Iulii Pacii, ic. clariss. Analysis Institutionum imperialium, cum selectis. Adiecta est in calce vtriusque vna & altera anacephalaeosis. Omnia nunc demum accurate recognita, ab infinitis mendis castigata, & textus Iustinianei, indicumque, & axiomatum

4쪽

In limionum Imperialium.

CUM SE LECTIS.

Adiecta est in calce utriusque una & altera ANA CEPHALA OSIS.

Omnia nune demum accurate recuvisa , infinitis mendis eastigata , Er T 8 xx V Iustinianei,

6쪽

NI C. FABRICIOD. DE CALAS

ET DE PEI RETS,

REGIO IN SUPREMO

PROVINCIAE SENATVConsiliario designato, IVLIVS PACI us

S. P. D.

N setatvrio NuM Iustinianearum libellum longe omnium, iqui de line conscripti sunt, utilissimum esse ac misime neces .rium, eosque operae pretin m facere. qui in eo perlegendo assidue versantur ; ac prima iuris elementa , linivb totius fere iuris epitomen ex cohauriendam esse,apud omnes in confessio est. Huius operis utilitas de elegantia a multis vcteribus recen-rioribusque scriptoribus commentarios extorsit:

quorum ali, aliam methodum adhibuerunt, Accura a svis

7쪽

sius in hii ne librum; ut & in cetera iuris volumina, glcssemata collegit. Alii Doctores eum secuti, quos

Accursianos vocamus, suo more contextum,S glosiasas non sbium enarrationibus, sed etiam obiectionum solutionibus , & variis quaestionibus onerarunt. Ex recentioribus quidam , ut Mynsingerus, BoIcholisn , Vulteius, non poenitendis commentariis singulos paragraphos explanarunt : alij singulorum titulorum materiam methodice exponere maluerunt vel breuius , ut Klingius , vel plenius, ut Schneideuinus : qua methodo etiam Placentinus& A go , vetustissimi Iuris interpretes, & in hac inclyta Montispessulana Vniuersitate olim Professores, usi sunt. Cuiacius autem librum omnium labores improbare videtur : nullum enim libru hisce Institutionibus faciliorem esse censet ; nullum , qui interpretem desideret minus. Ipse in eum breues noras edidit. in quibus si quid praeter contextus cor rectionem accessit, id sibi inuito extorsisse ait superiorum commentariorum inscitiam. postea tamen nouas notas nihil ad contextus correctionem facientes adiecit. Ego hac in parte adeb a Culacio dissentio , ut nullum aibrum esse putem , qui magis interpretem requirat. Cum enim Iuris tyronibus legendus proponatur , cumque iuris materiae ita sint inter se connexae, ut saepe ex posterioribus titulis aliquid ad praecedentium locorum interpretationem adsumi debeat,quis non videt hoc a iuris tyrone sine alicuius interpretis ope fieri non pol se Zcetcro qui si iuris studiosus per se hos Institutionum libros intelligere posset, nec alterius auxilio egeret:. 11c quidem viva Doctoris voce opus haberet quo sunt igitur tot ProselIbres quorsum tam magni' sumptus

Diuiti sol

8쪽

sumptus in Academias instituendas de conseruandas insumuntur ' Q hbd si aliena opera nouis Iustinianeis est necessaria, cur obiecro non eis proderunt commentaris; praesertim cum non pollint habere omnibus horis Doctores, quos consulant. At qui ignobile cst otium , ut Cui acio videtur, eorum qui hunc libellum longissimis onerant commentariis , quod positum est in una cognitione, in infinita dis pcrtientes ostentatione vana, quod plura sci. re vidcantur. Iam hoc est quaesita confundere, &ex ab usu de re iudicare. Vt concedam Culacio quosdam commentarios, aut omnes s si hoc vult, quamquam hoc de omnibus dici non posse perspicuum

est in immanes , absurdos ,explodendos esk : certe hinc non efiicitur, omnem Institutionum interpretationem esse reiiciendam. In omnibus rebus sunt certi fines, quos ultra citraque nequit rectum consistere : sed mediocritati laus tribuitur. Quocirca minus fortalle Culacii breuit. as, & nota ruin pauci ras, quam multorum aliorum prolixitas damnanda est. Qui Vulteium, vel Borchol ten & Aretinum, vel Iasonem in aequilibrio ponit, perinde facit, ac si Senecam Neroni compararet. Verum in his In

stitutionum libris nihil est dissicile, nihil obscurum.

