret, quam laetum ascensantes vulgo stipendium non da tum ad diem iactabatur, et, cum eodem tempore, quo scelus Iliturgitanorum K-stitisset, post duorum imperatorum duorumque exereituum stragem sua aS virtute dMensum nomen Romanum a retenta provincia esset, Iliturgitanos Poenam noxae meritam habere, suis recte saetis gratia qui exsoLVat ilion esse talia querentes aequa orare seque ea relaturos ad imperatorem respondebant, laetari quod nihil tristius ne insanabilius esset, et P. Seipionem deum benignitate et rei publicae esse gratiae reserendae. 40Seipionem bellis adsvetum, ad seditionum procellas rudem, sollieitum habebat res, ne aut exercitu te ando aut ipse puniendo modum Need ret in praesentia ut coepisset leniter agi placuit, et missis ire stipendiarias civitates Metoribus stipendii spem propinquam se re edictum

304쪽

nendi, seu anisi partes aeu universi mallent tranquillam seditionem par ae langues in ion repentina quies rebellantium Hispanorum istat: --dierant enim in fines onum inoisto Maodonius et Indebilis, post anx vivem Scipionem adlatum est ne iam exat aut civis aut externua eum guo furorem suum consociarent. Ouinia circumspectantes onsilia nihil iteliqui habebant praetor non tutissimum 1 malis consiliis Mutam, utis e toris vel iustae irae est non desperandae clementiae sese minimitime et e in Matibna e - ignovisse, sum quibus serro dimicasset: -- με iussis sine vulnere in sanguine sui .e, nee p.am atrocem Deo avoci poma duatim: -- ut ingenia humana sunt ad suam cuique levandam ulpam nimio plua Iacunda illa dubitatio erat, insulaene cohortea- univerat ad . alipendium petendum irenti inclinavit sententia, quod i

iis censebant, universos ire.

D . XXVI. Par eosdem dies, quibus hae illi eqnsultabant, consilium

do iis cari sint MM,. certabaturque aenisnuis, uti uin in auctor Mamtum seditioni. -- erant autem si numero haud seu quam quinque et Rhyni uim tdverteretur, an plurium supplicio vindicanda tam foedi exempli desectio maos quam editio esse visit φntentia lenior ut, Munde culpa orta e et, ibi poena consul eret ad multitudinein eastigationem satis esse. - ut dimisso, ut id actum videretur, expeditio adve sua Maudqvium ludebilemque edicitur exercitui qui Carthagine erat, et utaria diem aliquot pa ara iubentur tribunis eptem, qui et antea Suerouem ad laniendam seditionem ieraui, obviam exercitui missis quinas nomina principum aeditionis edita aut i, ut eos per id'neo hominea m iisno vultu ac Minone in hospitium invitatas opitusque vino vincirent. haud proeul iam Carthagine aberunt, ema ex obviis auditum pocleam die omnem exercitum cum M. Silar o in Laeetanos proficisci non inein omni,

qui tacitus insidebat auimis, liberavit eos, sed laetitiam ingentem secit, as quod ni is habituri solum inperatorem qu in ipsi situri in potaalato

eius essent sub occasum solis urben i ressi sunt exercitumque alterum parantem omnia dester videruu ex pii sermonibus de induateia -- positis, laetum opportunumque ady tum eorum imperatori esse, quod sub ipsam prosectionem alterius exercitus eveuissent, corpora curanti ab tribues sine ullo tumultu auctoae seditionis, per idoneos homines perduelici h pitia, omprensi a vincti sunt vispia quarta impinimenta

exercitus, urius simulabatur iter, proficisci coepere sub lumin aisnamola et ad portam retentum ag- euatodeaque circa omnes portas missi, ne quis urbe egrederetur vocati deinde ad contionem, qui pridis vene-40rant, Moesis in forum ad tribun/l imperatoris ut ultro territuri subolainationibus eo urrunt simul et impurator in tribunal emendit et reducti arinati a puriis inermi eontioni se at tergo inoumfuderunt tum omnia ferocia concidit et, ut γα ea latebantur, nihil aeque eos terruit

