장음표시 사용
141쪽
pigneraverit, quanta vero ejus pecuniae summa sit. & an eandem huic operi impenderit, se ignorare.
In pnesenin Theobaldi Brant & Jacobi Migebe.
Dominus Petrus Eclitari parochus ecclesiae St. Martini discit; Amdream Dritaehen seriis Nativitatis Christi ipsum ad consessionem audiemdam vocasse; qua lubenter perfecta testis hic eum interrogavit, an aes alienum contraxisset, sive an cuiquam mutuo dedisset nec ne Τ respondit Andreas, se in societatem Cum Andrea Hesimam aliisque ducentos vel trecentos florenos contulisse, ac ne obolum quidem habere; addidit, Amdream vestibus suis indutum tum cubasse ad lectum. Thomas Stesntata dixit, Iohannem Hest proxenetam aliquando ad se venisse, & quaesivisse, an non quendam nosili, qui pecuniam exumo cum damno erogaret y cum scit et aliquos, & inter hos nomin vit Johannem Gutenberg, Andream DritZenen & Hedmann quendam. quibus pecunia parata opus esset. Tunc hic testis quatuordecim Luigeuburgicos pro illis emit, aliumque jam scivit emtorem, cui eosdem venderet , vendiditque cum damno duodecim citin dimidio florenorum.
ejusque summae praedem se obtulit Fridetinus , Sectangen e id quod e
iam in Rationes domus mercatoriae relatum.
Laurentius Beldech dixit, se aliquando 1 Iohanne Gutenbem ad
Nicolaum Dritzelim post mortem Andreae, fratris ejusdem, missum esse, ut nunciaret, ne prelum, quod apud se haberet, cuiquam monstraret;
idque se curasse. Addidit, Gutenbein ipsi insuper mandasse, ut subito ad prela se conferret , & illud prelum. quod duabus cochleis munitum esset, aperiret, ut paginae dilabantur in partes, easque partes vel intra vel supra prelum ponereti Ita neminem rem vel inspecturum vel aliquid ejus intellecturum ;. utque justis solutis ad Johannem Gutenbem extra urbem veniret, sibi enim cum eo disserendum. Testis hic bene sibi com ius est, Iohannem Gutenbein nihil debuisse Andreae defuncto, sed A dream Ionanni Gutenberg; cujus debiti portiones definitis temporia hus solvendae, intra quae mortuus sit. Idem testis affirmavit, se nulli laciumn conventui apud ipsum habito interfitisse, qui post sellum Nativitatis Diuitigeo by Coos e
142쪽
Nativitatis inristi haberi coeperit; seque saepius Andream Dritetelim cum
Gutenbergio naensae accumbere, nunquam vero denarios erogare vidisse.
Reimbolius Elienhei mensis dixit: se paulo ante sestum Nativitatis oriasti ad Andream venisse, eumque interroSasse, suid de rebus, circa quas tam solicite versaretur, faceret y illum relpondisse: easdem jam sibi quingentis minimum Constare florenis, sperare tamen se, fore, ut opere feliciter consummato, largos inde denarios reciperent, quibus eidem testi aliisque satisfaceret, & minuim post tot aerumnas relaxaret. Idem testis enuneruauit, se tunc temporis illi octo florenos mutuo dedisse, cum pecunia maximopere indigeret. Testis hujus uxor praeterea Andreae saepius pec niam mutuavit; qui aliquando ad testem hunc accessit cum annulo, quem triginta florenis aestimans Iudaeis in Elienheim pro quinque florenis oppigneravit. Idem testis etiam affirmavit, constare sibi, illum tempore vii demiae duas dimidias mensuras mulli duobus doliolis praeparasse, alteramque Johanni Gutenbein cum multis pyris, alteram vero Μideliano donasse. Andreas quoque rogavit hunc testem, ut ipsi duas dimidias amphoras vini emeret, quo facto Andreas Dritzinen & Andreas Hesimam comm nibus sumtibus unam Gutenberio donarunti
Iohannes Niger. Bischostheimensis, dixit : Andream ad se venisse. ipsique dixisse, opus sibi esse pecunia, ideo cogi se ipsum aliosque debit
res compellere; liquidem aliquid. tractaret, ad quod perficiendum non satis pecuniae corrogare posseti Cumque hic testis eum interrogasset, quidnam tractaret y responclit: speculoriam consectorem se esse; tunc hunc testem tritores conauxisse; far suum Moliuemii & Ehenhemii venum eraposuisse, eidemque satisfecisse. Hic testis quoque edixit, Dritaehenium cum Reinboldo Aiquando duas dimidias amphoras vini a se emissse, seque testem illas Argentoratum advexisse; cumque ad SL Ar gastum venis bet, dimidiam mensuram mulsit, quae eidem carpento imposita erat, Andream in domum Gutenbergii portata, cum multis pyris , & ex illis duabus diamidiis amphoris Anda eam defunctum & Andream Heli nn Gutenbergio unam dono dedistis.
