Hortus sanitatis, quatuor libris haec quae snbsequuntur complectens : De animalibus & reptilibus, de auibus & volatilibus, de piscibus & natatilibus, de gemmis & et in veuis terrae nascentibus

발행: 1536년

분량: 279페이지

출처: archive.org

분류: 약학

71쪽

LIBER

sed lo nasus est 5 bina habet crura: ira dorso,uentre et gutture album, leui mustela: Ungues habet breuiores-cattus Est duorum generum .unum fauorum, alterum abiettim dicturat sed illud quod nidificat in abietibus millio est pulchrius, dico tra miscentUr sibi mutua ambo genera,pellis ulmi Mi e t preciosa . Geneta istius animali, 3c mitistes, habent hoc. Q ei ira sint ira eunda ualde esi citit essee: ida. Et sunt animaria uix un*quiescetia: etiam quando et domesticantur.

risti potest,sed nunc domari firmo ut dicit lacobus)o nunci, uiuu in hominis po/testatem uenit quia uinci secernens, furore uitam exuit. I histologus . Monoeeros est animas pusillum hedo simile, a certi trium,habet Unum eornu in capite. Plini. libro s. Asperrimam seram mon erroristem reliquo corpore equo simile, eapite certa Oedibus elephanto,eauda apro ,musit a graui, imo cornu nigro media seon to titiorum cubitorum eminente, uiuam capi negant. CAPUT. ss. CAPUT. in .

losus ec

membro,

iros petat

et assidue

mella cauptet. Est alitem antinas quadrii pes, a rmatum ungulis.Glosa super epistola ad Hebreos: M elo uel melotus est animal quod et taxus dieit,cuiu; pellis h spida ualde. melota tio, eatur.Vnde de quibusda sanctis antiquioribuς legitur. Circilierunt in melotis .Ex lib.de naturis reru Melosus est hestia Dalde magna. quae truculentos hostes perseis qui tur rao ad hec creata. Rictiis habet siti gentes dentes quom sortes 5 promineri tes eum quibus audacter bella eum aduersarias patitur. Hoc cum hominibus sorti, bus terribilis sit puerorum tamen innocetiam, ec eorum paruitatem mirabiliter pishorrescit, eoru uerba sugit unquo digna maetnificetia innocentiae compe batur. Isidorus. Monoceros est monstrum: equino corpore ceruino capite cauda sui Iia. pedibus elephantis mugitu horridor cornu tamen uno seitieeta cutis umo in medio frontis armatum, Captura quidem pe

Actor

Migalebestia uomet eoti similis esse diei tur. Ruis

dolphus super Leuiticum.

Migaledicitur, Ismus grato sua Est autem 5c fraudulentus : nam eo dolo rapit quae postea uentri committit. Avicenna Migatum esse dixit animal minus mustela. Color eius ad citrinitatem decliiiuq est elim subtilitate 5 tenuitate. Longitudo oris eius est ad ultimum ct sahium eius in Ditimo, cunet uidet animal, salit ad ipsum, At cum testieulis eius RG

penditur. Diverunt alitemqDidam Q ha het formam.colore muris. Verum muscida eius est acuta, oculi parui. Dentes eius habent tres ordines, di accidui in ei reuitia morsus Mesen plente humiditate saminea super basessu stas. Quando maui epertaenit res ad puncturam in intestini, &difficilitatem irrinae: si adorere frigidum corruptum. Cu ergo cadit caro corrupta, curetur uulnus curatione su a. CAPUT. s . Mulus.

72쪽

D EANIMALIBUS.

hus ad hu

manos u

sus sunt.

