Pauli Aemilii Sanctorii Casertani 12. virgines, et martyres

321쪽

eorporibus, oratoribus exhibitit quos innianc sentcm-Nam, annuente patre, est puella affata Maximum, ita is mortale beneficium hodierna die, clarissimi oratores fa

miliam nostram coniec qiam, mihi uero nihil gratius ad aurana popularem , nihil optatius ad dignitatem faciam.&gloriae, nihil carius ad ambiundum robilissimi iuu nis connubium contigisse intelligo equidem optaram id potius a Deo pl. lax. quam speraram ea nostrarum cst tenuitas opum, ea Anglorum regis parta bellis gloria, famaque nominis. Sed postquam uota mea Deus benignitate sua sortunauit non possum mihi ipsi patri, regno , generi, rucis, atque aris non quam enusiillime gratulari romnia iam felicia caelo portendi, caelestesque ipsos ita nostrum transisse decus intelligo: uerum sit quid liberesa uiro sponsae, si quid nurui modeste a socero petendum sit, si detur puellae adhuc obtectae flammeo copiari . quendi, tria mihi in uotis csse non ibo infitias quorum; ut spero, copos facta, nec dubitationi relinquitur apital me locus, honestissimi sp titis, atqub iustissimis suis me iussis substratam, ancillam, de cola litem semper habebit, stabitq aeterna inter nos pax stabilimen similiae,ac matrimonij. Primum ut Hereus sponsus meus abieeto inanisi deorum ciuit, sese ad Christiana conserat sacra'; deinde ldecem ad me uirgines eximia nobilitate , ac specie, castissimisq. moribus transmittat unicuique mille aliis adiunctis, totidemque mihi associatis postremo ut triennale ad soluendam cestum, celebrandaque Virginalia spatium largiatur quibus peractis, expletisque, felicissimas nuptias, Deo bene iuuante, auspicabimur cum haud incerta spe prolis, qua utriusque dignitas, in laetitia im-eriimulta in secula no interrupta serie propagetur H etis a me sententiam audistis uotae sit spontiis amat, non reiiciet: ut magnanimus amplexabitur. His dictis

rost lautissimas epulas dimissi legati Rogali munificen-

322쪽

- in V I: ENTA EMI P. S AN .v R. tra a puclla, Rege quedibilestis,ad'Hereum reuertimium omnia in maius de Virginis pulchritudine, prudentiae que attollentes ingeminatus sponi ardor, additae facies . rite nunque expiatus dat operam, ut eadem pater

sacra amplectini ineensis delubris, comitiinutis, dum patisque de lita simulatais , lucis succliis, lublatta ficria

faciis, acceptis lac0ndicionibus percupide in rem incum bit, uno transiodi ictu, nec placide uexari temporis moram respiciens exspectatione amanti nihil durius ergo coquisitae ex tota insula uirgines,4 a proximis Galliae. Germa Ha qc'btorthus accitae , concesso muliebri nauin

d b, d Ursulam transportatis; ipsi paterna in ditione halbito delectu haud paruam, ag bilematianum alienis genis adiecit fama post Vrsulam clariores,Pinnosa, Hambilia, luliana, Victoria, Aurea , VJd illa, Palladia . hae praepositae principiis, conlinunicati muneribus

ubi conuenere ex variis gentibus mistae Anglae, Mori ilae, Saxones, Batavae Sicambrae, Plin sitae, Venetae. Rittania aeque, nondum omnes liristianis sacris addi i ae , patentissimaui id conspersum fioribus in campum per chissicum coaetas, excluso uiro, Ursula, aurea cor ira praefulgens, multaque radi in te gemma presso crine spurputa uestita auro in exta, almaillata incCIacio madscpiaden Minditio silentio, cum occursatricis inter se oculi mutuusque conspectus ingentem admirationem ι laetitiam, toluptatuin concivissent belligne, graui εterque alloqui cui enii latis deorum fabulis, 'errori bus, docet Christi doctrisam, nutantes in religionem impellit , quatit obstinata , labantes, ac doncidentes. Odgit iis inasia pra emia, perennia proponit, tota lat tum firmitate in id incumbit, ut Christo se uouerent, ubi in breuem multis periculis obnoxiam, animorum cru clatus aeternos, gloriam, nec torun expertem, loris, ac miseriarum, imperia uirorum saepe iniusta ui