143쪽
1s DOCUMENTA In pnesentia Boschmiter.
Item Fridetinus de Seckingen dixit: Gutenberg emtione facta, se ut praedem constitueret, rogasse; neque aliter sibi conitare, nisi quod Ant nius Hesimania ejusdem emtioness particFs fuerit; postea vero idem e bitum solutum fuisse. Edixit quoque Guten in : Andream Hes ann& Andream Dritgehen aliquando ipsum rogasse, ut praedem se offerret genero Petri Stolia, pro centum unoque florenis ; id quod fecerit, ea tamen lege, ut literas indemnitatis triumviri isti sibi traderent, si1gnatas sigillo Gutenbergii & Andreae Helisaian; verum Andream Dritaehen sigillum suum adjicere semper dii tulisse, imo nunquam adjecisse, Gutenbergnihilo minus postea illud debitum tempore nundinarum quadragesimalium proxime extinctarum solvisse. Idem testis quoque dixit, se plane ignorasse
societatem horum trium, cum ad illam vocatus fuerit nunquam, nec ipsi interfuerit.
Depositio Testium Gutenbergii contra Georgium
in praesentia Francisci Berner & Bosthmiter.
Item Dominus Antonius Helisann enunciavit: se cum animadvertisset, quod Gutenberg Andream Dritaehen pro tertia parte in societatem suscepturus esset ad Nundinas Aquismanenses speculorum , eniXe r Isse , ut Andream, fratrem suum, eandem in societatem admitteret, quode eo bene sit meriturus; tum alterum respondisse, vereri se, ne cognati Andreae dicerent , rem esse praestigias, ideoque non facile se id permissurum; iteratis vero precibus & Oblata schedula, quam Mohus alteris momstraret, ut rem bene ponderarent, conclusum esse, lachiros sese, ut in schedula perscriptum esset, atque sic societatem cium eo initam esse. Inter haec Andream Dritgehen ab eodem teste pecuniam mutuam p tiasse, huncque respondisse, bona se pignora habere , ossibus confestua
subvenire posset, eique tandem so. libras dedisse, quas aό St. Arbogastum ortasset, & a b Ionialibus S. Agnetis reditus duarum librarum redemis in Regessit hic testis: quid tibi tantum pecuniae, cum Octoginta modo Diuitigod by Cooste
144쪽
florenis opus habeas Τ respondit vero ille, & ad alia se pecunia egere, hiaduoque vel triduo ante festum Annunciationis Mariae Gutenbergio octogii ta florenos se daturum, quantum nempe idem daturus sit testis, cum conventio fuerit 8o. florenorum a singulis solvendorum, pro reliciua tertia parte, quam Guteiaberi adhuc haberet, pecuniamque eam ipsi ciatam pro receptione in societatem & pro arte, neque communi sorti eam adjectam esse. Inde Gutenberg huic telli dixisse, de alia re sibi mentionem faciendam, quomodo nimirum in recognitionem tot praeititorum servitiorum in omnibus aequales fierent, neque ulla res in posterum inter ipsos cellaretvi ;idque ad reliquum opus pertinere. Laetus hoc sermone testis, reliquis dii bus eum retulit. Longo post tempore eadem Gutenberg) dixit, testi que hic eum, sicut antea, obtestatus est, promittens, bene se de eo eam ob rem meriturum. Quo facto scheda ab illo sibi tradita cum hoc monito: jubeas reliquos rem ut bene perpendant, videantque num sibi placeat 3 Fecit hoc testis , illique inter se diu deliberarunt, Gutenbergipsum consulentes, qui alio pollea tempore dixit: nunc tot instrumenta comparata sunt, ut pars vestra pecuniam a vobis illatam sere aequet, &sic artem gratuito didicistis. Itaque cum eo convenerunt super duos a ticulos , quorum alter abrogaretur , alter vero illustraretur. Articulus abrogandus erat: ut nullo modo de Iohanne Riis