In aquilia

das cibiscem in humeris, pedes exiguos oc corpus solertissima, pro quibus nulla pret sim o D macilentur reliqua uero ut habet equus . tui pericula eorum cupidine duriores soraulae nuncli concipiunt: quia men trui ridans materias demolitur. Porro si ina superfluitas in eis cum cibo transit in rivis qua bibitur,moritur: ualde humidae natu trimentum corporis. Item sanguis quona rae est Plin. lib. s. Murium plura peneratura no indige erit cum superfnitate ueὸ sent in restione Cyrenaica. Alii lata stote, sese. Est et alia ratio,quoniam hoc animal alti acuta, aln erinaciorum genere pugeri extra naturam generatum est :& eitis naγ tibvspitis etc. Ex lih .de natu.retu. In oritura diuersis cata est in equo qui calide na ente mures magni sunt,admodum vulpi tura est, Nasino qui summae frigiditatis. Dim,qui animalia perimunt,homines,licet Itam in Retu diuersifice generat .malo non occidant morsibus, tamen molestat. complexionato, non potest esse concorγ In Arabia mus magnus inuenit, euius pedantia partium, et ordinata naturatui qua des anteriores sunt magni, scilicet uniussi ex propria sibi simile generet,qui nulla palmae,posteriores autem unius digiti. propriam generis sui substantiam habet. Λω, --ltam in annalibus Romanorum mula, ae . HENA 1 di petisse progidii loeo habitum est. plinam .ar.Cameleontis herbae suems . additis aqua ec oleo, mures in se contra Cp ERATIONEs - hitacmeeat: ni protinus aquam sorbeant. Idem libro r4. Taxi quo arboris su , Auserena. Mulorum pellis ae smilia musneeat mures. Idem lib.Σ .Ellebotu . cinis ponitur super adussionem ignis. etiam pollente admixtum mures necat. Et ulcera ealefacit,quando non sunt, Idem lib. 25. Porro si cerebrum musteὰ 4 postemate. Est etiam medicamen excorias Iae eoagulo addatur, dicunt easeos ar muritioni pedum ealceamentis at coxarum bus non attingi. Ex lib. de

equa genitus habetqusdam asini pro

pria sciat,

eet aurea

73쪽

LIBER

aut eauda erus abscindat: sed excoriatio .is fortior est Item mus assatus Ec sicca tuq& insanti datus ad comedendum abscinisii dit saliue fluxum ab ore eius. Sanguisia muris eradicat uerrucas. stercus auteeius super alopiciam confert propriem adustum re eum cepe sinitiam. Cum thure uero ec aqua mellis bibitU, . frangit lapidem. Item sumptum soluit . uentres pUerorUm. Et quando cita qua coquitur,& sedat in ea qui dis cultate orii. nae patriar, confert ei. Exl:b de naturis rerum .Fimus mitris uehemeter saxat donde Ec trutant me icinam ex eo acuunt.

libet ec

muscus.

I i. Musquelibet est bestia

orientis capreolsmagnitudine hasbens, in cuius in quie crebicit apossiema de collectis humoribus Quod ea maturatu fuerat. collidit illud & Dieat ad arbore sic luiFA deeurrit sanio ibi cseodem satur di indurat. et huiusmodi sub statia moseus Doeaε. Cis etia caro eius restercus dicit muscus, sed ille multo meli, or est . qui ab apostemate currit. Mustus olore pardito uirtutem sua in scutoribus 5 latrinis reor perat contra foetore eluctatur.& sie quasi luctamine reuiuiscit. Co stan .inli stra duu . Musciis pussula est in Dentre cuiusda animalis. de qDra etia superius di him in ea fis Ga zelle. Et est eap osse similis quod est in India. Idem in pa, learii. M timis maior e in ar matibus,ca lidus ic si reus in tertio gradu.opERATIONER, Isid. Mus sualet contrasne Vm. et cordis debilatatem, cerebrio ec epatis ec

stomaehi Constan .ri. Ut supra muscus congruit senioribus in hyeme, mebra quidem defecta aromatizado cofortat, timorem melanc lita cimputat Ac audaciam pstat. Item sternutatiora de musco C tra a paralysim adiuuat. Ite mulatis mittit in .eollitiis N pillulis seu pulveribus oculo rum cuius uires alboqines oculoru exte, nuant noxiu humore desceant. Dicis. ς Intictum capitis grauedine depellit, eisq; uires prestat , quia cosortaliud est. Dat . sola titi mehris Oibus, ec sortitudine auget Osibus. scotomia ex abundati humore νnata emedat, rena inuitat,uentre stimuis lat. Cor&oia uiscera essertat inmoda acata Masma impositum. Lege superius ea. 6.ec plenius inuenies de musco.

cattus est appella istus, eo Φmiaribus

de natus ris reru.