-- prasis spem robur et solos imperatoris, ' u adseutum visurus

305쪽

dit tacitus paulisper, doneo nuntiatum est deductos in s----rinae ditionis ex parata omnia eam. XXVu tui silentio π prasqui sines eis ita nospit; numquoin mihi defutur ii, intimem, η meruitvin meam adloquerer, credidi, non quo Rrba in usu potius quam es -- eruamina e qui, propi, a fueritia in caste habitu a usram inutiss. bus . inmotis. ad vos ulm ad modum is au ne eo uium M o si suppeditat, his no quo vinia qui in appellare abeam Musi; ἀ- Φqui a patina vae a demistis Hau milites qui imporium an a me abnuissia, a amanti religionein rupistis-- hostes e pura ora a Miluuit Rhabuum ciuium amosori saeta die auonsilia aulinos Matius video quia enim vos, nisi quod uersutas ac Laeeisui, aut opinatis aliud , ira -- stis et illi tamen Mandonium atque Indebilem, regiae obsi ustus varψεν duoes suroris amnii sunt vos auspiatum et imperim ad Umbrum Atriua et Calenum Albium detulistis. negate vos in omnes serias ais . Aut Ixio

olitisse, milites paucorum uni surorem at o menti uia esse libenter eredam negantibus: eoenia a sunt nominissa, quae vulgata in vim ea

aenereitum in pisoulis insensibus expiari possint. invitus ea tamqn. vulnera ad inso, sed via laeta tractataqua sanari non post uti equidsu pulsis Bivania Carthasaniensisas nullas homines Medobam essa, ubi vita si

esset invisa mea isto ma non olum adversu Meios gesseram se alia Radversus hostes. in eastris ea meta quantam opinio sesellii P. --, mortis meae non aecepta solum sed etiam e spectata est. nan. qu vulgari lamna per omnes Velim --: equidem, si totum a vita- ωον ,

tem mihi optasse erederem hic statim ante aeuios . est os a muri noe in me vita iuvaret invisa civibus at militibus Misi sed mullitatio cuiuis ala ut natura maris M acia nobilia est, --,ut ea si et aurae ciem iis aut tranquillum aut prooellae in x bis sunt et caua atque uini Inroria pones aueiuves est: vos eontagione inaaniatisi qui mihi ne l-di'

quidem eis. Videmini, quo amentiae pragram Mitis, quida uinoris io -- quid in patriam paronis alie ac liberos vestros, quid in deos sacramouit testes, quid adversus uapicia, in quibua militatis, qui adorsu mur a militiae viseiplinamque maiorum, quid a vessu aurum imperii in .est tem auia sitis. ω - ipso iac- tmnere potius quam avido Medi eius devique es inm euius imperii ta dera o mirum mini na,mirandum M. ait: - patria rud do vobia maeuerat, quam eum Mandonia - Iudebilieonsoesanda consilia pendabatis 3 quid popians Roma aes, cum mpelin- ablattam ab tribunis suffragio iamuli malis ad hominas privales 4Mulisatio eum eo ipso non coatmiihi, si pro tribuniculos habereus, fasce Ἀ-peratoris vostri ad eos, quibus arvus vi imperarent numquam saerat, MRomanus exeriatus dolassistis. in praetorio aisn eunt Asmi et Alma,ciaasioum apud eos eo it armum ab iis Milum est, aderunt in tris nati P. Scipionis, heio apparuit, submois in os .nt samea cum ac

