De Hesiodeae, qualis ab antiquis censebatur, poesis natura et origine dissertatio

2쪽

lli 03 48 S S

5쪽

DE UNIVERSAE POESIS HESIODEAE A TUBA ET ORIGINE.

Ostenditur, quo vinculo carmina Hesiodo adscripta conexa sint. Hesiodi nomine magna carminum opia antiquitus circumferebatur, e quibus nostris temporibus tria exstant: εργα κ si ιμέραι, Θεογονία. Agni υρακλεο ς. Quae si paulo accuratius per tractaverimus et reliquias carminum perditorum, quantum fieri potest, composuerimus, examinati judiciis Veterum Scriptorum, intelligemus, illa carmina, quae vulgo Hesiodi dicuntur, communi quodam vinculo inter se coneXa et conjuncta Sse quare universae HeSi-odo adscripta sunt Hesiodea enim ea carmina appellata sunt, in quibus ad instituendos hominum anim0 Sive praecepta vitae tradebantur, siVe res geStae, quae minus notae erant, certo Ordine proserebantur. Quod quidem solum peribus et Diebus poetam sibi proposuisse satis constat. Eodem fere Spectare είρωνος υπ09 κας, Lar μ αντικα, σιρονομίαν, inscriptione ipsa docemur Theogonia autem homines de principiis rerum et orgine stirpeque deorum, Catologo mulierum et Eoeis de origine heroum eorumque rebus gestis instituebantur Carmina quoque illa, quibus res quaedam ex historia deorum depromptae accuratius illustrabantur, Melampodiam, Aegimium ab hoc proposito aliena non fuisse videntur. Neque aliter censebant Boeoti, qui Heriodo Solum carmen opera et Dies inscriptum adjudicabant, quippe quo carmine imprimis praecepta Vitae morumque tradita Sint. Ad cognoscendam autem naturam et indolem poesis Hesiodeae plurimum valet illud Max. Tyrii quod legimus in dissert. XXXI. ., quo scriptor non solum rationem, qua poeta rem inStituit, ostendit, Sed etiam singulas partes oeseos indicat Totum ni carminum Hesiodeorum orbem clividit in tres partos, quarum prima versatur in hercogonia, altera in theogonia, tertia in praeceptis phil080phiae, quibus hominum vita regatur atque instituatur. Atque quum duobus prioribus partibus Te mythologicae comprehendantur, tertia ad opus didaeticum spectet, duplicis argumenti, myth0l0giciet didactici opera distinguere licet. Inter hujus autem generis opera primum obtinet locum carmen illud tritissimum, quod inscriptum est . . N. Reliqua vero didactici generi carmina, quorum nullum quidem XStat, praecepta a consilia, res ad artem vaticinandi spectantes aliaque ejusmodi exhi

buerunt.

Generis autem mythologici carmen gravissimum est Θεογονία, cujus argumentum Versatur inexplicandi deorum originibus aliisque rebus quae ad deos pertinent. Tum heroogonia quae altera pars est mythol0giae illustratur Catalogo, Eoeis reliquisque operibus mythologicis, quibus uberrima

6쪽

sabularum copia et de conjugiis, quae dii cum mulieribus mortalibus habuerunt et de heroibus ex iis

