장음표시 사용
2쪽
EX CODICIBUS MAXIMAM PARΤEM PRIMUM ADHIBITIS
IN A E D IIMI S B. G. T E II B Ν Ε RIA. MDCCCLXIII.
4쪽
6쪽
Corpus rhetorum Latinorum posteriorum bis editum est, primum hoc . titulo: Antiqui nitetores Latini. Omnia ex codd. Inanusc. emendatiora vel
auctiora. Ex bibliotheca Francisci Pithoei IC. Parisiis apud Ambrosium Drouart. CII. D. XLIX. Qui fuerint illi codices mss. qui in hac cura adhibiti seruntur in praelatione frustra quaeras: nam in ea nihil quod ad
rem pertineat legitur nisi haec verba paulo obscuriora: Hoc ile Romana facundia si liciter ac vere proloquar, doctiss. virum Franciscum Puhoeum . otio nec otioso varios Rhetoricae Latinae scriptores cum vetustissimis et ostimis codicibus diisentissime olim coliatos auctiores aut emendatiores locis innumeris reddidisse: atque Sulpitium Victorem Aemuri Ranconeti Praesidis ampliss. cura recosnuum ab V. C. Nicolao Fabro habuisse: sedes nuperis vindemialibus feriis, uι bono publico eaecuderentur, recensuine. Λι oscitantes Typostraphorum operae comtissimos et emendatissimos auci res mendis non paucis inquinaverunt. Imo Pithoeana quoque autostrapha in re illos deposita, malum, stranstulata sunt: ut inde ubi mulia toto hoc
opere dispersa similia eaehiberi minime potuerint. Habe tamen quidquid
est, praestare nihil volo: noxa solutum non esse palam recte montincio.
At quamquam qui haec scripsit confirmat a Pithoeo hos artium scriptores
ex codicibus vetustissimis non solum emendatiores sed etiam auctiores redditos esse, tamen nos quidem eius rei ne vestigium quidem reperire potuimus. Mulla illa quidem in editione Pithoeana novata sunt, sed, nisi fallimur, Omnia ex coniectura, non ope librorum meliorum: unde factum est ut pauci quidem loci recte emendarentur, sed plureS etiam magis depravarentur: quo cum accessisset ut in toto negotio notabili neglegentia versaretur, qui illam editionem curaverunt his scriptoribus magis nocuisse quam profuisse existimandi sunt. Hoc eo magis dolendum erat, quod Claudius Cappe ronne rius, qui accuratissima veteris artis Oratoriae peritia instructus rhetores Latinos commentario perpetuo illustrandos susceperat, in verbis recensendis nulla alia editione quam Pithoeana usus est. Processerat enarratio usque ad Prisciani praeexercitamina, cum opus optimo et consilio et successu institutum praematura auctoris morte interruptum est. Curam nondum absoluti edendi susceperat Phil. Christ. Rangius, qui ipse quoque decessit antequam volumen typis plene expresSum esset: sic lactum est ut quinque postremi rhetores sine commentario in lucem ederentur. Rangius non multa mutasse aut de suo addidisse videtur, sed
7쪽
in a litorationibus subiectis ex editionibus veteribus liaud paucas scripturas protulit illis longo meliores quae in editione Pithoeana circuinseruntur, sed librunt manu scriptum ne ille quidem ullum adhibuit. Hanc provinciam explere nobis propositum erat contigitque ut libros et aetate et pretio con-SPicuos nancisceremur, quorum ope plerosque horum scriptorum ita emendare licuit ut quasi novi appareant. Sed antequam quid in singulis scriptoribus a nobis essectum sit paucis indicemus. consentaneum videtur ex codicibus, qui quidem in notitiam nostram pervenerunt, tres significare, qui quasi primarii inter eos, qui scripta rhetorica continent. existimandi sunt. Horum unus est ille Parisinus num. 7530, ad grammaticos emendandos sere princeps. quem Fr. A. Ecksteinus in Anecdolis Parisinis rhetoricis ualis Saxonum a. l852J ex Henrici Keilii schedis descripsit. Is liber saeculo octavo litteris longobardicis scriptus inde a sol. 221 - 265 haec scripta rhetorica continet: Schematadia nouas illiae ad rhetores pertinent. quae Ecksteinus i. cit. vulgavit, carmen de figuris a Quicheratio primum editum. Fortunatiani artem rhetoricam. additis in sine duobus capitibus de historia et de epistolis. quae ipsi primum in lucem situm. XX) protulimus. Emporii tractatus quattuor qui exstant, quibus adiecta sunt excerpta inedita v. num. XXJ. denique prae xercitamina Prisciani grammatici sive potius Hermogenis a Prisciano latine versa. Horum librorum lectiones Eduardus Noe is si in in meum usum exscripsit idque diligentissime, ut ex locis, quos Parisiis iterum inspiciendos curavimus. compertum eSt.
