장음표시 사용
201쪽
i 94 TLEMENTA IURIS litibus, L. 7. 9 L. t 8. D. de re jud., quod frustra
doctores ad nobiles, Clericos, carissarum Patron OS, Scholarum doctores Preserunt, RICHT. Deeis. XXIV.
aeto a. Ob fenescium 8. donatoribus competit, qui non conveniuntur a donatario, nisi deducto aere alieno, L. 3o. D. de re jud. L. 28. D. de reg. jur. s. seto 3. Denique ob calamitatem id benefici in corn- petit: 9. liberis emancipatis, ex haeredatis, & qui se paterna haereditate atis tinti erunt, L. 49. si de rajud. L. a. pr. D. quod cum eo, qui in al. Potest et I . iis, qui bonis cesserunt, ρ. έo. Dist. t. L. 4.
Quod cum eo, qui in ciliena Potestata est, negotium gestum esse dicitur .
isto . Hactenus de quinque actionum divisioni
bus e sequit Ur Sexta, quod qua dam actiones ex facto
PROPRlO, quaedam ex ALlEΝΟ nascantur . Tales
extensivam non admittunt. Interim tamen in multis locis, veluti in Saxonia nobilibus & Clericis usus & o servantia hoc beneficium tribuit. HNOBRIUS . ρ. I 2D2. competit Immo Omnibus, qui Ex liberalitata sua conveniuntur. Unde id recte ad plicatur etiam ei casui, o socer genero dotem Paullo majorem promiserit, re postea vix sit solvendo . IIOS. exhaeredatis His hodie hoc heneficium com- Petere non Potest ἱ quia emancipatio neminem privat haereditate paterna ; ex haeredatio autem fieri non potast, nisi ob ingratitudinis caussam. Talιs Vero exhaeredatus Beneficio indignus est, quippe qui Calamitatem suo sibi jumento attraxit. abstinuerunt Ideo enim se a paterna haereditate abstinent, quia plus aeris alieni est, quam lucri r quo sanct Casu commiseratione sunt digni. 12O4. adjectitia qualitates Quia τε liquis actionibus adjiciuntur tamquam qualitas . Hinc tot species harum actionum sunt, quot sunt e tractuum usi quasi Contractuum : Sed, ut quales sint acitones, intelligatur, additur
actio mutat, quod jussu, dic. '
202쪽
LIB. IV. TIT. VII. I95vel ex filiorum, vel ex sereoriim, vel ex animalium nostrorum saetb oriuntur . Priores sunt ADJECTIT AE QUAL TATES, quae, tanquam genus, Plures sub se species continent . Sic actio QUOD JUSSU genus est, quia datur condictio certi QUOD JUSSU, actio emti QUOD JUSSU, conductio eae stiPulatv QUOD
JUSSU, &C. h. β. I 2o5. Tales actiones sunt, quae ex factb non nostro, sed alieno, nasciantur. Quamvis enim nemo
vel alteri 'stipialari, vel pro alio promittere g. 833. 32. I 3. , adeoque ex facto alterius alteri nec actio, nec obligatio, nec dominium oriri possit: aliud tamen obtinet circa filios fumilias & seroos, ob unita- tein permnae, quae vinculum potestatis efficere in teu
q. I 2o6. Obligatur vero pater, & dominus ex facto filii familias vel servi, non ex illicito, ex quo filius ipse in solidum convenitur, L. 4. f. 2. D. quod cum eo, qui in al. Potest. est, neg. esse dic. y Sed ex contractu, L. I. D. eod. L. 39. D. de oblig. . act. : vel I. quod jussit, Vel 2. quod negotio PraePosuit, vel 3. quod Peculium adest, vel 4. qnia in rem fersum est . Ex prima caussa oritur actio QUOD JUSSU, ex se-
REM VERSO, d. L. I. D. h. t. u. Isto 7. JUSSUM proprie est parentum S dominorum s. 954. 5. , Jussisse ergo videntur, qui vel
β. I 20o. persona Immo & oh ad quaestum, quem pater ex filii rebus, dominus ax servi ops ris sibi vindicat rnaturaliter ' autem ita comparatum est, ut quem Penes Commodum est, eum & incommodum merito sequatuT. . I 2O6. vel servi Servus ipsct civiliter non obligatur Ex contractu, filii familias autem obligantur, ρ. 8. In se. de inutiI. stipui. L. I . D. de obligat. a P. L. 59. D. eod. V . q. I 207. ratum habuerunt Quia ratthabitio retrotrahitur ad initium negotii. Celserum observandum hic est, mandatum & jussum ita differre, quod illum supponit Dersonas, hoc patrem & filium, vel dominum & servum, qui pro una persona habentur . '
203쪽
3 6 ' ELEMENTA aΠRIs testato, vel per epistolam, vel verbis aut Per nnn-cilini, vel g eratim, vel specialiter in uno contractu jusserunt, mandarunt, gestumve ratum habuertint, L.