procreatis comprehendebatur. S. 2. De carminum materie compositione, dictione. Sed si quis de aliquo poesis genero judicium sacere velit, praeter argumentum carminis in eo maxime versari necesse est, quid auctor de mundo Universo, de natura rerum de diis atque hominibus senserit atque expresserit. In tota Vero Hesidea poesi tristitia quaedam animi cognoscitur, simulque uberrima rerum hominumque cientia. Nam et opinionibus, quas de rerum principiis deorumque imperiis proser Vates, atque genealogiis, quibus immensam deorum copiam enumerat, admirabile mentis acumen et disciplina arguitur, ea Vero, quae de mala hominum conditione, de corruptis 1equalium moribus proferuntur, animum poetae afflictum sui8se probant. Accuratori de rebus, quae id deos atque hominum vitam pertinent, cogitationi et notitiae terrarum nationumque magnopero luctae sociam se adjunxit jejunitas quaedam animi scriptori magis quam poetae apta. De ratione, qua opera Hesiodea composita sint, Verissime tricius sentire nobis videtur, qui separationem ut ita dicam, tamquam legem hujus poeseos esse judicat. Namque singulae partes, sinerinculo artiore se excipiunt. Illustre hujus poesis generis exemplum est carmen illud, quod ex eo, Fod variae tabula vocabulis ζ os incipientes deinceps narrantur, nomen duxit Neque acerrimae perae atque industria virorum doctissimorum lausenii, Volibehri aliorumque contigit, ut in Theo- Ionia et peribus et Diebus semper rerum ipsarum conexum exquirerent Quorum virorum studio nihi non probantur, quippe quum carmina ad delectando hominum animos, non ad anxie scrutan- ium judicum ingenia Xercenda componantur. Verum longe aliter judicandum est do ingenio poetae atque quomodo in singulis rebus des-rribendis versatus est, de ratione dicendi aliisque rebus, quae ad externum carminum habitum perti-1ent. Neque enim paucae partes nobis accurrunt in quibus ubertatem jucundam, perspicuitatem,rationis, ardorem animi elatiorem, colorem Oeta dignum admiremur oratio dulcedine et venustato 3xcessit jucundissima, quo animus admodum delectetur. Quod Veteres quum SenSu pulchri venustique 3gregio praediti essent, jure summis laudibus efferunt. Denique accumulatus nominum mythologico- um numerus, id quod proprium est, orationis Hesiodeae atque ab antiquitatis judicibus χίρα- ρ ιόύειος dicitur, nescio an poetae crimini dandus sit certe ornhardyi verbis, quibus haec nomina nanima Vocet, me assentiri non posse profiteor. Pleraque enim vivam de daemonibus, qui hominum ritam regunt, cogitationem, animi agilitatem acultatemquo Xprimendi ea, quae cogitaVit, produnt.' equo tam meditationi debentur, quam amplificato orbi sabularum, qua ex diversis Graeciae partibus

ecundum terrae propulique propriam naturnm mutatae Varieque XOrnata confluebant.

De origine carminum. Quum constet, imprimis tres res ad poesim aliquam consormandani multum valere, Staium ac onditionem rei publicae atque gentis, in qua poesis nova nascitur, naturam et genus carminum, quae

.ntea illis locis orebant, vitam et conditionen poetae, haec deinceps examinabimus. Aetas heroum qui or duo vel tria saecula in Graecia xstiterunt, atque belli Troici tempo-ibus summopere floruerunt, jam elapsa erat. Ut summum rerum fastigium simul initium exitii est, i in illustrissimo illo bello apparebat, aetatum herouinciam ad interitum delabi. Nam ni ajor pars

egum anto Ilii portas occisi aut redeuntes calamitatibus oppressi sunt. In qu0rum locum aut affines ueeeSSerunt et potestate minores et virtute inferiori s aut nobiles erunt potiti sunt, qui quum cupidi-

7쪽

tate summae potestatis ducti multa acinora committerent, in summum ciVium odium veniebant Paulo post migrationes illae gentium e regionibus Graeciae ad Septentrionem versus fiebant, quibus omnium rerum summae commutationes actae sunt. Ultima autem heroum stirps oppressa est atque quum quominus se subjiceret recusaret, novas sedes in Asiae littore petivit. Gravissima harum migrationumerat Doriensium, qua splendida illo regna Achaiorum, quae in Pelloponnesi urbibus Argis Sparta, Mycenis adhuc erant, deleta atque eorum loco res publicae ab illis plane diversae conditae sunt. In Boeotia vero oppidis permultis pristini regni species quaedam remanebat propterea quod gentes illae, quae e Thessalia in eum invadebant, non eodem modo Versatae sunt. Principes enim pristinam dignitatem nomine quidem retinebant, re vera populus ipso leges et instituta rei publicae dedit Cives ipsi oppidorum soli fertilitate et majore, quam in agris colendis collocabant, opera divitiores facti, jam cum principibus atque nobilibus de rebus publici certare eademque cum illis jura appetere coeperunt. Porro dii alio modo coli coepti sunt Antiquitus quum tota Graecia tum in Boeociae pagi duo deorum

