장음표시 사용
91쪽
omnibus in se parceret; dixisse arridens sertur, Cin iderent, neminem seperatorem tormenti Aup rijse. Atque haec talis constantia δε morum actionumque grauitas,in omni reliqua eius Vita fuit. Etiam in sanguine. Nam ab hac stirpe P, 1-LΙΡΡVs1 I. rex, familiarium testimonio,Constantiae laude veteres nouosque aequauit extra aut supra affectus non gaudio, non dolori per- Uius neque animo solum, sed vultu aequabili&immoto Quis sepientium,&qui unum hoc egerunt eo peruenit Sed quod alij verbis: ipse factis sibi vindicauit, Eo sp NE METU Finiui &addo , non aliam virtutem Principe di-Rniorem, aut in eo, ut sic dicam, honestioremella.
ost Virtutem cuius caput est Religio sue Pietas, Prudentia necessaria est Principi, a que hs qui in republicaversantur. Haec no aliud est,quam notitia rerum eventuumque, dc iudicium in ijs rectum. Tria illam pariunt. Natura, Vsus, Doctrina Natura multum potest, ab ea sola, aut certe leuibus alijs auxilijs , prouecti quidam operaepretium fecerunt. Sed usus si accesserit,etiam mediocris Natura attollitur, m
92쪽
consilijs actionibusque se probat. Quid si doctrinaὶ plurimum:& tria haec ubi concurrunt, mirum quam alida ea mixtio, de vera ex ijs firmaque rudentia oriatur. Nam profecto ubi aliquid horum solitarium, Superbia, PertInacia, Error comitantur:& in multis sciom eobseruitasse. Quid tamen ex his ad rempublicam optimum Z puto, Vius: Theognidem sapienter scripsilla,
Est mesa opinio,at est homini longe optimin Vsin. Nam ubi sola Natura, siue&doctrina profecto Opinio innascitur gnari sciente fouecise volumus ubi non sumus. At suffirn ior,&in artibus per se valet. Age, fabricam quam multi solo opere is didicerunt' quid artem nauis gubernandae in ciuilis militaris in republica quaedam ars est ab su igitur discenda. Nec tamen plene fatis aut perfecte quia illa,quae dixi, uniforme aliquid&simplex siunt,
Ista Deus bone, quas Varietates, quos 1lnUS recessus habet Lumen undique inferendum, Ut pervideamus: maxime Doctrina, non alia tamen arguta aut subtilium scientiarum, sed memoria rerum praesertim , quam Historiam appellamus. Nam ea, si attendis . quid nisi alter sus est mnae in isto video, tracto, facio in illa lego laurio, disco in tanto plura, quanto plus rerum eventuumque complectitur, ab omni aeuo. Mihi paucis annis experiri licet, Min una aliqua orbis parte, siue angu-
93쪽
lo: illic saeculorum res sunt, illic, quam late patent sola haec terrarum . Itaque materies dissecendi maior: disces, si oculos mentis in illo velut speculo defigis exemplorum . Accedit, quod prudentes multi,&vsu docti, olimsere historiam conscripserunt: ijdem sensus bre-
UeS,aut monita inseruerunt, Deus bone, quam
irecta, quam salutaria, si bona mens eligit χxcerpit Sed Historiar laudes pertexere , non hic est locus nec decet addo, de L. Lucullo tradi eo qui Mithridatem de Tigranem Vicit, potentissimos reges, vix aliam imperandi bellandi. que peritiam, quam ab Historijs attulisse. Et istas igitur pretecipue ego Principi esseda adhae
rentem Geographiam commendem Geometriam
leuiter:& tum maxime Phil phiam, id est Ethicam Physicamque Duae ista partes forment eius animum, vel ad Virtutum amoremd pretium, Vel ad notitiam coelestium cier. restrium, e quibus Magnitudo animi oritur, simul Modestia , collatione tror Umque. Non insisto alibi feci: sed Pergrinationem etiam obiter suadeam : quae valde ad notitiam sui status, tum ad Prudentiam facit. Haec
omnia quae Principi, magis ij dc plenius, qui circa ipsum, suggeram: quibus plus scilicet oiij, saepe ingeni est,ad talia pernoscenda. Sed age pro instituto,Exemplis haec illustremus aut
firmemus. Sin in Atheniensis, horum omnium Vnus exemplum praebeat in quo Natura Usus, Doctrina viguerunt. In republica assiduus ille fuit:
94쪽
sed etiam in peregrinationibus, .gyptum, Cyprum , Asiam lustrauit: atq6e id discendi caussa V sum vides: quid Doctrinam,scripta&versus docent. quos reliquit. Atque adeo tanta eius cupiditate exarsit sic loquendum est: vi ipse in Carmine quodam glorietur, Cottidie ad- distentem se aliquid senem sera. Cottidie ita necletiam circa ipsam mortem. Nam cum langueret, assidentes mici aliquid inter se dissererent, ille caput liastulit,&flexit ad audiendum.
