Pauli Aemilii Sanctorii Casertani 12. virgines, et martyres

331쪽

dam turgimum pudicitiam, cacodaemonum armis atten-.t Θ utare, mortalium crudelissime, sortuna tua non manus , quibus circumdaris, non arma extimesco nec

ostentatam felicitatem, diuitias magni facio: multa maiora, certioraque ab interitu assequar cur cunctaris i Christi miles nec labefactatur auro, nec ferro uincitur Ad hanc uocem minacissime instemens barbarus, a talisque membra in Virginem tetendit arcuit , , quoi certius petiror, aduersum pectus ferit Tergenain lacunis alteinfixo pectari, discissis fibris, belliitrix moribun da prolabitur, magnanima morte religione , castitatem, que testata, nulli uirginum uel Romanarum, externa rumque gloria, anetitateque concedens,inaclis tot resialibus puellarum omnibus viperior. Postero die barbarus, lectis Batarum spolijs, Cordulam , quae primo batbgetrorum occursu , uicta metu, detrectauerati, pugnam, repertis latebris pertaesam socordiae, atque is pauiaqanimose prodeuntem in aciem , in ceruis sociatu in invoauit, ueritusque ins odor cadauerum bis inficςrct, coqGestat in unum corpora terra obrui illsiit sacratum hingpostea solum illud, & ueneratione cultum, nobilitatum miraculi, sed barbarum ultrices dirae si Catalatis nidos campos, uersis Romano tergiis magnaque exercitius manu amissa, prosecutae, demum cu catum. ex Itarna inter infames amplexus, libidinem, .ulna faedissi me petdidere,amatorem bellonim, sed imanu inglorium, addictum augurijs, nullique deorum obmidium, hau quaquam illo setali Martis gladio, quo tantopere glos labatur, extremam necessitatem abscindentem . Maeς .plerique scriptores, famaque iacientipi . At apud G u--itidum Asaph ensem Episcopum abhorrenti a superiori inarratione legimus memorat namque Flauium Maxi--mum aduersus Gratianum Augustum arripientiem D.rannidem in Britannia, Augusti minine usurpato , nim

332쪽

gni audacia uirum,pugnacissimumque traiecisse in GaI Iiam ad opprimendum Gratianum superiorum Augusto

rum, uel animi magnitudine, uel pietate, uel moderatione iuuentae clarissimum, Armoricosque illato terro

re sedibus eiecisse pro Gratiano pertinaciter states, duambus Britannicis egionibus transductis ad incolendum pimum. aledis exercitibus peropportunum solum mu nimentum Britanniae aduersus Gallos, si quid infesti a Gratiano ingrueret haud molliter sago desumpto aduersus usurpatorem imperij, incitataq in arma gente Hun norum, placuitque Britanniam minorem dici in solatiu honoremque Britannorum, sibi studiose fauentiu, eme tito originem praelata Helenae, Constantinique cognatione. quia femina ad sobolem propagandam deerat, accersuntur e Connani consilio in Maximi castris mili tantis praeclaro nomine uiri , interque Britannos nobilissimi ex Britanni pari numero Virgines ad coi in LVrsula Dion oci Cornubiae regis filia, in summa exist statione erat, emincbatque cum splendore natalium, tisin excellentissima specie haec Connano desponsa, a cre feroci iuueni incitametum ad partes Maximi iuuandas; lectarii cis Virginum manus Londini nauibus i ponitus, sua sidera, ac patria tecta, suosq. non amplius uisura itus in Armoricos, sed coorta procella Thielam in Gerarianica littora impelluntur Rhenoque exceptae, Coloniani deuehuntii r aderant in praesidio Melga Pictoruui,&Caunus Hunnorum duces piraticam exercentes a Gratiano aduersus Maximum acciti, diffis aniliri suo rebellionis tabe insecto struebatq. motu armorum proin iacia)psaque urbs,propugnacidum aduersus Trans. rhenanos, magnis insessi praesidiis inhorruerat ad Maximi nomen facinorose rebellatis a PrincipE, cunist diu tecta imperiscupiditate tumulivantibus legiorubus disset, Gratianum exsecratibus, barbarico anterdum ha-