I. I. 3. 4. 6. D. quod jus s. I 2o8. Quo facto praetor dat actionem QUOD JUSSU adjectitiae qualitatis . . I 2oέ. , ei, quoGu In filius vel servus patris vel domini jussia contraxit, contra patrem dominumve in solidum, I. Inst. h. t. Quamvis jure novo directe quoque & civiliter contra patrem vel dominum jubentem ex contra GD, ejus jus su inito, agi possit, ult. Inst. h. t.
Illos. Deinde commerciorum eatissa repertae nin
ClTOR vero est, ad quem quotidiana naois, seu Pro Pria, seu conducta, Oboentiones o reditas Pertinent, 2. Inst. h. t. L. I. I S. D. de exerc. act. Qui enim ita vel ab exercitore vel a magistro navis navi Praepositus est, ut de totius navis cura incumbat, is
MAGISTER NAM S adpellatur, sive sit liber, sive
servus, isque, Sive Proprius, sive alienias, L. I. 1.3. 44 5. D. eod. 2. h. e. lΝSTiTOR denique est, qui taZerpa ad emendum oendendrunque Prα- Ponitur, cujuscumqtie Sit Oonditionis vel aetatis, L. t 8. D. de inst. a P.
IIIo. Est ergo EXERCITOR A actio adjectitiae qualitatis q. I 2o . , quae a praetore dabatur ei,
qui cum magistro navis non cum nauta, L. I. g. 2.D. eod. iis de rebus, quarum caussa navi praeposi- ρ. Isto8. dominumve Idemque ad varsus fructuarium, aut bonae fidei possessorem, si horum jussus interVeuETit, L I. q. pen. D. ς- juss. in solidum Ratio ergo aequitatis in Θo Consistit, quod iubens pro auctor actionis & caussa morali habetur, quia perinde est, ac si ipsi jubenti sit creditum,. quia non filii, sed patris jubentis fidem sequutus e St.
I 2IO. cum magistro navis Vel cum eo, quem magister substituit, L. I. q. S. D. de exercito act. prapositus est Et quidem secundum legem Propositionis, nach sciner Introduction. s unde frustra actio ου-xercitoria institueretur de deliciis magistri, vel oh D cuniam ex legibus ludorum debitas ; ejus enim rei Caussa eNercitor magistrum navium numquam Praeposuit. R
204쪽
LIB. IV. TIT. VII. 197tus est, eontraxit, L. I. 8. 9. I 2. D. de exerc. a s. ejusve haerelli, adversus exercitorem, ejus ve haeredem, vel plures Oxercitores in solidum L. I. vlt. L. 2. .er 3. D. eod. , ad prinstandum id, quod ex contractu debetur, i . 'Dst. h. t.
iari. IΝSTITORlA Se ipsa qualitatis adjecti tim reto . , datur ei, qui eum institore iis de rebus,
Tarrim eatissa praepositus est, contra Ait, L. S. q. I r. seq.L. 3. C. de ι ist. am, ejusque haeredi, adversus enm, siti prinposuit, ejusVe haeredem, Vet plures praeponentes in qolidum, 'L I3. q. ult. s. eod. , ad consequendum id, quod ex contractu debetur, ρ. I. Inst. hoe tit. q. raret. Se d de his actionibus adhuc observa dum r l. magistros etiam navium, & institores directe conveniri posse ex contractu Suo, qua indiu Ivavi
vel negotiationi praesunt, non autem finito ossicio, A. ult. 1 . de Inst. act., nisi vel fidem suam pro dominis obstrinxerit, L. 67. D. de Procur. , vel salsi fuerint exercitores vel institores, SAND. lib. 3, tit. 7.def. I. u. Iar 3. lI. Posse quidem eum, qaii cum institore vel magistro navis contraxit, cum domino tabernae vel exercitore agere, non autem hos adversuri eos, qui cum institore vel magistro naVis contraxerunt, nisi aliter rem suam servare nequeant, L. I. 2. D. de inst. actis L. r. 38. D. ne exerc. act. Ergo eontra institorem potius vel magistrum navis agunt
conducti vel mandati, si sint liberi homines .
32II. eum institore Non autem cum substituto ejus. Quost enim a magistro substitutus exarcitorem o-hliget, id iure singulari constitutum est favorct negotia tionis maritimae, d. L. I. 5. d. 12I2. praesunt Id re circa alia ossicia obsorvandum. Quod enim quisque ratione officii egit vel eontraxit, de eo non tinetur finito ossicio, e . g. si quis tamquam quaestor principis cambium acceptarit. 'Ν I 2IS. nequeanta Hodia semper exorcitor agit etiam adversus extraneum, modo jura cessa acceperit a magi , stro navis, & tunc plane non Opira est restitutions' Praetoria. '
205쪽
398 ELEMENTA IURIS q. retr4. RI. Novo jure etiam directe agi posse adversus exercitores vel dominos labarnae . IIII. , . q. ult. Inst. h. t. 1215. Usu sori Lodierno, saltem in Belgio, adversus phi res exercitores unius navis, vel dominos unius tabernae, non datur amplius actio in solidum,
GROT. de jur. belli . Pac. lib. 2. CaP. II. 13. VlΝΝ. L. 4. II. h. t. STRUU. Exerc. 2 o. q. I 2..1116. TRlBUTORl A actio a tribuendo dicitura. TRlBUERE vero hic idem est, ac distribuere . Si enim filius familias vel servus, sc=ente Patre vel domino, negotiatus fuerati creditoribus. filii vel servi satisfactionem exigentibus, patri vel domino jus erat merces peculiares pro rata distribuere . . q. 32I7. Quod si is dolo malo inaequaliter tribuerat, praetor creditoribus dabat actionem TRIBUTΟ-RlAM adjectitia in q. IIo . , contra Patrem vehdominum, dolo Inalo vel plane non, vel inaequaliter tribuentem, ejusqne haere dein ', L. T. q. vlt. L. 8..
o 9. D. de tribui. a I., rit merces Peculiares Pro Pnta tribuantur, ρ. 3. Inst. h.. t.
δ Quamvis enim haeo actio non aliter, quam doIo inte . veniente Competat: tamen non est de dolo, L. 8. D. de tribnt. aet. Id eSt, Creditores, quamviS agerct. nequeant, nisi doIo inaequaliter tributum sit, tamen non agunt ad β. I 2IS. in solidum Belgas pleriquct alii has in rct i-. mitati sunt, quamvis hoc jus sit injustissimum, quum e traneus seire non tuerit, plures Essct exercitores diversis locis habitantes, & praeter a ita haec actio finem suum non amplius Consequatur, qui. est favor extranei,
q. IIII. tribuentem Ergo pater hic Erat iudex 'eluti domssticus filii sui, & hinc etiam, quo ordine creditoribus asset solvendum, suo arbitrio decernebat . Quo ossicio si male functus esset parens, tunc demum credi-toribus racursus patebat ad praetorem . 'merces peculiares ) Nam in trihutum non veniunt mer- .ces dominicae, nec totum peculium, sed merx peculiaris tantum, & id quod ex ea mercs est, ut pretium indct Tedactum, L. I p. q. T. D. de iustis act. q. 2. L. 5. q. I S. D.
206쪽
LIB. IV. TIT. VII. 390 puniendum dolum, sed ad rem persequendam, adeoquE& adversus haeredem recta aSunto
I 2I8. Qitia autem servis hodie non utimur ad negotiandum in mercibus peculiaribus, ct fit i i familias negotiantes plerumque exeunt patria Potestate trisum sane hujus actionis vel nullum, vel rarissim iam esSe oportere, per Se Patet .
I 2I9- Εjusdem fere naturae est actio da PECU- Llo. Peculium qia id sit, & quotuplex, iam supra e X-plicaulinus ij. 473- seq. J . Quod si quis itaque cum
filiosa milias vel servo contraxerati actio adversus Patrem vel dominum non jubentem ex eo contractu non dabatur, nisi filio vel servo esset peculium profectitium . Tunc enim praetor concedebat actionem adie-etitiae qualitatis DE PECULIO iis, qui citin servo vel filiosa milias contraxerant, adversus dominum vel patremfamilias, in id, ut soIvar, quantum esset in peculio, β. 4. Inst. h. t. q. Io. Inst. de action. , deducto prius, quod ipsi domino vel patri, nec non fratribus7 in ejusdem patris potestate constitutis tabebatur, L. 9. 2. 3. L. 6. Pr. D. de Pecvl.
- Πρ castrensr Enim & quasi castrensi ipse filius tamquam pater familias tenetur g. 4 7 8. r. r Lib. i 8. D. de castr. Pecul. De adventitio pater conVenitur, non actione de ΡΘculio, sed tamquam legitimus filii administrato es 48ο. , L. 6. . L. uti. C. de bon. qua liber.
β. I 2I8. ad fin. I Praeterea nostris temporiburi si conmcursus creditorum Oritur, non pater vel dominus distri buit creditori hus merces peculiares, sed judex . φρ. 12 I9. deducto, prius Quod ipsum singularct est in hae actione . In tributoria enim Se reliquis pater nihil deducit, sed ipse cum creditoribus in tributum ire tenetur, L. I. pr. D. de tribui. act. ad fin. Quum vero ex negotio cum eo, qui in alte-Tius est Potestate, gesto, omnes hae actiones oriri possunt et una autem.acti Ono electa, alia perimatur, cauis acreditore eligenda erit actio, qua patrem conVeniat; eaque dε rs audiendus est IUSTINIANUS in si. 5. Inst. h. t. & elegans exstat tractatus. SAM. STRYCHII. ε
207쪽
β. I 22o. Huius quoque actionis, quatenus ad servorum contractus pertinet, nullus hodie risus . Quod attinet ad filios, nostris moribus raro illis dantur pe- Cculi a profectitia, iisque datis, patria potestas fere . solvittar . Ubi tamen pater filiola in ilias peculium dat ad negotiandum, ibi actionem de eo etiamnum institui Posse, non nega Uerim ..
I 22 I. Denique adjectitiae qualitatis est aetio DEIΝ REM VERSO . In rem vero patris vel domini persum censetiar, quidquid necessario vel titiliter im- Pensum est a filio vel servo, quoque domi ut vel patris patrimonium alictum est, L. 3. I. 2. sep D. de in rem seraeo .
q. I 222.. Quum ergo aequitati adversetur, alterum cum alterius damno fieri loci pletiorem 976. a. i, praetor iis, qui ctim filiosa in ilias vel clam servo contraxerant, actionem DE IN REM VERSO dat contra patre in vel dominum, in id, quod & quatenus in rem versiam xst, 4. h. t. L. I. pr. q. 4. D.
. ia 23. Et hactentis quidem perinde est, sive quis cum servo contraxestit, sive cum filiosa initias . Circal, nc vero singulare qri id occurrit, quod SCto MACEDONIANO invectum, novimus. Quum enim inter ceteras sceleris caussas Macedo, quas illi natura administrabat, etia in aes alienum adhibuisset di & SA - I 221. auctum est Licet utilitas postea casu intercepta sit, L. S. I. D. de in rem verso . q. I 222. ad /n. Ergo hic non agitur peculio tenus, sed in solidum, nec quaeritur, an filius tantum in pecu lio habeat, sed an tota ista summa in patris utilitatem .
I 225. dedisset Hic verus est casus, quo Ioenm ha hst SCtu in IVI ACEDONI ANUΜ, adeoque illud frustra omponitur a filiosamilias, qui ex empto, Iocato, aliisquis contractibus debet. θ' meedo) MACEDONEΜ fuisso filium familiam, cui creditum, scribit THEOPHILUS in paraph. h. t. 'quem ideo errare plerique existimant; atque nos primum Sequutus Est Auctor; sΘd postea, porpensis hujus JCti ver- his, in TI EOPHILI sent sentium concessit ipse HEINEC CIUS Anth. Rom. h. t. n. 8. edit. 4es.
208쪽
pe itur incertis nominibus ΗΟRΑΤ. lib. 2. eρist. I. ν. Io S. crederet, materiam peccandi malis moribus
praestaret, sub Claudio imp. ' TACl T. Annal. lib.
II. cuP. I 2. senatui Placuit, ne Cai, qui fili amιlias mutuariι Pecuniam dedisset, etiam Post mortem Parentis ejus, cujus in potestate fuisset, actio petitioque daretur, ut scirent, qui Pessimo exemPlo forenerarent, nullius Posse filifamilias bonum nomen, ex Pectata Piatris morte, feri. L. I. pr. .D. Maced. Filius familias, cui creditum, an scenerator improbus, qui crediderat, Μ ACEDO sit dictus, itemque quo tempore in lucem prodierit ho C SC. disquisivimus in Pand Part. III. q. I 68. seq. itemque in Histor. nostr. Jur. c iiI. Lib. I. g. 2Ι9. .
1224. Ex mio fluunt axiomata: I. SC. hoc non tam ingratiam filii mutuum accipientis factum, id iam in gratiam patris, & in odium foeneratorum . it. SC. hoc praebet exceptionem, non actionem. lil. l- dein tantum ad pecuniam in patris detriment tigri mutuatam, non ad alias res fungibiles: nec ad alios contra et iis pertinere, L. 3. 3. L. q. q. 3. D. L. 3. deSC. Maced. i 225. Ex primo sequitiar: I. filium linio exceptioni frustra renunciare, L. 29. C. de PacI. L. 4o. D. de condict. in leb.: 2. Renunciare contra posse patrem vel expresse, quo casu actio quod jussu locum habet, vel tacite, debitum agnoscendo vel solvendo, L. I 3. D. L. 2. D. de S C. Maced . t 3. Cessare exceptionena, si Pecuniam in rem patris versa sit, L. T. q. I 2. D. eod. r 4. Filium teneri, si pecu-6. I 225. solvendo Immo etsi partem tantum usurarum solvit, tacite renunciasse videtur huic SC. adeoque non amplius auditur . η habeat J Immo etiam si adventitium extraordinarium habeat. Nam quum illud pro lubitu alienarct possit, Con- sesquitur, ut idem pro lubitu obligare queat. NEC Obstat quod rationa hujus peculii non habeatur pro patre familias, quia hoc non ad contractus, sed testamenti factionem partinet. ΚΝΟRRIUS . mentitus sit Patri tamen non denegatur ex e Pilo.
209쪽
2o2 ELEΜENTA IURIS liiim castrense, vel qnasi castrense habeat, έ78. . I. , L. I. q. 3. L. 2. D.. h. t. .r: 5. Nee non si, se Patremfarnilias esse, mentitus Sit,. L. . I. . C. . EOd.r 6. . vel si creditor, eum filium familias esse, nesciverit, L. Pen. D. h. t. r 7. . Majorem illud S C. non opponere posse Ininorenni vel pupillo, L. 3. q. 2. D. de SC. maced. 226. Ex secundo insertur et 8. filium Patrernve, isi solverint, id, quod solutum, condicere non posse, tamquam indebitum q. 988. ), L. 4'. D. cis condict.. indeb. L. Io. D. de SC. Macea. . I 227. Denique ex tertio axiomate colligendum, . Cessare hanc exceptionem e I. si pecunia eredita inires utiles, veluti in studia, modo ne Nitra modum,. L. 7. I 3. n. eod. r vel 2. Si res aliae praeter pecuniam muttio datae, modo ne, in fraudem SC. , L. .
Quo psrtinet contractus ΜΟΗATRA Barbaro nomin Θ dictus, quando quis pecuniae indigo merces cariori pretio credit, ut, iis viliore pretio venditis, pecuniam conficiat. VALER. Dis s. utriusque fori, tit. negotiatim,diss. 2. p. 595. STRYC. Caut. contr. secta II. cap. I. SI. qui contractus & ad palliandam usurariam pravita
tem, & ad eludendum SC. MACEDONIANU Μ inventus:
De Noxialibus Actionibri s ..1228. Actiones superiore titulo explicatae adi contractus cum servis vel filiis familias initos perti
q. I 226. indebitum In promptu caussa est. Condictiosnim indebiti non datur illis, qui naturaliter debent, Cctu Ostendimus supra g. 989. Naturaliter autem debare filivmfamilias, nemo sanus dubitaverit, quum haee EXCO Ptio tantum Ex jure civili sit. RI 228 nec dominus In ipsos servo' interdum agerct lie et, ut extra ordinem.Omoio judicis coerceantur, Ve- Iuti ob damnum ex incendio, ruina, naufragio, Vel in
210쪽
LIB. IV. TIT. VII. Io 3LICΤΟ filii vel servi nec pater obligatur, nec dominias g. Io 33. . Poterat tamen olirn uterque g. I 38. 3. , & jure novo saltem dominus ex Servorum delictis privatis ' conveniri nox aliter . ' ob publica enim ipse s servus plectitur, L. 4. C. de
noxal. act. L. 2. C. de accus. neque dominus offerendo aestimationem damni a servo dati publicae disciplinae vi gorem Si Stere Potest, L. II. 8. D. de adit. edict. L. 2OO. D. de verb. sign.
220. NOXA dicitur damnum quocumque Pricat seroi delicto uet quasi delicto datum Io8o. : i-PSU In corpus quod nocuit, id est, servias, ΝOXA Vocatur, ρ. I. Inst. h. t. Actio vero NOXA Ll S est, Vna oel damni aestimatio, oci seroi deditio a domino Petitur, Pr. Inst. L. I. pr. D. h. t. I 23o. turn ergo ex quocumque delicto privato vel quasi delicto nascatur h. I 229. , con SeqUen S e Str. rit haec actio sit adjectitiae qualitatis, ejusque tot Species, quot sunt delicta privata, vel quasi delicta . Unde dantur actiones nox ales furti, oel bonorum ra-Ptoriam, eae lege Aquilia, injuriarum, dejecti Oel e si, &C. 123 I. Quumque alternative ad resarciendum damn tim, vel servum noXae dandum agatur I 229. , turba datum t item ob album Praetoris dolo malo corruptum, L. I. Pr. D. de incend. ruin. naufrag. L. pen. D. vi bon. rvt. L. 7. I. D. de jurisae.
ad fin. Tu hic observa differentiam vocabulorum . Uti enim liher homo damnum injuria facere dicitur, ita Servus noxam committit, quadrupes pauperiem facit. I 229. noxa vocatur uuamvis hanc dist rentiam observet IUSTINIANUS l. e. JCti tamen in Pandectis hises vocinus fere promiscue utuntur, ceu jam Observavit BRISSONIUS de verb. signis vo C. noxa . IIII. cMput Hujus regulae Sensus e St, eum, qui Servum possidet, etiam actjonem noxa lem accipere debere,& vel damnum resarcire, vel servum noxae dare . conveniendus sit Per inde . a C Si eo tempore, quo deliquit, liber fuisset. Igitur hoc casu actio nox alis expost facto incipit esse directa. E contra si liber homo noxam commis Orit, & ServuS esse coeperit, directa ex