장음표시 사용
1쪽
wCROFILMm 199 1 COLUMBI UNIVERSITY LIBRARIES E YOm
a partis the undations os stem Civiligation preservation Project
NATIONAL ENDO ENT FOR THEMUMANITIES
Reproductions may noti made wit ut permission 1 rom
2쪽
States Cod concems the mining of photocopies orither reproductions of copyrighted materiai. . .
Columbi Universi ty Librar reserves the right to refuse toaccepi a copy orde is, in iis judgement fultis ment of the orderwould involve violation of the copyright law.
3쪽
4쪽
Restrictions o Use: Master Negativs
COLUMBI UNIVERSIT LIBRARIES PRESERVATION DEPARI MENT BIBLIO GRAPHIC MICROFORM ARCET
IMAGE PLACEMENT, IADATE FILMED: TECHNICAL MICROFORM DATA REDUCTIO RATIO:
5쪽
6쪽
arari: 1 Argumentum libri secundi Ciceronis de Osficiis ad exercitationes latine scribendi compositum. 2 Sehulnachricliten. vom Director.
7쪽
libri sedlladi sideronis de θffidiis
exercitationes latine scribendi cumpositum.
In magna multitudine ac varietate rerum, quae paullatim in scholarum instituti0nem receptae sunt quisquis religi0se discipulorum saluti consulet, is studiosissime operam dabit, ut segregatis iis rebus, quae, ut aiunt, in futuram oblivi0nem diScuntur, ea p0tissimum discentibus proponat quorum Su in reliqua aut eiusdem artis aut aliarum artium institutiones quam latissime patea Et qu0niam n0 modo multitudine rerum facile opprimuntur discentium animi sed nescio an, gis etiam dissimilitudine, in eo maxime id0neus magister elaborabit, ut quantum seri possit, ea quae doceat, certis quibusdam vinculi inter se c0lliget atque connectat, ut nihil sit solitarium, nihil supervacaneum, nihil sine aliqua certe affuitate et societate cum reliquis rebus quae orbem illum efficiunt, in qu iuvenum vires exercentur Quocirca in d0cendo et ea spectabit, quae postea discenda erunt, animosque discentium iam ante in ea convertet, et maxime ea, quae ante didicerunt, iterum iterumque discipulis a variis partibus intuenda tradet quo sit planius intelligantur et firmius impressa mem0riae haereant. Cumque etiam in dissimillimis artibus alia aliam adiuvare 908Sit, eri in una eademque arte d0cenda, quidquid discipulis tradimus, non separatam aliquam certarum rerum c0gnitionem Sequimur, Sed earum rerum, quas docemus, usum in aliis rebus, quae diScendi vel exercitati0nis causa pr0p0nuntur, quam maxime varium ac multiplicem. Iam Ver negari 0 potest ea, quae in gymnasiis exercitationis causa latine conscribantur, et maxime ea, quae e patri sermone in latinum c0nvertantur ab iis quae in scriptoribus latinis legendi tradantur, plerumque de discrepare, ut, quidquid adiumenti ad eiusmodi exercitia conficienda discipulis suppetat, id cum magna temporis iactura ex exicis petendum sit, scriptoris autem adeundi, in quo legendo qu0tidie versentur, vix ulla sit occasio aut necessitas. Quo fit, ut, quod legenti acquiritur c0gniti0nis, id oblivione deleri soleat, antequam in ullum scribendi usum possit converti. Non enim ipsi libri, in quorum lectione versantur, ad imitandum proponi solent discipulis, Sed excerpta quaedam ex latinis vel patrii sermonis seriptoribus, aquo admodum dissil
8쪽
milis et ar timenti et orationis, quibus neque ad rectius et planius intelligendas Scriptoris, quem