ribus praelin auia lapides pluam et Iabnina iaci do Meis et insuetos

306쪽

s a 'aalmina edere vos porrunt esse uisus hoc est portentia. , quod nullis hostri nullis suppileationibus sine sanguine eorum, 'a laenium ausi laesuu sint, expiari possit. XXVIII. a quo ego, quamquam nullum Malus auonem habet, tamen ut in re nefaria, quae mens quod murilium s vestram ruerit, stare velim. Regium quondam in praesidiu' missa legis intersectis per seelus principibus ivitatis urbem opulentam eris emannos tenuit propter quod saeinus tota legio, milia hominini quattuor, In Beo Romae eoaeri pero si sunt sed illi primum non Atrium Umbram semilixam, nominis etiam abominandi dueem, sed Deetiam Vi-- Iollam uiuamim militum Menti sunt nee eum Pyrrho ne eum Samnit,bas aut Luranis, hostibus populi Romani, se eoniunxeruat vos eum nam donis et Indebili onsilia ommunieastis et arma eo oeiatori saetatis illi, ala ut Campani Capuam Tuscis veteribus ultoribus ademptam, ameditis in Sicilia Messanam sis Regium habituri perpetuam sedem erant, 15 nee populum ne foeto populi Romani ultro laevisituri bellor, Suer nemne vos domivilium habituri eratis ubi si vos de dens onsecta pro vincia imperator relinquerem, deum hominumquo fidem implorare debebatis, quo non redieritia ad coniuges liberosque vestros sed hamam qu

quo memoriam te ut patriae meiquo eis eitia ex animis vestris: viam

meo illi saetaeati sed non ad ultimum dementis exaequi volo mene vivo et ealero inuolumi exemitu, eum quo es dis an Carthaginem miheum quo quattuor exercitas Carthaginiensium λει sussu expiat, vos - milia hominum, minoris certe omnes pretii quam Calentia inius et Umber Atrius uni, quibus vo subiecistis, Hispaniam provinciam po- is pulo Romano erepturi oratis amolior et amoveo .mon meum, nihil ultra isello ereditam mortem meam vobis violatu aim -- quid a ego moram' meeam exspiratum res publiea, meeum Murum imperium p

puli Romani erat ne istue Iuppiter optima maximus sirit urb.m a spicato deis auctoribus in aetemum eonditam hule fragili et mortali eo aspori aequalem esse Flaminio Aemilio Paulo, Sempronio, echo, stumio Albino, N. Nareello, T. Quinctio Crispino, Cn. Fulvio Scipionibus meis, tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumpti superstes est populus Romanus eritque mille aliis nano serro nune morbo morte libus. meo unius sanere elata re publiea esset vos ipsi hie in iv abnia patre et patruo meo duobus imperatoribus interseo Geptimium a elum ducem vobis adversus exsultantes recenti viatoria Poenos delegistis et aio loquor, tamquam sine duest Hispaniae is usa suerisit - N. Silanus eodem iure sdem imperio maeum in privi iam missus, L. Ses rarate mea et L. Laelius legati, vindiem maiestatis imperii Mement aurumis exoriatus exercitui, an duees duoilina, an dignitas an au- eomparari poterat quibus si omnibus superiores Maelia, .ma eum Boenia oontra patriam eontra cive vestros se-tis Asrieam Italiae, Carthaginem urti

Romanae imperaro velletis quam ob noxam patriae XXu Coriois num quondam daainatio Musis miserum et indignum nauium tit ira

307쪽

ad os mandam lintriani impulli revoeavli tamen a pubilao paris fidis

privata pietas a vos qui dolor, quae lusiacira ineilavii stipendiumno die- paucis imperatore aegro sertus numeratum satis digna ausa nit, eae Patriae Indisae alia bellum, eae ad Ilergetes deseia retis a populo Romano, eae nihil divinarum humanarumve rerum inviolatum vobis esset' si auistis proseeto, mill es, ne maior in corpus meum vis morbi quam in vestras mentes invasit. horret animus reserre, quid rediderint homines, quid speraverint quid optaverint: auferat omnia irrita oblivio,