Alter est codex antiquissimus olim Coloniensi s. nunc Darm. stadii ensis. qui in catalogo uarietheimiano numero l66 signatus est. Is liber saeculo Uu. exaratus praeter Censorini librum de die natali et Augustini de dialectica haec scripta rhetorica continet: Fortunatiani artem rhetoricam. eui adiecta sunt quasi nova eiuSdem scriptoris capita quae de Aurelii Augustini rhetorica supersunt. et Victorini explanationes in Ciceronis de inventione libros. quarum inter primum et Secundum librum tractatus inserti sunt de adtributis personae et negotio, qui vulgo ad calcem ictorini leguntur. Hos omnes libros diligenter excussit Gili telmus Cre- celitis lectionesque a se enotatas mihi donavit: postea il,se codicem primarium iterum contuli, cum intercedente ministerio rebus ecclesiasticis et scholasticis in Ba varia praeposito Monachium transmissus esset. Tertius codex inter rhetoricos conspicuus fuerat Spirensis nunc deperditus, raritate librorum quos habuerat praeter alios insignis. Ex eo pilitio Basileensis defluxit . quae hunc titulum prae se fert: Veterum aliquot de arte Rhetorica traditiones. de tropis in Primis et schematis verborum et sententiarum non aspernanda me hercle opuscula, nunc primum in luco medita. In inclyta Basilea an . M. I . XXI. Insunt praeter Aurelii Λugustini de musica libellum et Aphthonii praeexercitamenta ab lo. Maria Catanaeo in latinum transversa haec opuscula rhetorica: nutilii Lupi de figuris sententiarum et elocutionis libri II. Rhoniani sicin Aquilae de nominibus figu-
8쪽
rarum et exemplis liber. Iulii Businiani de figuris sententiarum et elocutionis liber I. Sulpitii Victoris oratoriarum institutionum praecepta ad M. Silonem. Auctoris incerti de Rhetorica liber. Emporii Rhetoris de Ethopoeia ac loco communi liber. Unde haec descripta sint, his verbis docet Ioannes Frobentus: Nacti nuper Gemplar quoddam , vetustum quidem illud, sed deprauatum adeo, uι nemo a tum proasiosis mendis, in deindustria potuerint inculcatae uideri, satis eae dionitate potuerit uendicare. Ne quam ιamen iuuandi occasionem suffer fustisse uideremur, Rhetores at quot Latinos typis cudendos desumpsimus, uι studioso saltem meliora quaerendi ansam praeberemus. 9uod si quid hinc cupies commodi lecfor, totum uelim illud M. Beato Rhenano acceptum feras. 9ui hunc codicem eae Spirensi bibliotheca obliteratum alioqui, uelut a b inferis in uitam re ait. Tuum erit candide lector, quicquid est nostrae industriae, boni consulere. Nos tibi quod potuimus, conatu non defuimus: nec coepti admodum nos poeniteι, si quicquam eae nostro labore emolumenti ad te redierit: quod fusurum haud dubie cons . Cum Sulpitii Victoris institutiones oratoriae, quae praeter Fortunatiani et Augustini artes maximam auctoritatem habent, et Businiani libelli in nullo adhuc alio codice manu scripto quam in Spirensi inventa sint, operae pretium est scire, qua side quae Beatus Rhenanus ex eo descripserat repetita sint. Hoc quidem inde satis certe desiniri potest, quod
felici quodam casu Rutilii quoque Lupi et Aquilae Romani libelli in codice
Spirensi scripti fuerunt: quorum scripturas si cum codicum Italicorum, in quibus iidem libri hodie leguntur, contuleris, sere apparet codicem Spirensem in editione Basileensi ita fideliter expressum esse, ut quasi pro certo assirmes praeter duos locos Rutilii Lupi, ad quos coniecturae in margine adscriptae sunt, nihil prorsus mutatum esse, id quod lectionum quoque qualitate ipsa apparet: 'nam ne apertissima quidem Orationis vitia, quae
curius vel mediocriter sermonis Latini perito emendare facile erat, correcta deprehenduntur.