legunt, Sententias ingelii diSciput 0rum acui poSSint nequeo a Verba et scut tolles quae In Scripti re inveni rint, in Suum usum c0nvertendi copia detur. Accedit qu0d e0riani libr0runa, tui eiusmodi scriptis materiem suppeditant propter versiones latinas et alia huiu generi adiumenta inertiae, usiae inter discipuli S divulgantur, perbrevis est usus, et pro pistrea dictando res Saept leves aut di Scipulorurn usu Secretas, nonnumquam e continua disputationi Serie abruptas et pr0pterea ad intelligendum difficile et ambiguas perinultum temporis ierire Solet. Ε0rum, qui in Superioribus gymna-itrum classibus latine scribendi pra 'cepta tradunt. 0nea dein certe rati est, quae eorum qui elementa grammaticae arti pueri traiiunt. Sed tamen non omnino dissimilis. Nam quia facilius ea, quae ad elementa literarum liertinulit quam pSas recondit: is litera pruna lita Semper et parata habemus ad locendum, et Siniplici, Sinin quaeque facillime ad quemlibet usum accommodantur, iacia est mirandum, Si Pa Via et ratio illla Puer elementa di centur, nonnum iuuin rectioris, et ad animi humani naturam accomm0datior, luant ea, tuam in Supeliore institutione sequi solemus. ixtilia in linc i, uerili institutione ubi tu illa lex valet, ut non sepanitim singulae partes eius, quam diximus, disciplinae tradantur. Sed ut arti grananiati eae liraecepta, vocabuli irum40llectiones exempla Selitentiarum aut in latinam aut in patriam linguam ianvertendarum ad promiscuum usum et mutuum auxilium inter Se coniungantur. Ac mea quidem Sententia nemini hodie harum rerum perito iam placet multitudinem vocabulorum iam a pueri memoriae mandari quae vix multis post annis ad legendi scribendive usum c inverti possint; paucis illiu Iilacet mera Vocabulamem iriter diseenda putris tradere nullis vel Selit clitiarum exemplis vel artis grammaticae praeceptis vel alio apparatu adiuncto, in quo acquiescere p0,sit animus nimia rerum arietate di Stractus nemo porro grammatica liraecepta sinu exeinpli vocabulorum et Sententiarum aut exempla Sine piaeceptis tractat; Sententia denique, quibus exercentur pueri plerique ita componere coeperunt, ut ecii V0cabulis, quae in latinis invertiantur,ue iis confidiant sententias, quae e patria in latinam linguam vertantur. Ita nullum instituti uiri genu reliquorum subsidio caret nisi iluod nonnumquam varietati aut repetitionis causa, id qu0d utilissimum est, altera illa via initur ac rursus relinquitur. Qui autem liae natura coniuncta divellere nabitur is tanta rerum incognitarum multitudine discipulos obruet, ut omnia praetereundo et quasi per transennam aspicientes nihil certi ilis eant.
Quoniam in duobus 2 gymnasii Coniciensis pr0grammatis' librum primum de Officiis ac librum primum et quintum Tusculanarum disputatii in uni ita in brevius contraxi et in eam larinam redegi, ut exercitia inde peti possent, nunc in secuti dum librum de Officiis eundent laborem impendi Non autem, ut antea, patria lingua quaedam composui, quae in latiliam linguam converterentur a discipulis, Sed ipsam versionem latinam transscripSi et iraecept0ribus id peris reliqui, ut quibus ipsis placeret verbis ea, is uae aut e Cicerone excerpsi aut mea addidi, in patriam linguam
c0nverSa discipuli proponerent. Nam et verebar, ne multi atque imprimis ii, qui huiuscemodi exercitia e classicis illis latinitatis auctoribus petere solerent, eiusm0di versione latina arere nollent, et latine scribendo optime mihi videbar monstrare, qua ratione Ciceroni non modo Sententiis sed etiam verbis SuS SSem. In hac igitur commentatione mediam quandam viam secutus Sum inter brevem argumenti expositionem et uberiorem Sententiarum explicati0nem et periphrasin. Ciceronis librum in brevius c0ntrahendo primum id egi, ut nexu Sententiarum planius ac facilius appareret, itaque ipsis Sententiis aliquantum luminis affunderetur, deinde ut in ingenti Ciceronis copia i varias locuti unes ad easdem rerum n0tiones pertinentes eligendi et inter Se c0mparandi facultas daretur, denique, quod multo plura legenda sunt discipuli quam Scribenda, ut