Nova et svccincta, vera tamen historia de amplissimo, potentissimo, nostro quidem orbi hactenus incognito, sed perpaucis abhinc annis explorato regno China ... :bex Hispanica primum in Italicam, inde in Germanicam ex hac demum in Latinam linguam conu

221쪽

ΠIs ΤΟ R. LI s. m. Muper sprimitus oblitum functionem

dextra est Ludabiliter obeant, admisores indies dignitates o honores eos oris v m repromittunt In indicibus demissis nomina eorum adnotante noui vero Loit, inierim natoribu Os mi, comitatur in Aulam euntes alii Oob equiis demeren iuri done rocurationes aliquae, aut mune- rapublica bi deferantur,quod uidem diu non issertur, cὰm regnum hoc tantae eamplitudini esto rouincia tota urbes

habeat, et i exhistoriano aman sum

uod machinae tormento

rum aeneae multo ante apud Chinas, quam apud Europaeas gentes in usu fuerint. CΑΡ. XV.

IMeralia admiratione digna quorum

222쪽

orsim hau obtrudo 'ustam, eupra mum Cantone negotia inciperent, His a- Caste an qui dispois e Philippim Insulisin Chinam venerunt, nulla re ma is

nes idquidem inis risiob lupuere, quam

visis apud China aeneis tormentorum machinis. Nam cum Chinarum nostrorum bannaleis a calculum reuocarent, manife-so intellexere, o inuentionem earum, sum apud China longe antiquiorem esse, quam apudnos in Europa , moi notum eis; anno a nato Seruatore,trigesum primi se trecentos, indus a Germani cuiusdam,

euius tamen nomen Literarum mon- ω-

tis non proditur, bombardarum vi cantimachinas initium coepisse. Is itaque ut Ochinae dicunt, ct oculis sibi uis: non pro inuenti huius autore e pro eo, oui id ab aliis accepetum diuulgauerit, ha bendus M. Nachinae si primos aereis tor- metorum machinas adinvenisse, si apha quos nunc in susent, communica Gloriantur,o hunc laudem Deiprimo Regisua Uribunt iunis, genio quodam et ra Murifabratam carum in clum, atque

223쪽

HISTOR LIB. III.

et Is , contra Tanaros, cum queis belligerabat Genius hic quantum ex narratione se hi Aricis 'sorum monumentis,' ipsa artissubtilitate depraehendi poteis humani generis ob is eiust euertendi cupidussu se videtur, ut sane quotidiana ct iam docemur experientia. is haec eo credibiliora uni, quia Deis ille, pro insignimago apud ipse habetur, qvi herbam eam, cuiusprimo huius libri capite mentio sit, in hortop. at sui habuerit. Sin ob vetusarem, deindigna exsimantur: pro cerat Lmo tamen haberi debet Chinas, tam cum Peguanum Regnum Indiami Orientalem expugnatum irent quod annis ab hinc tribus se quingentis abrum eis Gombardis eo belli et os esse cuius rei evidentia monumenta atque indiciasupersunt; u. aedams licet tormentorum reorum machinae, ab

ipse pola victoriam de hsibus partam, illic relicta, atque ab Lisitanis vise, inqvibus insignia Regni Chinarum , numerusque anni , quo victoriam obtinuerant , exsculpta suntur inaudisse item unum ex Agis machinis quam

224쪽

diis DE REGNO CHINA quam errari oci's viderunt, vetustam admodumsuisse,ct rudi opere reliquarum

maxima arte axeos inglobos commutatam caeterum intesiexisse eos in alia Regni locis, accuratius quasdam,politius fabrefacias reperiri. Staplura de his ductor militum Artieri, narrar oleis, qui in bieris,adpotent imum Regem nostrum δε-tis,inter alias ibit Chinas,omnibmplanei dem, quibas nos, armor generabus ii, aeneas aeque habere tormetorum machinas, opere nobis nihilo inferiores, imo, id quibusdam in locis docente experientia, materia praefantiore se commodior abricatas insingi is urbibi, pectiliarem δε- mum earum fabricae destinatam con ici carmi arces, is nullas int, sit per omnitis Drbium portis machinas ea esse collicata atque clim Hes moenibus robus imis,

pr finis, si is, quae si nec Pavo let,

immissa proximis minibu aqua repleripo uni undi usque cingantur, ut imassis uniuersi chinarum siegni munitiones

225쪽

HISTOR LIB. III. IIlitum tribunus, inocturnis eas , diu ris seruet excubi , extraneumi nemi

nem, me expresso oppidani magistratus

permissu,intromittat. Atque haec,mea quidem opimone confirmare virque videntur, aeneas tormentorum machinas, Chinu non

antiquitu solum notas ab ipsiis etiam prim reperta uisse, tante dixi, cὰ etiam Chalco raphiam initium ibi sumpsi se clam it,quamuis ab hoc artificio oppido discrepantem, operibus Oplane diue

sis occupatam, de cuius vetusare proximo capite ager ergemu

Quanto ars senei typorum

formis libros excudendi, apud Chinas antiquior sit, quam apud Europaeos. CAP. XVI.

