장음표시 사용
291쪽
CAPUT I l. IV stinianus in l. i c. de compensu refert Papinianum me disposuisse ut
non obstante exceptione incompetentiae iudicis, conuentio: reconuentio simul expediri debeant, coram uno eode inqiae iudice Cuius enim quis in agendo obseruat arbitrium,cum & contra se habere eundem iudicem non dedignetur, qui non cogitur in aliquo loco iudicium pati, si ipse ibi agat, cogitu i
Idem statuit lust in t capite, inoc unum addit,ut si quis velit. huiud iudicem ex causis suspirionis decIinare, intrario. dies huiusmodi causas proponere debeat, ver re,for sti ext
NOV. CVII. IN nov. t. sancitum sitit, ut aequalitas inter dotem, donat,propter nupt seruaretur,quo ad qualitatem siue constitutionem non verbquoad 'uantitatem. Sed cum alio pacto iustitiaei aequalitatis ratio conseruari non possit quam ut omnHab aequalitas inter dotem n et donat.prop. nuri celebretur: lex, id est, nou. . undique ridicula rideatur,s cum vir duo millia aureorum conscriberet, mulier verbσooo in dotem offerret,&stipularentur inuicem post mortem quarsam dotis siue donat.prope nupt. lucrifacere Deinde sub eventum lucri mulier nualiud lucraretur,quam quingentos aureos, vir verbι oo. ex eadem ouaeta; igitur Imperator hoc primo capite statuit, ut aequalitas tam inquanti late,quam in qualitate, seruetur,v --.Neque tame Imhibet si unus coniugum est Veroditiosivi possit alteri minus diuit aqquid donare,modo per legitimum modum scilicet per donat.caus mo&alio modo fiat,vres malitiis iis .lli ut morta
Constante matrimonio d ri de donat propter nupt.auperii constitur,mod tamen aequalit:s quoque seruetur, Ne simu Itane. colore qua sit maxime ex parte mulieris in naud 'creditorum augmentum dotis fiat, vel aliqua suspicio Vcibos sticonsulit Imperator,ut incrementum in rebus immobilib fiat oucimae clarum atque extra controuersiam positum fit, quod prius d fuerit,&quid postea accesserit in rebus mobilibus non aliter tamentum priuilegium habeat, quam si maritus debitor tempore austmen n lxx li- sub hoc praetextu multas iij phnὸh RSNςnt monime.
292쪽
PRiuilegium dotis ided milieribus concessum,vel
lius nubere& viros inuenire possent σ1 videbamin. stinianus tam diligentem curam habuerit, ut mulieres nubere possent, putant potissimum duas ob causas factum fuisse tu quia interest reipub. rempub. liberis hominibus locupletari:tum quia sciuir,vel ealliditatem, vel infirmitatem naturae muliebris expertus fuit, quod mulieres in viduitate vix castae permanere possint. Ideo ut ingentis matronae aduersantes luxuria melius viros inuenire possintivoluit Imperaerar, uti ipse dicit, ut priuilegium habeant, id est, ut omnibus creditoribus indistincte non obstante regulariter ullo priuilegio, etiamsi longo tempore posteriores sint in dote, e feratur. Nullo enim inquit modo sinimus eis minui dotem, vers. Me volumin Excipitur hoe capite is cuius pecunia militia eo.
parata est, vers. qu vero Mu odi. Nam hic mulieri praefertur etiam antiquiori, si modo interueniente scriptura testium subscriptione ea sum militiae pignori acceperit, ,epegerit nominatim se in eo potiora iura
CAPUT IU. I Oe eapite agit de dote filiae non minuenda, sed de eadem quantitate
in secundas nuptias illi a patre conservanda. In prosectitia dote pater habet tacitam actionem ex stipulatu de reddenda sibi dote,ι. .fexινaωκm c.derei uxor. in idque si filia in sacris patris sit. I. r. erar eum c. de rei uxor. a. quam de voluntate patris instituere debet, .a3f.desu.marini vero est emancipata, non habet nisi expressam ex stipulatu actionem, alio quin sola agit, scum dotem f. re f. μι -tr. An autem pater possit dotem di. minueres finge genero mortuo patrem dotem exegisse, iam quaeritur an pater filiae iterum nubenti teneatur eandem quantitatem dotis restituere,vel eam possit deminuere Et dicit Imper. quod non. nam dos semel data a patre filiae, semper est alienata a bonis patris. Item dos quasi patri. monium proprium mulieris est,etiamsi sit in potestate . ede coa.hoc limitatur si quodam casu sortuito patrimonium patris labefactatum sit,&manifeste paterna substantiae ostendatur depauperatior tunc pater qui filiam iterum matrimonio iungit, amplius dare non compellitur, quam vires stipaui montiferant, vers sinam fortino. CAP v T. v.
