Quaestiones Thucydideae [microform]

21쪽

atrocissimae Atheniensium in Sicilia cladis causa erat VII 50)inter calamitates belli adferre certe non praetermisisset. Sed de singulis paragraphis nobis disputandum est. Atque initio concedimus Ultrichium erravisse cum priniis eius capitis verbis των δε πρότερον γλ ων έytστον ἐπράχθη ὁ 'δικον, κα τουτ δμως δυοῖν ναυμαχίαιν καὶ πεομαχίαιν ταχLL Rυ κρίσιν σχε τούτου δε του πολέμου ἶχ χ τε μέra προύβη, παβῆματά τε ξυν νέχθη τευέοδα ἐν αυτω ota V ἔτερα ἐν ἴσω νύν bellum Peloponnesiacum bellis et Persico et Troiano opponi iisque fuisse diuturnius demonstrari contendat neque minus erraverunt Classenius cf. Steupium p. 163 et ellius illud enim de priore tantum bello praedicari ex ipsis primae paragraphi verbis apparet. In eo autem

ipso Summum nostrae Seutetitiae argumentum OSitum esse

mihi videtur, quod, quamquam . 1 belluna Troianum decem annos continenter gestum vere dici noli posse scriptor docuit, tamen hic Peloponnesiacum ei quoque praestare diuturnitate dicere non audet, quod sine ulla dubitatione facere potuit si de viginti septem annis iam hic cogitavisset neque veritus esset ne decem anni qui nihil minus uno omnium consensu bello Troiano tribuebantur sibi obicerentur. His reselluntur

quae ultius p. 6 contendit iniuria autem Cyprianus p. 4 hisce opponit etiani viginti septem ainiorum bello

consueto prilis illud ab aequalibus memorabilius existilitatum esse cuius rei testem laudat Isocratem qui in Helenae encO

bile fuisse doceat attentius uitii si oratoris verba inspeXerimus, videbimus prorsus aliter ea intellegeiula esse. Cum

μῆχει του ρύνου κά τω πληθε των παρασκευῶν πο ουδεὶς πω ποτε έτονεν, apparet haec ultima quoque verba ad πρότερον illud referenda teque cum Cypriatio quantum

usque ad hunc i. e. Oratoris) Sed usque ad eum l. e. Helenae diem lauru nulluni interpretanda esse. Ceterum huius libelli Isocrate auctoritate niti ion debuit Cypriali iis, quem Sophistarum more laboratum Omnia quae ad Heletium laudibus tollerulam conserrent conquisivisse atque uni plificavisse constet, ut ii re Thucydideis verbis Myώνινα ες παρανγα vocari possit. iv

gnitudine neque de ipsius eventibus scriptorem dicere voluisse, considerandum est, si post annum 404 scripsisset, non solum diuturnitate atque malis praeter modum adlatis sed multo

melius etiam summa ad omnes res Graeca mutanda evertendasque vi hoc bellum superioribus praestare eum et dicere potuisse et dicturum suisse, praesertim cum bellum Persicum quocum illud comparat non maxime diuturnum sed summi

momenti ci enim sibi velle μέγιστον teupio p. 17 adstipulor fuisse praemiserit. De malis autem quibus Graeciae te iii pore adfecta est salsa statuisse Classenium atque et 3 confudisse, verba autem αυτ μετὰ τουδ misso ἄμα ξυνεπέθετο ad ea tantum referenda esse quae OStτα τε γύτερον κοῆ μευ ετ οενα sequuntur luculentissimo

docuit Wihi inskius p. 93, quae sententia eo confirmari mihi videtur quod primum dicitur αδγατα ξυν ui ' νενέσθαι

ἐν αὐρο cui postea opponitia μετὰ Ουδε του mis o ἄμα; priore igitur loco ea enunierantur quae bello ipso effecta

Sunt, OSteriore demum quae μέτα . . . Da Graecine nocuerunt, quod negare eum miror, cum πόλεις ληφθόισαι,

φυγαί, φύγος nihil niihi quidem videantur nisi belli ipsius

eventus, Optime igitur, Si iam cognovisset, etiam funestissimam Atheniensium cladem Siciliensem vel calamitates Ionico atque Deceleico bello acceptas commemorare Thucydides potitit. Iam si ad D accedinius, ut argumenta quae Ull-richius a pestilentia ultimo loco enunierata et Steupius p. 11 sq. a terrae iotu atino i in Coo insula laeto VIII 41, 2 petunt mittam quae quamquam contemnenda nonsulit, tamen neque neceSSitatem neque eant quae ad perfundendum requiritur vim habent videmus, quo praecipue

nititur Ultrichius praesidio ' luna defectu anni 13 Thucydido hic ion iuxta hilo ἐκλειψεις commemorato, id

Wolfium no verbo quidem, Clamonium seviter tantum idqtie

in alterius demum editionis appetidice p. 26 et ita attigisse, ut minimo refellatur. Quod hi neglexerunt securuut Cypriatius p. 5 et Statilius p. XI quorum uterque eam ob cauSam

22쪽

' - 26 lunae desectum praeteriri dicit quod solis desectus et aequales scriptoris magis admirati sint i, solito saepius accidisses πυκνμεραι παρὰ τὶ ἐκ του πρὶν χρόνου μνημονευόμενα constet, cum luna per belli tempus non frequentius deseceiit quam antea defecisse in memoria fuerit. Ex iis autem quae in appendice III p. a 78 sqq. exposuit Ultrichium apparet Thucydidi toto viginti septem intinorum bello non ampliusquam duo solis, ' sed tres luna defectus, bello autem decennali eosdem duo solis, sed itum tantum lunae innotuisse, ut, mi statim post Niciae pacem lio caput scriptum esse existimamus mihi cur huius mentionem desideremus; contra si post Lysandri iacem historix composita esset,

lacer non OSsumus quiri cum ob maiorem numerum tum

eam praecipue ob causam clunae desectus commemorandos fuisse contendamus quod lunae illo desectu niti l magis satalem vim nullum unquam neque solis neque alimn lunae habuisse constat Reliquum is, ut aliud Cypriani argumentum refellatur quo verbis ταυτα ναρ πάντα μετὰ οὐδετο πολέμου va ξυνεπέδετο hoc indicare scriptorem dicit, nulla mala alia hic numerata esse quam quae Statim cum XOrdi belli in Graecia xstiterint ut quae Siciliensi vel Dece-leico bello evenerint significari hic non potuerint. Sed vereor ut nobis hoc comprobet: etenini, si solis desectus excipimus, quorum primum statim primo belli anno 431 II 28 aecidisSe concedendum est, in ceteras tres calamitates hoc caderellegare OSSumus de Siccitatibus cum fame coniunctis nihil usquam memoriae proditum est, pestis secundo demum anno