lectilinem Scriptio aerpetuo Sequeretur nec in litibus dant rebus haereret reliquis neglecti S. Discipuli igitur e lectis aliquot capitibus Ciceronis verba et verb0runi coniuncti0ne rigu0ta ita eter poterunt, ut 0cabulario mon saepe egeant, et si prima lectione non Sati niuit in Suam rem converterunt, repetita lecti0De coguntur acquirere ea, quae desunt. Cum Mauritius Seb ffert, talium rerum gravissimus auctor, in appendice libri, qui inscribitur Uebungsbuch gum ebersetZen au dem Deutscheu in Lateini sche sur Secunda, Iocutiones e certis libris vel capitibu Ciceroniani c0llectas in varii argumetit c0mmentationes composuerit, mihi p0tiu placuit cuin verbi etiam Sententias Ciceronis sequi et totius libri argumentum quam accurati SSime Xplicare idque magi S quod nolui in ateriem praebere errori eorum qui in connectendis, qua dicunt phrasibu Cicer0nianis Summam eiusm0di exercitationum poSitam esse opinantur. Ita autem et Sententii et verbis Ciceronis a Strictus, cum tamen nec plane eadem Verba nec eodem ordine repetere liceret, non Sine magna difficultate singula in perpetuae orationis larmam redigere studui. Nam ut in rebus, Sic in verbis illud Horatianum A. Ρ. 240 sq. valet: Ex noto fictum carmen Sequar ut Sibi quiVi Speret idem raudet multum frustraque Iaboreta ausus idem tantuni Serie iuueturaque p0llet, tantum de medi sumptis accedit honoris. Quare cum . Ciceroni elegantiam noli in aSSecutuS, tamen hoc mihi videor ostendisse, ci,nSociatis multorum viribus effiei p0sse, ut eiuSincidi Scripti aliquando ne elegantia quidem ferinoni. deSit, quae nunc ex ipso Cicerone vel e pauci eius imitat0ribus tamquam e solo sunt haurienda nonnullis videtur. Haec igitur c talia exercitia utrum domi instituantur discipulis et apposito Ciceronis libro an ad extemp0ralem di Scipulorum facultatem aut coram aut per literas exercendam, Vel Speciminis l0co, qu0, quantum pr0secerint in lecti0ne et scriptione, probetur, id ad magistri iudidium
3 Quanta varietate sermonis prope eaedem res nonnumquam traditae sint, ex his exemplis apparet, quae e primis huius libri capitibus collegi hominum operis, sine hominum opera, sine hominum opere, sine hominum manu atque opera, siti hontinum labore et manu, sine hominum administratione, sine adiumentis hominum, nisi homines adiuvarent nisi his muneribus homines langerentur, nisi communis vita ab hominibus earum rerum auxilia petere didicisset; - sine hominum studiis, sine hominum pibus et studiis, conspiratione hominum atque consensu; - conciliare animos hominuria et ad usus suos adiungere, hominum studia complecti eaque fenere, hominum studia ad amplificationem nostrarium rerum prompta ac parata excitare, hominum studia ad utilitates nostras allicere atque excitiire.
9쪽
eS accommodandum. Etiam in iis, quae privatim leguntur, quanto studio et quanta rerum intelligentia versati sint discipuli, haud scio uti nulla ratione certius et facilius probari 08Sit, quam huiusmodi exercitiis e lecti0ne petitis. Et quia nemo rei schulasticae peritus nescit in aestimanda discipulorum scientia ac lacultate maximam difficultatem inde exsistere, luod aliam Saepe ac plane dissimilem artem in Scriptoribus explicandis, aliam in latine scribendo exhibent, hac ipSa, quam dixi ratione, quantum quisque in utroque genere valeat, rectissime cognoscitur. Denique illud addiderim, in iis gymnasiis, in quibus versus latini a discipulis componuntur, optimum huius exer- eitationis genus et milibus discipulis non modo doctis et ingeniosis, sed etiam imperitis et tardis utilissimum eadem via patere, cuius rei exemplum addidi in programmate gymnasii Coniciensis a I 808.
