Io. Antonii Viperani De scribendis virorum illustrium vitis. Sermo

11쪽

mItem, aut temperante dicimus: illis actio..i nes siolae morales siunt, qua siunt voluntaria; in Poe. eadems humana uocantur . Vuare poetasti eos reprehenda AGI Ioteles, apud quos fictarum personarum orationes morata non sunt:

- nempe in quibus non exprimitur, quid qui

res quidem alij sium naturalis, s insiti, alijstudio G Uu comparati. Naturales priamum intellai uolo, qui ex ipsa corporis tempe ratione oriuntur. Equidem p sicorum,s medicorum siententia exquatuorhumoribus sue qualitatibus con tamus, sicut equatuor principise componimur sanguine, pituita, bilis melancholia: ac prout illarum quaeque redundat,ita diuersi a sectus generatur. Nam cui plus sanguinis men hunc animosiorem uia demus, hilariorem ; cuiuero melancholis, timidiorem, stristior rutis quoni

12쪽

ceps bilis eximi, acrioris Niracundior se n

quo vero pituita, obtusior redditur ita tardius commetur. ob idque lenta ab Horatio no K i. minatur. Haec morum propietas, D' dissi- xyη- militudo a natura vi, nimirum a dissimili Phobse corporis temperationesiue humorum,qu bus sto, a corpus constituitur, uarietate. cuin etiam

mores quosda gignit generis,ac seminis stirps

utquefructus a sieminis P a generis bonitate mores quidam commendantur. Eortes inquit Horatius P creantur sem Lib. tibus, s bonis 'd Α-

ssi in iuuencis, est in equis patrum Virtus; nec imbedem feroces . Progenerant aquilae columbam. Catonumseueritas propria, in acrispo - i tire ingenium fuit. Praeterea locorum na- maim scut Aristoteles ait magnam facit - ' 'rum disserentiam . quippe homines monta-m,uti quoque bestia, ore sium acriores sim certis

13쪽

la ora- certis nervisa robustiores . Et Cicero Liatha Rui gutres montanos duros, re agrines dixit eseiμη - se, Campanos fertilitate loci superbientes

Proinde bene temperatus aer quaerendus es, cuius lenitas aque menti, ac corpo inodin.

Am equidem mores harbarospra se ferunt,

qui in nimio, velfrigore, uelassu degunt: qui regionem aquilonalem incolunt ob magnitudinem aduentiti, frigoris magis teps scentibus intimis corporis partibus candidi ' sunt,simplices satirices ; contra habitat res Australis siub calente caelo nigri, vafri, spis i. r. timidi. Omitto Grologorum descriptis-ς 7 nes,atque iudicia, qui refrigerantis Saturni stellam in auBrab, incendentis uero Martis in aquilonali, at temperantis Iouis Mus in intermedise regionibus dominari asperunt: e quibus Italiprasiertim humani, liberales, a- mabiles, ρο ad regendas riuitates apti ex

sunt. Hinc opu recos in prouerbio fuit

14쪽

Adhac atatum exuum id crimina suos habent mares : fortuna quoque conitio studiorum , quasi naturales quasdam vira p ns ibi. prietates assert. quas omnes Ari Ioteles prae a ceteris sapientissime, s copiosissime persecutus est. At studio s consiuetudine creati mores habitus animi siunt,aut svirtute laudabiles,aut uitio uituperabiles. quorum tractatio eorumphilosiophorum est, qui morales mucupantur. Ac siane ingenitum s naturale nobis uidetur sicut Fabius Vuintilia*μ scri u , άbit 2 quod usu sconsiuetudine comparatur qtantas eius uis ent,ut naturam siuperet, insiprauasi a recto itinere abducat. s quemadmodum in loquendo uincit artem, in rep. sancit, s delet leges c in animo, s naturam sape expugnat,is proprietates aufert si erit. Atque ob id potissime suarum

actionum homo in Apstam habetpotestate,

quia ha

15쪽

qtiis potest aliter assescere, quam aiatura

m titutus est. Nec vero cum naturales mores dico a rationis imperio seiungo ,sed quod , a natura magnam vim habeant, naturales dicuntur: atq; eatenus laudantur, quatenus Celtirtutis habent aliquamsignificationem, o mansuetudo, udorietet ratione cons mantur, atque reguntur. Nec te igitur Aria

Ergo mores viphilosophorum verbis mar s dispositiones animi sunt, s habitus, hoc

Hilermanentes qualitates non quidem omnes, sed quibus appetitus lene, aut male ad rem quampiam conformatur . ex quo vita modus ratios desumitur. Ceterum mores, soratione declarantur, s actione: siquidem oratio imago animi en, nec auari se mone alia de re, quam depecunia siunt,oede A,.st,. voluptatibus intemperantis ; ais ut ex comx hi et poris motu temperationem eius dignoscimus,