genera colebantur, quorum alterum erant ire ingentes, quibus Variae rerum mutatione factae, montes suggesti, a X fissa erant, alterum Vires benignae, quae agricolarum peribUS fructum dabant, gregibusque prospiciebant. Quorum deorum Veneratio aut deleta aut coercita est heroum aetate, atque in eorum locum succedebant dii Olympici, qui civitatum, quomodo heroum aetate florebant, imaginem quandam referebant. Tum quo latius potentia oriensium progrediebatur, eo magis cultus Apollinis, ulloris et custodis justitiae, per totam Graeciam pervulgatu est. In Boeotia Vero, quae terra sedes erat Veteris Vatum cultus atque poesis, cogitationes de naturae Viribus a cultu deorum lympicorum non adeo oppressae simi, quam in civitatibus a Doriensibus conditis, atque plurimae veteres do diis opiniones cum iis, quae postea natae erant, miscebantur. Quo circa suo jure o. uellerus Boeotiam dicit πολυφών terram oraculorum antiquissimam artis manticae sedem, confluentia diversorum deorum cultus patriam theogoniae Hellenicae. Jam transeundum est ad examinandam alteram earum rerum, a quibus mutatum hoc carminum genus pendere videtur, scilicet poesim, quae antea in his terris culta est. Constat autem inter Viros doctissimos ante Hesiodum poetas fuisse, qui carmina Hesiodeis simillima condiderunt. Autodi-dachmus enim veterum poetarum, ut dicitur, a multis nobiscum aequalibus Valde dilectus nobis quidem coercendus esse videtur. Plurisque, ne dicam Omnibu poetis, qui auctores novi poesis generis fuerunt, antecosserunt quidam, quibus initia hujus artis debentur. Atque ut sponte apparet, poesim Homericam non subito tam perfectam esse ortam, ut ita in lucem prodierit, ut Minerva armata e Jovis capite, sed ab aliis vatibus per aliquod tempus praeparatam esse, sic nemini de hac re paulo diligentius cogitanti naturamque Hesiodi carminum consideranti dubium erit, qui non Omnia de suo sumpserit. Nominibus enim vatum antiquissimorum carminibusque, quae iis tribuuntur, cogimur, ut temporibus fabulosis in ipsa Graecia poesim fuisse pro certo habeamus, quae e religione deorum originem duxerit atque cum ea arcte conjuncta fuerit. Praeclarissimi horum vatum sunt Linus, Orpheus, Musaeus quibus hymni in honorem deorum, cantus lugubres, quali erat Linos, qui dicitur, oracula, carmina lustralia adscripta sunt. In his cantibus verissime sentit tricius latuisse initia duorum carmini generum, quorum alterum lyricum tribus saeculis post excoleretur, alterum epicum a poetis, qui aetate illis essent proximi tractaretur. Atque hoc modo carmina pica orta sunt, quibu primum origines rerum, tum deorum heroumque facta celebrata Sunt Copia enim rerum mythologicarum, quae in Homeri carminibus jam arte quadam compositae et formatae sunt, carmina argumenti mythologici ei ante oculos fuisse docet. Quae opinio magis etiam nobis probata erit si carmina vatibus illis antiquis tributa consideraverimus. Atque Lino, vatum Veterrim carmen Osmogonicum adSignatur, quibus principia rerum illustrabantur. Similis argumenti carmen praeter Theologiam et Tita-nomachiam coinposuisse dicebatur Thamyris Tum saepius mentio fit Theog0niae Musaei. Praecla-

