장음표시 사용
541쪽
na LIBRI I. CAPUT XXVII. . comprehensem. a Compendium Arithmetices Bor THii annor 8o. u) 33 Astronomicon, quod extat Cum PURBACHii date ria Planetarum. Paris. iso 3. Et 4 libros duos altrononiici theorici corporum coelestium x
uin Quod dein IOANNEs scis EusELius suae Algebrae Tut in iss adiecit. Constant hi commentarii decem libris, quorum Primus agit de passionibus numerorum communibus. Secundus de proportionibus. Tertius de numero primo de composito. Quartus de nummis continue proporti natibus. Quintus de additione, subtractione & partitione rationum. Se tus de numeris quadraticis, cubicis & solidis. Septimus de numero pari, impari dec. Octavus de sormis numerorum, trigonis, tetragonis dic. Non de aequalitate, multiplicibus, superparticularibus &c. & denique Decimus. de Medietate, Arithmetica, Geometria, Musica & aliis. xὶ In his praecipua theoricae planetarum singulorum momenta in pendio exponit. Prodierunt Paris. isis ibi. & Coloniae Isi6. 4. cum expla- natione CHRIsTIANI S C U L P a N I, Sangeliensis, Astronomiae Proseis is Colossiae.
WENCES LAUS FABRI DE RUDEwEIss. Doctor Medicinae, condidit opusculum tabularum utile verarum Solis αLunae conjunctionum, foliis noUem. A. Iψ99.
JOANNES MUNT Z, ex Plabetis oriundus, Ε Iesiae Vi j nensis Canonicus, in Astiologia suo tempore nulli erat secumdus. Composuit Prognostica a stellis sumta. Obiit Viennae
CAMILLus LEONARDus Pisaurensis A. 1496. opust Ium edidit, cui titulum apposuit: Liber desideratus Canon aequatorii coelestium motuum sine calculo, ne re ut quis Plane
542쪽
DE PRAECIPUIS AIAT HELIATI Cis. Planetarum sine ullo calculo, per circulos & rotulas chartaceas invenire possit. Pisauri 1 sq9. 4. y
γγ Dividit hoc opus in tres partes, quarum prima sex quas tabulas, instrumenta circulis constantia ad locum Planetarum inveniendum continet. Secunda pars introductoria erit, ct quidquid de signis, gradibus, stellis fixi, dici potest, compendio deci aratur. Potestates item, & vires tam essentia les, quam accidentales. Tertia de aspectibus, de diebus criticis. Omnia ex directorio. opus hoc viam aperit ad similia instrumenta, quae utilia inetis, qui omnimodam praecisionem non desiderant. DEc MALE L
CAPUT XXVIII., De Mathesi Sinica
BRevis sane est commodorum, quae Mathematicis evenerunt Sinensium Historia, si quis enim eam accirratius inspiciat, is sine negotio conjiciet, quanto fuerint Sinensium rebus Elatio & auxilio Europmeorum industria atque Mathematica cognitio. Ex quo ipso deinceps prudens intelliget, ouanta fuerit in illis fovendis Sinensium humanitas ; ut & superstitionem ip4m convicerint. Amplissimus nobis se offert campus Matnesin Sinicam explicandi, & esset occasio, volumina exarandi spissa, si aliorum opera in unam molem congerere vellemus. Sed praestat, precipuos fontes indicasse, & pnaecipua tantum de Sinensium Mathesi in medium protulisse, quo pateat, quod ista non tantis sit efferenda laudibus, sed quod potius, Europaeis absen- tibus, insitatis laboraverit vitiis & morbis.
Fontes ipsos ut aperiamus, instituti ratio requirit; constiatuunt vero istos i) P. MATTHi As Ri CCI Us in variis libellis. a MARTi Nius in Historia Sinica. Ιdistorica Narratio de initio & progressu Missionis Societatis Iesu apud Chinenses ex Literis R. P. IOANNis ADΑMi s CH ALL Uiennae I 66ς. 8.Uuu a CP.