Ita ne Z cur ergo variae sunt Doctorum virorum sententiae 3 cur variae iplius contextus intcrprctationes'

cur ipse Cuiacius in quibusdam locis haeret Deafinuionem iuris naturalis non probat Rationem in titula i/ fiduciaria tutela allatam claudicare pu- tat. Locum in tit. de acquisitione per arrogat onem , dissicilem esse ait. Et tractatu 8 .rd Africanism , ad i. 33. Iocati , contra ex prei 1 a Iustiniani verba statuit, emptione Perfecta scium rem perire a in prori,

9쪽

em prori, non pretium,quia pretium sinquit)emptor

post rei interitum soluere non debet,& si antea soluerit, repetere potest , qnicquid impcrator dicat an g. cis in Mutem. Iussit. de emptione. venditione. cuius icntcntia ex summo tute sumpta est,

sed contraria sententia quae est aequior, praeualet, quoniam in Institutionibus , si Cui acio credimus,rcgulae iuris proponuntur ex summo iure & tamquam rudimenta , in Digestis incrementa iuris, Mdiligentius exactae res ad aequitatem. Cuius rcialiud cxemplum profert ex S. ex diverso. verseerte. de rer. diui vim quod dicitur , pol Icisorem domino vindicante non pcsse impensas per exceptionem doli mali seruare, ex sum ivio iure esse contendit, cum aequitas aliud suadeat, ne petitor ex aliena laetura locupletetur: Hae intcrpretationes Cui ac ij, siue verte , siue falsae, dissicultatem huius operis ostendulit. nam si verae sunt. profecto eiusmodi sunt , ut iuris tyioni in mentem venire non possint, praesertim cum Iustinianum in praefatione a stirmantem audiuerit nihil

esse in his libris inutile , nihil perperam positum,

sed omnia in ipsis rerum argumentis, id est, in foro & piaxi obtinere. At si iunt falsae , dicemusne

has sententias ei se faciles, in quibus interpretandis tantus vir est hallucinatus λ Neque vero audiendus est , si quis forte asserat pauca e se in his Institutionibus loca, quae Doctoris lumen desidetent. Subiiciam aliquot alia exempla. In

tur cum, qui in fraudem creditorum manu mitrit, nihil agerc, qaim uis datam libertatem rcia uocare nequeat. C. deser. pq r. dat. manum. l. F

Itidem

10쪽

Itidem in g. finitur. de Uufruct. Imperator ait stuctuarium , qui usumfructum extraneo cedit, nihil agere , elli hac ratione viamstuchum perdit. Τdetur. dot. l. si usu fruictus fundi. 66. An studiosus sine interprete intelliget , quid sit contracta fiducia emancipare in g. vltim. de legit. adgnat. success. An ex se scire poterit particulam quamuis,

in gymittiter. de excusat. tutor. elle notitiam exceptionis 3 Cum res sacrae, religiosae, sanctae, nullius sint 9. nullius, de rer. diuis quod autem est nulliust, occupanti concedatur, j. fera, tit. quare non inde colliget res diuini iuris concedi occupanti Z Vnde interprete destitutus sciet distinctionem traditam in g. chm ex aliena, eod. tit. repetendam esse in sep. g. quod si partimi An ex se

diuinabit, quod in eadem , . cum ex aliena , dicitur de frumento ex spicis excusta, esse fallum exemplum; quia qui stumentum excutit, nonam formam non facit , sed latentem dctegit 3 cur non adhibeatur nota indicans hunc g. imperfecte ex Pandectis descriptum esse, & supplendum essevcrsiculum , quo dictum illud de fiumento excuta corrigitur quemadmodum in extremo S. quod si naturali, addenda sunt ex l. 7. 3. quodsi t ro. F. de aequir. rer. domin. haec verba, sed vix est, ut id obtineat. Q mmodo accipit studiosus , quod dicitur in g. alia d. tit. de rer. diuis fundum recedente aqua cius manere cuius fuit ,l cum inl.si ver. 2 .f. quib. mod. Uuor. amit. dicatur fundum inundatum amitti , ac dissecdentc aqua restitui ZError falsis causae usucapionem non parit, inquit Imporator in g. error. de Uaeah. at qui si iusta sit erroris causa, usucapio procedit. de iur. dot.l. 3 4 Proculus