Emmanuelis Aluari e' Societate Iesu, De institutione grammatica libri tres. Quibus nunc primùm copiosissimus index accessit

161쪽

comprehendui.E coeni meminit Gellius li. I 3. e. 7. Varro lia Gere cur hugenus sit inuentum. Sunt etiam nomina gentris Ambigui,siue incerti Ientris, ut Phocas, Diomedes, o Donatus νocant. De utroq; genere Iuo loco copiosus. Priscianusii. t r.etia pronominibus quinq; attribuitgenerainit enim Nostras,Vestras generis isse communis. Ego,ct Tu omnis Im s. Diomedes quatuor, Masculixum, ut Hic: Fc inruum νt uce Neutrum:ut hoc Commune Ῥt Ego, Tu cui libenter accedo. Priscianus conatur docere haec esse omnis generis:quia quamuis .inqui sermo inter mares, inas exerceatur, sunt

tamen propria quaedam neutra,vt silycerium. Nescio quid bie isti venerit iumentem:cum mnitis locis fateatur Ghcarum, alia id genus, cuti sunt, eneris esse Ioeminini.Verum demus Terentium uoum fuisse, qui in Andri

AE terit,

Mea si certum suos parentes reperit.

Largiamur hoc Trisitanotillud tume ex eo,atq; ali', qui haec pronomina infirmant esse omnis generis,uelim scires Glycerium ita loquatur, Me mis au me insiliae, qtieturne b ne Latine: Si ea ε quis alloquatur si Te Pamphilus uxori duxit loqueturne thrupter Gramatices praeceptis o puto; trobiq;.n. soleri mus erit, si sunt audiedi Grammatici. Quid ita Quia neutra nomina, O pronomina tres casus habet similes nommadi, accusandi, ocandi: are dicet Glycerium, Ego miserum, Ego infelix: eandem sic ali suemur, Tu Paphilus va ore duxit:nppe ut Ego, Tusint accusandi casus uneris neutri. Eis r sto audiendi sensum des dices. Tu csia testorinon te.Quacum ita sint, ois Tu pronomina sunt subflantiua, O generis communis:

adiunguntur autem neutris, quemadmodum Testis, Autor, alia id genus, de qui b.in Gem ib.nc minum. Hora. . Ca m. stis Metaurtim lumen. Viri

io. Italiam petuit fatis autorib.eflose ab Ouidio aratrui ruricola, a Plinio indigena vinum dicitur. Ostras, ct vestras esse generis Omnis, ut Arpinas, capenas,Privernas,nimo est opinor, qui dubitet. Cic.ad Cal. 2. Famil. stratia verba,idem ad Att. Iter Arpinas dixit. Liuius, Capenas,Privernas. bellum. vide scholium in pronominum declinationem. Declinatio. Varro O Quintilianus etiam cum de uerbis agunt, qυ in ivora inclinatur, Declinationis vocabulam usurpant. strin. b. I . c. q. Quid, quod multa uerba neu totum declinationis ordinem ferunt f Quadam etiam mutatur,ut F νο in praeterito. Prima etiam persona casus rectus 2. de Anal.a Varroneap.

pellatur. Fit nquit,ut rectus casus nominquamst ambiguus, ut in hoc ver bo Volo, quod duosignificat,unum a Υoluntate alterum a uolando. Itaque a

Volo inrelligimus volare,ct velle. Appillat prima positio, reliqua Ῥero personae etiam casus obliqui, Quintilli. I. c.6. Prima quoque aliquando positio ea obliquis inutiatur,oc perlege locum si uacat.

162쪽

i. Modus, Tempus. De Mossct Temporibus uerborum inarufi eorum nominibus satis in coiugationibus dictum est.Praesens etiam Instans a Quintiliano lib. s.c. 1 o .dici-- tur, a Gellio, vela Nigidio lib. I 7.c.7. Varro praetcritum, sititurumεinfectum solet appellare, quod imperfectum dicimus. Quintilianus Praeteritam plusquam persectum uocat. Ulterius si I .c. 6.libi de nominibus a nomatis agit, Quaedam, inquit ii primis statim positionibus tota mutantur,ut Iupiter:quod verbis etiam accidit, ut Fero, Tuli: ius praeteritum perfectum, o Vlterius non hium ta

Varro primam personam solet appellare personam eius, qui loquItur secsidam,ad qua loquimur:tertia,de qua loquimur 1. de Anal. ' a ut illic nimiarum in nominib.) extremum caput est rectus casus sic hic in uerbisuest persona eius,qui loquitur,ct tempus praesens,ut scribo ego. Idem ii. I . Cum itε presonarum natura triplex esse eius qui loqueretur, de quo ad quem. Nomina, o participias xceptis uocativis) item nomina uerborum,hoc est, uerba inmnita, incertae, infinitae sunt personaesiquidem personam uerbi, cui adh et, sequutur, siluesintenta, siue appellativa. cic. ad Att. Ego uiuo miserrimus.. Idem pro Corne Audiat hoc de patre meo puer. Idε a. Phili. Defendi Rem adolescens non desiera Senex. Liuius 2. ab Vrb. Iupiter Feretri haec tibi uictis Romulus Re rem arma ossero. Idem ii. Io. c. 3. Annibal peto pace qui neque 'teremtus utatem ore rem dege Pri cianum ii. I 3.