430 I 4 sqq. in Attica tu i ii uit, terrae autem motuS de quo II 8, legimus, non simul ineunte bello, sed ante iiii-tium totius belli Delum conquassavit. ')Sed mittamus haec atque cum ex I 21, 2 sumptum ab Ultrichio argumentum nullius in utram partem momenti sit, statim nos ad eiusdem libri c. 10 vertamus. Cuius capitis verba ακεδαιμονίων γαρ εὶ it ἐργωδε', etpri δε τα ἱερὰ καὶ της κατασκευθ τ εδάφη, molio αν obae m-

η Νο tres, ut vult Cyprianus, primus se vel potius septem annistribuendi sunt eum enim qui anno 426 evenit a Graecis non observatum esse docet Ultrichius p. 181. is Conserendum est quae de hoc terrae motu ac discrepantia inter Herodotum VI 8 et hucydidem dicit iretili ossius in libello Ueber .entstehungsgei d. Herodot geschichlawerhes. LII. Berol. 1878 p. 18ὶ quo ex loco virum illum praeclarissimuin et ipsum Ultriclitanae de Thucydidis historiae compositione sententiae adstipulari apparet.

Ultrichius p. 24 sqq. quod, cum hic Atheniensium et

Lacedaemoniorum Oppidorum eo quo scripserit hucydides cs praeSentia νέμονται, froυνrat, εστιν tempore status inter Se conseratur, haec comparati ad tempus quod bellum Archidamicum secutum est valeat, tempore autem OS annum 404 prorsus alia utriusque civitatis condicio uerrit tum non thio νυζ υ τῶν πέντε τὰς Au μοίρας νέμονται θοῦ τε ξυμπάσης ζζουν rat τε sed της τε ξυμπάσης ii o dicendum suisse, AthenienSium autem opes cum fractae essent, Lacedaemoniis

ita opponi non potuisse. Quodsi Classenio p. XLVI sq.)et ellio p. 17 concedimus, non inter se Athenas et

Lacedaemonem conferri, sed quae utriusque civitatis potentia diversis temporibus et fuerit et ut fuisse existimetur futurum sit exponi, tamen apparet hac re ipsos Sententiae Suae adversari recte enim LudWigius p. 806 observavit, post bellum decennule cum ambae civitates paribus fere opibus e pugnis discessisent earum inter se comparationem nullius momenti sui e contra post totius belli finem cum Lacedaemoniis victoribus, Atheniensium potentia fracta prorsus ac proStrataeSSet e amborum opibus inter se conlati multo graviusquam quod nunc legamus argumentum peti potuisse. Neque hoc ea re imminuit Classenius quod de ullo certo tempore sive pace a Nicia facta sive fine toti bello imposito omnino hic cogitari non posse, sed de universa earum ciVitatum vi dici contendit in adn. ad h. l. quae in appendico ad libri primi alteram editionem p. 26 exemplo Τhebis Aegyptiacis et Ninive sumpto explicare atque contra Steupium qui p. 6 adn. 1 se haec non intellegere confeSSuSest defendere studet). Huic enim opinioni obiciendum est quod tempora praesentia νέμου me roburat σου etiamsi εστιν eum illo quam re vera est interpretamur iit de certo quodam tempore et de eo ipso quo scripsit Thucydides cogitemus postulant. Hoc autem tempus quominus OS RH-num 404 statuamus quod Cwiklinskium quoque fecisse miror cum quae supra iam exposui, tum et v. triariavd του δυναμιν αἰκαεσθαι et καίω Πελοποννησο - πολλῶν

23쪽

impediunt. Quid nim post totius olli finem cum Athoniensium pes terra marique fractae esset a potentia eorum vel altero tanto maior valuerit equidem non video. Stah-lius quidem p. XI ut initaria verba πάσης της ὐχάδος προστάτα Xen. oll. III 1 3 V 1, 8J nab. V 6. 12VI 1 30 ita accipi, quasi Lacedaemonii tum Graeciae t

tius summam imperii habuerint oeeat haec verba nabasis Xonophontoas VII 1 28 diari: Λακεδαιμονίοις lia xae αρχαίων συμμάχων παπύντων, Iδηναίων δὲ και in ἐκείνοις τότε σαν σύμμαχοι πάντων προπετενημένων hisce autem ad eos Ucios qui ante bellum Peloponnesiacum cuili partiatis secissent post eius finem et Athenienses et tuos ei antea habuisseti socios accessisse etiυ declaratur atque Lacedaemonios, quamvis Aetoli et Thessali non ex societate eorum imperio parereut post annum 404 non Solum maiore quam antea verum etiam quam ulla unquam civitas Graeca in alias habuisset potentia valuisse confirmatur. Iam vero ad gravissimum nostrae sententiae praesidium pervenimus quod ex eo petendum est quod non uno sed duobus prooemiis I 1 et 20 23 o V 25I26 utitur hucydides, quibus eius liber non unus atque individuus apparet verum in duas quasi partes dividitur, quod cum per Se ipsum mirum videatur tum ei in eorum opinione pugnat qui, ut Classenius Woltius alii, hucydideam historiam opus perfectum Omnibusque numeris absolutum me putant. Qua cunque autem Itirichii adversarii contra hoc argumentum protulerunt haud ita magni momenti aestimanda sunt. Neque enim uni libro continuo unum prooemium conSentaneum fuisse teque in priore eam quae in alter legillius expositionem de initio, partibus, si1ie belli desiderari neqtie scriptoris verbi quibus eundem se posteriorem quoque belli