Quamdiu libera erat re8publica, et mult0rum consensu, non unius dominatu omnia tenebantur, viri consili et auctoritate florentes in magistratibus ungendis ac tuenda republica plurimum operae 90nere Solebant. Hi ego sociis et adiutoribus per multum temporis totum reipublicae me tradidi, in eamque Inne cura c0gitationesque contuli. Quo factum St, ut in agendo occupatus, quidquid ii Superesset, id in legendo c0nsumerem, et si quando ad Scribendum accederem, non phil080phiae praecepta, sed actiones Arenses et senatorias literis mandarem. Nunc commutata ac potius everSa republica cum nulla iam sit magnorum virorum et bene meritorum civium auctorita neque quidquam in eorum societate praesidii, non modo illae literae, sed etiam oratio mea Saepe amicorum et reipublicae temporibus subvenire s0lita conticuit. Quare orbatus reipublicae muneribus ne aut 0leStiis et ang0ribus conficerer, aut nihil agendo aetatem agerem ad ea me
Studia retuli, quae iam discenti mihi maximam blectationem animi attulerunt, et postea libris a me editis alio complures ad legendi scribendique studium excitaverunt. Quid enim maius, quid praestantius est phil080phia Cuius si m0d est aliqua disciplina, et non in minimis rebus sua est cuiuSque, maXimarum autem rerum nulla est disciplina, non potest eSSe alia, nisi ea, quae philosophia, 0c St Sapientiae studium, appellatur. Haec enim ipsa est ea, quae in maximis rebus anquirendis versatur ac tota spectat et valet ad bene beateque vivendum. Quod Academicorum more nihil certum esse statuo et tamen de officiis praecepta trado, in eo ere0r, ne quibuSdam n0 satis mihi videar constare. Sed tamen affirmandi temeritatem vitans non idcirco sum is, qui nullam disputandi vivendique rationem sequar, sed ut alii certa, Sic probabilia quaedam esse dico et alia his aut probabiliora aut minus probabilia. Quapropter, ut in rebus dubiis, de qualibet re in utramque partem disputare et c0ntentionem facere cauSarum S0leo, ut contrariis Sententiis inter se oppositis et examinatis non quid verum, sed quid veri simillimum Sit, appareat Quoniam primo libro de honestate diximus, deinceps de utilitate disputandum est. Quae duo genera non tam re quam n0mine disserunt, et quamquam cogitatione diStinguuntur, natura ita cohaerent et confusa sunt, ut nihil poSsit esse utile, quod non idem sit honestum, nec honeStum, quod non utile. Quo magis reprehendendus est eorum error et animi levitas, qui non probitate
10쪽
et iustitia, sed fraude et malitia se Sibi inaxime profuturos et ea, qua velint, conSecuturo Sperant, qua Opinione nihil poteSt esse laominum vitae et moribus perniciosius. Eorum, quae utilia eSSe aut inutilia diximus quaedant animalia Sunt, alia uanima. In animalibus dii h0minesque ratione utuntur reliqua expertia rationis Sunt. Cuntque maxime in eo elaborandum sit, ut deorum voluntatem pietate et sanctitate nobis conciliemuri, Secundunt dei Shomines la ominibus maxime et prodesse p0ssunt et iocere. Nam reliqua oninia et an intuli et inanima, hominum auxilii aut comparantur aut arcentur aut ita assiciuntur, ut utilitati hominum inserviunt vel quam minimum illis noceant. Neque solum in iis rebus ae luirendiS iluae ad ictum cultumque tertinent, et in propulsandis incommodis et periculis, quae multa et ab inanimi rebus et ab animalibus importalitur, homines hominum manibus et labore adiuvantur, Sed etiam innumerabilis artium multituitu et omne humanitatis ac d0ctrinae genus in tutandis h0minum facultatibus et c0mmodandis versatur Urbe vero et civitates legibiis et iure civili temperatae reliqua quibus exculta et exp0lita hi minum a bestiarum vita dissert, sine coetu et societate hominum constitui nullo pacto potuerunt nec denique umquam res magnae et Suhitares reipublicae in c0nSpiratione 40minum atque consensu gestae sunt. Contra nulla pernicis maior h0mini quani ab h0minibus insertur, neque aut bellitarum impetu aut pestilentia, eluvione reliquisque naturae calamitatibus hi res hianti ne quam bellis et seditionibus et omnino honi inuni manu atque opera perierunt. Negari quidem n0n potest etiam Drtunam in rebus humanis d0minari sed tamen ea, quae sortuita dicuntur in utramque partem plerumque non sine hominum pera eveniunt. Ut Si qui Sincendio vel naufragio damnum fecit, i fortunam recte accusat, Si autem cives h ne meriti in exilium eiecti aut alii nullo suo merito amplissimis hon tribus aucti Sunt id qualit vis Saepe eaSu set temere accidat, tamen is non magi Imtunae quam uni ilium studiis tribuendum est. Danda igitur inprimis opera est, ut studia h0minum complecta nitu' : teu aniuS hoc autem non operosis quibuSilam et recunditis artibus, sed Sapientia et virtute essicitur. Nam sapientia primo c0ntinetur prudentia qua quid quaestiae e Sit quae sit ulli que cauSa el quid euius- quo consequens, perSpieimus, dein temperantia qua e ih ibinuis libidines et appetitiones nostras obedientes rationi efficimus, denique iustitia cui adiuncta Si belle volentia et recta ratio utendi iis quibuscum congregamur, ut nut Studia e0rum ad amplificationem noStrarum reruni ri,inlita ac parata excitemus, aut iniurias ab iis illatas ulcis ea nutri
