Specimen emendationis in Ael. Donati commentarios Terentianos, ad novam totius operis editionem indicendam propositum

5쪽

LUDOVICI SCHO PENI

S DECIMEN AEMENDATIONIS

7쪽

Illuc quoquo mirabile in eo , primo, quod non ita miscet perSona quatuor , e obscura sit earum cliεtinctiori et item, quod nihil ad populum facit actorem selut ex tragoedia loqui, quoci ilium Plauti frequentissimum est ' Quis est, qui divinare possit, quena diCat Orem comoedorum elut ex tragoedia

loquendi Ne te morer, locus Corruptus est, quem ego, CertiSSimam, ut opinor, Coniecturam SeCutuS, SiCreStitui velut extra comOodiam. Nimirum

solet, ut Constat, lautus, quem Ste repreliendendum hoc nomine putat, actore nonnunquam ea ad populum loquentes facere, quae nihil plane ad id, quod agitur, pertinere, sed, ut ille ait, velut extra comoediam dicta esse videantur. Erroris origo in romptu est. Extra enim cum temere esset ab imperitis dissectum, vicinum vocabulum, quod etiam compendio Scribi solebat, in Corruptelae Societatem traXit.

Quod dudum monui, Donati Commentariis ubique immixtas esse enarrationes aliorum, id insigni exemplo probare possunt, quae in ipso operis initio de comoedia traduntur. Haec enim omnia usque ad Verba Comoedi est fabula, non eius scriptoris sunt, cuius feruntur in libris, sed Euanthii Grummatici, qui eadem fere, qua Donatus, aetate vixit et Constantinopoli litteras docuit. Atque hoc ita esse, ut dixi, Linden-brogius probabiliter ostendit ex Rufino Antiochensi, qui in libr. de metris Terentianis, quaedam ex his ipsis protegomenis citans, eorum auctorem diserte Euanthium facit Do nati certe ea non esse, vel sola latinitas scribendique ratio docere poterat. Vulgo libellus, unde quinque locos priores hic emendandos elegi, inscribitur De Comoedi et Tragoedia vera inscriptio De Fabula est, ut ex eodem Rufino p. 27o patet. A. B. Wolλsius de Canticis p. 6. In linris veteribus nullus omnino titulus comparet. Cum autem Veteres dico editiones, intelligo quatuor potissimum, quarum praestantissima prodiit ex officina Vindelini Spirensis, anno, ut putant, MCCCCLXXII. Alterum sine anni et loci nota, quum bertus in Lex Bibliogr. T. I. p. 496. tanquam omnium Vetustissimam, primo loco posuit, Vindelini editione iuniorem esse et totam ex ea fluxisse, tum probabo, cum de omni genere subsidiorum, quibus in Donato emendando Sus Sum proprie X-Ρ0nam. Reliquae duae, quas usurpavi editae sunt arvisti a MCCCCLXXVII et Venetiis apud Laaurum Soardum . CCCCXCVII. quarum utraque fabulis Terenti Donatum comitem dedit.

8쪽

Qtιla ossam solas ausus est Terentius , cum insciis argumentissdem peria talis assequeretur , etiam contra PraeSCripta ComiCa moretrice interdum non malas introducere, quibuS cimen, cur bonae int, et Oluptas per ipsum et causa non deSit. Ostrema liae verba et sensus et constructionis dissicultatum liabent Utrique incommodo ego mihi videor mederi posse, sic lenissime corrigendo quibu tamen, Cum bonae Sint et Oluptas Per Ῥεum et causa non est Res aperta est, ut Pinor. Illud sor lenondum eδl, post νεαν κωμωδιαν Latinos ulla fabularum g nora protulisse, ut togatas, i Scenicis atque argumentis latiniS, PraetextataS, ab dignitate personarum et latina historia, Atellanias, i ciνitate Campaniae, tibi actitatae sunt plurima , Rhinthonicas , ab actori nomine. Chr. Reuxens. Collect Litt. p. 7. legendum suspicatur a Cenici logi atque arU. lat quem ego non Sequar Nam ea mutatione, magnopere VCI eor, me, quae Sana et

integra sunt, corrui ta fiant Quid multa Scenicos latinos cum dicit, thistriones, mi fallor, describit, qui Romanorum liabitu, id est, togati, in scenam prodibant. Quod quam recte et Latinorum consuetudini loquendi Conveniem ter dixerit, nescio hoc scio, tali omnino dicendi genere hunc libellium scriptum esse ViX ut uiuim in eo priscae elegantiae studium agnoscas. laullo imserius post Personarum libri Veii vocem tragicarum, Vulgo miSSam, CCt ad

Rhinthonem, . quem omnes poetam fuisse tradunt, i Ctorem OCat VulgariSSCI'il tura maculam traxit, quam iure mireris ne paulli ilium quidem subolitisse Gisb. Upero Obss. . o. p. 3. Scripsit ab auctoris Omin , ut iam pridem in tanta aberrandi facilitate reponendum monuerunt .H. Ossius IuStit. Oet. II. I. . IOS CUI TOupius Emend. Suid. ΙΙ. p. 156. X.