του minis περ εχ του ἐπεξελθών 22,2 scripsisse dicit dubitationem, tum a priuio initio de viginti septem ann rum bello uua historia complectendo cogitaverit, moveri refellerunt. Nec quicquam eo expedivit ellius p. 26)quod alteri prooemio hoc nomen re vera denegandum Contendit verba haec sunt, non argumenta. Plane autem rei-

quasi unius belli tribus partibus senserit neque priore pro- Oenii neque aptiore usquam loco quam hic exponere aut potuisse aut voluisse, quod res gestas ipsa Sequatur nec quicquam narrando anticipet Hanc enim sententiam si prudens ille rerum explicator secutus esset, non duo sed tria prooemia nos habituros et quam diu saevierit quandoque desiserit olliam in fine demum totius libri aut, cum is

non ad finem perductus sit, omnino non lecturos esse quis

est quin concedat Quid quod ne haec quidem orba: κω in xv αὐτη με - δη τοῖς Ελλησιν ἐγένετο καὶ μέρει τιν των βαρβάρων, ω δε ειπεῖν, καὶ ἐπὶ πλεῖστον ανθρώπων 1, 2 quippe quae secundum eorum opinionem ut ii fravidebimus in posteriorem tantum belli partem quadrent, in

exordi Operis eum Onere debuisse ea argumentatione

officitur 3 Accedit aliud quod suspicionem, prius prooemium statim

post annum 42 scriptum esse nobis non augere non potest:

qui, inquit Ultrichius p. 131 , hucydidem in priore prinoemio I 20 2 de Pisistrati filiis dicturum fuisse putare POSSumus nisi, cum id scriberet, iterum V 54-59 sibido eis loqui opus sors ignoravisset Ac profecto mirum

Videtur, eum, quem in posteriore minime peris parte omnia quae non ad rem pectent amovisse constet, bis eandem rem quae a proposit plane abhorreat sus exponere, quod idem riigero visum esse ex iis apparet quae et in adn.

ad h. l. et in vita hucydidis krit anal. 1, 69 dicit. Cumantem simpliciter hoc ita explicare liceat ut prioris narrationis cum iterum de are diceret scriptorem meminissequidsem sed eam in retractando opere postea delere sibi propOSuisse existimemus ito ne faceret morte impeditus

sit, Wiklinskius p. 29 sqq. eo consilio eum bis eandem

rem docuisse arbitratur ut ostendat, neque omnino homines neque Athenienses res ante acta vel ipsa in patria aecurate novisse sed amam sequi malle ac ne vulgus quaesuma accepit sine disquisitione pro veris haberet , ellius praeterea qui similiter fere de hac re sentit p. 27 et Cyprianus p. 4 priorem narrationem haud ita fusam esse

docent eum, ut hic computavit, tantum 10, altera 117 versus amplectatur, Omne tres autem utramque digressionem post annum 404 scriptam esse putant. Cum autem minime re-

24쪽

serat, quam longa prior commemoratio it, non magis quam Leskius p. 23 persuadero mihi possum Atheniensium tantum causa duplicem illam expositionem saetam esse; ' sano multum hucydidis et vera explorare et salsa redarguere interfuisse concedendum est cf. II. 20. 21. I 2 saepius)sed eum idcirco consulto eadem re bis uti nec per se ipsum est credibile neque alia usquam apud eum invenitur. Omnino autem in incerto haereremus si Wiklinshium secuti utra narratio post annum 404 antea esset scripta

quaereremus ae frustra utrum priorem ante posteriorem an posteriorem ante priorem brevissimo tempore Ompositam esse minus improbabile videretur disputaremus. Ac ne altera quidem huius rei disceptations Hermes XII p. 4 mihi probavit posteriorem narrationem V 54 sqq. ante priorem I 20 scriptam esse; namque si, ut vicisse mihi videtur, expeditionis Siciliensis historia anto annum 404

eo consilio scripta est ut per se ederetur, cum OS eum annum consilio mutato eam toti operi insereret, num tum priorem de isistrati filiis narrationem scripsisse putandus est quamvis non ignoraret se sus iam ac diligenter de isdem dixisse an eum eo consilio breviorem commemorationem secisse existimabimus ut accuratam narrationem postea deleret, qua multo melius quod voluit consecutus esset Immo vero contrarium mihi statuendum videtur. Sed quid plura demonstravisse mihi videor prius prooemium scriptum esse tempore quod post pacem Nicia auctore factam

secutum St.

Ρlane autem contrariam sententiam, si quidem c. 1, 1 et 23 excipis, argumentis probare Wiklinskius p. 23 sqq.)studot libri primi c. 1 2-22 t 97 11 primae compositioni, quam et ipse inter annos 2 et 414 statuendam

esse consentit, defuisse ac postea demum tot bello confecto inserta esse. Priusquam autem ad hanc opinionem ipSam Xaminandam accedamus, paucis num loci quidam postea adiecti esse putandi sint videamus. tquo fieri hoc posse minime negandum est. Quamquam enim rii gerum

ra Hae ut vana reicit CNihi Herm. XII p. 4 adn. verbis ipsis Thucydidis nisus V 54 1 et I 20. 1 tamen non dubito quin, si de industria bis de eadem re dicere voluisset, se aut postea eodeIn revolutum iri aut antea iam idem adumbravisse verbo quidem significaturus fuerit.