rigura, species. - gura In compositione cernitur, de qua Quintil. sib. I .ea. I. penὰ extremo Speclas in decisinatione, siue derivatione uersaturiae qua multa Varro lib. s. de lingua Latina, ubi Primigenia uerba sic desinit. Primigenia dicuntur uerba, ut L egoscriboso edeo, ct caetera,quae no sunt ab aliquo uerbo, se uas habent radices. Cotra uerba Declinata sunt,qua ab aliquo oriutur,ut a Lego, Dis cxit,legam, et sic itiuε hinc permulta. Ide eodem libro uerba composisera Declinata appellatsimplicia uerὸ Primigenia. Ide I .de Analo. quae vocat

Grammatici primitiuae species appellat ille Vocabula imposita, propaginis,

stirpessontes:Deriuatiuespecifi,Vocabula decoinata ,sturtuos.Priscianus putat Figuram non cadere,nis in certa qusdam participia: eantim negat Donatus 2. Edit.in Praepositione locum habere putat enim Absque, similia inter inaequalia siue anomala esse numeranda. Sed haec hactenus.

163쪽

P RAECEPTA A in V

De constructione tyronibus ediscenda.

Praeceptum primum .

SVbstantivum nomen concordat cum adiectivo in genere, num ro , dia casu : ut Puer ingeniosus,memoria infirma, ingeni una

tardum.

Praeceptum II. Relativum, Qui, Quae, Quod, cohaeret cum antecedenti in gen re,& numero: vi, Non est dicendus puer ingenuus, qui verecundia non amet. Accepi tuas literas, quae mihi iucundissimς fuerunt. Legituam epistolam, quae mihi mirandum in modum placuit. Praeceptum III. Verbum personale finiti modi postulat ante se nominatiuum eiusdem numeri,& personae: Vt, Ego lugeo. Tu rides. Praeceptor docet. Nos legimus.Vos scribitis.Aleatores Vapulant. Praeceptum IIII. Verbum infiniti modi ante se accusativum habet: ut Gaudeo tobene malere. Doleo parentes tuos aegrotare. Laetor fratrem tuum saluum,& incolumem menisse. Praeceptum V. Verbum substantivum non solum ante, sed etiam post se nomin tiuum petit: vi, Parsimonia est magnum vectigal. Auus tuus stat vir doctus. Verecundia est maximum ornamentum pueritiae. Praeceptum VI. Omne merbum personale finiti modi, potest utrinque habere nc minatiuum pertinentem ad eandem rem: ut, Hic vocatur Paulus, ille vivit miserrimus. Boni moriuntur laeti. Praeceptum VII. Quotiescunque duo nomina substantiu ad res diuersas pertin tia, in oratione potiuntur sine coniunctione,alterum erit genitiuic sus : ut, Libertus Pompei,Epistola Ciceronis, carmen Virgilii.

164쪽

Pr ceptum VIII. Verbum activum post se accusandi casum postulat i ut Pueri ingenui amant literas. Frater tuus legit Ct ceronem diligenter. Praeceptum IX. Verbum passivum post se ablatiuum desiderat, cum praepositi ne a, vel ab: ut Literae amantur a pueris ingenuis. Cicero legitur a fratre tuo diligenter. Praeceptum X. Quodvis verbum admittit praepositionem cum suo casu: vi, Fui in templo.Eo in gymnasium.Sedeo in scamno. Praeceptum X I. Omne verbum, multa nomina dativum habere possitnt eius rei, cui damnum aliquod, vel comodum datur: ut Laboras aliis, mihi soli es ociosus. Catilina fuit perniciosus reipublicae. Senes non fiabi, sed filiis, et nepotibus arbores serunt. Praeceptum X ILTemporis continuatio in accusativo, vel ablativo ponitur, frequetius tamen in accusativo: vi, Pater tuus vixit quinquaginta annos ,

vel quinquaginta annis. Dedi operam Diomedi tres annos, vel triabus annis. Scripsi duas horas Qvel duabus horis. Praeceptum XIII.

Cuicunq; verbo potest addi ablativus significas P R E TIV Mivt, Emi librum decem denariis. Vendidisti atramentarium tribus sestertiis. Vel INSTRUMENTUM: vi, Scribo calamo.Percutior ferula. Vel C A V S A M : vi, Seruus tuus interiit same,Tabesco dolore. Praeceptum X IIII. Getam dia, Supina,&participia postulant post se casus verborum, a quibus os tur: vi, Scribo literas.Tempus est scribe si literas, Eo scriptum literas, sum scripturus literas.

165쪽

DE VEN ERIBUS NOMINUM,

quae exsignificatione cognoscuntur.

M IN VOM genus partim ex significatione, partim expositione,partim ex aspidua, er diligenti autorum lectione cognoscitumsunt enim quaedam, quorum gentre νarie pro suo arbitratu νtuntur 1ciriptares, quae veteres incerti generis appellant. Ciceronis aetate genus masculinum Virile, foemininu vero muliebre dicebatur. Quintilianus, ct quipοHelim si ipserunt fere masculinum. foemininum appellant.qua de re, ct catcrora generum appcstationibus supra dictum eLI. Primo versiculo continentur quam plurima nomina,de quibus nonnulli Grammatici disserse, ac mutitis locis σε runt,cuiusmodi sunt scriba lanista, scurra,rabula, lixa, cacula nauta, bibliopola, praedo, comedo, consul, tubicen, No vadis,Nerres, aries, ilis,pres, Arabs, Thrax, Phr3x, Rex, Cilix. omnia denique tum propria, tum appellativa, quae marem siue rationes participem, me expertem signia scant. Angelorhm, daemoηum, deorum, ventorum nomina generis sunt

masculini, non quod mares sint, sed quod Jecie quadam, oe similitudine