π , Oe cap. agis decollat. dotis. Filia si velit se immiscere haereditativus patri prius conferre dotem tenetur, vel tantundem de bonis carmre siue remittere debet, i. c. 1 orat hocque si maritus idoneus est, inoquidem viri nem Quid autem iuris maritono existente soluendo,an tunc integram dotem coferre teneatur. VI p. in ι. i. cum dostfde Oil putabat mulierem integram dotem non conferre,veru id tantu,quantum ad eam peruenire potest. Sed hoc cap. Iustin hoc nominatim emendat, interpreta-
293쪽
tione & distinctione adhibita Aut mulier fuit sui tui is maioras.anno rum aut in potestate patris si suae potestatis, indistincto tenetur dotu co' ferre, vers. Mia dedimm mulierib- electionem e cum potuit constante matrimonio,si maritus male ι es guberne eam vindicare, igitur sibi imputet, quod cum maritus ii. cipcrct rebus suis male uti, non pridem eas ad ser ceperie,& sibi ipsi auxilium tulerit.Si autem sit in sacris patris constituta. tunc si sit dos ampla, i dem est, ut iam d.nam illo ea su potest sine consensu patris agere versi vero maior. Quod si vero do non sit maior cla ampla, quo casu si filia patrem conuenerit, ut vel ipse actionem moueret vel ipsi conscintiret, patri cessatio&culpa filia periculo non erit, sed liberabi Ltur consciendo nudam actionem dotis,uessi, autem ilia Me qaidem M tem ΜΕ Vix ET DOTE, AT MVLuc EX DONO ANT NUPT
Aenone ita aetitur de lucris seruadis, liberis ex priore matrimonio. a vult uitinianus ut parens etiamsi abstineat a secundis nuptijs,omne luc. um quod ei obse iit, ex casu mortis vel soluti matrimonii liberis ex eo ni atrimonio procreatis conseruet. Olim si pares abstineret a nuptijs, non solum usum se sed de proprietatem in solidum habebat. Sed ex ha nouella tantum usum se habet: quamuis ex nou. III. Praemium viduitatis portionem virilem habeat.
CAPUT II. CVm diuortio facto liberi communes despicerentur. sepe mendi.
Care cogerentur,cla propic spem lucrorum nuptialui saepissime diuortia ex irrationabili causa fierent; igitur Iustin. statuu ut sue matri monia per transactionem, id est, per delictum, siue per alium modum se. parentur, liberis existentibus repente proprietas lucri nuptialis ad liberos communes veniat, usu tantisper apud superstitem manente, ex quo tamen interim libera alantur. ui DE DUOBUS REIS PROMITrENDI ar VI faelusores accepti sunt.
Moraevstinianus in hac nou resert se in nou. a. fideiqconstituisse,1 quod fideiussores ok mandatores non prius conueniri debeant, quam excusso principali. Sed quia nihil de reis debendi statuisset, igitur h.nou.
dispo iit,ut illi tantum pro parte non in solidum teneantur,nisi hoc no. minatim actum sit, Sed collo casu habent benefic. D. Hadriani ver j vero ali.WH quod sustinianus correis constitutae pecuniae concesserat,i.vit. c. de
294쪽
ἔ-'lec. bed h. nov.Omnibus correis principalibus no beneficium con sere.Lverssive unius tamen inanis actio,aut potentia vel absentia,caeteros oneranti ossi vero min-Ex vers nainem isdem commorentur me notandum, quod si sint eorret eiusdem prouinciae debeant per apparitores cogi ad eundem iudicem irem tit. 1 dere,.amb. adeund ne contineritia causa dividatur coram uno eodemque iudice negotium finiendum est, quod Se probatur, t. c. siptur 'ustruent.ι. visundiuΤde eom. divi de BarchocnMm. i. Hia quaeri potest si libellii contra plures producatur,an a quolibet pars petita videatur,& si contrVnum pronuncietur, contra alios pronunciatum videatur. vides l. inci.um inter nurn. .isD. effallit de re adie.