werkes ansetgen denn alte de Achrisistelle si verschie-ben Ollen, o tirde e si Wol bis gur ollendun deswerke ausgeselgi haben und ann drde Wi das pro-omion gar nichi bestigen , si de prooemi in universum dixit, recte iudicavisse non nego, tamen mutare quaedam aut locos singulos vel etiam tota capita postea addere curusque ad finem totius historiae scriptor distulerit quidomnon video neque ullum esse librum puto quem non auctor antequam ediderit aut nonnullis locis mutaverit aut additamentis amplificaverit, et non absoluto tantum libro, Verum etiam in scribsendo ipso, praesertim cum non dies sed Ianos in componondum eum impqnderit. Quid igitur causae sit

cur et ollio p. 29 et Classenio p. XLIV verba postea addita miri aliquid habere videantur non patet. Itaque

cum per se ipsum fieri hoc posse concedamus, tamen ubicunque locum secunda manu additum Suspicamur Summa

diligentia ac cautione explorandum est utrum insertum eum eXistimemus oporteat an quae in eo dubitationem movent aliis rationibus explicari possint. Cum autem I T IIS adiecta esse mihi comprobaverit Wiklinshius idom dol,2-22 1ion minus quam de II 48-51 et Ι 86 4 v. supra nego. Iam duo opinionis eius praesidia quae et exo 20 cum V 54 sqq. coniuncto et ex 'ra petiit subtraxisse si mihi videor cum capita haec paulo post annum 42lscripta esse demonstraverina . alia num graviora sint vide

Atque argumentationis initium inde sumit quod . 22 eo quo nunc legitur loco ut riigero ita ipsi offensionem praebet apte id cum c 21 cohaerere, cum quae ibi do magnitudine belli Peloponnesiaci dicta sint amplificet: ' 23 autem tam diversas res a rebus V 22 tractari ut qui sit

inter ea nexus non perspiciatur; c. 2 et 24 artissimo vinculo cohaerere; 'ra belli Persici commemorationem per- miram esse postquam c. 2-20 cuni de aliis rebus quae antea fuerint tum de bello Troiano si Persico dictum sit; ultima verba, si c. 22 amoveamus, non cum primisc, 23 olim posse coniuncta fuisse, quoniam c. 2-22 omnino magni aliquid ante eloponnesiacum bellum factum esse negetur, c 2 bellum Peloponnesiorum et thseniensium malu Persico itaque maximum Onanium fuisse praedicetur; nec magis Io,2 cum 1, aut 3 congruere, inunc

25쪽

enim esse totius sententiariam ordinem: Thucydides Speravit . . magnum futurum esse bellum Peloponnesiacum. Et recte speravit. Nam motus sui maximus. Nam quae antea fuerunt non sunt magna , mirum autem esse te in

paucis lineis adiectivum μένας positum et 'ra demum primum magnitudinis documentuni datum inveniri praeterea

1, 0 1, 1 ideo dissentire quod hac paragrapho hucydides

bellum Peloponnesiacum ad Graecos, illa ad barbaros Omnesque homines pertinere dicat 1 2-22 igitur demptis aptissimo 2 cum 1, particula a coniunctum PSSe. Paulo tamen aliter res sese habere mihi videtur. Vserum est, c. 22 cum 2 minime cohaerere illii enim cum,quid de natur Operis ipsius, praesertim de principibus eius partibus de Orationibus et narratione factorum sentiendum sit proponat statim transituros nos ad Iaarrationem eXSpectamus antequam autem ad eam accedimus, ' 23 de magnitudino olli Peloponnesiaci dicitur. Neque vero magis cum c 21 c. 22, ut vult Wiklinskius, cohaeret illo enim spem profert Thucydides se omnibus α αυτῶν Uyωυσκοπουσι ' bellum quod descripturus sit maius omnibus quae antea fuerint persuasurum esse, ut iam quae illa Vra sint Statim comperturum te speres quod ita non fit ut antea Scriptor quam viam ac rationem in conscribenda historia Secutus sit exponat ac ne quis quod desideremus ' ldatum esse nobis obiciat ibi tantum quonaod τα ερτα et examinaverit et narraverit scriptor, O quae aut qualia ut

quanta fuerint logimus; illud autem quod exspectamiis cum c 23 universe expositum sit τούτου δὲ του πολέμουργός τε μέyα προύβη, α ματά et ξυνγυδ τενέσ/ It . . . οὐα τα πόλεις τοσαίδε ληφθεῖσα . . . τά τε πρότερον χοῆμεν ετόμενα es vel, ut paucis adumbrem 1 diuturnitas 2. calamitates a bello ipso essecta b insuper adlatae), aptissime hoc cum c 2 eadem qua poscit Wiklinstitus particula a coniungendum est. Sane quid de 'ra dicam

prorsus ignorare me confiteor utut enim de eo statuis, cum

neque cum c 21 neque cum c 23 cohaerere id demonstraverim, difficultates non tolluntur sive in primo textu hu-21 Ηο si tenemus, concidit quod Class. ad resutandum rugeri de s 2 iudicium in adn. ad . 1 profert c. 22 solo die charaliteri- sirun threr i. e. historiae haupitelle, de λύροι lo und de εργα φ ): non de λόγων et ζ,m natura, sed de eorum exploratione et

narratione dicitur.

cydideo id suisse sive cum c 2 sive solum insertum esse

arbitraris.

Quod autem - 1 paragraphos 1 et 2 inter se pugnare contenditur, quod illa d Graecis tantum, hac de barbaris

quoque dicatur: non mirum est, priore enuntiato universe

de aliqua re et simpliciter dici, posteriore autem eam efferri atque amplificari quamquam enim bellum illud barbaros

quoque movisse praedicatur, idem tamen est quod, ut 1 lcomperimus, Peloponnesiae atque Athenienses inter se gesserunt an ellipsis illa ante κόνησις γαρ αυτ μεris , quam haud raro apud Thucydidem invenimus, ut edocim annorum spatium interiectum inter ambo enuntiata existimemus cogit Belli Persici porro commemoratio c. 23 in. miri nihil labet cum ad la specto, quam antea docuit

scriptor.