I mirabilis Chalcographiae adisum

tant ubtilitatis escatque artificis Gper eam memoria tot prastanti imorum virorum,qui utariantiquorum temporum obruere, conseruata μὴ proculd

226쪽

dit DE REGNO CHINA bis abfue eius adminiculo plane extincta fuisset multi quoque hodie inter moria is

degentium, neutiquam, vel inclytarum artium, Dele rei bellicae transatione, tantopere adlaudem oriami ad irarent, nisi dipographiae beneficio, memoriam sudiorum seorum, vita siua diutim mansuram pesserarent. Se de inuentione artuo γ- si plura dicere, vitandae prolixitatu causia

supersedeo, Hi hoc capite describam, quod

supra me actarum dixeram, subinde quaedam, inter multa, alicuis momenti exempla referens, in Chinarum, O in nos annalibu con gnata. Communis opinioras, artem 'si aeneas excudendi libros, adiuuentam esse in Europa, i nno a partu virgineo M. CCCC. LIIxsortia Germani cui dam, cui Ioanni Gutenbergio nomen erat; cumi primae literarum formae

Moguntia, factae essent, ab alio quodam

Germano qui Conradus vocabatur artem ad Italos delatam. Sed Chinae aiunt, a sartem hane originem trahere, excogita-

amesse quodam, quem ipsi pro in colunt cum maiores sui per Rhoxotinos

227쪽

HIs TOR. LIB. III. arso Psychos , opportunos Europaeae terre siri negotiationi populos, in Germaniam Usque negotiorum causia penetrascat artis eo notitiam deuenisse mercatores praeterea quos rim Germanos, cum Crmare Erythraeum d Arabas in Chinam venissent, aliquot inde apud se typis expressos libros in Germaniam detulisse, eos posera in Ioannis Gutenbergi , qui artis. inuetor existimetur, manus peruenis. unbergium porro eam ex illorum asinas hausi se cognitionem, quam aliis demum communicaris. Hac si vera sunt, ut qui

dem inscriptis pud ipsos de dignis ex

ponuntur , necessario sequitur , typographicam artem ab ipsis ad nos per i ste eoque magis, quod hodieque multos Chal cographicis formis expressos Bbros in China reperiri constat, qui sicundum no-sram putationemo quingentis ante aurinis illi excusi fuerint, quam artisicium hoc apud Ge Nanos coeperit.

Horum ego librorum unum habeo,mut

to in India, Heania Italia vidi, quoru

228쪽

diro DE REGNO CHINA aliquotm'ad sacer AuguWinian amis

tiae coenobior Cor Leus Auchisonis emis,

secumii Philippinas Insulas et to

minus centum, mariis de rebis tractantes, ct diuersis regni locis , plerosque tamen in Ochiamia prouincia excuses, in qua maximium Chalcographorum numerin; plu

res ecu, ut ipsie ait, inde abstulisset, quod libri si e bibliothecae ingenteis, vici imo

pretio coemantur,nis Prore interdixisset, veritus forte, ne ex se Regni arcana expiscaretur, quae omni ratione peregrinosi Iant. Auamobrem Herrari, muscis denuntiari iusserat, nullis libros emerent,

sese quos vellent,don ipsis daturum si id

psea minimefecit, aut ea, quam disi, de causa,aut obliuione Eorum,quos iam ante prore sinterdictum emerant,circiter cem tum, ut dixi erant, e quibus breuiter pleraque eorum excerptasunt, quae breui haehisoria describuntur, eo tantum, ut quatiscunque de regno inarum expositio co- cinnetur, donec homines huiusemodi rerum capaces, ad ea crederim animos inducant, quae, hoc tempore, quod obscuriora adhue,

229쪽

HISTOR LIB. III. 2I flammi exploratasint, expli rifacile nequcunt; qua ratione adduri , imo coarius sum, multa, quaepro veris imis habentur, Ut praeterirem,no nereprehensione tamemultorum, quib. Ostiaesuperi nota LSed, cum Acin hoc exigat, sequenti capite narrabo, quasnam misissimateriaspriabant, tys, vaesaepissicule iam dixi,opo ro, ubi opportunumfuerit, de republica diligentiai huius nationis 2m dicturus, tanto maior des adhibeatur.

DE LIBRIS, VOS P.

Herrada, eiusq; comites e China attulerunt,in quasnam illi materias scribant. CAP. XVII. C tum libris a P. Herrari eiust comitibus, China in Philippina Insulas asiatu, sequenteis materiae explicata co-

iinentur.

Descripti totius Regni Chinarum tus quindecim eiusprouinciarum,longitudinis earum, latitudinis, O quibusnam E

anis sinitima. De

230쪽

ussauia ordinatione legitimis item sti Hys, nomunibus omnium G ciorum , cuiusuepotestate quom cui que Us c,potesa sinibus circum ibatur. De tributari s eo endrinys; item denumero immunium, Asingulisprouinciis es, quando a quomodo vectigalia Regia

exigantur.

De vari, generis nanim construendis, o de nauigatione; item deprofunditate, reliquos tu portuum. De initis se vetusat Regni Cianarum; de origine mundi iruando se quo mundi si condita . De Regibus Chinarum, o mutua eorum siccessione; ubernatione item vita est mo ribus gulorum. De caerimonys,adidolorum,quae pro ni minibus a Chinis oluntur acri cia adhibendis , de nominibi item octonusingulo rum, ' quo tempore litandumsit. uidia aeternitate animorum , de cado inferis Chinae tiant, quibiu ritibus mortuos terra mandent, etsi exequia ce