potest: si non, utcumque silentium tegat. non negaverim tristem atro. eamque vobis visam orationem meam quanto reditis facta vestra atro. 10eiora me quam diei mea et me ea quae secistis, vos ne diei quidem omnia aequo animo sertis sed ne ea quidem ipsa ultro exprobrabuntur. utinam tam facile vos obliviscamini eorum quam o obliviscar. itaque quod a mn ersos vos adtinet, si erroris paenitet, satis superque poenarum habeo. Albius Calenus et Atrius Umber et eleri nefariae seditionis 15auetores sanguine luent quod ad sarunt vobis supplicii eorum peetaeulam non modo non acerbum sed laetum etiam, si sana mens rediit, debet esse de nullis enim quam de vobis incialius aut inimicius consulue. mni vix finem dieandi s erat, eum ex praeparato simul omnium rerum terror oeulis auribusque est ossus . exemitus qui eo ua eonti rimnem imumdederat, gladiis ad sonis onerepuit praeeonia audita vox ei- tantia nomina damnatorum in consilior nudi in medium protrahebantur et iamia omnis apparatus suppliei expromebatur deligati ad palum vimosque caesi et 'mei percussi, adeo torpentibus metu qui aderant, ni non modo serocior Vox adversus atrocitatem poenae sed ne gemitus qui in dem exaudiretur tracti inde de medio omnes purgatoque loco citati mi

lites nominatim apud tribunos militum in verba P. Scipionis iurarunt, supendiumque ad nomen singulis persolutum est ne finem exitumque aedili militum coepta apud Sueronem habuit. XXX. Per idem tempus ad Baetim fluvium anno praesectus a Msonis, missus a Gadibus eum parva manu Afrorum, mercede Hispanos sollieitando ad quattuor milia iuvenum armavit eastris deinde exutua ab L. Marcio, maxima parte militum inter tumulium aptorum eastrorum quibusdam etiam in fuga amissis, palatos persequente equite, eum

pauois ipse effusi mDum hae ad Baetim fluvium geruntur, Laelius interim Dei in

Oeeanum evectus . Carteiam lasse eeessit urbs ea in ora Oceani sita est, ubi primum e faucibus angustis panditur mare Gades sine ceditamine per deditionem reeipiendi, nitro qui eam rem pollicerentur in eastra Romana veniensibus, spes, si ut ante dictum est, suerat patela 40 et immatura proditio e4t,. mprensosque omnes Mago Adherbali praetori Carthasis in devehendos tradit. Adherbal eoniuratis in quinqueremem impositis praemissaque ea, quia tardior quam triremis erat, ipse eum ei triremibus modie inte vallo aequitur iam fretum intrabat

308쪽

quinquerestis, et in Laesus et ipse in quinqueretilis portu o. quenissius septem Aremibus vectus in Adherintlem invehitur, ainqueremem satis redens deprensam rapido in helo in adversum aestum mel Mari non posse Poenus in re subita parumper ineertus trepidavit, utrum quinqueremem sequeretur an in hostes rostra convertemet ipsae fine allomenitatem detractandae pugnae ademit iam enim sub istu elierant, et undique instabant hostes aestus quoque arbitrium moderandi naves ademerati neque erat navali pugna similis, quippe ubi nihil, luntarium, nihil artis aut eo si esset una natura si et aestusque et lotius emtantinis potens suis alienis navibus nequiquam remigio in ontrarium tendentes invehebat, et fugientem navem videres vertie retro in. tortam victorinus illatam, et sequentem, si in eostrarium metum ineudisset maris, fugientis modo sese avertentem lam in ipsa pugna haee eum infesta rostro peteret hostium navem, obliqua ipsa telam alteri 15 rostri aeeipiebat, illa, eum transversa obieeretur hosti, repente intorta in proram ieeumagebatur eum uter triremes fortuna regente aneeps pro num misee utar, quinqueremis Romana seu pondere tenaetor, seu plurubas remdrum ord nibus scindentibus vertices eum laesitis regere iis, duas triremes suppressit, unius praelata impetu lathris alictius remos detersit tm celerasque, quas indepta esset muleasset, ni eum reliquis quinque navibus Adherbal velis in Africam transmisisseti XXXI. Laestus victo Carteiam revectus anstitis, nam helat MN bus erant, patelaetam proditionem eoniuratosque missos Carthaginem, spem ad irritum redactam qua venissent, nuntiis a L. Marcium in asis,m nisi is terere rastra tempus sedendo ad Gades vellent, redeundum ad imperatorem esse, adsentiente Marcio paucos post dies ambo Carthaginem rediere ad quorum diseessum non respiravit modo Mago, eum ferra maesque ancipit metu urgeretur, sed eliam aninia rebellione Ile .getum spem recuperandae Hispaniae nanctus nuntios Carthaginem ad so. io natam mittit, qui sinin seditionem civilem in astri, Rominis simul de. etionem foetorum in maius verbis extollentes horiennae, ut auxili mi,