Interrogatusque, duo fine tunc aut fructu nobilem illam vocem edidit, Ut cum i ludsciero,doctior moriar O desiderium e quid in vita, aut eius flore faciendum: cum ille haec in morteῖII. Eis Ariam mira vero . etsi in crassiore aere nato, tantum litterarum studium, philo- Lib. v. sephia doctrina tanta fuit, ut miradite videretur, ait Iustinus, e tam insignis militi scientia homi- Iib xj. ni inter litteras nato. Quod mihi tamen non mirabile imo cum Diodoro Siculo sentio, qui pissam hanc scientiam caussam fuisse vult rerum ab eo pra clarissime gestarum Philosophatus ille scilicet est, sed ἄνευ ι λαυας, Vt Thucydides loquitur approbata sine mollitis, aut de dia: labuit ad robur ad prudentiam magistram. Sane Pythagoricis dogmatibus addictum maxime,&l hysicae scientiae fuit se, idem
Huius discipulus Malumnus PHILIΡΡVs MACEDO non lexandri solum, sed Sc I xii pater. Ille inquam, omnem hanc magnitudinem aut Insiicinione, aut instrumento cin-
95쪽
structo reliquit Graecia domita, firmus ille ordo militiae, veteranus miles, optimi Duces, haec omnia a Philippo fuerunt: dc ipse Philippus ab Epaminonda,in doctrina. Nam obses triennio Thebis liabitus in eius domo diuertit, optimo magistro usus ad dicendum , sapiendum faciendum.
Ipse ALEx ANDER haud alia re mihi quidem magis laudabilis, quam do ctrinae studio vide
tur,&moribus quos hausit a doctrina. Ij fuere, Magnanimitas&Clementia Seda puero mitioribus artibus imbutus,mox in E inicis Io isticis, aliisque Philosophiae, praeceptorem habuit Aristotelem Z quem virum ipsius Sapientiae prolem aut alumnum. Felix doctore, tedacfelix ingenio cum non, ut plerique leuiter imbuit ijs animum, nec statim Vt ad arma venit,
attes fastidi jt sed e doctos in contubernio suo habuit audiuitque: ipse, cum licuit, assidue
legit. Idque Himira urn maxime quem ita non amauit, sed coluit , ut cum in Dariana praeda scrinium, gemmis&auro cultissimum, repertum eiset,aliique alio destinarent Imo, inquit, Homeri caramnibus reseruetur quasi pulcherrimuopus , pulcherrimo conditorio dignum esset. Sedri incubuisse, indormime eum sepe Homeri libris traditur: vel exeo,non vulgaris scie-tiar aut iudici aestimandus qui altum super
omne vulgus poetam aestimaret. Ultimus,inter Graeca exempla, PHILO POEMEN esto: quem ultimum Graecorum. magna eius
laude,quispiam dixit. Is etsi in militiam studio
96쪽
&indole propenderet, tamen ait Plutarchus) Philosephum praecepta ac monita legebat, sed
non omnium, eorum dumtaxat, e quibWpra resumsi ad virtutem erabat festurum . Habebat hoc in ore Dotirmam debere ad facta tendere, non Oij aut mutilu loquacitatis causa surpari. Atque Utinam hoc alijs ut mihi probeti Sed nos facere id decet, Principes debent. VI. Ad Romanos ianseo quorum conditores ROMULUS REMus, non talia rusticuli fuerunt. quam vulgo eos faciunt si verum est: quod Dionysius GPlutarchus tradiderunt, Gabi se in adolescentia, bberalibi studis operaras, atque omni eorum lurubre perfusis. Et sane ficta atque ordo Romuli, non olent barbariem:minus Ni n , Seruinam Tarquini regum.