DE TEMPORE NON NUMERATAE DOTALIS
OK exceptione non numeratae dotis quo tempore scilicet proponi
ossi nCod.adiit.ded t. caut ilo num .diximus, quod exh.no P. sumpsimus.Quamuis autem ultra decennium mulieri repetenti dote ex dotali instrumento,exceptio non numerat ardotis obiicino possit, sicuti ibi d. sub diitinctione dixrinus exciti itur tamen maritus minor Is annis, cui duodecim anni a die contracti matrimonii numerandi ad contestandam querelam non numeratae dotis da ur,& eius haeredi integer annus si intra duodecim annos obierit, vers. siquidem intra aetatem. Praeterea exci pitur haeres minor et s. annis,ut ipse intra quinquennium post obitum p a. tris querelam non niim .dot. opponere possit, nullo tempore coli sideram,quidnam defuncto defuerit vel superfuerit, os flamem inserissint, e Forma contestandae querelae in vescontestat. σὸ dicim reci traditur, ut scilicet non nuda denunciatione,sed citata muliere, vel eo qui promuliere dotem dedit, libelloque porrectri super numeratione dotis nondum facta contestatio fiat, sicuti in cod. monuimus illud hic notandiam, exceptionem non numeratae dotis locum habere, si maritus praeter dotale instrumentum etiam apoctam fecerit, qlia numerationem dotis pro fessus fuerit, .m ontrinita f. ideoque c.non num.peri id Βοιώc.n.7.
HAEc nouella est de dodrante curiae, vel curialibu debito, de quo in
nou. --&74. sup dixitnias. hoc unti P tantum adiici rivi illud p iiii-legium quoque liberos, qui ante quam pater se daret curiae, oui sunt, sequatur,olim patres cio curiali, libera sica susce pri tanti m erant curiales. πιπα--m f. ρυ idem caenatari sed ex hac nou. ante lusce tietiam curiales fiunt.
295쪽
IN NOVEL CONST. D. IvST. DE MODERAT ORE RABIAE.
PIAE nouellae adsorum nostrum accommodari nequeunt, ideo eorum explicationem praetermisimus. DE MUTUO FOENORE.
FIAE nou. in scriniger textu desideratur, nos eam in nou. Ca expone
DE EXTREMIL VOLUNTATIBUS, AET. BONORVM PIN LI.
Constantinus in I. U.cfamil.mii statuit,ut parentum Voluntates inter liberos valeant, etiamsi euidentes non sint, coniecturis elici debeant. Illum secutus Theodos in .hac consevissima M. f. ex imperfecto c. de est sanis ciuit, ut testamentum parentis utriusque sexus inter liberos suos, vere. mancipatos ratione solennitatis imperfectum, vires habeat,vesum cum huiusmodi dispositiones saepissime potius diuinatoribus quam interis pretibus indigerent. CAPUT I. ΙGitur Iustin. h. c. docet,quo modo dispositiones parentum inter libe
ros fieri debeant, ut parens literas edoctus manu propria , non signis, sed literarum consequentia declaret, tempus, & Liberorum nomi. na, item inciarum numerum, seu signa rerum specialium, ut huiusmo-li literis omnia declarata,nulla contentio filiis ulterius relinquatur. Ideest si diuisionem parens facere voluerit, essiveris N in Putat tamen Iason in d. l.hac consulisimana. 4 consultum esse, ut duo testes adhibeantur: per quos descriptura subscriptione patris constet quamuis etiam per comparationem literarum pro Dari possit, Alex.bb. 4.confodi num.6. In vers. praetereas tamen aut uxori c. traditur ex imperrecto testamento legata ex-raneis relicta, haeredes proeliare debere, modo testamentum coram testi. ous palam nuncupatumioe holographum fuerit. CAPUT II. Hoc cap. docetur quomodo testamentum persectum ratione solennitatis inter liberos reuocetur infirmetur, scilicet ut parens coraleptem te tribus expresse cum clausula derogatoria declare, e nolle pri-
296쪽
mum testamentum valere in aliam voluntatem disponat in testamento solemni, vel in non scripto, persecta tamen voluntate. Limitant hoc Dd. in testamento nuncupativo, quas illud persecundum coram septem testibus, sine speciali expressa derogatione mutetur in th. hoc inter liberos ibi qxoque Iason.c.detestam. g.ι.nolumus c.detest. quorum sententia forte textu fin. cap. corroboratur,ubi dicitur non referre, utrum secundum testamen
tum in scriptis, vel sine scriptis fiat, ad denotandum dit Terentiam iniri.