333쪽

s . V in ri XII sorbitu incedentetri, barbaronamq. Hiietudine deuinctum, quasi pa Ge uestis, Romani vij usi idedignantem is tur antam cospicati faeininarum intilliitissimem praesidiatis amneri decurrunt ubi anuisaduertiit Britannas esse, at hiaticini roranges, as sororesque, illico in uenerem ignescunt, ingerunt preces deposito ferro, blandiuntur ab inermibus uicti. Sed Virgines,Vμ

peratrice . . s

334쪽

m V UBI TA EMI P. S ANC.To R. tia a purit , Riueque libi Pstaci,adHercum reuertimi omnia in maius de Virginis pulaliritudine, prudentiae que attollentes ingeminatus sponso ardor, additae faces ridem unque expiatus dat opera , ut eadem pater sacraban plectitur ine sis delubris, comminutis; dissi, patisque deorum imulacris lucis succliis , sublatis ficria ficus, acceptisci condicionibus percupide in rem incuriis bit , uno transfodi ictu, nec placide uexari temporis moram respiciens exspectatione amanti nihil duri ui ergo coquisitae ex tota insula uirgines, Ma proximis GaIliaci Germaiusteqc Litori hus accitae, concesso milliebri naum dbaad Ursulam transportatis; ipsa paterna in ditione hae bito delectu haud paruam, siguobilematianum alieni genis adiecit fama post Vrsulam clariores,Pinnosa, Har bilia, luliana, Victoria , Aulea , Vld illa, Palladia . hae praepositae principiis, communicati muneribus, ubi conuenere ex uariis gentibus mistae Anglac, Morinae, Saxones, Batauae , Si calubrae, Phrysiae, Venetae, diu annaeque, nondum,mnesi Christianis sacris addi haesi patentissimum, , dc consi ersum fioribus in campum

per classicum coactas, excluso triro, Ursula, aurea cor

da praefulgen , multaque radiant e gemma presso crines

purputa uestita tiro intertextae. armillata in colacioncm adscendens, industo silentio . cum occui salites inter se oculi mutuusque conspectus ingentem admiration laetitiam, toluptatum concitustent benigne graui iterque alloqui cui enudatis deoruni fabulis, ' errori bus, docet Christi doctrioam, nutantes iii religionem impellit , quatit obstinatas, labantes, ac concidentes erigit is ii in prasemia, iperennia prQponit, tota lat tum firmitate in id incumbit , ut Christo se uouerent, ut tim breuem multis periculis obnoxiam , animorum cruciatus aetei nos, ct gloriam, nec inura expertem,

Ioris, ac miseriarum, imperia uirorum saepe iniusta uior

lenta,

335쪽

lenta, immitia, suspiciosa breuissimam uoluptatem ob simios itura motus, amplexusque assidui molestiis c x -- cipieritibus. ad Iaec tu mentes tetulteros, ct Erinde .cre , bras mortes, dunera, sobolisque pariundae, &ed Maiadae labores, uigilias, timores, cuncta praeterea grauia, noxia,S: intoleranda at si Christo sponso adlaaetcrent nullum vidualis tori metum, hora exstin clarum facum luctum,non gemitum, aut pueriles agitus, non impros Hra, aut ludibria fortunac, non canti crinem, Mobsessi rugis ora, non excussum dentem, A funesta senectutis se sed omnia plena gaudii, omnia referta uoluptatibus, curimulatas ueneres, de decora .atatim annorum, d gloriae affutura disserere. Qua cohortatione hilammatae omnes, ruere in baptisma, concelebrare Christum, impera