Latinae fabula primo a Lloio Andronico scripta sunt ad cuncta TES, etιam tum recentius idem poeta et actor tabularum suarum fuisset Sic libri VeteΓeS sensu nullo. Itaque Muretus, cum in aliis MXemplis Scriptum Te-ΡeriSSet Cum etiam tum recentius et poeta etc. degendum coniicit ho modo: Latinae fabulae primo a Liνio Ancironico scriptae uni cum etiam au ad CuHCta resentibus . idem et Poeta est actor fabularum suarum fuiεεet, ut hoc

SIgnificetur, ideo eundem et poetam et actorem suisse, quod Romani etiam

9쪽

tum ad eiusmodi omnia rudes essent. In quo primum id mirum est, quod recentibus illud, quo corruptelam ibi Sanasse videtur, plane non liabet, quo

iuste reseratur. Nam ad Romanos referri posse, Cum nulla oriam hi mei tio stat, nemini Credo Muretum persuaSurum Sse. Quin etiam CuriCta sienia de apositum, de omnibus omnino rebus, non de CentCis tantum, quemadmodum Muretus voluit, intelligi debet. Quare cum alia laboranti huic loco medicina adhibenda sit, asseram ipse, si quid certius possum. Suspicor enim legi oportere Latinae tabulae primo a Lipi Ancironico cripta sunt,

adeo cuncta re etiam tum recenti, ut idem et poeta et actor fabularum suarum fuiεSet Eam mutationem, quae scriptoris menti plane respondet, ductam esse X ipsis Veteris Cripturae vestigiis, facile intelligit, qui aliquam eo in genere exercitationem habet. Singula persequi non lit et tantum admonebo, ne quid vitiosi residere existimes, structuram verbi jutSSel, pro ESSE DOSiti, non inusitatam esse Scriptoribus huius aetatis, ut exemplis docet Salmasius ad Tertuli de allio p. 1ao. Etiam tum autem est tum adhuC, ut Vulgo loquum tur Sueton de Illust GP init Grammatica Roma rict in usu quidem, ne dum in honor ullo erat, rudi cilicet ac bellicosa etiam tum ciuitate. r. Α-Wolsius ad Tacit Annal. Ι. .

Protasis primus est actus in ilitimque dramalis , pilasis incrementiam procesSusque turbarum ac totius, ut ita dixerim, molias erroris. Hae Cum 13rimum legerem, motu errori mendum putabam operarum. Sed idem miro Consensu editi Omnes, nisi quod vetustissimi modus erroris habent. Unius litterae mutatione Sensus veritatem restituo, scribendo Octu erroris.

Personat primi egisso dicuntur comoediam Cincius et Faliscus, tragoediam Minutius et Prothonius G Lindenbrogii is non Prothonitis habet, sed Pro '' Hic et qui sequuntur loci desumti sunt ex commentariolo Donati de Comoedia, cuius initium in libris veteribus arcte cum sextremo Euanthio cohaeret, nullo interiecto titulo. ss. Lindenbrogi iti dicem tantum De Comoedi habent, scriptoris nomen non addunt. Neque tamen dubitandum videtur, quin recte Donato librum vindicaVerim. Nam ne dicam , in dictionis genere vix quidquam inveniri, quod ab huius scriptoris elegantia dissidere videatur ipse etiam Donatus in raef. delph. testatur se commenlario nonnuli de comoedia praeposuisse. Protasis est turbu&nta inquit itaSi clamo G s

10쪽

thimus, ain siue lectionem firmat Adelphorum Didascalia Egere L. Afilius Praenestinus, inutius Prothimus. Inscriptio vetus ruterii DCCCCXXXI. Prothumum habet, et lapis apud Murator. . MDCCXXXII. Prothymum Nomen Prothonii nusquam inveni. Prothimu autem vel, quod libentius scriberem Prothymus graecae originis est, qualia saepissime libertinis utriusque sexus apud Romano Cognomina erant. Manut Cic. Epist. ad Fam. VII. 4. et Benileius ad orat Serm. . . o. Idem nomen e libris meis vetustis Destituo Donato inii aetat Eunuchi, ubi hodie Posthumi legitur. Sed quod nostro loco inutius et Proth. non unius hominis, ut in Didascalia, sed duorum sunt nomina, pariterque iusiuS, quod magis etiam mirere, diversus a Falisco ponitur, eum et ipsum librariorum potius errorem, quam eruditi Grammatici Wolstius de Canticis p. 5. Credit mihique Plane et Suasit, utro bique particulam et elici Oportere.

Omnium autem comoediarum Scripta ex quatuor rebus omnino Sumuntur, nomine, IOCO, facto , Ventu nomine, ut Phormio , Hecyra, Curculio, Epidicum loco, ut Andria, Leucadia , Brundusina facto , ut Eunuchus, Asinari , Captio ; νentu , Commorientes , Adelphi , Heautontimorumenos. His paucis in verbis, Vix credibile est, quam multa scribarum errore depravate legantur. Primum illud Omoodiarum Scripta, quid quaeso est Nempe truncavit posterius hoc Similitudo litterae praecedentis Lege inscripta, quod cadentis Sane latinitatis vocabulum reperitur etiam apud Gellium in Praefat. . . Sed graviori medicina egent, quae Sequuntur: OmiHe, ut Phormio, Hecyra, Curculis, Epidicus. Inscribi ait quasdam sabulas a nomine eorum scilicet, qui praecipuas in iis partes tenent. Cuius rei exempla ut recte et hormio et Curculio et Epidicus ponuntur: ita Hecyrae nomen, quod additum egitur, non dubito, quin temere ab aliquo imperito incuticatum sit. Ipse enim adieci docet, quod vel nomen declarat, hanc ideo OCRri, quia per Socrus et Soceros in ea multa agantur Neque leve vitis

catastrophe lenis; itarum rationem diligentius in Princ*io PrOPOStiimus, cum de comoedia quaedam diceremus. Atque haec eadem , quod percommode cecidit, etiamnum libellus contiti et cetera de mutilus et lucunosus, ut, qUue hodie eius supersunt, fragimentorum Ornine inscribenda videantur.