Omnia' igitum quae disputavimus ut complectamur, 'tacapitum 1-23 argumentum paucis adumbrari potest: Τhucydides ab ipso initio speravit magnum futurum esse bellum. Et recte speravit. Nam motus fuit maximus, non Graecis solum. verum etiam barbaris. Et magnus fuit praesertim si cum eis quae antea fuerunt conseritur c. 1). maec autem parvi momenti fuisse demonstratur 2-20). . Tamen plerisque, cum hoc bellum finitum erit, illa term maiora videbuntur, moi iis qui facta ipsa reputant 2 l) nam cum bellum ersicum, quamquam Omnium quae latea geSta Sunt bellorum summi ira momenti mox clinitum iit, bellum Peloponnesiacum et diuturnitate et sactis maxime omnium quae antea gesta sunt conspicuum est 23) . Ita argumentationem Thucydideam continuam esse me quicquam miri habere confirmavisse mihi videor. Aliud quod protulit Wiklinskius argumentum, VerIsimile non esse Τhucydiden ante exsilii tempus per totam Graeciam migrantem tantam Graecarum rerum sibi notitiani ParuSSe quanta e prooemio eluceat iam a Leshio p. 22 refutatum est. Ut autem refellam quod temporibus praeteritis imprimis νηται sententiam suam sulciri dicit, ea uonere quae Κrtigerus krit anal. p. 6 cf. adn. inde eorum usu exponit satis est. Reliquum est ut e 1 2

verba saeiam. Quae enim ibi leguntur si, ut Oppo p. 3Wolfius p. 28 C klinshius p. 27 alii persuasum habent

26쪽

vari intellegitur inique concedendum est, primo adspectu mimium dictum esse sideri. sed ne in totum quidem bellum, si verborum μετόπιν Lym vim non solum I rela λζσιν verum etiam ad μέρει ν των βαρβάρων es spectare vis, plane ea quadrare teupius p. 17 sq. ita docuit ut totum locum non Thucydidis sed lectoris alicuius magnitudinem belli eum mon satis sextulisse rati esse censoret. 1amen recte certe Classenius iii appendice ad h. l. p 268 ,es uidem christatelle offenbar nur aran, dio ei liber die grengen Ion Hellas inausreiehendon wirhunge dis κrige 'n Zudeuten, ones das e darii das inas des με στη aue ur dis' noch desiliteit Porro con ideres Velim, Verba μερος ri βαρβάρων cum non magnam sed aliquam Modin partem o significent tot, bello sub euius finem omnem ferri qui modis innotuerant barbari dimicationis participes suorint, larum certo dicii ἐώ πχεῖστον υ θωπω autem cum Scriptor ipse nimia quadam veri supei latione ueratoria cf. oppo l. l. - quam Classentum et apsum concedere ex iis quae supra apposui verbis apparet positum esse senserit, verbis adiectis sic δὲ εἰπεῖν rostrictum atque moderatum sideri Posso quid om enuntiatum dotot bello accipi infitias cirri uolo: rectius autem ad prius tantum referendum esse mihi quidem persuasum est Quae cuna in sint vacisse eam sententiam confido ut totum prooemium 1 - 23 excepto ' 22 quod quando scriptum sit

non liquet statim post Niciae pacem et ea qua nunc itur Orma compositum esse existimandum sit.

Statim his quos locos prior historiae Thucydideae postea additos esso fwiklinskio tonoedam indicio. Atquo supra iam ιttigi 1 ι - 11 quibus capitibus muri κου ετως uiuo nomen est et ad quae amovenda Hellanici eiusque historias Atticam commemoratio ' P adducit II 6, quo Poriolos et 100 qu Arehelaus Macedonum rex claudibus esseruiitur. quae sapit Ultrichius iam p. 45 sqq. operi aliena duisse docuit; an illo autem ἄσον τε γὰρ χρόνον προύστη τη πήχεως. . ἐπεβω δε δυο ετη κω ἐξ μ α ς 5. 6 secundae manui tribuere neque pus est neque probabile: mirandum enim esset Thucydidem inlustrissimi illius viri morteii non iam m priore sompositione commemoravisses os Stou p. p. 24 adn. ) quod autem id alterum attino cum Wil linskio etiam uec. 95-99 ot 101. 102 4nsoria labores noluerim. quaim soniecturam ipse levioribus dantum argumpntii se

Do libri IV c. 8, verbis ἄσα τε κατὰ του imo τονδε iam supra satis disputatum est Denique eiusdem libri 74, κωπλεῖστον δη χρόνον αυτη Η ἐλαχίστων - γενομένη Ἀκ στάσεως μετάστam ξυνέμεινεν. 81 2 ρ τε τὴν χρύνω στερον μετὰ ταε Σχεila: πόλεμον ri. 108, καὶ ναρ καὶ cita es posterioris belli cognitionem praebere negari non potest, ut de V 2 et 24, quibus primum ὁ πρῶτος πόλεμος legitur, taceam. Iam do 93 5 quod ultimum sententiae sua argume11- tum esse voluit Ultrichius diligenter disputandum est. Illud quaeritur, mirum quae cibi He muris Piraeis Themistocle auctore exstructis leguntur και κοδύμησαν τῆ ἐχεόγου νώ petis πάχος του τείχους ἄπερ νυν et δηλόν ἐστt περὶ του Περαιὰ δύο γαρ ἄμαξα ἐναντία dii iat του λίθους ἐπητον, ναοῦ δὲ Ου τε χάλιξ με iis tu, dii ξυνωχολ γενo: μετάio Motκαὶ ἐν γ ἐπώνtot σιδηρω προς ἀλληλους τ εξωθεν κά μο- ip δεδεμένοι τυ δε Φo Ut mclitora ἐτελε- ου διενοεῖτο nisi dirutis post finem tolli moenibus scribi non potuisse an integrorum etiam eorum significationem praebere existimanda sint. ac tolleretur omnis difficultas, si cum Steupio non modo ce. 97-l 18 40d otiau 89-96 postea inserta censeremuS nec sacer possum quin AEL adstipuler, cum C Wiklinshius haec capita tum primi operis suisse non mihi persuaserit. Non minus enim ἐκ i του δρου, ut his verbis Thucydideis utar, ea potentiae Atheniensium ii dies creScentis expositio est, quam quinquaginta illa annorum historia, etsi hanc tantum ita appellavit Scriptor, neque ullo modo necessaria videtur Dixerit quispiam. ut is, '' 24-67 τὰς

ri πρύςam inlustrari, neque negari potest haec sibi respondere tamen considerandum est quod recte observavit Steu- pius p. 26 , τὰς αἰτίας τῆ iam se expositurum esse hucydides profitetur ad veram autem illam causam post Serediturum esse nullo modo significat meque magis I. 146 ubi summa eorum quae inde a cap. 4 exposita Sunt repetitur vera belli causa se exposuisse commentorat , de hac autem iam satis dictium est hisce: την μὲν ταρ diηδεστίτην πρόφασιν . . . τους Ἀθηναίους πυμα μετίου Ityνομένους και φόβον παρέχοντας τοῖς Iaκεδαιμονίοις ναγκάσαι ἐς τὴ πόλευον, quae ' 88 isdem sere repetuntur: ἐψηφίσαντο δὲ ἱ

27쪽

ναίους μη ἐπι μεico δυνηθῶσιν ὁρῶνetες αὐτοῖς mii της Ελλάδος ποχείρια δη νω. is continuo adiungas velim quae leguntur 118 2 a liecta quidem a particula ex . 89 init recepta et omissis verbis ἐν οἷς ἐνηυatot) ἐν xv rem πεντηκοντα μάλιστα μεταξυ της ἐροῦου ναχωρησεως καὶ της

αρχῆς τουδε του miέμου την τε αρχὴν ἐτηρατεστέραν κατεστη- νω κά abro ἐπὶ μέτα εχώρησαν δυναμεως quo nexu aptiS-simo simul inde a quo tempore Atheniensium opes ita creverint significatur. Quod autem excusationem quasi quandam protulit Thucydides ' T demum, non est cur cum C wiklinskio c. 7-118 tantum secunda manu tribuas: nam et ipse scriptor minus sane hanc digressionem quam alteram ad rem pertinere sensit, tamen cum luculentiorem

etiam τῆς αρχῆς ἀπόδειξιν τῆς των Ἱδηναίων ἐν is γήπω

κατέστη praeberet simul cum priore exposition scripsit in duas autem partes singulares tota divisa est, quod priore quomodo Athenienses imperium adepti sint, posteriore quae sub eorum imperi Graeci gesserint narratum est. Neque minus improbandum est quod Cwiklinshius dicit, si 3 5 de muro deleto cogitandum sit, huic etiam loco Secundam manum admovisse Thucydidem credere Oportere. Otum enim caput 3 uno eodemque tempore scriptum esse, sive id post annum 42 sive post annum 404 statuis, ex his patet: Themistocles cum id ageret ut quam firmissimas Athenas terra marique efficeret, civibus ut et urbem et portuni moenibus circumdarent auctor fuit caput igitur 3 duabus partibus constat quarum altera de urbi muris eorumqtie exstructione, altera de Piraeei munitionibus dicitur, quoruni utrumque in fine capitis verbis δηναῖοι μεν υν υτω ἐτειχίσθησαν comprehenditur. Omnibus igitur rationibus adducimur ut omnia c. inde a 89 usque ad 118, retractationitribuenda statuamUS.

Sed paene nos de 3, tantum dicturos fuisse obliti

sumus. tque eum iam ex iis quae Odo disputavimus appareat, eum locum post annum 404 scriptum esse, etiam ex eius ipsis verbis hoc evinci potest. Sane quae ad hoc caput priori tempori tribuendum et de verborum νυν τι vel τι καὶ νυν usu et de oppositione inter τὸ πάχος et δυρος adfert Ultrichius probabilia videntur tamen haud scio

an Krtigerus krit anal. p. 7 adn. 2 iur νυν et tum sol uni adhiberi posse dicat cum rem quandam etiam exstare

scribentis tempore mirabilius quam quod exspectetur appareat. Sin autem de hac paragrapho idem quod de prima statuendum esse vult, eo minus habemus quod obiciamus quod supra iam totum caput eodem tempore criptum esse docuimus. Sed quid impedit quominus eam quoque post

diruto muros scriptam accipiamus Num festinanter eos exstructos esse tum solum cum incolumes erant perspici poterat Vereor ne contrarium statuendum Sit, etenim cum de undamentis tantum legamus, eadem autem sine dubio in reliquo quoque muro Observari potuerint, eum, cum haec

scriberet, nihil nisi illa vidisse veri est simile, quin etiam deletis moenibus undamenta tacilius explorantur quam inte- gris. Deinde verum est πάχος et sto sibi opposita esse; minime autem, ut voluit ille, quae fuerit altitudo eo significatur, sed hoc tantum indicare sibi proposuit Thucydides: cum, quod ad crassitudinem attinet, ingeniosissimum hemistoclis consilium ad finem perductum sit, tantum abest ut

de altitudine idem dici possit, ut dimidium modo eius quod

decreverat absolveretur. Denique, si praeter grammaticum enuntiatoriam etiam liberiorem sententiarum nexum respicimus, illud Miόν ἐστι non solum ad πάχος verum etiam ad ea quae sequuntur: ἐνως δε οὐτε cit Osre the uoti

referendum St. Sin autem non olum hoc concedis, Sed

etiam diligentius quomodo et singulas res descriptae sint et quae ipse viderit scriptor narrare soleat reputas, tibi e

SURSUrum me per Scripta ea esse postquam hucydides ipse dirutos Piraeei muros inspexerit. Reliquum est ut complures locos, quos Classenius et Cyprianus cum in iis suae sententiae argumenta posita esse arbitrarentur in medium protulerunt, non oportere OStfinom totius belli Peloponnesiaci scripto esse demonstrem.