tricem suam miris laudibus attollere, addictae omnes sa cramento, iurauere, alium praeter Chi istum sponsis in naamplexaturas consecrata illi uirginale . laudatae ab Vr .sula,& centuriatae omnes,mox lustratae lectissima phalanx, iamque pietate, pulchritudine, dignitamquem itionum uiruix, nihil toto in orbe terrarum uenustius, ni hil ornatius, nihilque praeclarius, uaria uestimentorum genera, ordo, disciplina, opes, fulgor gemmarum ac lapidum intuentibus admirationem adaugebant ipsa imperatrix, sicut foret una eminentior, ita dignatione corporis, morumque augustior rapuerat in se omnium oculos concursum ad compita, Mitinera ab accolis, regulis, principibus. stupor ingens spectantium in Maimis obo tus, nemini in tanta pulchritudine, tantoque in agmine puellarum mota uenere, cunctorum strictis religione poctoribus, multae uirgines aemulatione incitatae, relictis aris,&cisque sacrae militiae nomiira dedere a Praesulibus Episcopis, Tacerdotibus concursum in ea castra . quae sanctimoniae dumtaxat,castitatique patebant Vr uila, circuitis insulae locis, ad ulteriora animum ex te a

336쪽

dens, Romam, ac Hierosolynaam uoluere ut sol si terras que Chiisti caleata vcstigiis lamberet, osculareturq c renas,equ lucos, saxa martyrum infecta cruoren cel brata omnium g cntium ore Apostolorum templa, arasq perpetuas . itaqtie Praetorium aduocat, suu de1ideritim ςXponit,e X postulat ceterarum sententiam respons inritati uniuersis,acclamatumque, taceret, quo uellet selibet i-rissime imperata fracturas: sic iurasib,4 impleturas Hoc statuto sponsum accoliri placuit ad regiam quem statim ad nutum contulinis ad iolantem perbcnigne antima im peratrix itineris rationem, J cupiditatem exponit: homtatur, ut in Regno ipse permaneat ad incerta casuu prociis periculis adiguneri, patrisq2 sustentandam cnccta, in tam longinqua sua peregrinatione omnia se facturumsHercus spopondit mox imperatrix, coni alutatis amicis &:ssinibus, inter suorum laclymas, oscula, lamplcxus que,tad mare dediicitur , e Matoque ad auras in prae toria prosectionis signo,data tessera, itum in aduola Getinianorum litos, excubias per uices capessentibus cohortibus , &mutua se aemulatione ad uirtutem accendentibus Imperatrix omnia ipsa oculis perlustrare instamia ta intempestina cupidine retundem, languentes cxcitarire, omnia prius ipsa pati,iquam iubere multum emi, ramide, Camilla Zenobya, Victoriaque matre castro-zzim, &iprudentiae, magnitudine animi nobilior cociatus lite sanctus cunctis uerendus, immensa sibi calitate cohaerensi uoces castissimae, cantus sacrati, casta pectora, purissimae manus religiosissima uota, ueri Dei

cognitio, circana, contraharilis quas memorauimus

castra plena odiis, irisque, referta seditiosis, trucibiis loac praedarum appetentissimis saepe cruentis sis nis,stine statisque praetoriis sanguine ducum, aut caedibus coma militonuni,ne deorum quidem quos colebat ornamcntis, sacrarusque parcentibus, si consideraueris harum