ue muri, -- legus aut

cattus grsee dicitur, quasi astutus. Antismal est immundum ec uenenosum,& omne murium genus persequitur, eum bufo,nibus quom pugnare dicitur equorum liiscet uenenatis aculeis repugnetur,non ta men necant Mures captas prio lusibus affiei post hoc illusas comedit Oculis carishtieulosis tam a te cernit vetiam in ano tris tenebrosissimis uelut inluceetia reuis res conspieit. Dentes habet ad modu set, diae pilos circa os habetquibus ablatis,au dae iam perdit Blandieris gaudetiloca calida diligit Vnde pre nimia duri ei a pellem suam combiarit: hominis tranu eo trecta

ligaudet, di ad ludum facilime prouoca

74쪽

ANIMALIBUS. D E

tur. Loturam iaciei lambendo prioribus pedibus imitatur Libidine impatientissi me accenditur 5 libenter coitus tempore siluestre essicitur. CAPM T. pes. Isid. Multiupes e uermis terren' a multitudineptati uocatus,qui c5 tract9

in globueoplicat. Nascitur sub pestris ex humore 3c terra. Aristote. Animal annulosum longi corporis di multorum pedum, squalem habet annulositatem, &Diuit aliqvlitulum post capitis abscisione. Item per fumum stora eis sieci multipes deluditur ac deprehenditur. Ex lib. de nat.

rerum. Multipes ar re nomen habe ec sanis ine earet Hoc animal dicit Arim. aliis quando coram ipso ar latum, eo in speetati te in multas partes concisum, di tame una

quio pars uixit ab aliis partibus sepata. op ERATIONES.' Avicenna. Vermis qui est sub urceis aquae plurimos habet pedes,& cum tangi

a si palatum ex eo cum melle tagitur Nais Iet contra prelaeationes: ec similiter cumeommeditur. . Confert etiam asmati:& ad dilatatione anhelitus seeundum quod dieitur. . Item uermis multipes cis uino bibitus, eonfert ictericiae di diffleestati urinae.

eethserpe

te esse se is libidi vis estua, mari copari eaput pridem ipsum necat. Unde re ipsa in partu necat Diceversa.Sic ergo eadem est Nepa que et vipera sic dicta quasi ui paries. Cum prope partum est, catuli matris uisceribus corrosis erumpunt,eti interimipsius matris. Actor . De hac ergo specie plenius dicetur infra ubi agetur deuipera. Obices Isdo. Obices dicia est,eo Varene colorem habeat. De qua poeta: Qua sparsis pictus maculis theophanus obices. Concolor exussis ato indiscretus harenis .etc.

Alberi .

in libro

de natu . animalium. Ne Omon he

grece uocat Neo

mon latine Uero

suillus, ec dicit

seta habet pro piris S hoc odore ei. biam cone nientem a uenenoso distin uit. Heebesitias petes persequitur,queca aspide pugnas caudam erigit, quam aspis, quas minantem obseruat et ad uim suam cum ea transfert aspidem deceptam.

75쪽

-- licet asiis nino &eorpore uelut humano, aciem habet satis horridam, manus formatas abiles ad omem acetum, dum Hoeem promit, quasi loqui incipit: sed insuetalabra voee humanam sormare non possunt. Hie post insequentes se ligna uel lapides mittit ut experimentator dicit Hoemonstrum diiscit Adellinus philosophus) inter ecteras hestias OpERATIONES.. Istorus et Avicen.Onagri fel id .stasini siluestris eradieat morum: & eosert super apostematum uestigia linitum. . In emplastris etiam herisipidae ponitur, ae prohibet ipsam. Vrina asini siluestris lapidem in uesica

frangit.

Actor. Vngula siluestris asinin eo, ratur ecbibatur, sentiae prodest.

76쪽

DE ANIMALIBUS.

hestias ab initio non fuisse tale ereatu sed a1iqn 8c ali hi easualiter et adulterina comixtione generari. Orasus Isidorus,

Orasius in anteriori parte alta,emines ualde ita ut exte capite.2 .cubitoruestitus

dine possit attingere. In posteriori vo parte dimissum e instar cerui. Coliti habet extensum. puteunu licet minus pedes aut

re cauda ut ceruus,pelle uero se omi coloru Dre diuersimode uariata,ut homo fruma telet artificio naturale eius pulchritudine imitari. Hoeates nostris teporibus a

Soldano Balbaoniora illismissum est impatori Friderieo Romanora augusto etc. In prscedeti rapite. Alberi. illud aias spocialiter describit & appellat in Oramus.

rixeani, mas mundis secundum lege iuxta ii

tro. De q

etia dieit Isai. Dormiertit s

illa queastus. Ex lib. de natirerti. Crix est bestia cais pres maunitudinis, hirco ex parte timilis, Militi habes sub meto. Hec in illa parte Affriere u caret aqua generatur, ec ideo ape/tua siti ardet. Admirabile uero remedius ientist Iairoes Getuliae terrae aqua carestis certi stimis experimentis*diderutquo homo i siti eo duraret auxilio, qui illosa iuberrimo liquore uesieis dictam bestiam infusos parte modica uterent hestia si eut Aegiptii tradtit)in exortu raniculae naturaliter tripudiare uidet, copage corpo iis eius uisibiliter sentiet imber et frigus abiit instet uapores ignei solis,ut uestiatur terra floribus , herbaso .psciat εc semeitis. Est aut frigoris impaties. Vnde nec frigus,nee niues de facili sustinerepotest.

ther dicis est, siue Uoim alatiis a sit amis

pio dracone,siue ila ex sui geγneris sori

etate gauis

det, S acleandem similitudinem quicquid accipit Ac reddit. Pan em omedicit. losa sua Osee: Nihilleone sortius, nihil panthera uelocius. Ideo p propheta ait diis: Ego quasi pathera Efi aim,et quas leo domui Iuda. Ex

lib. dena. re. Panthera est aiat uariu ac speciosum nimis. Suntra tractunt hule in arismo macula esse lunae simile,& interciti crescere rotunda ec ad lunae mutatione uariari.Plin.im M. Habent pantheraequatuor tramas in medio uetre.Mares aut inoi genere sortiores sunt sceminis preteri in pantheris ursis. Item panthera semel omnino parturit cuius causae ratio manifesta est. Nacu in utere matris coaluere catuli, maturi ad nascedti uiribus pollet,odiuttemporu moras Ita o onerata fetibus uultra, racpObstante partui, unguibus lacerat,

ec effudit illa partu seu potius dimittit dolore cogente. Ita postea corruptis re cica, tricosis sedibus genitare semelnsum noraheret acceptum sed irritu resilit.Na ut diis eit Plini. Animalia cum acutis Unguibus frequenter parere n5 posset uiciatur enim in trinsecus se mouentibus catulis Phiso. Pantheris uenandis insissetes Hircani, ueneno carnis illiniunt,easma c5pita semiistarum spargutut illarum est Pantherae se ducantur. Sed allat dum excremeta homia

nis deuorarat, adunt.

umenum comederunt,stercus hominis q

77쪽

pLIBER PRIMUS.

tus in liὰbro de naturis an iis maliv. Papro alat e circa habbundans Caesarea ciuitate,

p bus ma

lis lepo,

, si habes

mores adunata enim ullulant. Aliquanis do enim iano precinente, & alnis postea sismus resp5dentibus pilosa autem sunt hee animalia ut Dulpes. Et ubi unu istius spociei occisum suerit, cetera circa ipsum ut lolant quasi plangant mortuum. Et sunt eorum uoces adeo sonorae, cu eminus sunt tanqi de propinquo putant .ar audiri. Hoe animal dicitur sepulchra hominum in famae aliquoties intrare,et cadaueribus h minum Desci .Et est,quasi sit compos tum ex lupo-uulpe. CAPUT. m.

anias rabile haradiola, Di uisus in ipsa quasi scintillare uideatur. Nortuum autem ruborem retinet pellem

sed si ducitur radiositas: est ad motu canis in AEantita tridiansuescibile ualde, ecdelecinit gaudet in cibo. Quidam auteantiquorum putabant hoc animal habere aliquid diuinitatis. Ossa huius animalis durissima ec sortissima rat, di nerui adeo fortes, ψ n5 nisi magna uiolentia possini dirumpi.