Etsi fateor iacuisse post aliquot aetatibus,
Romae Doctrinam donec Graecia capta , ab hac Caperentur. Longum sit omnes aut plures dicere M. CAT VΤICENSIS, pronepos illius qui Graecos 3 omne id genus pelli
urbe volebat ita studiis eorum se dedidit, ut Scin Senatu, obiecta leuiter toga libros legeret: Vir, chalus: nomen rectae factum defendit, quidquid fecit. vIII. Quid Iut Ius C Ass AR, ille sic acer ini-litue, Martis vere pullus 3 haud minus Musarum fuit Scripta eius id docent,quorum pauca exstant pleraque perierunt quae inter ipsos rerum ciuilium aut militarium aestus iactationesque cofecit. Nec in itinere quidem vacuus:
97쪽
sed amanuensem invehiculo apud se habens, dictansque aut legens Itinere Hispaniensi sp tio xx in I I. dierum, siue ut alij, septem, poema composuit quod inscripsit Iter. In ipsa Hispania sub tempus Mundensiis praelii &quandovmquam magis, non dicam occupatus, sed solicitus 3 libros duos de Ana logia confecit, totidem Anticatones. Mirabitur, qui breuitatem temporis, occupationes viri nouerit: sed non mirabitur, qui vigilantiam instantiam, quando pleraque haec alia, ipsiis noctibus sub pellibus scribebat Macte diuini indefessi simul ingenij viricuius δc hoc signum, quod tollen ne
tini scribereo te eresimul, dictare C Audire verba Pliniissenti inelustoias vero maximarum rerum qualemnis pariter librari s dictare , aut flnihil aliud ageres, septenas. En aquilam linquis ad hocaeui sublime sic volavit Nec degenerauit ab eo O v I A N VI, tu mdicio filius, postea Augustus. iii Eloquentiam σhberaliastudia, ait Suetonius abaetaleprima cupia e r laboriosissime exercuit Ipso Mutinensi bello, in tanta mole rerum, legisse, scripsit Te, de declamasse cottidie legitur. Itaque opera plus cula scripsit , quaedam ωversibus . a tempore tamen, eius inuida falce, praesedia . Nec in se modo eruditionem volebat , sed in Administris necessariam censebat adeo ut cuidam Le t COUulari, tamquam rudi Cr indoctori successorem dederit cuimmanis I XI. Pro I PII .scriptum animad-
98쪽
quaestu dijs artibusque se dedit Assectabat enim raravi obscura,& quae pauci scirent, scire gloriabatur. Itaque adsidui in cohorte eius Graeculi, quos& praemijs honorabat, quaestionibus exercebat. Hic tamen est Tiberius, cui nemo incalliditate, firma regendi arte, secomponat. r. Non eo per Imperatores ceteros nam quis
eorum non fere talis fui: Usque adeo ut M. ANTO si No Philophi cognomen haeserit: quod supra alios in eo studio deditus eii et Stoicam etiam sectam professus Et quis tamen ita melior, imperio mitior aut felicior dabiturΘxit. Q sed autem Christiani deinde nostri de
storias Graecas Latinasque assidue uoluisse: tam pertinaci in libris studio ut cum diem militaribus aut ciuilibus occupationibus daret, noctem ijs seponeret. Quin candelabrum sibi strui adfabre curasse, eo opificio,vt oleum spo- te ad lychnum perueniret ac suppeteret ne ei interpellaretur lectio, vel ministricum vigilante o sumanitast vigiles essent.