8쪽

rissima autem est tam Orpliei, cujus etiam tres Theogoniae mem0rantur, in quibus tabulas de origino mundi o deorum poetam exhibuisse, multi loci satis demonstrant. In illis permultae narrationes et fabulae Hesiodeis simillimae legebantur. Atque alterum poesis Hesiodeae genus antiquissimi temporibus non omnino neglectum esse, non desunt testimonia. Huc versus ille notissimus Opp. 379 pertinet, qui ab Aristottile Pitheo, Persei patri tribuitur. Tum per multa proverbia sententiaeque, quae apud Hesiodum leguntur, summae antiquitatis manifestissima vestigia ostendunt. Dein Lino a compluribus scriptoribus carmen quoddam tributum est, quo hominibus pietas et probitas commundabatur eorumque Officia recensebantur. Porro carmina, quibus Oracula tradebantur, remedia continebantur, argumenti didactici fuisse apparet. Denique haec sententia fabulis quibusdam probatur, quae a posteriorum temporum scriptoribus 6xcogitatae et inventae esse videntur. Quibus fabulis Orpheum homines a seris barbarisque mo-ibus ad mitiores humanioresque duxisse multarumque rerum utilium Scientiam docuisse simulque do agris colendis atque de Viribus naturae praecipisse uberius illustratur. Hanc vero poesim praecipue iis locis, quibus vates Ascraeus Vitam egisse perhibetur, excultam fuisse, compluribus vestigiis docemur. Nam Thraces, cujus vates illi antiquissimi erant, praeter Pieriam imprimis loca, quae inter Heliconem et Parnassum sunt, tenuerunt. Atque conexus et similitudo, quae inter poesim illorum vatum et Hesiodi cognoscitur, genealogia c0nfirmatur, qua noster cum illustrissimis illis Gracelao vatibus, Lino, iero, Orpheo aliisque conjungitur. Jam vita et condicio poetae Xaminanda est. Ad ea autem respicientes, quae in carminibus Hesiodois et alibi nobis tradita sunt, talem fuisse Hesiodi vitam profitemur, qualis inaXime ad poesinali lacticam adducere debeat Meditatio enim atque tristitia animi non est hominis elidis, omnibus rebus, quae ad vitam bene degendam pertinent, praediti, Sed insortunati, miseriis calamitatibusque

3ppressi. Sed poeta non solum puer tristem atque adVerSam Ortem nactus est, Sed etiam adolescens 3 vir non secundioribus rebus usus est. Pater enim propter egestatem ab Ascraeis civitate non donabatur, sed cito irro μεξανα sita erat. In qua humanitate filium mansisse atque ex agricultura et repecuaria victum gravi labore sibi parasse verisimilio est. Sed gravissime tulit, quod frater eum de patrimonio fraudabatur, judicibus auro corruptiS. Causas, quibus poesis Hesiodea orta sit, satis illustrasse mihi videor. Atque id quod semper

ab omnibus poesi Graecia tributum est, eam naturae OnVenienter SSe Xeultam, Oe carminis genero Splendidissime c0nfirmari in conseSSO St.

I, E OPERIBUS ET DIEBUS.

S. 4.

Virorum d0etissimoratii de carmine sententiae recensentur.

In ex uinandis carminibus initium capimus ab operibus e Diebus, quod carmen hujus ge-

uexis p0es a primum reique maxime proprium videtur Magna autem sui et est inter viros doc lissa in08 controversia et contentia eandem, qua Oilii legamus serviam a prima origine tulerit, an variis interp0lationibus com iptum sit. In numero eorum, qui carmen maj0ribus additamentis male vitiatum UdSe contenderunt, Sunia stentus, inerschius, Lebratus, e0ntrarium contendunt lausenius, nankius, Volt belirius aliique. Illi secando et urendo reni eo perduxerimi, ut pristinam formam plane deleve 'tint atque Medam sarraginem oliquerint, hi acerrimo cum studio atque sagacitate carmen SSe nunte continuum Ostendere conati sunt paucisque locis interpolationem ad inliserunt Mediam riuasi viam