caverent, nihil insis cum praestitisset, omiaque Gutcnbergio deberent. Articulus illustranaus vero casum mortis respexit, ut si quis sociorum vita excederet, reliqui pro si luta pecunia, omnibus inistrumentis, sormis & impensis cujuscunque nominis , nulla re excepta , ejus heressibus centum norenos post quinquennium solverent. Guten berg ipsis magnum beneficium se dicebat praestare, cum scilicet tuis heredibus centum quoque tantum florenos sit itipulatus, ita ut his centum florenis omnia impetua, suo proprio nomine .intehac facta , comprehenderentur. Haec omnia lacta sunt eo fine, ne uno vel altero ex sociis mortuo, ejus heredibus ars manisellanda esset, quod singulis aeque gratum soret. Deinde uterque Andreas sub tribu pcllionum testi huic dixit, se convenisse cum Guten bergio de Obligatione, atque articulum, Johannem Riis concernentem, abrogatum, posteriorem vero ab illo approbatum esse; insuper Andream Dritaehen Gutenbergio quadraginta florenos & fratrem
hujus testis quinquaginta dedisse, quippe ita inter se hactos, ut sub finem Septembris quinquaginta florent, & postea festo Nativitatis Christi vi giliti solverentur , idque essectum esse dicto sello nuper elapso; deni-
145쪽
ἀque sub medium Quadragesimae adhuc quandam pecimiae summam, Vi O ligationis ab hoc teste producta, fuisse solvendam Idem testis quoque dixit, se hanc obligationem veram affirmare, &pecuniam istam non communi massae esse illatam, sed Gutenhergio filii se addictam. Andream quoque nunquam pecuniam in commune contulisse, nec erogasse pro victa & potu extra urbem ipsis ministrato Idem testis insuper dixit, se probe scire, Gutenbem paulo ante Nativitatis sellum famulum suum ad utrumque Andream misiale, iit onmes formas peteret, quae in conspectu ejus disjecta, quod nonnulla in illis
Deinde cum post mortem Andreae lac testis haud ignoraret, multos curiosos esse prela videndi, Gutenberg mandasse, ut quendam mitterent, qui impediret, ne quis prela videret, suumque famulum inflisse ad ea aisjicienda , se vero otio dato cum illis collocoturum promisit. Dixit quoque, de Reinboldo Museler & de se nunquam esse mentionem factam Item Dominus Antonius Heliniann alibi dixit: inter obligationes duas, de quibus in supra dicta sua depositione sermo esset, istam, quae ni joris sormae, eandem esse , quam Gutentierg utrique Andreae dedisset perpendendam, de altera vero & antecedenti obligatione sibi non comitare , ejusque se plane oblitum esse. Dixit quoque, Andream Dritgehen & Andream Hedmann Gutenbercto pro convictu iplas subministrato dimidiam amphoram vini, & Andream Dria
uehen proprio suo nomine mensuram mulsi, centuinque circiter pyra deiusse. Edixit insuper, se fratrem suum postea interrogasse, quonam tempore addiscere inciperent 7 eumque respondisse : Gutenberg adhuc decem norenos restantes, ut summa quinquaginta florenorum promissa complar tur, ab Andrea DritZehen opetere. Item Iohannes Dunne aurilaber dixit: se jam ante tres veI circiter annos, ad centum florenorum pretium pro rebus ad impressionem pertinentibus a Gutenbergio accepisse. Item Midehartus Stocher dixit, se audivisse ex ore Andreae Driis hen: si Deus benedixerit, uet res h societate persectae emtores inveniant. tum se sperare atque considere, se ex omnibus angustiis suis esse emersurum.
146쪽
Nu M. III. Sententia Senatus in Guten Nil causa, EX PROTOCOLLO CONTRACTUUM. Anno M'. CCCC'. Tricesimo nono.