CAROL MAGNI amorem .honorem in litteras multa loquutur. Quid clarius, quam velut vexillo propolito, Vocati undique viri docti Lutetiam iii castra quaedam litterarum Felicia castra quae tot praeclaros non milites, sed
duces dedistis Hatis in militia hac togatal Sed illud quoque in Paulum Aquileiensis Ecclesiae
Diaconum emineci genere nobilem, ingenio litterisque nobiliorem. His dotibus conciliatus
99쪽
tus olim Desderio Longobardorum regulo, duim fata erant: postquam ea ad Carolum transilient huic isdem caullis carus, dc inter intimos familiares admissus. Sed Paulus cieris beniuolentiae: aulae memor, consilia agitabat liberandi Desidet ij in es nisus exsili ijdducendi quo- fiam conuictus, ipse in exsilium , in Diomedis in subis seponitur. Sed nec illic fidei aut legum
satis reuerens rupit transscenditque terminos, di ad O .ilimn Beneuelm Ducem confugit. Itaque proceres certatim accusant, damnantque
capitis duplicem perfidiam in in ipsum Ragai. sum arma suadentur Frustra, apud mitissimum destiteraruixi amantissimum regem: quod solum nomen titulus Paulum seruiauit, ipsumque cum Paulo Ragaisum ei conciliauit. Impontummodo munus, ut Historias a fine Eutropi scriberet, uem seorsim Longobardica, aliaque in
profanis aut fac ris. Neque abnuo tenebras deinde fuisse, &nes cio quo malo fato aibasiem praesertim in Principum aulis , iriuatum modo bonum Doctrina censebatur an addam, nunc censeti Tamen, velut stellae, lirier luxerunt pauci.
&litterati percari tuerunt tale est qui Petroἱrcham, Jc poesi in feriis scriptis nobile ingenium, fouit ille qui Buccatimn in amoribus habuit dipsam doctrinam vox eius audita: Cariores ibi litteras regno esse. Desipuit, an alte sa
100쪽
magni , in eodem regno fuit Neque enim se mel edixit: Mallest omnium regnorum septem ea
numerabat iacturamfacere , quam minimam doctrinae. Et sane amauit in se in aliis . in Laurentium allam, Antonium Panormitam , Bartholomaeum Faccium, Georgu m Trape Utium, Joannem Curi pam, Jovianum Pontanum, examen deinde iuniorum, huic regi debemus. Ille Athenaea in regnis passim, ille Bibliothecas instituit, aut
Cxornauit. nec gratius ei munus osterri poterat,
quam rarior aut electior liber Quin ipsiim Librum apertum pro insigni usurpabat significans Scientiam Principibus conuenire , ex iis haustam. Et cum aliqtuando audiret regem Hispanum dixisse, Non conuenire Princi'bus litteras Io machans subiecit , ouis , non hominis , vocem iam esse. Itaque legit assidue Liuium: Caesarem maxime nec dies fuit, Vt familiares tradiderunt, quia his inuersaretur. Idem quod mire
mur, cnna Seneca magnus amator inde ut
ipse , suo Marte , in Hispanicum sermonem Epistolas verterit, usui suae gentis. Sed nec sacra lectione abstinebat e gloriatusque est , totura Uet M. Nouum testamentum, una cum Gisis, decies: quater se perlegisse. Haec rex, haec senex ubi priuati&iuuenes estis Senex,inquam: .i iam vix ante quinquagesimum annum studia alti it, institutione cius in adolescente neglecta. Tunc Grammaticam opera Martini cuius. dam didicit quem ita carum deinceps habuit, venum qua a latere dimis erit. Videor non de Principe, sed litterione aliquo loqui: at ille etiam