77, 6, quo legati Atheniensium ante bellum exortum

in contions Lacedaemoniorum de condicionibus dicunt quae inter ipsos et socios erant, verbis μεῖς ramoυν, ε καθελόντες

ἶμῆς ἄρξαιre, τάχα ν τὴν Lota ηυ δα o μέτερον δέος elispare με Maotra τε exitum belli iam significatum vult Classenius p. XLVIII). Sed iam Ultrichius, cum hoc obiectum iri sibi praevideret, haec verba non de Spartiarum acerbissima in socios dominatione quae bellii insecuta est intellegi posso dixit nisi antea librum prinaum scriptum esse

post annui 404 demonstratum esset. Et recte quidem. Atheniensses enim cum quam diversi essent sociorum et Lace-

28쪽

daemoniorum animi haud ignorarent, quid mirum quod recte coniecerunt

Idem sero do I 144 1 dicendum est ubi lassonius p. XLVIII et Cyprianus p. 1l in Periclis orbis Πολλὰ δὲ καὶ dii ἔχω ἐς ἐλπίδα του περιέσεσθαι, ν ἐθέλητε αγ τε

μη mxtasbat miνοθυτε και κινδύνους αυδανετους μὴ προπι Βεσθαι μῆχλου τὰ πεφόβημαι τὰς οἰκείας μῶν μαρτίας η τὰ των ναυτίων διανοίας sine dubio expeditionis Siciliensis cognitionem perspexisse sibi videntur. Quid autem Periclem, quem unum Omnium ut in rebus gerendis versatissimum ita hominum studia ac cupiditates moderandi peritissimum fuisse nemo negabit, nonne adeo civium suorum animos cognitos habere putabimus ut ne ultro in pericula inruerent magisque suis peccatis sibi nocerent quam hostium consiliis caderent se metuere praedicare potuerit Quid quod II 65, Thucydides ipse eum ita

sensisse planissimis verbis adfirmat. An ideo tantum eum haec exposuisse putas ut iis quae supra illum dicere finxisset fidem faceret Vereor ne nulli alii scriptori hoc tantum opprobrium iniungere audeas, nedum hucydidi. 122 1 ot 142 4 ad bellum Ionicum et Deceleicum pectare contendit Classenius. Quasi vero quae ibi aut suadentur aut metuuntur belli gerendi ratione nunquam antea d-hibitae fuerint adeoque mirae sint ut nisi posteriore belli Peloponnesiaci parte bellantibus sibi praebere non potuerintlΙ 12,3 cum in eo est ut Archidamus primam in Atticam incursionem iaciat, Melesippus qui Lacedaemoniorum legatus ab Atheniensibus re insecta rediit in finibus Atticae haec dicit Dia η γέρα mi TVησι μεrίων κακῶν ἄρξει quae, ut

contendit Cyprianus p. 2 , ootviora τὴν avis εἰκοσιεπταετη πόλεμον ' neque a Thucydide memoriae prodita essent nisi atrocissimas belli posterioris clades vidisset. Cum autem quin ea verba dicta sint dubitari non possit - alid enim ita eximii ingenii acuminis est a bello quod omnes utrimque Graeci paraverant cf. I ,1 multa mala prospicere, et decem primis amis iam satis magnis calamitatibus et Athenienses et Peloponnesiaci adsecti fuerint, non est quod paulo post annum 421 hunc locum scribi potuisse negemus.

II 68 4 Cyprianus p. 13 post bellum Archidamicum

καθιστάμενον φεχόμους εἰναι quia cum non amplius quinque annis superessent et paulo post Plataeas expugnata clades

illa in Sphaeteria insula eveniret, qua facta bellandi studium

utrimque paulatim refrigeraretur πόλεμος ἄρτι τότε καθιστῶμενος dici non potuerit. Falso autem interpretari mihi videtur Cyprianus verbum καθίσωσδat neque enim ut Ι 1,1exortum sed, ut III 3, vigens bellum significat, cum autem Lacedamoniis illa calamitas non paulo, sed duobus annis post Plataeensium deditionem adlata sit, quam aliae etiam pugnae, non nomino nisi Delicam et Amphipolitanam secutae sint, anno 2 bellum viguisse vel post primum eius finem summo iure dici potuit. Firmissimum autem suae Opinionis praesidium ex eiusdem

libri oe. 93, et 100 2 petiisse sibi videtur Cyprianus p. 14 atque adeo Wiklinskius quamquam rem in medio relinquit)dubitat p. 3 cf. 39 an caput illud post annum 404 scriptum esse statuendum sit. Tamen Scrupulum hunc dempturum me esse confido. Legimus autem ibi anno 24 coloniam a Lacedaemoniis oracleam Trachina deductam esse

92, 6 a qua ne multum detrimenti capturi essent Athenienses metuerint 93, 1). Aliter autem evenit, nam et quia male res administrabant praesecti colonia corruit 93,3 et

Ium Cyprianus: hucrdide etiam cognovit την ἐκτρύχωσιντης πόλεως Πράκχεια ρετρυχώδη βέβαια ut ἐν τοῖς τέσσαρσινε τεσιν τινα λείπονται μέχρι θ εφηνης του Νικίου, ἀλλὰ κατὰ

του μετέπειτα χρόνου. conSilio autem verba haec neOgrace

apposui ut ipso adspectu pateat quo, ni fallor, errore adductus ille et haud scio an etiam Cwihlinskius sit ut hunc

locuti tempori post totius belli finem tribuerol. Urbis enim excidium intellexisse videtur, cum de urbe ipsa nihil dicat Thucydidcs, sed incolas tantum ἐκτρυχωδθναι reserat.