terent, quibus traditum a patribus imperium Hispaniae sepeli pomet. undonius et Indebilis in sines regressi paulisper, dum quid ham desedition statueretur seirent, suspensi quieverunt, si civium errori 35 seeretur, non dissidentes sibi quoque ignosci posse postquam vulgata est atrocitas suppMii, suam quoque noxam pari poena aestimatam rati v eatis rursus ad arma popularibus contraetisque quae ante almerant auxiliis in Ausetanum agrum, ubi prineipio defeetionis lativa habuerant, eum uiginti milibus peditam duobus talibus et quingentis equitum tran-40 seenderunt. XXXII. Scipio, cum fide solvensti parites omnibus noxiis innoxiisque tipendii tum vultu a sermone in omnes placato saetis reconeiItalis militum animis, priusquam astra ab Carthagine moveret, eo tione advorata multis verbis in perfidiam rebellantium regularum inve-etus, nequaquam eodem animo se ire professus est ad vinditandum id

309쪽

seelus, quo trium errorem imper sanaver rem se ista si en quam

viseerii seminem sua eum gemitii et laminis triginta hominum' est utibus expiasse octo milium seu imprudentiam se noxam nune laeto sterecto animo ad aedem Ilergetum ire non nim eos neque natos in eadem terra nee ulla seeum deletale iunctos esset eam, qua sola lae svit, fide atque amielliae, ipsos per scelus et isse. In Ierestu suo se, praeterquam quod omnes cives aut socios Latinique nominis videat, etiam eo moveri, quod nemo lare sit miles qui non antis palmo suo Cn. SM-pione, qui primus Romani nominis in eam pro 'ineiam venerit, aut a patre consule aut a se sit ex Italia dueetus Seipio in nomini auspiciis is omnes adsuetos, quos secum in patriam ad meritnm triumphum deducere velit, quos eonsulatum petenti, elut si omnium ommunis againe honos, adfuturos speret quod ad expeditionem adtineat quae instet, immemorem esse rerum gnarum gestarem qui id bellum dueat. Magontii herente bi, ut extra orbem terrarem in ireumfusam mean inaniam is eum pauel perfugerit navibus, malorem inuram esse quam Ilergetum rquippe illi et dueem Carthaginiensem et quantumeumque Ponteum prae isidium esse, hie latrones latronmnque duces, quibus ni ad populandos finitimorum agros tectaque nrenda et rapienda pecora aliqua vis sit, ita in ei ae signis ollatis nullam esse magis velocitate ad fugam quam . armis heres pugnaturos esse. Itaque non quod nnum inta perientam aut semen maioris belli videat, ideo se, priusquam provincia decedat, opprimendos Bergetes duxisse, sed priurum ne impunita tam seelerata alaeuo esset, deinde ne quis in provincia simul virtute anta et seliritale perdomita revetus hostis diei posset proinde deis bene uvantibus sequeren in

tu non tam a be lum gerendum -- neque enim eum pari hoste ertamen esse, quam ad expetendas ab hominibus see estis poenas