Sed ut ad singulos libros accedamus, in Rutilio Lupo et Aquila
Romano nobis non contigit ut meliores libros nancisceremur quam qui iam Ruhnkenio praesto fuerunt: nam codex Vindobonensis antea nondum cognitus simillimus est eius, ex quo editio Veneta a. 15l9 expressa est. Ad Rutilium Lupum aliquot optimas emendationes Maurit ius Ηaupi nobiscum communicavit; nonnulla a sodalibus seminarii Monacensis, cum libellum superiore anno explicandum proponebamus, sollerter correcta sunt. In Rufiniano autem, de quo iam supra dictum est, non Sine aliquo fructu editionem Basileensem iterum excussimus. In Aquila quoque nonnullas lectiones accuratius indicare licuit quam factum est a Ruhnkenio. Carmen de si guris lex eos, de quo emendando Hermannum Sauppium et II. L. Ahrensium praeter ceteros optime meruisse inter literatos homines satis constat, in nostra editione tribus versibus auctum prodit, quos L. Deliste ex apographo veteris Parisini a Sirmondo eo tem pore iacto, quo codicis schedae nondum decurtatae erant lv. Mommsen in
9쪽
lui ne istident poAt tot eruditorum conatus omnes versus ad integritatem redacti sunt: ipiae ipsi in paucis novare conati sumus, ea Speramus fore ut non temere excogitata videantur. Quae in nostro exemplo sequuntur schemata diano eas ah Ecksteino ex eodem Ι'arisino edita nam par erat seriptores de figuris non disiungereὶ pauca seitu digna continent. Nos omisimus quae inde a 3. 47px Quintiliano et Isidoro ad verbum exscripta leguntur: duo brevia capita extrema de genere laudativo rectius visum est in capite XX cum aliis in .edilis ex eodem Parisino coniungere. in For tv nat i a ni rhetorica iam prius luam lectiones Parisini n. 7530 et Darmstadliensis nacti essemus haud pauca menda ex duobus Monacensibiis, altero olim Fris ingensi, altero Italis honensi Emmeramo cor rexeramus, in quorum utros'ie pariter atque in libro Darnasi adtiensi par. licula bonae frugis Idena, quae sola ex Augustini rhetorica ad aetatem nostram Iiervenit, nullo auetoris nomine Praescripto, Iuasi pars esset ipsius Fortunatiani, adnexa est. Sed plane inSperatum subsidium, nova librorum recensione iam sero persecta, ex codice Bernensi num. 363, saeculo VIII. Scripto, accessit, spiem postquam comperimus gravissima lahe, quam liber tertius una scheda transposita traxerat v. ad pag. 130. 27ὶ, aeque ac Parisinum vacuum esse, non praetermittendum esse statim cognovimus. I tithrum pretiosissimum accepimus, primo aspectu vix dignus videbatur qui diligentius excuteretur: nam multas partes easque aliquot ampliores partim plane omissas, partim in breviorem formam redactas repperimiis. Sed codice accuratius inspecto mox cognovimus, quantum usum ad Fortunatianilthros emendandos praeberet: vidimus enim tecimica verba Graeca sere omnia vitiis usitatis libera, haud pauca verba, quae in reliquis notis coditibus desiderantur, expleta cs. ii pr. cap. 1 libri lii, universam denique viri borum recensiouem tanta bonitate praestantem, ut in iis loris. in quihus ex duabus familiis Parisini et Barnasiadtiensis alterutra sola emenda in tam scripturam exhibet. Bernensis sere Semper cum meliore parte conspiret. Idem libor Λugustini quoque rhetori eam habet eadsem scripturae bonitate et mirum tractatum Clodiani cuiusdam, quod idem nomen in subscriptione quoque libri II Fortunatiani iv. adnol. ad p. 102), qui pariter ac Victorinus polyonymus quidam videtur fuisse, in Bernensi apparet. Huius tractatus apographum a se factum mihi misit II. Usener . qui idem lectiones Augustini rhetoricae in meum usum diligentissime exscripsit. Quod Victorinus. scriptor taedii plenus, postquam inter scholiastas Tullia uos ab Orellio et Baltero collectos receptus est, typis hoc saeculo