iam imperfecta valebat,quamuis si extraneus permiscebatur, quoad illum non valebat.ι. n. Jamill ercis. sed ex nou. t e. . huiusmodi diuisiosue dispositio non valet, nisi omnes liberi subscriptione sua confirmarint .sed hac constitutione illud. .in totum confirmatur,& illi adiungitur, ut si solus testator pater diuisionibus subscripserit, instar testamenti inter liberos imperfecti valeat. DE RESTITUTIONIBUS. NOVE L. CVIII. HAEC Constitutio ostendit,quantum heres rogatus, si sine Iiberis decedat, restituere quod ex bonis superfuerit,ex bonis huiusmodi ali. enare possit, quod nos aliquo modo su p. nov.39.exposuimus ubi praeter
PRiuilegijs circa dotis exactionem S persecutionem, mulieribus conis
cessis , tum demum mulieres fruuntur, si catholicae orthodoxam ficiem exosculentur. Et non immerito. Nam si a Dei se muneribus, inquit Imperator, separant, Masancta di incontaminata fide se indignas faciunt, multo magis neque nos concesserimus, ut priuilegi j dignat habeantur,atque ex legum nostrarum applausu ac fauore fruZtum percipiant. Iustinianus inter caetera confirmat multas leges loquentes de haereticis, ut sui, nemo .depoylat. qua cauetur, ut nemo ad togator militum, id est,aduocatorum consortium accedat, nisi lacrosanctis eccle fiat myste. rijs fuerit imbutus,l.internus 7.c de epifaud. qua cauetur ut defensores ciuitatum non possunt eligi nisi orthodoxi, quae lex, laus Deo, adhuc inicuebili4 bene ordinata nostra republ.Coloniensi in usu est deniq, t. d. c. din. iud. DE N a TIcIS UIURII. NOV. X. SEnsus nou. de nautico foenore est, ut creditor nauticae pecuatae ob periculum centesimas, suras stipulari & exigere pol Sit, luxta l. eos,c. de vis Di . Centesima autem usurae sunt, quae in singulos centum quotannis red. M mmmm dun Iκ b c oste
297쪽
dunt duodenos, illa est vetus definitio usurae quamuis,nnoa. 32. -ι iae aliae ampliores usurae reperiantur, quae tamen secundum subiectam materiam sunt intelligenda&Praeterea in illa nou. de naut foen. compro-
batur: haec conuentio , ut creditor in singulos solidos tres siliquas, id est.oetauam partem solidi capiat. Sed illa nou. per h. const tollitur,cundum quam in nauticis pecunijs centesimam veterem usuram non locet excedere. DE TEMPORE AG.4UAE Oreu Locu OMPETUNT.
OVbium fuit, num constitutio, quoq; obtineat in rebus mobilibus
I E s litigio vi quidem sine poenis alienari non potest. I sa. α ta .tis.
c. Τ.delue.,bi amismis. Excipiuntur in d.Gη. hic in V.- domum res inmieqq. aliqui casus quibus poena locum non habet, ut lunt ea quae dotis& diuisionis nomine data sunt. Excipitur 'uod legatorum nomine datum est si enim testator cui rem litigiosam legauerit; eam haeres legata. rio tradere tenetur, sed cum onere litigiosi, ita ut si haeres in iudicio vi. ctus extiterit, legatarius de euictione conqueri non possit. litis enim uentus tantum legari videtur v H ci An autem res hypothecata, dicatur res litigiosa: eam quaestionem nobis imperator in V. abhoeaatem liιigiosi c.cum quadam distinctione explanat..ut enim res hypothecae speciatim suppositas venditorem posse alte. nare, ita tamen, Vt ex pretio earum, usque ad debiti quantitatem satisfaciat creditori.Sin autem vendiderit, sed non ex pretio creditori latisfecerit, tunc res hy pothecata quasi litigiosa dicitur Et sic patet quod regulariter,ut alias diximus,per actionem hypothecari amies non dicatur liti.