543쪽
ς- LIBRI L CAPUT XXVIII. OP. ATHAN Asius K in C HERus iri China illustrata. rix DINANDUs v ERBi Esae Flandro - Belga e S. J. Academiae Astro
noniicae in Regia Peliinensi P scelus in libro, qui inscribitur:
Astronomia Europaea, sub Imperatore Tartaro - Sinico Cam-Hy, ex umbra in lucem revocata. Diling i 687. . 6 P.Loriste Conite e S. J. Mathematici Regii, Nouueaux Memoires sur .l' erat present dela Chine, Paris i 696. I a. Amstet. i 697. tr.& Germanice Lipsae 1699.ia. 7)Absolutissimum autem opus est IE AN BAPM DU HALDE description geographique, histo
Arithmetica Sinensium olim non erat scientis, sed ars, siquidem in quatuor illis Arithmeticae specie me peculiari instrumento, e ligno constructo, ut g ' silis uehiis vel ferreis inducti, huc illucve ad conficiend numeres f. mutari possint: Series etiam fili quindenae vel vi in finimia tabula deorsum aequali intervallo factae, & peristri medium ductae, ita dividuntur, ut insuperiori ordinesngula fila d b, globulos capiant, quorum singuli quinarium vinni: vero, cujus spatium laxius in altitudinem patre, singula pii
habeant, non tamen ejusdem valoris, quaevis emini: naer Pro monade tantum putatur. His igitur globus . iucsursum deorsumque, sicut usus postulat, permuta ina litate dexteritateque rationes suas expediebant. To e MA Ti Nio Lib. I. Hi R. Sin. cons N Euhior. in Legac Batav. P. a P. I 6. S B. A L G o E w E Ri Disaett. de Mathesi Mesea Heli iis ITO 2. habita pag. Io. quam brevitatis studio coam Kndam mi loco posuimus. Ignorarent idcirco h imum Sine stannestas Arithmeticas operationes, nisi Europaei eas imi ostendissent;
ignorarent, inquam, Radicum extractiones, quis Ri e crus eos docuit; ignorarent varias Arithmeticae regillari: Mas cum ACOmmunicaverunt P. A DA Mus scHALL & R. 1Acos in ii o si Medio-Diuitigod by GOs le
544쪽
deditamensis. ut alios taceam; Hebetudo igitur illis in Arit, me stat, quam dein felices viderunti
Gina tropies varias altitudines & distantias mens s e,
emensi, reserente TRIGAUTIO Lib.
IR C s. Sinenses ista iserationes iuerunt summopere mirata jam ter recte caritur . eos usque ad ista tempora Ge. . haereta tantum empinem, quali nostri agrimensores, vel potius opifices 5: huc mis spurii utuntur, adhibuisse κ). Suo Eutricius verti rimineis, eorum Princeps ipse, temporib Riccir, non tiuitum compendia & elementa EUCLiDIs Imprimi curavit, sed ethim ipte hos in libros priefationes exaravit. D quod in ipse etiam Algebra a P. A N TON I O T H OMA m- luerit, a mirae B o v v Ε Υ o, in Icone Regia Monarchaesita ad LuDovi cuia Galliae Reg. scripta pag. 6 S.
Σὶ cons. LE1,Ni Tius in Novistiniis Sinicis in praef. Nimis adulatorie iudicat se uo Nius in dedicatione verilonis latinae Neuhosianae, Ata Herme audet, Sinenses Geometriam ab AEgyptiis periectam accepisse, imi vimus,& in Geometria uberius explicaturi sumus, quam
filia A. pilatum suerit Geometria.