lentas

323쪽

Ienta, immitia suspi iosa breuissimam uoluptatem ob scenos hitra motus, amplexusque assidui molestiis ex .cipientibus. ad 1aec tumenta stitu uteros, S: erinde re bras mortes. timera sobolisque pariundae, Med Maiadae labores, uigilias, timorcs, cuncta praeterea grauia noxia,& intoleranda alat Christo ponso ad la aercrent: nullum vidualis tori metum, hora exstinitarum facum luctum,non gemitum, aut puerile uagitus, non impros Hra, aut ludibria fortunac., non canum crinem, Moblessa rugis ora, non excussum dentem, ecfunesta senectutis se sed omnia plena gaudij, omnia referta uoluptatabu curimulatas ueneres,vi decora fataliari annoritur, i gloriae affutura disserere. Qua cohortatione lassammatae omnes, ruere in baptisma, concelebrare Christum, impera tricem suam miris laudibus attollere, addictae omnes sa cramento, iurauere, alium praeter Christum sponsis in no amplexaturas consecrata illi uirginate laudatae ab Ursula,& centuriatae omnes,mox lustratae lectissima pha lanx, iamque pietate, pulchritudine, dignitamquem itionum uictrix, nihil toto in orbe terrarum uenustius, ni hil ornatius, nihilque praeclarius, uaria uestimentorum: genera, ordo, disciplina, opes, fulgorocmmarum ac lapidum intuentibus admirationem adaugebant ipsa imperatrix, sicut fortuna eminentior, ita dignatione corporis, morumque augustior rapuerat in se omnium oculos concursum ad compita, Mitinera ab accolis, regulis, ac principibus. stupor ingens speetantium in animis obo tus, nemini in tanta pulchritudine, tantoque in agmine puellarum mota uenere, cunctorum strictis religione po ctoribus, multae uirgines aemulatione incitatae, relictis aris,ssicisque sacrae militiae nomina dedere a I raesuli bus, Episcopis, ct sacerdotibus concursum in ea castra, quae sanctimoniae dumtaxat,castitatique patebant. Dalaia, circuitis insulae locis, ad ulteriora animum ex te dens,

324쪽

dens, Romam, ac Hierosolymam uolutae, ut sol si terras que Christi calcata uestigiis lamberet, oscularcturi catenas,equilic OS, saxa martyrum infecta cruore,& celebrata omnium g cntium ore Apostolorum ten'pla , arasq. perpetuas . itaque Praetorium aduocat, suu desiderium ςXponit,e X postulat ceterarum sententiam rcsponsiliri ab uniuersis,acclamatumque, duceret, quo uellet se liberi,

tissime imperata Lucturas: sic iurasse, Mimpleturas Hoc statuto sponsum accoliri placuit ad regiam quem statim nutum coniugis aditolantem perbenigne amplexa inseperatrix itineris rationem, d cupiditatem exponit: hor. Utiir, ut in Regno ipse permaneat ad incerta casuu pro-ciit a periculis, ad gineri, paci isqvsustentandam scia ccta, in tam longinqua sua peregrinatione omnia se factu uin Hercus spopondit mox imperatrix, consalutatis amicis &assinibus , inter suorum laclymas oscula lampi ut que,tad mare deducitur, explicatoque ad auras in prae toria prosectionis signo,data cffera, itum inaducrs accitimanorum litora, excubias per uices capessentibus cohor tibiis , de mutua se aemulatione ad uirtuitan accendenti bus Imperatrix omnia ipsa oculis perlustrare inflamma tas intempestina cupidine retundem, langirentes cxcita fixo, omnia prius ipsa pati , quam iubete multum Semi iramide, Camilla Zenobya, Victoriaque matre castr tum, &iprudentia, di magnitudine animi nobilio, iocinatus hie sanous, cunctis uerendus, immensa sibi caritate cohaerens, uoces castissimae, cantus sacrati , casta penctora, purissimae manus religiosissima uota, ueri Dei cognitio, circana, contrahat iniquas memorauimus casti a plena odiis, irisque, referta seditiosis, trucibus t ac praedarum appetentissimis saepe cruentissis nis,fii ne- statisque praetoriis sanguine ducum, aut caedibus minmilitonuni,ne deorum quidem quos colebat ornamcn