XXXm. Ab hae oratione dimissos ad iter se eomparare luraleth posterum iubet, prelaetusque decimis astro pervenit ad Hiberem flumen inde superato amni die quarto in onspeetu hostium posuit castra aseampus ante montibus circa saeptus erat in ahi vallem Seipio eum pe-zora rapta pleraque ex hostium agris propelli ad irritandam seritatem barbarorum iussisset: velites subsidio misit, a quibus ubi per promesationem eouimissa pugna esset, Laelium cum equitatuis elum ex om ullo mere iubet. mons opportune prominens equitum insidias exit, Maeo ulla stra pugnae saeta est Hispani in e specta men peeora, ites in Hispanos praeda occupatos ineurrere: primo missilibus territarem, deinde emissis levibus telis quae irritare magis quam deeernere umam poterant, gladios nudant, et ollato pede pedestre eertamen erat,

his equites supervenissent neque ex adserso tantum illati ob los obiri is ere, est eircumvecti etiam quidam per infima est i ab tergo se, Mile. osque interesuderent, isiecerunt: maiorque eaedes est quam quantam ideres levia per me siones proelia solenta ira magis areensa adverso melio harbam est quam imminuti animiet itaque ne pini 14erentur,

310쪽

prima laea 3-taeo dis vi aciem proe-- non apisinit. omnes e lasangusta vi ut ara. dietur est, vallos duae semim litum partes omnis equitatua in aetam deseendit quod reliquum peditum erat, obliquo eo stituerunt eouo. Sulpio, pro se esse loci angustias ratus, et quod in artos pugna Romano aptior quam Hispano militi sutura. videbatur, et quod in eum Ioeum detracta hostium iam esset qui non omnem multitudinem eorum aperet, novo etiam eonsilio adimit animum equitem nec se posseiareumdare ornibus in tam an-t spatio, et hosti, quem eum pedite eduxisse innulem Bre uaqua imperat Laelio ut per colles quam occul- sotissimo itinere circumdum equites segregetque, quantum Posset, eque- sirem ab pedestri pugnam ipse omnia signa peditum in hostea vertit,

quattuor cohortas in fronte statuit, quia latius pandere aciem non ob erat moram pugnandi nullam fecit, ut ipso ertamine averteret ab omopoeia transeuntium per eoues equitum: meque ante circumductos aemissere quam tumultum equestris pugnae ab tergo accepere ita duo proelia erant, duae peditum acies, duo equitatus per longitudinem eampi, quia miseeri ex genere utroque proelium augustiae non patiebantur, pugnabant. Hispanorum eum neque pedes equiti neque eques pediti auxilio esset, pedes fiducia equitis temere eommissus eampo eaederetur, equesso Hreumventus ne peditem a fronte, iam enim stratae pedestrea opiae erant -- ne ab tergo equitem sustineret, et ipsi, cum diu in orbem sese alantibus equis defendissent, ad unum omnes eam sunt, ne quisquam peditum equitumve superfuit qui in valle pugnaverunt tertia pars, quaa in olle ad apoetaeulum magis tutum quam ad partem pugn e vesae 85 dam steterat, et locum et tempus ad sugiendum habuit inter eo et mguli ipsi fugerunt, priusquam tota ieeumveniretur acie , iciter tumultum elapsi. XXXIV. castra eodem die Bispanorum praeter ceteram Praedam eum tribus sermo milibus hvminum apiuntur Romani sociique adisula dueenti eo proelio Meiderunt, vulnerata amplius tria milia homi-30nuin minus eruenta vietoria suisset, si patentiore eampo et ad sagam eapessendam facili re pugnatum. Indabilis abiectis belli onsiliis nihil tutius adsticus rebus experta fida et clementia Scipionis latus, Mandonium fratrem ad eum mittit, qui

advolutus genibus satalem rabiem temporis eius accusat, eum velut eo 35tagione quadam pestitera non uergetes modo et Lauetani sed matre qumque Romana in anterint suam quidem et fratris et reliquorum popularium eam eoudicionem esse ut aut, si ita videatur, reddant spiritum P. Seipioni ab eodem illo acceptum, aut servati bis uni debitam vitam pro eo in perpetuum devoveant antea in ausa sua fidueiam sibi fuisse non 40 dum experta lamentia eius, uno eontra nullam in causa, omnem in misericordia vietoria apem positam habere mos eluatus erat Romanis, quin quo ne foedere ne aequis legibus iungeretur amicitia, non prius imperio in eum tamquam pacatiun uti quam omnia divina humanaque

dedidisset, obsides accepti arma adempta praesidia urbibus a patiata so-rent: