장음표시 사용
101쪽
quantus vir belli domique fuit 'quam magnus, quam felix rebus gestis Elogium ei demus a
C OM nomaiorem vii lutc& fortuna Principem Europa non habuit. Addamus e Pannonia MATTHIAM COR 'VIN Wregem qui clarissimo militari patre Joanne unmade natus,nec in eo studio degener, Doctrinae istud adiunxit Ferox ad id aeui ea natio, lota Martis, cultu rigeniorum morumq; Matthia accepit:& quisnelcit regum exempla subditos aemulari)Itaque Italos Germanosque, liqui litterarum gloria clarerent euocauit Bibliothecam instituit in ipsa regia Budae, rarurn thesaurum, quem cum dolore recordamur Barbaris, cum ipsa Pannonia obuenit se. ii
An mulier his se inseret inseret merito
ILLUM UA, Ferdinandi Cathol Gregis uxor. quae ad omnia alta nata , bere Virilium curarum mulier, etiam Doctrinam Vnice amauit. Delechatam semper constat nescio qua inclinatione animi ipso Latinae linguae pronunciatu .s no nihil ut libentius audiret. Et mox res, pirans paullisper a grauissimis curis, bellis reuera enim particeps δ thoriri sceptri erat: γrespirans, inquam statim se ad Grammaticuri demisiit, eique annum ita assiduam operam dedit ut Latina non solum caperes sed vertere ipsa in suum sermonem, possiet. Sacris etiam diuinis officiis cum interesset, lapsantes, aucvel in sillaba peccantes factificos aduertebat, sed& saepe admonebat. Enimuero nec olim aut nunc Barbari ta clara
102쪽
XVIII ivtilitas est ab hoc cultu alieni. testor MITHRIDATEu illum vetere Ponti regem , qui Vari de in ipsa medicina doctus; hoc praefert eximia Tenuiste vigintiduas linguas, sic ut omnes sub
ditos, quemque sua dialecto, prompte scienter alloqueretur. xi Cm IR is autem Persarum rex Iustiniano&Romanis persuas clades notus, eloquentiam Graecam adamauit, Philosophia ipsius
non limen, sed adyta penetrauit Aristotelem totum percallisisse aiunt . Platonis lineas numeros: sed&ipsa Graecorum opera in suam linguam multa transtulisse. Haec aiunt demus famam aliquid adstruere' vel conatum ista nonne magnum in magnis istis regum Θxx. M AM V M E a s etiam Turca me tenet S g- CV Ni ci eo nomine. qui cognitionis illustrium Virorum ficinorumque maxime cupidus Hiastorias sibi verti in suum sermonem iussit Graecas Romanasque:&ipsbs viros depingi a Gentileb veto, eleganti pictore, quem ad hanc operam a Venetis exambierat. His ille stimulis, tinam, ne ad tam alta, nobis tristia, animum aemulatione erexisset lx XI. CAROLVM . de industria totum hoc agmen volo claudere, simul salutare monitum suggerere Eum magnitudo statim rerum Mimperij, tenerum adhuc a studiis abduxit Detsi
amorem tamen deuerentiam non excussit. Ac quondam cum Genuae Oratorem aliquem audisset Latine dicentem, nec plene satis cepisset.
103쪽
tristi&ingenuo ore consessum Paullus Ionius scribit is arbiter coram aestis erat)confessum
svum Hadruanum praeceptorem fuisse, qui hanc paenitentiam e praedixi siet. Credimus optime Plinceps. quam multi hodieque tecum iam grandiores, id est sapientiores , dolent in hoc ne .glectu . Cogitent parentes, emendent filiorum publico bono. Voveo.
V AE adhuc dixi, etsi ad Princi
liis sunt, in omni imperio adhibenda. Hunc sermare magis,&propius dirigere incipiam ii tamen prius breuiter adstruxero eum laudaro. Nam ambigere multos, di eri varie
104쪽
de optima Imperi, forma olim&nunc scitum est: at nos istum praeferimus, caussas distincte, velut per titulos libabo. Primo , quia
M o N. I. cntiquissimum hunc esse. Homines autem primi origini suae id est Deo proximi, malis artibus fraudibusque nondum corrupti, censendi suu optima elegisse: elegerunt Principatum. In familiis, quod primum imperium , unus fuit Plures deinde δε- miliae cognationibus iunctis, unum habuerunt:
existis societates, conuentus, pida ; Vnum. donec magna imperia nata, oppressio coepit, ab ambitione exorta inlic quoque fere nus. a pist. ς Senecaverissime Primi mortalium, quique exh geniti Naturam incorruptisequebantur,eumdem hab metit G Discere ne gem , commisi melioris arbitrio. Itaque idem alibi Natura commenta est regem. quod ex Γ, ammatibus ticet cognscere , in exambus auarum rex amplUimum cubile est , medio- quem ut simo loco. Sed quibus at s animal bim' in narte alibi expilaat Mutuis gregibus aut maximi
corpora prasint, aut vehementi ima non praecedita:
menta degener taurus e phantorumgregem excet simus ducit. Idem in ovibus, in auibu & alio genere congressum animantium est videre. Effigitur antiqui iIlmus, e Sacrae etiam nostiae lit- te'. ostendunt Lin quibus a condito orbe ad
diluuium , moderatum in similiis imperium fuit a Diluuio, ambitio miscuit, &N rogus Noaclia pronepos, imperium in Assyria e finitimis inuasit. Hic est, quem profana litterae
105쪽
ad primorem illabam allusione Ninuni appellant. Sed addo etiam, Mi N. II. Commumsimum vinci se Neque olim tantum , sed& nunc plurimo orbis sic notari olim quidem , Sacra dicunt. ubi Iudaei regem poscentes sic audiuntur: Collitu nobis regem , sicut C UNIUERs Ap habent I Re cap. nationes. Sed Min Italia primi illi Romani apud ΠΙ-
NE volebant. Et si postea mutarunt, ela ad Optimatium statum luerunt quid ita naturali hac sepe mutatione, Vt a rege in tyrannum , a tyranno ad optimates aut populum Respublica eat citerumque ab istis ad tyrannum regem Fastidio&odio hoc fit, non Principatus, sed Principis alicta ius male eo si Ceterum Vetus hic orbis Principes fere ubique habuit, in Asia, Africa Europa pauca loca , neque diu excipias: in nouus item repertus, Iic Cst aut fuit Argumentum , optimum usura ratione e Te , quod tam diu , tam multis placuit at que, ut dixi, ab ipsa natura Sane rationem si xcutimus, eam videbis hinc stare , ab his caussis. Primo dicimus,M O N. III. Iustitiam Vrs in eo exerceri. At iistitiae fruendet causia Imperia primum sunt reperta Ea itur magis in Princi natu flo
qua in aliis illis formis. Vide. Rex aut ipse, ius dicit olim& nuper etiam factum aut qui videlio edicant, eligit&designat. Si ipse, supra metum libet cad. x I. ant gratiam est, magis auaritiam: δ nimii istis,
106쪽
quae praestringere oculos iudicantium solent, donat. Si alij sunt tamen ab ipso. cura elegit , dc electis iam superest intendit. Noli sunt iis sic libera iudicia , ut non iudicium huius metuant siquid foedius patrent, poenam. In alio statu quid simile 3 Si ad Optimates is factio, e agnati, δ amici Occurrent, e alternis inter se ius aut iniuriam gratiricantes. Si ad Populum magis peccabitur . cita
aut a fructu damnatos passim videbis, aut dimissos Ad Athenienses aut Romanos leuiter tranIs ostra cismi primorum sunt, O Xs-lia , .muletie. Contra , pessiimis honores habiti id iudiciis pervina&manum tiamCrC-pti. Quid de corruptelis dicam hic regnant
Secundo, M O N. IIII. Trariqmditatem: conso dum coli.
Quod optimum aut optatissimum in Societate est, vivere quietos , a vi miniuria tutos. Metus vel auctoritas hoc facit Principis quem Vnum omnes respiciunt qui nil onania potest &ius vit: neci Que Liabet. Itaque merito animi magis domiti de fracti sunt colla ad iugnam incirnant. Non sic Inter plates dominos: ovo Im potentia sparsa est e ideo minor, ut sumen in plures rivos diductum. Alius alio mrespicit patronum contra hunc aut illum habet: c addo , quod nec coercitio seuera anilibera. quia in surri auiis aut comitiis is putarium opera egent. Ir diu connitent Mindultigent gratiar ni, Moruni quaerunt. Ita mInu'-
107쪽
tur Auctoritas: quod sequitur, Reuerentia aut metus , Vinculum obedientiae mutetis. Parte altera minus tranquilli,quia ad rempublicam saepe avocantur sunt comitia sunt leges:&sutrragia sua habe luciniis deinde ambitio de factio interuenit: quid praeterea seditio saepe, turbae , atque etiam pugnae, Vt mare raro quietum est, ventos plurimum saepe procellas habet sic respublica, ubi comitior tam potestas. Noster Tacitus rem tetigit: Suspectum
duas assii duas ibi Pestes: Certamina. factiones, dc exitum siue exitium , Ciuilia deinde bella:
uariti am. ciunt nundinationes, rapinae, corruptelae, in magistratibus, in prouinciis, iniudiciis, Tertio, iniuerse dico,
remque se. Princeps diutius imperat, unus V idem semper manet: itaqueo discit magi s asii duo ipso usu, rem etiam , ut propriam , cordi habet Aliter in magistratibus, qui mutantur Sunis re annui id est , abeunt imperio, cum discere imperare coeperunt. Sed neque intentio eadem aut cura est. in breui 3 alieno imperio Traduntcnim ignotis , aut inuisis sepe succestaribus satis habent quomodociique defungi iri posteriam securitate. At Princeps non se solum o tat, sed heredes. Deinde, arcana consilia aut litterae saepe interueniunt in gubernando cum
vicinis Principibus consilia aut pactiones , quas
108쪽
nolim intempestiue vulgari. Quod secretum
hic inter plures erit quis libere accedet, aut tuto credetὶ Haec in Principatu cessant.& aut unus ipse tractat; aut fidi ministrorum, quibus com mitit. Quid etiam de secreta corruptela dicam, crebra inter plures Vnus aliquis emi contra rempublicam potest,& fana consilia aut euert re, aut impedire Athenis suisquam hoc factum Demosthenes conquerit ut a callido Philippor hunc esseJcopulum ita loquitur aes quem res haerescant. Quid Rotriae 3 idem: Tribunus aliquis emptus res turbabat,& hunc aut illum sul per capita ciuium imponebat. Poeta ingeniose. Mutat que fuit momentum Curio rerum. Ita. Vnus Cimoli Caesare corruptus , Caesiarem
Pompeio antetulit, reipublicae clibertati finem dedit. Quarto denique dicimus, Mis . I. Maxime hanc imperi fom
An non faciat, cum a Natura maxime Ratione sit Θ Deus fauet&tutor est, unus ille rector, unius. Vide Status alios, pauci aeuum tum terunt, quantumuis legibus bonis de institims: excipio paruas quasdam respublicas,&validiorum tuitione aut amicitia firmas Sparta qua nihil videbatur moribus aut vi is meliu , Vix quingentos annos tenuit libertatem Athenae saepe mutarunt, oppresse iterum caput ex tulerunt sed turbida semper, in me tu , aut potentioribus obnoxiar Roma quadringentos
paullo plus an raras liberum illum statum seί-
109쪽
uauit. Quid ista ad Principatu sy Ille Assyriorum,
ut a vetustissimo ordia , mille ducentos quadraginta ann.s tacit siue viath gius, mille trecentos. Ita enim vel Historici, vel Chronici lcriptores , consensu tradiderunt nec Appiano ubi mens fuerit, ego scio qui initio operi, scribit . nec siseriorum , Medorum, Perfrum tria regnasimul congesta, aequare illud patium aeui potuisse, quod in Rimano imperi adsum ill d temptu esset Piofecto fallitur nec excuses nam a Roma condita ad Hadriani artium non enti circiter
anni sunt sic ipse supputat quanto plures , ut dixi, in solis Allyriis 3 Iam Medi ducentos sexaginta fere annos vindicant : Persae ducentos triginta tres. Quamquam de Persis, mirum d notabile , haud diu ab Alexandro iterum revexiste, Z vires regnumque recepisse , duce Arsace quodam unda roscidae sub bellum
Punicum primum, siue annum VrbIS D. III.
Sed quia tamen initium asserendi a Partim fuit, inde Romani atque alij, Parthorum hoc reg-gnum appellarunt reuera tamen in iisdem te- regentibus finibus, mansitque ad . exandrum Mammaeae filium , per annos circiter c cc .Lxxx Tum iterum nomen Persem surrexit, duce Crtaxerxe quodam, qui tabanum demouit in sustulit vltimum Parthorum Regum. Exinde autem ad hoc aeui diuturnitatem agnosce mirare Persae vivuntra regnant , etsi grauiter ab Heraclio Imp. contusi, postea a me lanco dc nuper ab utroque Selymo
110쪽
Turcarum auo nepote sed iurant. Quid doAgutiomm olim regibus dicam 3millia plura
annorum numerant, ad Vltimam Cleopatram.
Q ud hodie de arum itidem millia δ a Uitaeo, qui primus fuit , ad Bonogum , qui nuper imperitabat , reges in serie continua habent
ducentos quadraginta tres. Rarum exemplum: neque in nostra Europa reperiendum Tamen d in ea Principatus longarui Gallorum regnum potens c florens , a Faramundo primo rege usque ad Henricum IIII qui nunc feliciter regnat , computat sexaginta tres reges r idque per annos o . c. c. At in Hispania Gothorum reges ab anno Christi cccv HI ad odera- cum Maurorum inuasionem numerantur tringinta novem. Et sanguis quidem ille , sed non regnum defecit suscepitque Pelagiu anno Christi DCCXvo. a quo perpetua ferie, nec interrupta , ad Philippum hunc III sunt reges quadraginta octo. Alia exempla in minoribus Principibus liceat dicere omitto, sicut G Re publicas minores Sola Veneta est quae aeuum millenaratim iactet felix fati , sed e legum at oue institutorum felix , quibus velut vinculis 1 firmata est adhuc contra lapsum Maneat, Fic Ieat, favemus iovemus.