9쪽

parvus interpretum numerus ingressus est inter quos Bernhard s. Sed his viris assentiendum esso mihi videor. Neque cuiquam enim sine ulla opinione prae judicata carmen legenti compluribus locis versus non occurrunt, qui conexum Sententiarum male offendant atque jam primo aspectu parum apto insorti esse videantur. Sed quum id carmen quod ex antiquo et genuino trajectis huc et illuc vorsibus westenti atque magis etiam Lelirsi ingenio ac opera quasi denuo compositum examinaverimus, nos profiteri necesse est, multa partes in dubium Ocata esse, quae attentum etiam lectorem omnino non offendant et furore quodam delendi sublatae sint. Qua nostra sententia defenditur et judicio interpretum Alexandrinorum, qui aliquot Versus obelo notaverunt, atque quod nullum carmen aptius esse videtur ad Versus quosdam addendos, quam hoc, cujus partes male conjuncta ad interpolandum quasi invitant. S. 5. Quo poeta carmen peetare Voluerit. Imprimis vero in hoc opere judicando respiciendum est ad consilium poetae, a quo, unde materies petatur et quomodo ea tractetur, pendet et proprio colore afficitur. Quem vero effugiat, Hesi0dum hoc opus composuisse, ut Persen fratrem hominesque, qui ejus similes essent, admoneret atque totum genus humanum edoceret Homine enim, quorum mores in dies magis depravantur, asceleribus revocandi atque honestiori vitae adducendi sunt. Cui sonsilio universa rerum tractatio et carminis dispositi convenit Carmen enim in duas parte divisum est, quarum prior praecepta de vita h0neste beneque ogenda complectitur, altera Vero his caret atque opera enumerat, in quibus homines laborem et industriam collocare debent, qua ex re carmen nomen duxit. Additur postremo

calendarium sive institutio de diebus, qui negotiis fausti vel infausti sunt, ad quod spectat altera inscriptioni parS. S. 6. Quibus o sontibus poeta hauserit. Sequitur, ut de carminis auctore dicamus. Quae res breviter absolvi potest, quum hujus operis genuitatem et Boeotorum Heliconi acc0larum judicium, teste ausania totiusque antiquitatis fides demonstrant. De sontibus autem, e quibus poeta hauserit et poematis, quae imitatus sit, tantummodo Su8picari possumus. Atque non omnia ex ipsius poetae ingenio prosecta esse et per Se patet et carminis natura probatur. Itaquo major virorum doctissimorum pars Verissime contendit, VerSu quosdam poetam ante oculos habuisse, qui in ore hominum illorum temporum erant. Dolendum est, quod unus TZetZeS, Om Vanus atque ob eam causam non in omnibus, quas affert robus, fide dignus de poetis tradit, quos Hesiodus secutus est. Memorat autem Hesiodum imitatum esse Orphei γα και Hμέρας et quaedam hausisse e Melampode Quamquam opera, quae nomine horum Vatum circumseruntur, Spuria Sunt, tamen negari nequit, O opera poetica composuisse atque Ostrum eorum Sententii atque fabulis usum esse. Atque gelgae opinio et carminis natura et aliis quibusdam Vestigiis indiciisque comprobatur. Fabulam enim accipitris et lusciniae atque sententiarum praeceptorumque Imagna pars tam proprium colorem tantamque Simplicitatem prae se serunt, orationis, ut remotissimae antiquitatis esse et a poeta forma non adeo mutata recepta esse Videantur. Etenim praecepta prudentia paucis aptisque verbis induor populi proprium est, non vatis docti. Denique non desunt antiquitatis testimonia, quibus nostra illa sententia defendatur. Quorum clarissimum est Plutarchi, quo Opp. Versum 370 ,, Πισθος νδρι ἱλυ εἰρημένος αρκτως εστω' ab Arist0telo Pithoo, antiquis-Sim Tr0eZenorum regi attributum ossa dicit. Muc spectare narratio quoque mihi videtur a Pausania

10쪽

m medium prolata, qua Hesiodus artem vaticinandi apud Ascraeos doctus esse traditur Denique in vulgus nota est illa sententia: ,αἰδως τ' ανδρας μέγα σίνεται VJ νίν σιν.