AD excludendas calumniose mouenti iam intentiones &executorum fraudes, imperato in hoc cap. sanciuit, ut non aliter libes luscon uento porta gatur, nili actor libello per se, vel tabellarios subscripserit, cautionera de lite persequenda cie finienda, per se vel per procuratore exposuerit,ut si iniuste litet mouisse conuictus fuerit, decimam partem liti eum sum latibus litisis expensis, ex ea fideiu Dione habere o usiri ------ ---- -
298쪽
-r. ηλειω-DSed hoc limitatur duobus modis prim fidelitimoriam cautionem praestare non possit, idque tactis sacrosanctis Ecclesiis affirmauerit, tum ad iuratoriam cautione admittitur. si autem --, vide similem casum in c. pen ext de donat ister viri re uxor. Secundo I inritatur si cautio partium consensu fit reminia V.rauliaver. Hodie haec cautio dedi cima parte litis praestanda non est in usu quae utinam in usu esset, non tot calumniatores reperirentur. CAPUT II l. HOC eap.agit de conta macia actoris.tam ante,quam post litem coa. testatam, que de re in Cod. adiit. de iud. diximus.
NOUEL. XIII. DE tenore sensu huius Constitutionis inculta .sa diximuAquae omnia hic accuratius repetuntur.
Ua Rao iubeo, fit iussio. Iussio est priuilegium in quo princeps ali.
quid iubet vel concedit in fauorem. - oh.ιnterpretatur. diei. Ius huius constitutionis est, ut in litibus emissae sacra iussiones non aliter a iudicibus recipiantur, quam si subnotatae fuerint aquasi ore palatii,in qua nominatim,per quam personam directa fuerint, diliga tores exprimi debent. Hic quaerat Bar .n. . an haec constitutio iocum habeat in releriptis vel commissionibus causaru in;&ait,quod sic tu ob rubri quae tradit.ut diuinae iussiones habeant subicript.tum quia ex V. Placenιιueatur in er quos in .probari videtur hanc confiit. etiam ocum habere in rescripto continente commissionem causarum haec sententia forte non reiicienda,cum ad pen.c .de diu.inis. responderi possit. in rescriptis principis, etiam requiri subscriptionem principis, idque hoc loco non negari, ita vilia a sit lubscriptio principis, non opus sit subnotatione quastoris, argumento ducto a maiore ad nilnus. DE APPELLATIONIPUS , ET DE LITIGATORIIVS . ET DE FALcIDIA ET de exhauredatione. γ de ij qui Vent, Me constιιώιa ec ia. Nov. XU.
HAEC Constitutio sex habet capitula. primum est,ut cum de appellationibu ,& retractationibus, relationibus iudicum cognoscitur, cuc dum illas leges controuersiae decidantur,quae tempore latae sentent aeqviuggestionis obtinebant, non quae postia promulgatae sunt alteru st,utit unus.ex litigat orab lite diu disceptata, tande renucia uerit se suis
299쪽
allegationibus contentum fore,alter renunciare differat dita dentia cau sae, detur illi spatium trium mensium ad proserendas rejiquas allegationes&probationes,post tres menses, Vis Vterque renunciarit allegatio. nibus suis, sententiam dicat iudex, vel reserat . p. zde iudic. In tertio enu meratur quae causa ingratitudinis rationabiliter fili; obi jc pol sint a parentibus, quarum quatuordecim sunt: Emieptem ex causis exhaeresflim esto, Si patremferiat, vel maledicat eι:carcere deιr um si negligat, aut furiosem, criminis actu tet et paret inlidias: Si dederi damnumgraues nec ab hoste redemis,
Testarive vetet sesecietve maia. Si mimos sequitur, vitietqA cubile paternam. Ne orthodoxities lia si meretrix.