337쪽

s Ii os finem, tristem, dirum cum ludibrio fortunae depre-hendas nec laudato proposito,extensis ad aliena rapiunda animis,aut dominandi liti, calore t arescentibus Id tur, ad Thielam in Germaniam delato uirginali exercitu. moti accolae desertis urbibus ruere, de obuilam effundere uenietibus strata fioribus uia, positis commea tibus,quacumque sacrum incedebat agmen, nouis uirginum supplementis castra repleri. hinc aduerso Rheno ad Rauracos Basileam celebrem opulentamque urbem acri cessere. benigne ibi militia accepta resectis corporibus rimox praemissis, qui explorarent, purgarentque itinera, sublatis signis, per Helvetiorum, Raetorumque terras, descensum in Italiam: omnia loca ueneratione augustalpie lustrata gaudentibus Italis,& ipsis ciuitatibus ad spectaculum concurrentibus, depulsis ex animo ira, atque imaerore exi eo iucundissimo adspectu,sugataque enitust mnestoriana ignium, Cotthicarum q. populationum me moria,queis a fato magni Theodoli Italia quassata suo orat non line barbarorum risii in Capitolii arce, culm, ne, Gotnico expanso uexillo, non iam fabulos regnan- . tqIoue a uirgineae legiones ad o ueluti triumpho uantes Romana maenia ingrediuntur, aggerata Omnium laetitia, sine inuidia ueterum triumphorum, in summi

selicitate imperi j iuine Asia, aut Africa Europaue sub inisse Capitolio supplicantibus, ipso Valentiniano Cac sare suspecta Honori aes roris castitate in tanto spectaculo propitium sibi Deum, caelestesque fauores largiter noscente. Ursulantis diebus supra Augustarum thyrras, Sessasti tum celebrata duae illi pares in orbe terra, tu uisae,Aelia Pulcheri Arcadissilia. Eudoxia Leon, tis Atheniensis philosophi filia, iunioris uxor Theodo a Q. altera uirginitate, castimonia artibusque regna iis, pietate nobilissima altera disciplinarum excelleniati inlignis, aemula Homeri. Virgilij, Platoni non

338쪽

agmina praeter Hunnos gentilem militem, Quadorum ,

Sarmatarum, Carporum, Rugorum, Gelonu, urciling rum, Bructerorumq in Italia festinabat haud deterritus

Rhadagaysi interitu miserado, alarici felicitate ultro

illectus, nodum tamen Honoriae litteris, ac pollicitatio, nibus ad euillatis,quae uirgo areta custodia uallata in atrocissimi hominis taedas impotentillime exarierat , p- mq. iam diu orbis terrarum imperio inhiante in funera gentilis terrae, augustissimaeq. urbis exciverat, quo non obtelo uirginalem florem Eugenio procuratori suo, fac-de,docontra avitum pudorem, decusq. maiestatis decerpendum tradi lcrat, impletaq. fetu Constantinopolim mandata a fratre. Verum ea lues Hunnorum incomperia ueterum litteris trans Meotidem Asiatica incolens Scythiam, atrocitate morti effera, nullius humanitatis,egre natae ueneris, auri, praedeq. auidissima, enorinitate cor, portam parte t. Oris adusta ferro, aut uulnere deformata, horribilis;proruptis ueluti naturae repagulis,domitii

lanis, Gi ut ungis, Iothisque, Taifalis suis eiectis sedibus, fugatisque rapidissimi instar amnis, per populorum

ruinas, strages i. se in Romanas prouincias estuderat,am hobus Augustis terror ingens tuncq respirantea cladi bus suis Oriente , in Occidente armorum fulmen contor strat , Coloniam q. primos citis impetus refrenantem ciuitatem memore Italicae originis, conditorisq. gloriae,

arctissima premebat obsidione, hac enim excisa urbe, reuulsis ueluti Galliae, Italiaeq. foribus, facilem sibi adna in Capitolium spe stupidine iam uorat una existimare aiamq.Vahentinianus inita cum Gothis societat coacti saque legionibus, Aetium uel Hunnicis armis exercitum in Galliam praemiserat, summa illi rerii demandata aduerissus barbarum nimiii successu rerum felicium tumentem. illusa Romani nominis maiestate, illacrymantibus mal

rum animis nec ignauidolantibus, posteritatem suam m

339쪽

Assyrica ynecaea, mollitiemq. Graecoriam transisse, Ia boribus uiis,atque sudoribus addidera elatam, egereque extema ope non ad propagandum imperium, sed ad sal tem tuendam, propulsandumq seruitium. At barbarus, stantem cinitatem,& Aquilonem suis excitu sedibusna rantem, indignatus, fit certior de uirginali exercitu, la