In 'ductum civili omnes serme Autores splendorcinaedistiamim morum attoniti admirantur, cujus admirationis ratio tale uriri inpia dici meretur. Concedendum quidem est, quod nostiarum regionum turres cum Sinensium molibus ne-Que smatitare ireque copia ornamentorum comparari queant. LY.e multi et Nin ingensem turrim describam, quae est ponebi in , cum novem concameratae contignationes sinit, & tanta
Et do,im as . gradibus vix superari qtieati Circumambu- in i Ambus renestrisque eonspicua, insigna ammto. La- a raram quadrato aerem foramine immittunt, ferreis candidis inunita Hastris. Extus laevigatum, picturatumque diversis mi ibus, viridi rubro, flavo. ut ars, ut mos jubet. 3πIis per angulos ambulacrorum promin ua, Vim Uuu 3 . colore;
545쪽
- LIBRIi I. CAPUT XXVIIL colore; campanulis aeneis ventos ipsas circumgΠante smi suavitate aures demulcent a a). Ut alia aedificia & publica &privata imprimis & pontes & arcus triumphales silentio praeterram, quos Autores silmmis extollunt laudibus; monendum rantum erit, quod Autores quamplurimi, qui ista retulerunt. suam ignorantiam prodiderint. Secundum enim relationes eorum, desiderari in istis aedificiis queunt & robur & commmditas. Quod ad robur attinet, omnes donam, etiam regiae ex ligno structae sunt, non quidem ac si lapides deficerent, aut saxis destituerentur, his etenim abundat haec regio, sed nescio cx qua alia persuasione, qua etiam rident Europaeorum aeternas structuras, ac dum mille&lius annorum dari aedificia intelligunt prorsuS stupent. Praeterea communiter fundamento destit, tuntur eorum aedificia, siquidem planae terrae, vix pedum aliquot spatio effossae, turres inaedificant b M. Quod etiam commoditati repugnent, ex nimia eorum longitudine constat: Porro quod etiam nullas fenestras versus plateas admittant, omnibus enim intus vergentibus speciem Monasteriorum monialium praebent. ut de inepta partium domi dispositione nihil dieamus. Cet rum autem, quod hodie hujusmodi vitiis architectonicis suci
currere anni tantur, recentiores Scriptores assirmant.
De Architectura eorum Militari quaedam pisu aere m
non esset, nisi tribus tantum verbis annotare.vellemus, 'quod eorum munimenta & veterum : nostrorum i ratiotin stupendae
molis & crassitudinis inter se habeant sinititudinem. 4 A obatur enim haec scientia apud Chinoesses Huris & turrib nulla attenta proportione, & omni n lecta divisione o Erant
moenia ratione summum praestantissima, omni defensione intem destituta. Exempli loco adduci potest ille stupendus nisrus, Tartariae limes, cingebat iste quatuor- perpetui
546쪽
DE MATHESI SINICA. sauristar valli. Longitudo ejus ad ro. gradus, quorum quilibetis. leucis germanicis p. ar est, extenditur. & quidem nusquam interrupta serie, Praeterquam ad boreales partes, ubi spatium aliquoa tenent horridi & inaccessi montes, qui firmissimum murum ne fiunt. Certis intervallis turribus &portis exornata est, quibus adjunxerunt castella munitissima, & ad defensio. nem & ad commoda militum accommodata. Altitudo ejus est 3 o. Sinensium cubitorum . quorum unius novem partes, si totus in decem dividitur, teste ΚiRCHERO, nostrum pedem Geometricum abselum: Et hic murus aheneus totius regni suit. Quod autem ad nonnullas urbes attinet, munitae quidem secundum cori bella gerendi principia dici merentur, secundum nostra Ohini sermo defensione carent, cum quaelibet pars munimenti defensione alterius destituatur. Siquidem illam vetuistam muniendi methodum adhibent, secundum quam itinc& inde turris aedificatur, ut ita obsessi & hostes aequali conatu agant. Solidiora autem, cum iis Europaei, ct imprimis P. A D Α- Mus ostendissent, uno consensu decreverunt, eas inposteram adhibere.