Ut homines hominibus utiles esse vel spreta libertate alterius imperio se subicere velint, his sere eausis adduci solent: Si quem diligunt et suapte virtute Summo honore et amplissima fortuna dignum putant, aut si ii, quorum v0luntas iii aliquem pr0pensa est, ex eo aliquid utilitatis Se assecuturos Sperant, aut id quod omnium turpi SSimum est Si mercede conducti ulterius voluntati parent, denique Si cuius opes metuentes consilii eiu resistidire non audent. Atque ut benevolentia perpetuus et constans est adiutor et cust0 Salutis, Sic letu parum Seeurus neque ait diuturnitatem fidus Nam in regio quidem imperio, tamquani heri iuuantulos, nescio an aliquando adhibenda sit saevitia et metus in iis autem civitatibus, quae libertate usae sit ut iisdem artibus confidere summae dementiae est multo autem utilius ei, qui aut rempublicam moderatur aut exercitui praeest, ut iustitia, benevolentia, liberalitate hominum studia ad utilitate suas alliciat atque excitet. Quanto enim quisque magis metuetur, tanto magi ipse alio metuat necesse St, neque ulla minus optabilis s0rs fuit quam Dionysii Syracusani et Alexandri Pheraei, qu0rum alter adeo numquam Securus erat et vacuus tim0re, ut cultro tonS0rio mento admoveri non pateretur, sedi andentibus iuglandium putaminibus barbam sibi et capillum adureret, alter cum uxorem Thebenndmodum diligeret, tamen ne ab ea quidem satis cavere p0tuit et in perpetuo metu diurno ac nocturn iam liebribus insidiis periit. Propter metum Agrigentini univerSi impetu facto Phalaridem tyrannuli trucidaverunt Macedones a Demetrio ad Pyrrhum desecerunt, Lacedaemonii ante pugnam Leuctricam a s0ciis sunt deserti. Invitus facio, ut etiam, quae a nostris nesarie in cives et socios facta sint, commemorem. Nam poStquam metui quam diligi maluimus, vehementer quidem, sed n0n iniuria plectimur. Maiores nostri non modo Socii Summa clementia, mansuetudine, fide c0nsulebant Sed etiam apud exteras nati0ne tanta eorum erat iuStitiae fama, ut quisquis a potenti0re altiluo opprimeretur, i in Senatu R0manu p0rtum ibi et refugium paratum esse putaret. Quo magis munita erat civium libertas, nec uniu licentia, ut nunc, in civitate dominabatur. Sed li0stquam flarnelius Sulla publicatis et direptis civium et S iciorum b0nis honestam causam inhoneSta victoria maculavit amissa pristina illa consuetudine et disciplina iniuriis potius quam iustitianos tueri coepimus. Nam et Massiliam, multarum Vict0riarum, qua a TranSalpinis reportavimus, Sociam et adiutricem, in triumph portari et alia multa vidimus, quibus nihil fieri potuit indignius. Quare cuni populiis R0manus impotenti dominatiun eo devenerit, ut iam caedem omnium bonorum et vastitatem urbis metuat, quid Singulis eventurum putabimus, qui metu potius quam benevolentia Se tueri studebunt 3 Sequitur, ut eXplicemus, qua ratione maxime eam, quam diximus, cum honore et fide caritatem adipiscamur. Qua etsi carere nemo poteSt, tamen non pariter omne egent. Sunt enim, quibus sufficiat paucorum laude et admiratione fidas sibi familiaritates amicorum adiungere ii autem, qui multum valere in republica et in universorum anim0 tamquam influere Student, Summam illam et persectam gloriam appetere debent, quae versatur in eo, ut multitudo aliquem diligat, o fidem habeat eumque admiretur et honore dignum putet. Hoc igitur ad cuiusque vitam institutam accommodandum est, utrum singulorum familiaritate illi appetendae sint, an gloria apud universos, quae eadem ad amicitias comparandas multum adiuvati Jam benevolentiam, quae prima c0ntinetur gloria, non aliter a multitudine quam a singulis assequimur. Nam beneficentia et liberalitate aut, si ad largiendum Vires deficiunt, fama certe et opinione benevoli et propensi ad largiendum animi maxime aliquis multitudini commendatur, praeterea autem iustitia et fide, quae quidem coniuncta sint cum humanitate, clementia, benignitate, comitate facilitate. His enim virtutibus, quae ex benevola quadam et mansueta animi affectione proficiscuntur, qu quemque magis praeditum putamus, eo magis eum adiuvare et augere studemus, vel quod in his virtutibus ipsa vis honesti maxime apparet atque exstat, vel quod eos. in quibus illa ine,se c0gnovimus, nostris rebus optime conSulere arbitramur.