S. 7.

Examinatur quibus ex partibus carmen compositum sit et quae Spuria esse videantur. Carminis summam, Viri docti ponunt, aptam ac sacilem singularum partium conexum desiderari. Summa enim sententia sive quod argumentum carminis nominari solet, quale sit, Vix intelligi potest. Immo oro unum earum, de quibus diximus partium, vinculum sola ratione didaetica contineri videtur Verum dubitari potest, sentiendum sit cum Utricio suspicanti proprietatem fuisse hujus generis poe- Seos res quaslibet inter se consuere, id quod Rankius quoquo voluisse videtur, ubi dicit de arto ορ- Otorum non satis nota, comprobandano sint studia virorum doctissimorum, quorum dux est Lehrsius, quibus carmen concinnius et aptius restituatur, partim ejiciendis compluribus Versibus, partim immutando versuum partiumque breviorum ordine. Sed si consideramus, jam ab antiquis prooemium compluresque Versus Spurios esse habitos atque salebras orationis, diversissimumque singularum partium colorem cognoscimus addita narratione, opera Hesiodea a Rapsodis decantata atque Pisistrati temporibus in scholis adhibita esse, id verissimo statui posse nobis Videtur, carmini initio sormam longe alienam ac nos legamuS, fuisSe. Neque desunt res, e quibus sine dubio recte conjicere potes, illud carnien jam paulo p0stquam conditum Sset, in ora usumque popularium Venisse atque quum iterarum usus Graecis innotuisset, scriptum in omnium manibus fuisse. In scholis Atticis primum inter poetas didaetidos locum obtinuisse cum Theognido et Phocylide satis comportum habemus. Quam longe pervulgata suerint opera, uberrima locorum laudatorum copia, quae XStat in Scriptis Veterum, Optime cernitur Versus enim, quibus Sententiae, proVerbia, praecepta continentur, apud mult0s poetas Scriptoresque leguntur. Cuino in montem venit illud Xenophontis mem Socr. I, quo testatur, Socratem versum Opp. 336

saepius in ore habuisse. Huc spectat quoque illud Columellae: Oυδ αν βοῆς ἀπολοιτ' εἰ si

γεέτων κακος ἔζ. Quod quoque cognoscitur, creberrima aliorum poetarum imitatione, cujus clarum

testim0nium est Clem Alex strom. VI, Simonidem illum de mulieribus locum, qui legitur 702 sio imitatum fuisse:

atquo Diogenes Laert. VIII. 1. 27. ubi Pythagoram affirmat, Hesiodi versum 708 in hunc modum expressisse: adito δεξιὰν εμβαλλειν, cui loco addendum est, quod est apud eundem φίλ0υς net άχα χῶ, ους Vi κινορ μ α odoκis ci . Permulta demum lacillimum est afferre testimonia quibus intolligi potest, Iosiodi opera o Dies toti sere Graecia jam antiquiore aetnte commune suiSse. Quo laetum est, ut carmen eandem fere sortem expertum sit, quod ceteri libri in scholis adhibiti. Locis enim aptis sive Versus ex aliis poetis, qui similes res sibi tractandis Sumpserimi, sive Sententiae, quae in Oro populi erant, inserti sunt, versibus minus aptis vel doletis vel tra jectis. Omnesngulos Versus recensere, qui spurii habiti sunt nostrum non est, sed do partibus quibusdam ma- 0ribus in suspiei em vocatis pauca a terro necesse est. Dico enim duo carmina illa pie clo stamd0ra et do aetatibus atque deseriptionem bidinis carmini goorgico insertam Clausenius in Mus Rhon. 'velli. d. 183 et Volibelli ius in res . d. s. et Ranxius in e in conexum tabularum and aec steritum cum toto per mira quadam diligentia et ingenio demonstrare e0nati sunt Quod quidem