Arani drus

parandrunutrit Aethiopia, boum magnitudie.

stigio, rasmosis cornibus,caespite ceruino, Hrsicolore,pariter ii illo profundo. Hunc paradrum affirmant habitum metu uertere: eceum delitescit assimilem fieri cuictim rei proxima Derit: siue saxo albus sit, seu fruis tetra uirens,sive quem alium modum pre

ferat: faciunt hoc idem in mari polypi, in terra camele Intes, sed& polypus & eam eleon gi abra sunt,ut pronius sit cutis leni, ratem proximantia emulari. In hoc autein nouum ac singulari hirsutiam pili coistorum uices sacere: hinc euenit ut d issiculter capi potio m. I sidorus. pardus secun diis post pantheram est genus, uarium aeti et oeissi mum 8c preceps ad sanguine, lis tu enim ad mortem ruit:ex adulterici par di ec segne leo pardus naseitur, re tertiam originem efficit. Exsib. dena rer. ut dicit magnus Basilius. pardus est bestia torva Ec acuta nimis impetu, cor sm moria hos auium conueniens habet :ec uarium in colore saltu potius cli cursu proda inseqvi In Affrica propter inopia aque eogreis pantur diuersae serae ad amnes, ibi lemehesens tiarns Uel uilis uoluntatemiscetur.

Et inde pardi procreari dicuntur. OpERATIONE A Aristotiles. Pardus seutec Panthera aquando uenenum e medit stercus homi num querit ec comedit. Caput

78쪽

DA ANIMALIBUS. Π

CAP v T. ix ea. ra agilitate uiget. In arboribus habi

. t 1 russi inore in arborem sutupotius cs uolaturolus, re transit: Dis ahqneauda pro pennis utat. putorius Cauda enim uillosam prope ad sui magnitudine habet, cuius ad uisum saltu movet

I natu. rer. Et si quando gratia pastus aqua uasire Piso sus e pit, ignia admodum leue sua aquam e geaniat si rit,eui supersidens quasi uelu nauis cauis eut glosa dam sua erigit:sic uento flante uelificas, dicit sua ligno transuehit. Estate estu cogent quoliatioqθ uiuat in hieme. Vivit avirm nucibus,et ci in homiis ho qui duleius est libentitis ueniturinis figii, Isi. putorius a putore dictus est quian ra superi miti foetet echoemaxime cuirasti Hies

--------us inei cui di dam habet erura in sinistro late epi sed inferius in pedes bestiae desinitiqὰ hreuia, in dextro longiora, ardua domo Iem beatus Hieronimus in uita Pauli here rum inhabitat ec penetralia, gallinara aemiis primi describit:q, superius sit homo pullorum eupidissima est,talibus enim usseontem asperam habes cornibus, & in ea vit Cun gallinam capit aut pi illum, ea pratum pedes desinens. Asserit idem nul put in inicio petit, ut hoc deuicto I ceterisii esse dubium illud monstrum in oriente ei membris laborare diffelleno sit

esse eaptum, S in Alexandriam missum, ridi inde mortuum btile pinsusum ne a talo CAPUT. a 4. re dissolueretur, deportatum suisse Cori,

stantinopolim,ut ab imperatore iam Friλ I se,. clerico uideretur. Nostraetate delata fuit sta Alber.in regi Franeiae bestia, ad magnitudinem ea lib. dena CAP v T.

79쪽

LIBER PRIMUS.

sarthol. lib. de

re est

sicut hireus, minus ceruo, maius hirco,

unde similis euhircoectuo ed longe mi nus:quare infra de tragelapho Ruminat sit hireus, re sindit ungulam, sicut cerγcervus:&est animai agreste magnae uel citatis, nemora inhabitat& deserta Hii goasit diei quod Pygargus est auis parisua re depressa runde dicit a pis quod est depressio. Se in Deutri supponit pro alali quadrupede qae simile hircoceruor ut ibi innuit plo.Nee aspirat ibi prima sylla, ha,unde cum ii non debet scribi.

nenumstus uicinus est Oceanus mi dicit Papias. Sed dicit Augustinus se, Pigis mei tamen semiectitates sunt, qui tertio anno perfecte sunt aetatis, septimo sene. seunt. Di Matit pugnare contra grue a quibus armati ferro aliquotiens emina eunt. Depygmaeis asst diest Pii.lib. γ e 2. rigmati ternas spithamas longitudine, hoc est,ternos clo trantes no excedentes saIubrieces semperet uernante rahitant in terra teperata montibus oppositis ex partibus aquilonis, quos grues infestare fa rea est. Qui insidentes arie&m eapram dorsis armati sagittis uerno tempore congregato agmine ad mare deseendunt, eccua re pullos gruum pro uiribus destrutiteonsumunt. Et hanc expeditionem sabciunt ternis metibus: quod sin5 faceret, suturis auiti gregibus resstere non uale rent. De pennis aut earum 8c ouore puta, minibus tibi casas faciunt:ut dicit idem. Et subdit, Aristoteles in cauernis uiuere pygm s tradit. CAPUT. ti . Atherius . de

Poledrus

dicitur e

que filius sue pul

Ius musanus: quo

niam diu

matris

uberibus 3.In cuius fronte ut dieit Ariis te lib. .Inuenit yconamor: id est amoris ueneficium quando nascitur, eclam hunt matres equorum lingua-tondunt illud. ec mulieres incantatrices prouerbiis anteae hoc. Posterior pars pulli inmaior parte anteriori di cum iuuenescit, crescit pars superior,& propter hoc erit eleuatio anterioris partis corporis multorti equo rum magis Q posterioris. Et ideo quando est pullus potest pede posteriori tangere eaput suum,quod facere non potest, quando peruenit ad etatem Isidorus Ist . s. Cirra autem pullum equinti hoe ultimo ani maduerras, quia passum suavem uel dis G,quem assuescit in iuuentute uix potesseimittere

80쪽

l D. Pedi li sunt

uermes

cutist a loti licti suut,

DB ANIMALI B V s. n

es uere etiam in senectute etc.Superius tum ollandes. Palladaes.surieta sum in capit. 4. dictum est: ecquare . ibidem tur amorea per pauimentum frequenter uide de Equo. aspersa: urcimino agresta cum aqua trito: Uel cucumeris agrestis semina aqua reso C A P v T. iis. Iuto sepe infuso.

tum quidere, sed ualde pugitiuum maxi, me autem tempore initio pauoicili. Saliunt autem potius cpDolat, nocte odie mapis hominem infestant. Et nisi uehemens Eorpor aut somnus grauis in membris sit, se tueri non potest Cum quis manum ad

hibet celerius suga dilabuntur, nec inues ruri queunt. OpERATIONES.. Ex libro ut si pra.Contra pullari optiamum remedium est omni uespere eo usubsinthio meare: ur herba eadem cu oleo cocta eorpus perungere., Pulex in duas partes diuisa, reuiuiscit. . Rasi Si aqua i qua tribuli eocti fuerint domus r retur pulices omnino destrum . tur. Aqua similiter in qua ruta coquitautol det eo interscit. . Avicenna. Ad effugandum pulteri asagitur domus cum infusone eo loquiritidemne enim saliunt 8c sugiunt: ec similiter ex decoctione rubes.. Dixerunt autem quidam, Q ado sanguis hirci ponitur in um in domo apud

eum congregantur deinde moriuntur.

, Similiter aggregantur super lignum linitum ex adipe herieri. . Item fugiunt exodiare caesis ,&soli diculi in

corpore

essestieneunt. Ex libro de naturis rerum. Pediculi dicii ritura numerositate pedum: hoc ma iure ex ipsa hominis carne creatur indubitanter, re tamen inuisibiliter,hos nonnulii desudore hominis alii de poris et evaporationibus gigni dicunt. Haly Aecidit autem peregrinanti copia pedi lorum ira corpore propter sudorem,et puluerem,ae halnei paucitatem.

Hah. Quod cum euenerit corpus peregrinorum uel aliorum eataplasmetur cuargento usuo oreiso cti ore t adiuncta aristologia longa, mane quo Q balneum i nagrediatur, Scorpus eius Dieatione ualiis damundetur. Rasi Pediculorum generatione prohiMm usus balnei 5 lauacri, pannorum frequens mutatio propriem ut pannus qui earni adheret lineus sit huius. modi ,ediculos interficit argentum uiuuextinctum si oleo misceatur , ex oleo sista lanea inungantur tu super se aliquis appendat,aut ex eis se cingat. Avicena. Staui stria cum sente pe ieietilos interficit di similiter argenἰu UTauum extinctum.

SEARCH

MENU NAVIGATION