Ad Architecturam navalem eorum quod attinet, NE HIo- Fio si fidem tribuamus, nostris nautis Sinenses praestantiores sunt: Sinensium, inquit, naves longe Europaeas superant magnificentia & altitudine, neque, nisi quis viderit, facile credet, quanta illarum sit copia & elegantia. Altissimas in fluminibus
aedes repisentant. cubiculis amplis instructa. - - Extus navim ambulacra ambiunt, ubi nautae absque rectorum incommodo
sua expediunt. Tois navis gummi Cie illita resplendet variis
picturis, aureo & flavo exornata colore. - - Prora, ubi tubicunes & tympanotribae sedent, castelli speciem refert: audimsonitu aliae naves dignioribus cedunt, quae dignitas prorae aureis literis inscripta est. Quaestio autem moveri poteu, an Sinensibus datum sit, tam longe dissitas regiones petere, quas Eu peti jam adierunt.
547쪽
Si eorum Astronomiam accuratius consideremus, mimilia quidem in ea admiratu digna occurrunt, I nempe bbsem alio. num apud eos institutarum antiquitas cc , a) Specula Ast onomicarum splendescentia d d), 3 3 Instrumentorum Lstronomicorum eximia magnitudo e e), & eorum in ob servandis coeli motibus indefessa industria: Quinque enim singulis noctibus Mathematici adsunt, qui fixis in coelum oculis
Continuo occupantur, unus quidem, qui rinith, alius qui orbentem, tertius, qui Occidentem, quartus, qui meridiem, qui imeus, qui hoream respiciis', quorum observationes dein mane Presidi Mathematico osserunt. inque protocollum, quod vocant, tribunalis reserunt gg): Quare nullibi tam frequentes. ytanto cum studio collectae Solis atque Lunae desectuum obses vationes inveniuntur, quam apud Sinenses: Sed his nonat, solvitur Astronomia, cum haec scientia potius scientiam & nonssilendorem atque inanem industriam fundamenti loco habeat. entia igitur neglecti, quid mirum, quod tot & tantos errores commiserint, ut, quo quaedam tantum prostram, sol non majorem, quam nudo oculo se sistere, porro lunae Eclipsem posita illa inter Solem ac terram provenire, assimare haud erubuerint demonstrare. Accedentibus autem Europaeis res ex voto succedebat; Nam & instrumenta & libri aptiorem ad Astronomiam viam sternebant, & ita majora incrementa cepit Sinensium Astronomia.'
ec) ΜendaCiis eorum chronologicis nullo modo indiumutuis, G -- illim quae iam Folir, Sinicae gentis conditor, anno ama. ante Christiam n tum librum quendam de contemplatione coeli & rerum subliviarium HKa
l. e. mutationum exaraverit, cui commentando Rex vEN- v AM
pm annis, atque eius filius cHEυ-cUM, de μα rursu post hunc eo ripa eius operam dedere. Sed haec tantum annotemus, non sicile quenti negaturum fore, quod V AO, qui regnavit anno A. M C. M37. astronomis so& Mi adiutoribus, plurima, quae ad negotia in rum spessitane, prude terordinaverit, & meuses praecipue lunares atque intercalares: qui sitatine N. uiann septies recurrerent, constituerit. Cum autem A. xx7. A. N. Q MA AM TI j irco by
548쪽
29AMτi regnum occupaVerit, Dinnos libri exceptis Medicis de Iuridicis erem hantur. Et haec est cause, quod dem Sinenses propter defatigatam indu- striam tantos errores in Astronomicas commiserint, ut, si PP. Jesultae eos non adiissent, tandem tota Astronomiae scietitia apud eos fuisset proscripta: cons.