147쪽
149쪽
IOS Cuno Nope Praetor & Senatus Argentoratensis notum ficimus omnibus, praesentes literas inspectivis vel audituris, quod Nos adierit Georgius Driraehen, civis noster, tam proprio nomine, quam mandato Nicolai Dritgehen, fratris sui, instructus, agens contra Johannem Gens-sefleuch de Moguntia, dictum Gutenberg, incolam nostrum , ct exponens. ,-cto Lo statri Andreae Driraehen luculenta ex paterna herediatate obvenisse bona, eX quorum Oppigneratione non parvam redegerit pecuniae summam, quam societati, cum Johanne Gutennerg aliisque initae, intulerit; diuque illos in societate perstitisse, quaestumque magno emolumento exercuisse. Andream Dritzinen diversis in locis, ubi plum-hum aliaque ad id necessaria comparaverint, fidem suam interposuisse, ac iacta solutione liberasse. Andrea igitur mortuo , se fratremque suum Nucolaum petiisse saepius a Johanne Gutenberg, ut socios iplos in locum fratris defuncti reciperet, aut de collata in societatem pecunia cum ipsis transigeret; quae vero omnia recusaverit, pecuniam istam ab Andrea Uri-taehen in societatem collatam esse negans. Cum vero dictorum veritatem satis se probaturum confidat, ideo se petere adhuc, ut Gutenberg se &fratrem suum Nicolaum in partem collatae pecuniae & lucri societatis loco defuncti fratris admittat, aut collatam a fratre pecuniam, ipsis legitimis ejus heredibus restituat, aut cur recuset, eXponat.
Respondit ad haec Iohannes Gutenbein: Georgii Dritaehen petutum
150쪽
tum sibi injustum videri, cum ex scriptis & schedis, apud destinctium trem Andream Dritatam repertis, latis ipse actor leges societatis, i se Gutenberg cum ejus fratre contrache, intelligere possiti Scilicet.
quod Andreas Dritaehen ante aliquot annos secum conjunxerit, quandam a se artem discere conatus. Annuisse se ejus petito & lapides poliendi artem ipsi monstrasse, unde & lucrum non exiguum ceperiti Uiu post secum Johanne Riff, praesecto Lichtenaviens, quandam artem exercere coepisse . qua in Nundinis Aquis anensibus uterent , ita ut duae tertiae lucri Gutenbcroo reliqua pars Johanni Rist venirenti Andream Drita hen, hac re intellecta, petiisse, ut & sibi artem istam explicaret, pra mium , quod vellet, promittens. Interea Antonium Hesimann pro fratre lao. Andrea Heli mann , eadem rogasse; annuisse se amborum petitis, amrem suam illos docens, ac emolumentorum Ductuumque dimidiam partem ipsis spondens; ita ut ii ambo unam partem, Johannes mss alteram, ipse vero aimidiam consevueretur; pro mercede traditae artis ambos sibi Gutenberg Iso. florenos 1blvere debuisse, ac definito tempore quemlibet illorum 8α sibi aureos persolvisse. Cumque omnes persuasi essent, Nundinas Aquenses eo inuo celebratum iri, omniaque ad eas parassent, illae vero ad annum sequentem differrentur, socios , se Gutenueri) petiisse, ut omnes, quas calleret, artes mirabiles atque secretas, nulla excepta, ipsis tradereti Respondisse se illorum voto, ea conditione, ut priori summae asta florenos Alderent, unde summa 4IO. florenorum prodiret, quorum centum parata pecunia ex his statim solvendae; id qum etiam praestitum sit ab Andrea milmann , qui so. florenos exsolverit, & ab Andrea Drutgehen, qui solverit M. florenos; adeoque florenorum decem adhuc d bitor existat; s. florenos autem, qui restent a singulis solvendi, anilis adnumerarent tribus illis, de quibus tum convenerint, definitis temporubus. Cum vero Andreas UritZehen interea temporis Obierit, istaque pecunia ab ipso persoluta nondum sit, ad hoc inter iplos quinque annorum termianus placuerit pro exercenda arte mirabili, & additum sit, quod, si unus quatuor contrahentimi intra definitum iniinquennium decesserit, Omnia artis utensilia & opera instrumentis perseri apud reliquos manerent, qui finitis quinque annis defuncti heredibus centum redderent florenos. Cusus rei acta apud Andream Dritaehen deposita, ita ut solenne instrumentum illo munitum deinceps conficeretur, id quod ipsa quoque acta teste tur; Johannem Gutenberg quoque postea hanc secretam & mirabilem artem ipsos docuisse, quod & Andreas Dritaehen, morti proximus, comselsus siti Cum itaque chartae, hac super re confectae, & apud Myram Dissiligoo by Coos e