Harum si una in testamento inseratur,& ab haerede probetur, telia merito suam firmitatem habente, liberis ex haeredatis querela non competet, δι-ue igitur. Si igitur. Si autem nulla ex his assumpta probata fuerit, nullum praeiudicium ex haeredatis ge: aer abitur, sed miti tutio infirmabitur,4 eis ab intestato ex aequa parte luccessio deseretur: si aurem . ne liberi. Disas c. cusationibus condemnati, aliquam circumscriptionem in bonis parentupatiantur V.ne liberi. Legata tamen etiams testamentum evacuetur,4 Iibertates, fidei commissi, tutelae dationes semper salua manent, veluti te stamento non resciiso. V. Avero non contig qua actione testamento irritato legata vel fideicommissa petantur: Et putat actione ex testamento, cum quanti' ad legata atti, et testamen tu pro non rescisso habeatur. Accursius vero exilisti ex causa. c.de lib. ater. tenet quod condictio ex lege competat, cui serte meo iudicio haec regula adstipulari potest, quod ea quae noue ab imperatoribus constituantur, condi. ctionem ex lege pariant. tot. u.decond. ex ei In cap. 4. causae ingratitudinis quae parentibus a liberis ob ijci possunt, enarrantur: quarum octo sunt.
Buηκώer ex causis iure exbares pater esto: S rua insidias,deique enena necu. crι manu accuset,nati,iolare cubile Tentiat se velit vltima iura duri. carcere detrusum si negligat, aruseriosum Gnatum,nec seruet dogmata vera Dei.
In quinto capite in V. meminimm m. Imperator reserti se alibi grauiter statuisse , ne corpora defuncti, debiti causa detineantur. quam sanctionem Imperator hic in VJancimm, . ampliat, ut nulli creditori liceat defuncti haeredes, propinquos, vel fideiussores debiti, vel alterius causa, quae adefuncto descendit, ante nouem dies, qui luctui praestituti sunt, conuenire,
300쪽
interpellare, aut ullam molestiam inferre, nullo tamen ex hoe interuallo ο.dierum circata oralem prescriptionem preiudicium generando, si sorte intra illud tempus expiraret actio, quam creditor ad interrumpendam praescrip. intra illo, dies proposuisset. In rapite ultimo de constitutae pecuniae obligatione inlde quibus inas.& cod. de constit.pec.diximus,&de earum sermuliseet , constituendi agitur,utpote si quis ita pecuniam constituat vel spon deae satis tibi facio aut satis tibi fiet a me,& hoc illo: aut satis tibi fiet, authoe,aut illo,illis&similibin casibus constituens obligetur. Si quis autem impersonaliter constitueri satis fiet,tunc non obligetur,quia impersonalitas vitiat obligationem, prout in obligatione stipulationis ex parte promittentis vitiat. .stipuisti isti f.siquis autemss. de His oblit fusto cert. ια.ialua nihilominus manet actio prima contra debitorem competens soIutione enim magis , quam litis contestatione ciuilem actionem eonsumiticum ex diuersis causi obligationibus oriantur alom, s.fη.1. constet D MILITIBUS. NovELLA CXV. MILITES in constitutione Leonis conductores alienarum rerum,f. deiussores,vel mandatores fieri prohibebantur, ne armorum suo vita ad opus rurestre se conferrent, magis armorum atrocitatem in vicinos praesumptione vel pretextu cinguli militaris, quam in hostes ostenderent. Sed cum haec constitutio nulla graui poena imminente saepe negligereturi igiturIustinianus in nzisc. α praecipue in hae nou i bet milites adnumeros suos relictis priuatorum negotij post triginta dies ab huius nou. insnuatio ne:computandos, redire V kineu in omnes me. alias facultates ,sue bona receptantium publicationi subiecta atrario principis addicentur,& milites non solum cingulo siue dignitatespolia. buntur,sed etiam extrema sufferent suppliciar.milites verae arderari milites hie non solum intelligutur qui iub magistris militum ferunt militiam, verum etiam qui in undecim scholis taxati sunt, nee non liqui sub
diuersis optionibus scederatorum nomine sunt decorati.U. ut nasiam mirutem quocamiae. .ctinere militum, i Dyriam de re milituo.2.e. . Da DIUERIIJ APITULIS ETIOLUTIONE MATRIMONIO
Mn.ε lib. hochic limitatur, si parentes materni vel extranei res proprias donauerint, ves legauerint, adiecta coditione ne patri usus fruactus adquirat Udia Mof--e illo namq; casu filius,licet in potestate constitutus , si fuerit perfectae aetatis potest de rebus tali modo legatis