De legendorum librorum medicorum ratione instituenda dissertatio epistolaris auctore Carolo Gianella philos. & med. ligniacensi

11쪽

Scriptae , in quarum prima Textui Celsiano praemissa plurima Celsi corrupta loca restituis, obscura alia , ac difficilia a nemine hactenus enodata illustras , & varia ejus hucusque non collecta fragmenta adducis . In secunda vero, ', quae est ad calcem textus reposita duorum inre-grorum Capitum in Celsi Libro quarto desectum, materiamque in iis tractatam detegis; ac tandem in tertia quindecim observationes Iacobi Facciolati doctissimi viri in totidem

Celsi voces enumeras.

Ab his purissimis Doctrinae Fontibus ad abierum Fontem, & quidem clarissimum transirem, Galenum, nempe, ex quo Ilippocratica

solida doctrina sublimi quodam stylo, dc clari

tate emanat, cum in omnibus ejus partibus ad

mirandi Senis sint dispersa oracula. Quem Auctorem sit legisset Baglivius non in illum incidis.

set errorem , ut Galenum damnaret quia aquae potum adeo improbabat in febribus, ut potius sineret aegrotantem vita periclitari, quam minimam atquae guttam eisdem tribui, ut patet

expresse ex capit xii. de morborum hypothesi recte construenda; cum id falsum omnino sit; Aquae enim potus a Galeno in febribus laudatur; & Libro nono capite quinto method. medendi haec habet: maxime vero con em

tium febrium remedia sunt, detractio sanguinis , ct potio frigida . Sed cum Galeni

Scripta nimis ampla sint, multumque tempo iis in iis legendis requiratur, iis , quae non magni momenti sunt, relictis, magis neces saria atque utilia eligerem , & legenda indicarem . Et Primum quidem admirabiles, ac pene

12쪽

pene divinos de usu partium Libros elige

rem , tum Libros de Alimentorum facultati. bus, de Succorum bonitate, & vitio, de exeris citioparvae pilae, de sanitate tuenda, de disse rentiis morborum, de Symplomatum caussis, &differentiis, de Febrium differentiis, de Ple. nitudine, de Tumoribus, de locis affectis, depulsibus, de urinis, de simplicium medicamenis torum facultatibus, de Theriaca ad Pisonem, de usu Theriacae, de venae sectione, de curandi ratione per sanguinis missionem , de me. dendi Methodo, de Arte curativa, de Reme. diis paratu facilibus. Hiise vero in hunc modum constitutis gerem in Hippocraticam Doetrinam Galent. cos Commentarios , atque ex omnibus illis eligerem , qui in epidemicos Libros conscripti sunt. Sed cum Studium Hippocraticum ceteris omnibus studiis utilitate praeseram , cum in

ipso diviniora, & obstrusiora Medicinae arcana detegantur , non quid Galenus solum , sed quid etiam alii Auctores celeberrimi in Hip. pocratis Doctrinam senserint studiose, & accu.

rate expenderem.

Primum tamen evolverem Librum de Prae. notionibus, tum in altero insudarem de Praedictionibus, deinde in altero mirifico in Coacas Praenotiones , postea in illo de judicatio. nibus, & in altero de diebus judicatoriis, ac tandem in illis de morbis populariter grassam libus. Ad haec legerem Galenum, Vallesium , Iacotium , Hollerium, Ma tmum, Fuschium , Uinctum , & Eruditissimum MercSrialem , qui secundum, & sextum morborum populae

rium

13쪽

rium Librum , & quadraginta Epidem irae

historias in Pisanis, & Patavinis Praelectioni bus ita clare, & docte exposuit . ut ab eius lectione te multo eruditiorem sentias discessisse. Quam vero doctus, quam eruditus, quam prudens, & expertus in Epidemicorum LGistione, evadat Medicus, nemo prosecto sciet, nisi qui improbo labore, & assidua contenti ne sese totum huic quam utilissimo dederit studio. Hisce praelibatis alios adirem praeclaris. simos Auctores, qui morborum Historias Hippocratem imitati descripsere . Et inter illos sunt Ballonius, Petronius, Cagnatus, Sydhe-

, nam ius, RamaZZinus , Lancilius , qui accuratissimis observationibus temporum suorum Epidemicas Constitutiones explicarunt.

Sed cum Medicina portendendo futura summam sibi pariat gloriam , Aphoristicum instituerem studium, diligenterque Aphorismorum

sententias excriberem. Neque negligerem eodem tempore eorumdem Aphorismorum Interpretes, & praecipue Galenum, Cardam ,& Ioannem Eurnium. qui frevioribus pra- isticis observati ibus Aphoristicam Discipli. nam egregie illustravit. Hunc etiam postremum Λuctorem legerem in Prongostico; dein ad Legendum Prosperum Alpinum de praesagienda vita , & morte aegrotantium gradum facerem, cum ex illis tamquam ex veris Fontibus multa, quae reddunt Medicos quam solertissimos, emanent. At cum suum acceptum referre debeat Medicina observationibus ortum, atque incremen tum, per easdem etiam observationes ad sum.

14쪽

inum dignitatis suae fastigium aliquando tamdem evehetur. Observationibus igitur clarissia morum Virorum aliquandiu inhaerere nonne admodum utile erit Eruditissime Vir, &rum Historias evolvere Quod ut facilius con. sequantur Medici,legant primum Zacutum Lusitanum, qui Principum Auctorum morborum

Hiitatas collegit dubiisque , & quaestionibus

utilibus exornavit ἰ deinde legant Theophialum Bonerum in suo Sepulcreto, quo Libro, inquit celeberrimus Hermannus Boerhaave, Carere non possumus, nam diligentia incoinparabili ex omnibus Auctoribus, qui observa. tiones scripserant de Cadaveribus post mortem apertis optima collegit, & redegit ad capita, ita ut hic Liber index sit ingentis Bibliothe. cae, dc narrationi Historiarum, quae in indi- continentur, semper praemittat brevem historiam symptomatum, &aum Cadaveris prae. beat historiam accuratam . Nec erit , credo , cur paeniteat optimum Medicum, si alios quoque legerit Auctores, qui in hac ipsa re floruere; Inter quos sunt enumerandi Lanroni, Nigroseli. Valliserius, Hosmagius, Riverius , Petri Poterii inῖgnes curationes, & singula. res observationes, & Ferdinandi Epiphanii

Observationes, omnes sere Medicinae partes, cunctorumque corporis humani morbos continentes, quae non minus Theoriam, & Pra-πim , quam ob variam Eruditionem , aureasque digressiones erunt omnibus apprime utiles, necessariae, perrucundae, lectuque dignissimae. Atque inter caeteros Auctores legerem celebetarimi Sthalii medico Practicas observationes , - easque

15쪽

easque imitari vellem in observando Sed cum te , Doctissime vir , non lateat

-- , quam ineXtricabiles sint mulierum morbi, & quam frequenter occurrunt nobis, non inutile sere crederem adhuc Hippocratis de morbis mulierum Librum repetere , & Forestum , Mercatum, Senerium, & Etimulierum idem

argumentum pertractantes simul attenta men. te perlegere , atque ut de mulierum morbis

& Λffectionibus habeatur clara Idea Guillieumum Ballonium de morbis Virginum Mulie

Puerperiis,*de morbis gravidarum, & infin-r tium recens natorum, & Legerium de Gmndi Peu Placita circa partum naturalem consulere in nec non Ioannem Mandray in suo V i letudinario Mulierum. Hinc arrepta occasione ad illos legendos A '' ctores transirem, qui peculiari Studio, & dii, gentia de morbis particularibus pertractarunt, cum in ipsis, quae in aliis Auctoribus dispersa sunt, veluti simul collecta reperiantur. Sed cum multi percensendi sint Auctores , dabis mihi, ut spero, veniam, vir humanissime, si plus justo longior oratio fastidium tibi pariet ,

ac satietatem . I n hoc igitur Album reducun- o tur primum illi, qui de morbis puerorum eruis dite pertractarunt; ut Gualterius Ηarris, Mer- . catus . Mercurialis . Fridericus Chaden, Nicolaus Andris, Hemilius Campo ngus, Hir

ipsis enim morbi aucti, & cronici, vermes , di variolae, quibus premuntur infantes optime deteguntur, & curantur. Secundo loco ronen

16쪽

di sunt Bellinua de morbIs Capitis ; Hierony. κιννύ Ave, mus Mercurialis, & Plemptio morbis Αurium, & oculorum, Baptista Codronchius de vitiis vocis: Iulius Caesar Claudinus.&Conradus Victor Schneiderus de Catharro, & de omni.bus catharroliT assectionibus : Ricardus Morton , & Uuardus Barru de Phthisi pulmo.ndi; Sydethna , Baglisus, & Ioannes Baptista verna de Pleuritige Legendi deinde sunt Hecqtat de digestione, & morbis ventriculi. Iacobus Hollerius, Nicolaus Piso de internis humani Corporis Morbis ; Attilius Bulgetius de Affectionibus Cordis, Ioannes Maria Lanci sita de Corde, & An eurismatibus; Graminus Farga, &V Villis de Affectione hypocondriaca, ct de morbis convultivis, & hystericis; Consulendi quoque sunt Iunius Paulus Crassus, &Lancisus de Morte subitanea; Marcus Gerbe. tuas de morbis complicatis; Bernardinus inagrini de morbis Artificum, & Ioannes Best veroSicius de Calculo renum , & vesicae; Alexa er Schni osmaconoe in epistola de Aortae M. typo , in qua de Polypi natura , dignotione .& curatione disseritur tam clare , ac dilucide, ut nihil sit, quod in hoc opusculo des deretur . Legendi tandem sunt Harvelanus, Petrus a Castro, Syllcnam. Bagi ius , Franciscus Iose. phT , & Ioannes Baptista Borealis de Fesribus tum Malignis, tum me sentericis, tum epidemicis, & petachialibus, & verminosis ;Nec non etiam Hieronymus Fracastorius ;Αloysius Lullinus, & Ioannes Astruc de mor. his venereis ix hoc vero ultimo discet Medi cus, quae sit tae& celtica, quo tempore ex II,

B sula

17쪽

sula Antilla Ameritana in Europam tradu sta, quo modo per totam Europam propagata ἰquibus sanata remediis; qui fuerint primi in detegenda virtute Mercurii , qui primum salivationem in eius usu observarunt. Quibus prς paretur modis, & qua methodo adhibea. tur ; quot , & quales sint Auctores, qui de Morbo venereo, &de ejusdem Remediis scrip. serunt, & alia quam plurima , & per ordinem ita bene dis sita in celeberrimo Auctore Lee tor inveniet, quae summam merentur laudem . Sunt & Alii prorsus innumerabiles legendi, qui singillatim de morbis particul

ribus erudite tractarunt, quos tamen brevit iis gratia omitto percensendos.

ita hisce Auctoribus praelibatis meum aγpellerem animum ad illos Libros, qui praecipua Remediorum genera Persequuntur. Inter hos enumeratur Lucas Antonius Portius in Eracistrato de Venae Seetione: Et Dominicusta Scala, qui edidit Phlebotomiam damnatam,

sive Tridii, Chrysippi Gnidii, Asclepiadis ,

Erasistrati , & Aristogenis contra Sanguinis missionem Doestrinam e vetustatis tenebris in Iucem sibi debitam revocatam, & luculentius enucleatam juXta Legas motus humorum in Orbem. Contra Librum hunc scripsit Matthaeus Glargius edito Libro inscripto . Phlaebotomia liberarari. Sed Dominici Doctrinam propugnavit Ioannes Baptista vulpinces , qui edidit Epistolam pro Dominico lamata contra eundem Giorgium, quae habetur apud Caroluna Musitanum in sua Trutina Medica libro secundo, capite sexto. Quae omnia nobis legeni

18쪽

, da sunt, ut in re tanti momenti omnes nini scantur dissicultates. In eumdem numerumi reserendus quoque Petrus Castellus de vomi. tu, & vomitoriis, opus medicis omnibus uti. 1 te ac necessarium ad curandos morbos. Lau.

dandi quoque Baglivius de usu , & abusu vesit cantium et Thomas v villis de medicamentis, optatis: Tendrini & Ggrossius de China Chi. nae: Aloisius a Fabra de Meteoris , ac dei Morbis ab eisdem derivatis ; Baccius de Theri mis I Lamery de Antimonio ; Gratiani des Aquis Thermalibus divae virginis , & Reco.

batii ; Capivaccius de Cauteriorum recta adisi ministratione ; petrus Girardet Parisinus in Commentariis in diaetam Auctorum Hippocra, tis; Et Arnoldus de villa nova de modo Praei parandi cibos , & potus Insrmorun . Ac tan .s dem Hermannus Boerhaave de materia medicat & Remediorum sermuIiP, quae inserviunti Aphorismis dignoscendis, & curandis mor, bis: Et Ferdinandus Carolus Veinhari de Me , dico ossicioso Praxi rationali methodita Apho.s risticarum selectis Remediorum formulis in. i structo . Quos tamen Auctores postponeremi Lectioni Ludovici Mercati de communi , &i peculiari praesidiorum Iliai tιone , ut verat semper in adhibendis Praesidiis indicatio Q. , matur; Iulii Caesaris Claudini de ingressu ad

ι anfirmos, ut ea , quae Medicum decet, seri vetur dignitast & Joannis Bohmali de ossicio, Medici, ut quacunque occasione sciat opti. i mus Medicus suo fungi Munere. Porro cum hosce omnes Auctores serio per i penderit Medicus , eosque bene calluerit.,

19쪽

men tetes, animumque adiicerem ad singulorum morborum species , & quae in ipsis ab opti mis Auctoribus praescribuntur praesidia diligenter animadverterem ἰ Quod ut facilius conse. querer, relicto illo sutili studio, quod in omnibus legendis Auctoribus nauseam parit, in praescribendis scilicet pro singulorum morbo. rum specie sexcentis praesidiis, ad morborum

consultationes, quae passim apud celeberrimos, Auctores reperiuntur, me libenter conferrem. Inter caeteros vero eligerem Iulium Caesarem

γ Claudinum , Mercurialem, Ludovicum Mercaturn odericum Tonseca , Laelium are , Zoroastrum Tinelium , Ballonium, Ioan. nem Forti, Iosephum Lan Zoni , Nigrotelum, & Casanum Armillei praecipue Francis. cum Redi, & Marcellum Malpighi , utpote iqui essica ora, & simpliciora reniem selegerint apprime Italicis Gentibus utilia , atque per.

opportuna.

Sed quemadmodum is qui magnifice eX tructam aedem , pc splendida supellectile or. natam incolit, alias quoque AEdes subire non dedignatur, quaeque intus sunt curiosus inspi. cere, acti quid pulchrum deprehenderit, imi. tandum sibi proponere, ita Medicus ille, qui hos sibi delegerit Auctores legendos non cle. het , meo iudicio , alios Auctores negligere , atque illorum systemata repudiare; sed illos letiam serio perpendere debet, atque ex iis prudenter colligere, quae in suam transferre lpossit utilitatem. Ex graecis igitur legendos scio los G, . . merem Araeteum , AEginetiam , Aetium Ami.

denum , Oribatium . CEIium Aumnum ,

20쪽

Trallianum, Actuarium, cui multum circa uri. narunῖ caulas, iudicia, & praesagia debemus . Quod si Meuicus non tantum otii habebit, ut omnes hoste Auetores legere possit, legat saltem Henricum Stephanum , in quo omnes superius laudati Auctores continemur . Ex Arabibus legendos proponerem , Avicennam ,Αbenetoar, qui singulari praeditus ingenio, ac diuturna experientia edoctus plurima Arti adajecit, quae ante eum nec visa prorsus sunt, nec cogitata; Avermem& Αly Abatem, quo. rum ultimus plurimasaegritudi fi ab aliis num. quam antea visas in apricum protulit, & suum Systema Medicum minime intricatum exhibet; ex Neotericis vero Paracelsum , & Ioannem Baptistam Vanhelmoni, quorum primus in Ariste chirurgica ad miraculum usque emelluit; al. ter vero remediorum novitate , & facilitate ad summum honoris verticem brevi temporis spatio pervenit. Hic celebrandi maxime sunt duo Auctores , qui hoc Studium Medicum curativum, si verum judico , absolutum reddere possunt. Primus est Sanctorius in sua Methodo evitandorum eris rorum omnium , qui admitti possunt in Arte Medica quinquies edita triginta annorum Spa tio; Alter vero est Antonius Ponce Santacrux de impedimentis magnorum auXiliorum in mor. horum curatione in tribus Libris ad tyrones scriptis, quibus omnes difficultates, quae se in

magnis periculis offerunt, ex mente Antiquita. tis explicantur , opus ita necessarium, ut merito curationis directorium possit appellari. Sed cum facilius sit evitare morbos, quam