iterum repetendus erat, sere deplorandum videbatur. sed rationes librariorum honestissimorum hoc flagitabant, ut in novo corpore nulla pars desideraretur, quae semel in Pithoeanum et Capyeronnerianum receptum esset. Tanto magis curandum erat, ut scriptor non multum profuturus mendis gravissimis, quibus adhuc laedatus iacuerat - nam Orelli pauca emenda-
10쪽
verat, quaedam, cum unum e dicem reconlissinium. Basileensem. adhibuisset. etiam corruperat - tandem perpurgaretur. Nos in eo recensendo
tribus antiquis Illiris usi sumus, Bainbergensi saeculo XI serilito, Monacensi, olim Fris ingensi, Saec. X exarato, qui cum multas lectiones optimas exhibeat, tamen iam manum emendatricem sive potius corruptricem expertus est. denique optimum omnium, Darm stadii ensem, qui in liaud paueis lotis . si lectiones primae manus sequaris, solus veras scripturas servavit et interpolationiblis, quae in lios libros, cum medio quod vocant aevo assiduo lectitarentur. iam pridem invaserunt, sere plane integer est; conseras, ut unum paltem locum insignem adseri ham, lectionum diversitatem ad p. 172, 28. Sed quamquam priores editores melioribus libris caruerant, sive potius. ut rectius dicam. in tanta copia antiquissimorum codicum, in quibus hi commentarii scripti sexstant, taleg sibi comparare neglexerant, tamen, si paulo diligentius in opere suo versati essent, etiam sine etaicum Iuss. ope aliqua saltem rectius constituere poterant: liaiid pauci enim loci propterea omni sensu ea Asa legebantur, quod verba Ciceronis sive lemmata cum commentario confusa erant. In hac quoque parte Capperonnerilis reli luis diligentius versalius est. sed ipse ituoque multa intacta reliquit, quae omnia in adnotatione critica indicare olistrae pretium non est visum. Uuam necessaria suerit eius rei attentio, cognoscas , si exempli causa verba pag. 297 v. 19 - 23 nunc recte divisa cum priore confusione comparaveris. Ceterum cum in lemmatis quoque multa correcta sint, nunc denique Victorini explanationibus ad Caceronis de inventione libros emendandos, quos nondum sano iudicio recensitos esse milii
quidem exploratum est. recte uti licebit. Τractatus de attrihutis personae et negotio, qui vulgo ad caleem libri II Victorini leguntur, alii auctori incerti nominis adscribendos esse rati a Victorino plane seiunximus. Nam ut mittam parum proliabile videri eundem scriptorem bis de eadem re et in enarratione lierpetua pag. 213 23 lj et propria commentatione egisse, tanta est inter utriun lite tractatum orationis diversitas, ut maior vix cogitari possit. Victorini enim sermo simplex est atque apertus, alterius scriptoris contortus et ita obscurus. ut in compluribus locis aegre intellegas quid dicere voluerit. Quo accedit quod in codice Bambergensi hi tractatus alia manu in sine secundi libri scripti sunt, in Darmstadtiensi autem et FPrisingensi inter primum ei secundum librum interiecti leguntur, itaque in Darmst adtiensi, ut subscriptio ad , ctorinum pertinens praecedat, unde conicias eos ibi ob materiae similitudinem additos esse, quod idem saepius in libris rhetoricis et grammaticis factum esse invenimus. ut scripta a diversis auctoribus prosecta nulla nominum distinctione in unum locum coniungerentur. Sulpitii Victoris institutiones oratorias in solo codice Spirensi nunc amisso ad aetatem nostram pervenisse iam supra diximus. Tamen ad hunc quoque scriptorem emendandum subsidium praesto erat omni exspectatione maius, editio Basileensis, ex cod. Spirensi cum omnibus vitiis quibus sca-