16쪽

se ex his, qua extra prodeunt, actionibus id

seriores animi mores assectionesve conjcimus. Vnde Platonis ista siententia plurimum Tu ui a Cicerone laudata vi, Qualis cuiusi, an imi assectus esset, talem esse hominem; qualis autem homo est esset, talem eius esse orati neminrationι autemfactissimilia. si resi .aefectus animi laudabilis G, s et ita laud silis erit Sed quoniam scriptoripi opositument non fictis benefactorum documesis v

uendi legem ostendere, non sicribet reuorun sis, sed illustrium virorum vitas. Sunt a Iem illustre ,quos aut virtutis, qua nobilita tis parens s alumna HLaut dignitatiste dor illustrat,qua virtutis socia et comes.su

hos enim . utpose ceterorumprincipes acrius niuemur siserum facta lubentius imis Mur. Nam horum, qui nobis excesium, m res imitandos ducimus. Verumtamen ut capictura vehementius mouet M afectus aimi verius e Titsec ea historia magis appro-C batur

17쪽

tur,quae hominum momes molius exponit. Ita ; Utpictor in consiormanis lineamentis Is,tu quq m9tus auimorum elucent, pummam oper. - c seu i ,sic bonus scriptor in exprimendis animi moribus, e quibus vita rasio per icitur, omne IIudium siuum s di

sentiam ponet. Primum igitur accuraten sonarum attributa considerabi natione, pse triam,genus,parentes, corporis temperati

me tuia,fortunas,amicitias, e ' his similia . Etenim cuiusque nationis sui quidam summo -res ut immanes Germani,feroces Britani, hebetes Pannones,leues Gali arrogantes Histant,medaces Greciperfidi Pani, mollis 'simi quorundam voce produntur. Patria eteras situs in ius iciendus,s innituta. Na coeli s loci naturam satis ad bonam corporis animi temperatione conferre la diximus; ' s a patria consiuetudine argumentis capi cosentientis omnium ingenij nemo dubitat.Hoc

18쪽

mirum sillud,quod ol Sybarita τοlv Miti objciebant, quoma luxuries apud Subar,

tas nullo in vitio erat, contra Lacedammm mi vir a frugi commendabant quonia gari Mas apud Lacedaemonios virtuti dabatur. ego virumperfectu eum esse cum Platone ex limo,qui inter ciues inteperantes virtute colair,quod non tantum natura sed consilio svoluntate maxime Budiosius sit. Atq; ut patria ic etiam familia ratio habeda est. Nam supra comonuimus essessu dam generis cmi que proprios mores Uusens s cocepta,

qualitates; quibus eiusdem cognationis horimines inters miles siunt.tum uera nobilitas recte agendi necessitate quandam imponitii ut turpissimumsit a maiorum uirtute s δωρ bra degenerare tamen ut magnu ded cus sparentumgloriam inquinare sic quod de sie Cicero contra Salustium mirum iu modum gloriatur magna laus suo generi

19쪽

nobilitatis initium a serre. Mox decet , res res icere; qui hemine vita exemplo atq; m tuto mores ms snaturam insito, infundunt, VTum qua ratione fatim ex bonis parentibus raro boni*jprocreentur,ignoro. Et quidem Homerus. .

Namq; equidem paucisimiles sium patri-

cuin plures vitiis,quaqui virtute priores. Post haec corporis temperatio videnda, e qua proprietates quaedam animorum σι tuns,Verecundia s impudentia, audacia metusi fortitudo S ignauia, mItas eueritas,tui geniorum acumen aut hebetatio, celeritas aut tarditas, Gergas aut exilitas gravita' aut leuitas: in quibus adcapessendas bonas artes atq; virtutes magna vis est. Fingit quoq; corporis temperatio pulcbritudinem I qua' ' nullum

20쪽

nullum anima rater hominem sientis; quas Socrates s Ptito utpote mentis siubiectam

oculis dignitatem vehementer amarm. Porro Virgily metientia. t cratior est pulchro etenies in corpore reus. Amo autem pulchritudinem virilem, mu-bebrem; pu a Venere venustas aptius cluc tur. De qua dicet Homerus

et Pulchra, tamen sine consilio, sine robore, forma cuin etiam corporis bona valetudo ad res arduas s eximias necesseriae te qua male

assectus Scipionis Apricani filius patri similis

esse non potuit. Ad hac praceptores obseruandoquirunt alteri arentes, studia, quibus ab ineunte aetate in tru sfuerit. '-HAdeo inquit Virgibus in teneris consev x scere magnum e l . Gerg.MIUuper amicitia,quavarit morum similitudo