325쪽

hendas nec laudato proposito,extensis ad aliena rapiunda animis,aut dominandi siti, calor . arescentibus. Igitur, ad Thielam in Germani an delato uirginali exercitu. moti accolae desertis urbibus ruere, de obuiam effundere uenietibus, strata fioribus uia, positis commeatibus,quacumque sacrum incedebat agmen, nouis uirginum supplementis castra repleri hinc aduerso Rheno ad Rauracos Basileam celebrem opulentamque urbem accessere. benigne ibi militia accepta resectis corporibus rimox, praemissis, qui explorarent, purgaremquc itinera, sublatis signis, per Helvetiorum, Raetorumque terras, descensum in Italiam: omnia loca ueneratione augustae

pie lustrata gaudentibus Italis,& ipsis ciuitatibus ad spe rctaculum concurrentibus, depulsis ex animo ira, atque maerore ex eo iucundissimo adspeetu,sugataque penitus is estorum ignium, Cotthicarum q. populationum mc

moria,queis a fato magni Theodosi Italia quassata fite γrat non ijne barbarorum risu in Capitolii arce, culmi,

ne, Gothico expanso uexillo, non iam fabuloso regnan, te Ioue. at uirgineae legiones acto ueluti triumpho ouantes Romana maenia ingrediuntur, aggerata omnium laetitia, sine inuidia ueterum triumpliorum in summa fi licitate imperi j, nunc Asia, aut Africa Europaue sub-lmisse Capitolio supplicantibus, ipso Valentiniano Cac-sare suspecta Honoriae sororis castitate in tanto specta r Io propitium sibi Deum, caelestesque fauores largi ter noscente . Ursula his diebus supra Augustarum thyzras,n fastigium celebrata: duae illi pares in orbe terra, ruulsae,Relia Pulaberia Arcadi, filia, & Eudoxia Leon tis Atheniensis philosophi filia, iunioris uxor Theodosis altera uirginitate. castimonia artibusque regnamitis, pietate nobilissima altera disciplinarum excellenuria insignis, aemula Homeri, de Virgilij, Platoni non

326쪽

εε AVLLI. AT MIL SANCTOR. cedens at sacratiam agmen Potificio pedi osculo impres

se, teneratione sacris locis exhibita, uenerandaq ue tustate oculis impletis,ad tantam Romanae urbis magni ficentiam, amplitudinemq. obstupescens, amphitheatrique molem, obeliscos,palatia, bitum therinarum,babenea, Capitolium, arcus, forum, aera, rostra caelo a quans,persolutis iam uotis, patrias remeare ad terras decreuit feliciter ei Pontifex Maximus apprecatur, explo Cyriaci nomine perperam, insciteque in antiquis monumentis exarato'ab ignaro Pontificiorum scriptores istoru, indocto dedisse illis temporibus orbi iura Le nem Magnum pro certo scimus ex Annaliu lectione, o niumque uocibus Historicoru, haeresum profligatorem, triumphataque saeuientium rabie barbarorum, Cath licae n dei restitutorem, quo nihil eloquentius, nihili pientius, nihil sanctius, nihilq. praeclarius. At Virgines, accelerato itinere, fama de apparatibus barbarorum in dies effervescente, iterato Basileam deuenere parta in genti praeda, plurimis ex Italia magni nominis agmini seiungentibus. igitur ad Basileam naues exercitus nactus prono Rheni alveo in Britanniam properare, appulereq. ad Coloniae Agrippinae agrum, opidum Germaniae imsigne, olim hybernacula Romanarum legionum Vbi rumque caput, Iulia Agrippina Druso Germanico nobi- mo Caesare, uictoreque Germaniae, Arminiique V rianarima cladiu auctoris,progenita,Caij germana,Claudii uxor, Neronis genitri insigne rerum humanarum Nemplum, ludibriumque,coloniae fama,gloriaque exstularat maius nomen in Virginii pugna, strage apud p steros assecutum, ad hoc fatigatae nausica suminis,undarumq. rapiditate Virgines solum apprehedere qua tempestate Attila Mundzucci filius, Bleda fratre interfecto,

uastator terrarum,Thracia,Pannonia, Maesia,&Germ

uia stratis per infaustas caedibus leuas barbarica ti aliens

327쪽

Sarmatarum, Carporum, Rugorum, Gelonu, Purciling rum , Bructerorumq in Italia festinabat haud deterritus

Rhadagaysi interitu miserado, alarici felicitate ultro

illectus, nodum tramen Honoriae litteris,ac pollicitatio, nibus ad euillatis,quae uirgo arista custodia uallata in m trocissimi hominis taedas impotentillime exaraerat, ipsumq iam diu orbis terrarum imperio inhiante in funera gentilis terrae, augustissimaeq. urbis exciverat, quo non obtelo uirginalem florem Eugenio procuratori suo, fac-de,& contra avitum pudorem, decusq. maiestatis decerpendum tradidcrat, impletaq. fetu Constantinopolim a

mandata a fratre. Verum ea lues Hunnorum incomperta ueterum litteris trans Meotidem Asiatica incolens Scytitiam, atrocitate morti effera, nullius humanitatis,ecte litatae ueneris, auri, praedeq. auidissima, enorinitate cor poruim parte t. oris adusta Ierro, aut uulnere deformata,

Lorribilis;proruptis ueluti naturae repagulis,domitii blanis, Grutungis, Iothisque, Taifalis suis eiectis sedibus, fugatisque rapidissimi instar amnis, per populorum

ruinas, strages t. se in Romanas prouincias estuderat,am .hobus Augustis terror ingens tuncq respirante a cladi bus suis Oriente, in Occidente armorum fulmen conto strat , Coloniam q. primos eius impetus refrenantem ciuitatem memore Italicae originis conditorisq. gloriae,

arctissima premebat obsidione, hac enim excisa urbe, re uulsis ueluti Gestiae, Italiaeq. soribus, facilem sibi adita in Capitolium spe stupidine iam uoratum existimare

iamq. Vahentinianus inita cum Gothis societatu coacti saque legionibus, Aetium uel Hunnicis armis exercitum in Galliam praemiserat, summa illi rersi demandata aduerissus barbarum nimiii successu rerum felicium tumentem. Ulusa Romani nominis maiestate, illacrymantibus malo

328쪽

επε PAVLLI. AEMIL SANCTOR. Assyrica ynecaea, mollitiemq. Graecorum transisse, I boribiis suis,atque sudoribus ad sidera elatam,igereque

tema ope non ad propagandum imperium,sed ad salutem tuendam, propulsandumq seruitium . At barbarus, stantem cinitatem,& Aquilonem suis excitii sedibus m rantem, indignatus, fit certior de uirginali exercitu, la

tatu tripudiat, sperat innocentium saltem cruore explere insitam crudelitatem posse, aut certe mitigare id immanissimo mortalium optatum, nec raro monstratum ua

statione prouinciarum, excidiisque populorum, uel adstitis nominibus, cum se Dei flagellum, terroremq. h minum iactaret, immissum plectenda ad piacula mort Eum,expetendasque diras per exploratores omnia dili enter cognoscit: excrcitum omnem iubet in armis esse, ippotoxata praecipue delccto, mortifero uel stantibus, uel sugicntibus omnes arma capiunt,intenti signum α- spectant, anhelant Caedes, de sanguinem, &ueluti cum Romanis pugnaturi non incuriose hastas is scuta quat

w, arma inspicere, & mucronem acuere at Virgines,

nullo iacto uallo, aut constituta statione, dispositisue

praesidiis, solutae metu in Deo tantum mentibus, an, tuisque defixis, per campos discurrere, captare auras,

piisque caiatilenis, plausisque Christi praeconia canere . pars sopita somno, pars sermones inter se serere aliae in contemplationem caelestium effusae, ipsa inter prμmas, mire laeta imperatrice cerium martyrii, ac uictoriae locum praenoscente, visique memore, quod eundem ad locum uadens in Italiam per soporem uiderat: Ceterum barbari, XII Kalen Nouembris ab Attila accepto signo, uirgineis castris appropinquantes, magno camporum spatio occupato, ne suga euaderent obsessa ctiam fuminis ripa, uastis clamoribus circumstidere se uirginibus, vibratisque telis strauere obuias illae in re subita non frontem antesignanis, princip)busque, non