latur,tripudiat, sperat innocentium saltem cruore exple re inlitam crudelitatem posse, aut certe mitigare id inmanissimo mortalium optatum, nec raro monstratum ua

natione prouinciarum, excidiisque populorum, uel adstitis nominibus, cum se Dei flagellum, terroremq. h minum iactaret, immissum plectenda ad piacula mortalium,expetendasque diras per exploratores omnia dili genter cognoscit exercitum omnem iubet in armis essh, hippotoxata praecipue desccto, mortiferoici stantibus, uel fugientibus omnes arma capiunt intenti signum exinspectant, anhelant Caedes, Tanguinem, & ueluti cum Romanis pugnaturi non incuriose hastas ct scuta quat

re arma inspicere dc mucronem acuere at Virgines,

nullo iacto uallo, aut constituta statione, dispositisue

praestidiis, solutae metu in Deo tantum mentibus, animisque defixis, per campos discurrere, captare auras,

piisque caiatilenis, plausuque Christi praeconia canere. pars sopita somno, pars sermones inter se serere aliae in contemplationem caelestium effusae, ipsa inter pr mas, mire laeta imperatrice certum martyrii, ac uictoriae locum praenoscente, visique memore, quod eu dem ad locum uadens in Italiam per soporem uiderat: Ceterum barbari, XII Kalen. Novembris ab Attila accepto signo, uirgineis castris appropinquantes, magno camporum spatio occupato, ne fuga euaderent obsessa etiam fuminis ripa, uastis clamoribus circumfiidere se uirginibus, vibratisque telis strauere obuias illie in resilit non frontem antesignanis, principibusque, non

latera

340쪽

. It T . in GV L, . Ilatera hastatis, no terga triariis munientibus, haud qua

quam eonsternatae, inuicta pectora trahere in pugnam, caedi obiicere, nullum timoris signum edere quem uisua quaeque ceperat locum, cadens obtexit . imperatrix in primo agmine uersati uultu sereno, ueluti inter choreas, ct cantilenas, hortari, confirmare, omnibus ades non parcere aduersis maior: omnia statim aedibus

foedata,aut uiaculata cruore eversus momento temporis, concisusq. forentissimus ille exercitus traiecta ferro pectora, sparsa uiscera, suffossa ilia, discissi uteri, trum cata brachia terga lacerata, ceruices, ora taede dis. sipati, accila pulchritudinis fore, cumulataque strage in unum aceruum cadentibus bellatricibus, uel ipso o casu barbarorum animis, irisque superatis ab imperatrice retenti arcus, ipsis iam hastis cruqre exsaturatis. compreta furore nimia pulchritudo, atque ue*ustas uel in dirissimo Martis discrimine, atque spectaculo barbarorum ferociam represserant. duet inde ad Regem illius famae, gloriae non ignarum, adhuc cruorem,a biemque spirantem primo strauit obtutu nihil territa, ct bardi

baro facile ad uenerem ingenium erat,accensa cupidinet per plurium complexus uxorum decurrent nec immerito bellis in is moribus atque offerae animae parem cor poris habitum natura astixerat uidere namque erat in monstro humilem staturam, propansum pectus, infbrme caput, paruos oculos, simum nasum taetrum oris cortorem, abrasam barbam, uerticemque canis adspersum, ad haec elatum incessum, trucem uocem, iactationemq.

huc illuc membroru quasi fanaticam. agitur Attila Vir, ginem nullo fractam infortunio miratus, his uocibus a tentat etsi paucorum facinore, labic, una hora nobilissimo comitatu, carissimisque pignoribus orbata, in

hanc calamitatem recidisse uideris, ut fienda diu sit tibi; tamen Phaec sapientiae deorum, fatoque adscripseria, Pp nec