P. COUPLET P. m. in rab. chron.
dd, Erant olim in Pequinens observatorio globus coelestis. globus malis alius atque gnomon, in Nankingensi vero asservabantur instrii menta Amonomica, quibus, teste NE Uiso Flo, paria aut superiora vix vidit totus orbis: primum est globus seu sphaera coelestis, sud meridianis parallelisque diutinM; secundum est armilla aequatoria, triplici constans circulo, horia zonte, meridiano, & Verticali circulo mobili, cum suis pinnaciditis; tertium est sphaera armillaris Europaeis simillima. Quodlibet horum habet illametrum ia. Pedum, omnia sunt ex cu Pro inaurato, miro artificio elaborata. sulcra, quibus sustentruitur, me susti e licti dracones sunt, adeo ad amussim se afl ibre omnia, ut nihil in eo st, quod etiam T vctio aliquis possit desderare. Haec NEU Morius P. II. pag. 96. tradit, & si huic te coM TE' iudieiuni de instrii emis speculae Pequinensis addamus, quod nempe nihil simila in Europa videatur, sive quoad magnificentiam loci, sive quoad machinarum ex aere aute septiua gentos fassi mannos, magnitudinem. Et post pauca: Divisones illarum quod stat exactissimae, Disitositio commodissima, totam opus delicatissimum,' ut videretur minensis regio cunctis insultasse hoc opere nationibus, quas scilicet omni sua scientia & rerum copia adiuti, nihil quod huic comparari poterit, producere potuerint. Si, inquam, hoc iudicium cum priori coniungamus, sicile credis esset, Sinenses primos &praestautissimos fuisse Astronomos. Sed cur ducentibus PP. M A T ii AE
metira, si vetustiora tam exacte suerint divisa' Videtur sane, ata laudati A . torcs m non satis Perspecte colas iurassent. Praeclara quidem pro illorum Itemporum S populorum ratione luc ipsi Instrumenta suerunt, sed ad E ' ' para non componenda, quod etiam modema, quae hodie possidentCluneim ses, uberrime declivant. Interea primum est Diurea armillaris Zodiacalis, seclusecum Sphaera aequinoctialis, tertium Idorieon agimuthalis,quartum Quadrans ci ' culi, qui litum sextan extum globus coelestis,quorum Omnium diametri,& qua- antis iam radius, pedum sex sunt,octantis vero radius 8. Pedum. Praeterea ex tere Lusii, draconum figuris, regio insigni, in piedestilis varie ornata oc ad usum. auem habere deben accurate sunt comi' si . Quibus alii possunt adhuc multa Yxκ alia
549쪽
alia Ilistria menta, quae in privatum usion Imperatoris consecta sunt, de quEPatres ex Europa secum portarunt, una eum aliis machinis, quae Imperati, obtulere, inter quas celeberrimae fuere, quas BoUVETUS pag. 63. resere se de socios exhibuisse, quibus desectus Solis de Lunae, errantiumque stella rum itinera, & mutuae inclinationes in Plura secula, de singulos cuiusque anni dies notatae cernebantur, quasque ab Academia Parisiensi regia,. di hane, membro quondam suo Dn. ROEMERO Dano, accepisse celebratae e Ibi observant ventos & Pluvias de coniunctiones Planetarum, em metas etiam, ignes, meteora, aliaque Phaenomelia, dein observatorum ebactas rationes faciunt.