latera

329쪽

latera hinatis, no terga triariis munientibus, haud qua

quam consternatae, inuicta pectora trahere in pugnam, caedi obiicere, nullum timoris signum ederer quem uiua quaeque ceperat locum, cadens obtexit imperatrix in primo agmine uersati uultu sereno,& ueluti inter choreas, eccantilenas, hortari, confirmare, omnibus adesse, sibi non parcere aduersis maior: omnia statim aedibus

foedata,aut maculata cruore eversus momento temp

concisusq. forentissimus ille exercitus traiecta fer ro pectora, sparsa uiscera iussossa ilia, discissi uteri, trum cata brachia, terga lacerata, ceruices, ora taede dis. sipati, acci pulchritudinis fiore, cumulataque stragς in unum aceruum cadentibus bellatricibus, uel ipso. casu barbarorum animis, irisque superatis ab imperat trice retenti arcus, ipsis iam hastis cruqre exsaturatis, lacompreta furore nimia pulchritudo, atque uenustas uel in dirissimo Martis discrimine, atque spectaculo barbarrorum ferociam represserant. duet inde ad Regem illius famae, gloriae non ignarum, adhuc cruorem,a biem que spirantem primo strauit obtutu nihil territa bardi

baro facile ad uenerem ingenium erat,accensa cupidinet pers lurium complexus uXorum decurrent nec immerito helluinis moribus , atque efferae animae parem cor' poris habitum natura asta xerat uidere namque erat in monstro humilem staturam, propansum pectus, insis e caput, paruos oculos, simum nasum taetrum oris cortorem, abrasam barbam, uerticemque canis adspersum, ad haec elatum incessum, trucem uocem, iactationemo

huc illuc membroru quasi fanaticam ligitur Attila Vir, Cinem nullo fractam infortunio miratus, his uocibus at-yentat etsi paucorum facinore dc rabae, una hora nobilissimo comitatu, cariseimisque pignoribus orbata, in hanc calamitatem recidisse uideris, ut flenda diu sit tibi; tamen si haec sapientiae deorum, filoque adscripseris, nec

330쪽

nec te infelicem, aut miseram dixeris, id nactura in tam to armorum stagore, frage, quod aliae, te nobilitate multo praestantiores, nec specie inseriores diu uotis c5- cupiere puellae itaque pepercit tibi sortuna, Mars ,

inter creberrimum sagittarum imbrem, uibratasque hastas,d nos quoque te ornatissimam, ac florentem uolus is , si nos maritos, dc principes non dedignaberis. D1 1 nuptiatum nox rutilantibus Capitolij, Italiaeq. stammis splendescet. Regia ista ceruix Augusto diademate effulserit hoc interiai a felicitatis ponendum, Attilam

terrorem orbis, domitorem Germamae, stratoremque

Augustae maiestatis a nutu pedere tuo id sibi dij deposcunt, haec aceruata sociorum strages suadet quamobrem, nobilissima puella, ne patiare tantam pulchritudi nem, oculorumque lucem subita animi obstinatione es ningui: nobiscum iam lac tiregnat quidquid enim infaustae lucis pugna;& filior armotum abstulere uniueri supplebit Europa nec ipsi minorem in thalamo felici

tatem speramus, quam inter uictrices qui tum tutanas, concussosque fiagore umbones, in concidentium muroratuinis, concussique pavore mundi. satis superque sor tuna adhuc est clargita, largituraq. ne inuitisse his profitetur. At Vrsula uix dicendi finem praestolata, ore intcrrito, Audes ne inquit dirissima bellua talia milu dicta ingerere, aut has quominus caelesti sponso p tiamur obiectare mora, cur me a sociarum uirtute de generaturam putastidioccubuere aduersiis uulneribus cleetissimae turmae, iam laureatae caeli secreta scandui res ipsa regina, tanti modo imperatrix exercitus ad unius scythicae ferae mugitum e caenosis paludibus emergentis obtorpescam Θ sic uictrix inter crudelitatens, ' diras, totque funera captiua nunc barbarae libidina, deuoti