Urbs autem num aut quando intra bellum Peloponnesiacum diruta sit, frustra quaeramus cum neque apud ullum Scriptorem inveniatur neque omnino sit veri simile. Urbem enim deletam esse Thucydidem non significavisse et ex verbis καταστάντες δε ἐτείχισαν την πόλιν ἐκ καινθοῦ η νυν Πράκλεια καλεῖται quae eam quo tempore scripsit fuisse etiam Ostendant apparet et ii brevi ierum meracleensium quae in

29쪽

veteribus memoriae proditae sunt narratione 'lucet quam proponeres hic mihi diceat ducem seciates ellium qui In commentatione Die Oetaea im 4 j hunderi Hormes VII 381 sqq. de eis disseruit. meracleenses agitur a Ihessalis

indo ab initio vexati Thuc. III 3 an ii 420 gravem cladem accipiunt Τh. V l. Diod. XII. 773 i 412ll Agide contra Oetaeos prosecto G. VII 3 409 iterum vincuntur Xen Heli. I 2 l83. Inde ab eo tempore anno 395 demum subadspectum veniunt quo ad Haliartum Xen Heli. III 5. 6 et 371 quo ad Leuctra ib. V 4 9 dimicant. Paulo post

demum urbs ad Iasone herarum tyranno improviso XPugnata moenibui privatur eiusque fines, inter Malienses et

Oetaeenses distribuuntur Diod. XV 57 en Heli. V 4 273.

Itaque de Heracleae incolis tantum loco illo cogitandum esse patet es ἐκτρυχου autem non ad internecionem caedere S1-σnificare potest, cum anno 409 et 395 Heracleenses suisse constet, Sed tantum atteiluare . quod vel ex verbis adiectis efficitur γενομένους , πρῶτον κάὶ πάνυ otioυς; hoc autem

usque ad annum 418 vel 41 7 in duos enim libros et dimidium conscribendos complures annos impen Sos me per Se

es 100 2 paucis annis interiectis non Πρακλείας . .. τύ τε νεοκτίστου υσης dici potuisse ei videtur; cur non de anno vel minim, spatio in scribentii tempore Histunt particula τε usurpari possit equidem non intellego. Aliud v. τότε exemplar causa fuit curri 12 3 ad bellum Deceleicum spectare ab eodem dicatur p. 15) Cum enim pugna ad Pylum commissa Athenienses terra, mari incedaemonii dimicarent et partes ut ita dicam qu i mutaviSSeviderentur, mira haec rerum commutati his verbi inlustratur:

ἐπὶ mi γὰρ ἐποίει της δόξης εν et τότε τοῖς μὲν ἶπειρωταις μάλιστα εἶναι καὶ τα rata κρατίστοις, τοῖς δὲ θαλασσυλις τε και ταῖς ναυσὶ πλεῖστον προεχειν. Illud igitur j τότε docere Cyprianus contendit, postea saepius eodem qua apud Uylum mutata dimicandi ratione pugilatum esse. Quid autem num

verbo τότε semper στερον opponendum est in Scriptorem,

si posterioris belli vicissitudines respexisset . hoc ne i I-ficaturum quidem vel etiam, ut Ι 81 2 ἔς τε τὸ νυμφῖστερον μετὰ τὰ ἐκ Σικελίας πόλεμον κτε. planis Verbis X

pressurum fuisse existimamus Ac vereor ne qui belli eloponnesiaci plane ignarus hune locum legerit non postea res prorsus mutatas esse inde suspicetur.

Iam ad finem disputationis mea perveni. Quod enim mihi proposueram, satis gravibus argumeuti deinoustravisse mihi videor esse in quattuor primis historiae hucydideae

libris locos quosdam It 1, 1. II 54 3. II 57. ΙΙΙ 26. II 87. IV 48. I 23 1 d. Q et prooemium I 1,I-23,1 quos

post totum bellum Pelopolinusiacum scriptos SSe exiStimare non Omimus, cum ulli loci quos attulit Ultrichius ΙΙ .

suadendi vim non habeant; neque tamen deesse locos

totius belli scriptos esse concedere oporteat. Ex his autem nec minus e duobus prooemiis apparet, Thucydidem post pacem Nicia auctore factam totui bellum iam finitum ratum eius historiam incohasse postea consilio mutato etiam temporis medii et belli Deceleici narrationem adiecisse prius autem Opus retractavisse quibusdamque locis amplificavisse. Haec igitur iam ab Ultrichio universe recte disputata atque nunc iterum ab adversariorum argumentis defensa firmissima sunt, ut iure ab eis profectus alteram Suam Sagacissimam de Thucydide historia doctrinam Cwiklinskius constituere potuerit. Altera autem quaestio oritur, quo loco prioris historiae huius finis statuendus sit. Neque negari potest hac de re prorsus nos in incerto haserere, quaecunque autem ad eam diiudicandum prolata sint nihil nisi coniectanea perquam incerta esse. amen hoc dicetidum est, Ultrichii sententiam qua IV 48 scribendo finem fecisse et post annum 404 demum perrexime Scriptorem voluit parum probabilem videri, cum Si insequentia capita usque ad V 24 cum iis quae antecedunt comparantur nullum in scribendo discrimen quod decem annis interiectis facile perspici poterat inveniri credam, post illud autem eaput narrandi et describendi ratio adeo mutetur ut vel Classenius in praef. ad . V p. l), quamquam totum opus post annum 404 eodemque a primis initiis consilio conscriptum putat, librum V inde a fine prioris belli post expeditionis Siciliensis narrationem demum

in eam quam nunc habemus formam redactum Me cenSent.

Qua de re utut sentimus hoc confirmatur libri quinti duas partes e 2 vel iam 20 disiunctas), cum scribendi ratione vehementer inter se discrepent, diversis temporibus compo- Sita esse. Hanc ob causam ea comprobanda mihi videtur