D Tribunal illud est curia inter primos regii palatii muros, in qua
quidquid ad coeli apparitiones spectat, a viris his in rebus versitissimis, in quiritur, de quae sinisti i, quae Leti ominis significatio sit, ad Imperatorem per sertur. Imprimis autem ad Eclipses de Cometas attenti sunt, utpote quos nunquam impune videri persuasissimi credunt. Hinc ii, qui in calculanilis Eclipsibus negligentes sunt, de istud tempus, quo luminaria obscurari incipiunt, non accurate determinant, sine Personarum habito respectu, eapite
plectuntur. Ex his igitur facile colligi potest, quod Astrologiae iudiciaria
multa tribuant, & potius Astrologi, quam Astronomi sint audiendi ggὶ Sic, ut nonnullos tantum in medium proferamus, i) vER Birs Tussedecim Sinico idiomate consignavit, in quibus novorum In mentorum inobservatorio positoriam fabrica, theoria & usus traditur. Condidit quoque tabulas Astronomicas, quas ad bis mille annos venturos, de ultra, Lmmo eum labore extendit; vid. nova Sinensia L E in NITII pag. is .isa. o Vol men, quod a P. sc HALL, de P. RHO quinque plus minus annorum spatio congessim atque in tres classes fuit divisum; quarum prima ad Astronomiam intriauctoria est, altera theoriam planetarum, eclipsum ac fixarum, earumque omnium tam computandi, quam dimetiendi methodum iniscat, tertia pro facilitando Calculo omnia ad constructas tabulas resere, ita ut nulla opus esset solutione trianguli, vel labore, qui Mathematicos a studio novae regesae posset deterrere. 3ὶ R i c c i us prima Europaeae Astronomiae iecit fundamenta in Sinens Regno, sphaeraeque iuxta cLAvir praecepta plenam expostionem dedit, una cum tabula longitudinis de latitudinis stellarum &e. xi ac HERus P. III cons quoque Celeb. NE ID LERus in Hii totia Astronomiae.
Quod Sinenses Geographiam nominabant, erat tam
tum specialissima Topographia quarundam urbium. Si dem mire caligabant in locorum latitudinibus & longitudinibias io-
550쪽
DE MATHESI SINICA. ss 'vestigandis, figuram quoque terrae non rotundam, sed quadratam sibi imaginabantur, & Sinam esse in medio terrae, veluti gemmam in annulo lili . Quo alia absurda missa faciamus; 4 Certum est, demum eos, quid si Geographia, cognovisse, cum Europaei em visitarent, & sciaterica qua 'dam conficerent, quibus ostendebant, civitates diversas subire poli elevationes. Hinc
factum est, ut, cum P. R i C c i u s novam orbis terre delineati
nem . in duo distinctam hemisphaeria sub sorma majori aggre
sus esset, o quidem ratione, ut Sinarum regnum praecise medium teneret, singula deinde mundi regna, regiones. provincias, urbes, montes, flumina, maria, lacus &c. Sinensi charactere&idiomate, incredibili labore illustrasset, omnium oculos in se converterit ii .
lihi Indignabantur igitur Sinenses, Chimam ab Europaeis in ultimo Oriente collocari, atque Europam in postremis occidentis recessibus, tot Monarcha m imperiis, tanta terrarum mariumque intercapedine dis litis. adeo superbire. viij Contaxus hominum ad tam rarum opus contuendum tantus erat, ut domus, in qua fuerat, istum non caperet, hinc Mappa sumtibus regiis sine mora fuit incita,& in universum imperium multiplicatis exemplaribus disti
buta erat, lane non solum oculos, sed iam animos ita concitaverat ille labor. ut Ricci ubi quasi redivivum venerarentur ATLANTEM, ipsi etiam docti res occasionem sumerent, huic studio diligentius incumbere. xi Rcu ERυs l. c. pag. 93- 99
Ad Chronologiam eorum si accedantius, eam incertam &a recentioribus gloriae nationis suae studentibus confictam iuisse, non contemnendis rationibus quidam ostenderunt kk3. Calem darium autem, quo ordine procedamus, eorum sequentibus superstructa erat principiis; diem primo naturalem, το Θή- a media nocte in mediam noctem sumulant, quam porro
in i r. horas dividunt, unicuique duo signaridiaci duplo enim fures ac nos habentὶ tribuendo, atque sin as in 8. partes. 1ive scrupula horaria distinguendo: secant denique Uliam integrum diem in i oo. rticulas, quas scrupula diaria autores