Aurelii Prudentii Clementis Carmina recensuit et explicavit Theodorus Obbarius

271쪽

220 Aur. Prudentit Clem. 1 ullus umbrarum latet inlus horror, 70 Pulsa nam pestis populum refugit: Christus, in totis habitat plateis,

Christus ubique USt. Martyrum credas patriam coronis Debitam sacris, chorus unde SurgenS

5 Tendit tu caelum niveus togatae Nobilitatis. Inde, Vincenti, tua palma nata eSt, Clerus hic tantum peperit triumphum: Ilic sacerdotum domus insulata 80 Valeriorum. Saevus antiquis quotiens procellis

Turbo vexatum tremefecit orbem,

Tristior templum rabies in istud Intulit iras. 85 Noe suror quisquam sine laude nostrum

Cessit aut clari vacuus cruoris: Martyrum Semper numerus sub omni Grandine crevit. Nonne, Vineenti, peregre necandus

90 Martyr, his terris tenui notasti Sanguinis rore speciem suturi Morte propinquar Hoc colunt cives, velut ipsa membra Caespes includat suus et paterno 95 Servet amplectens tumulo beati

Martyris OSSa.

Noster est, quamvis procul hinc in urbe Passus ignota dederit sepulcri

II. 72. xyo G 78. hinc Ba Fabr. Gis. - 79. mno ABG a Fabr. Gis. -89. per-mri ΕqI et Gis. p. 317. Wei E. Heins., peregre cet. Flav. SOSip. II. p. 189: peregri cum quis in loco est Plaut. Amph. prol. 5. I, 1, 96 ib. Tauhman. pεν gre eum abit in locum Plaut. ib. II, 2, 2l6. Hor. Sal. I, 6, 102. ele.J: necatusAup Ald. Gis. II. - 9 l. specimen coni. Barer. l. l. - 94. cespis A - 98. olon: sepulcro II FGr. Gis. II. - I7. Vine. 4 Caesar ugustae natus Sa- pacto deberet, esse martyr, Dum videret gunti passus eSt: v. 100. V, l. - 80. Va- cives suos martyrium pati. NEBR.leris mi Brev. Caesaraugust. a. 1572. - Videtur proludium martyrii Vinc. lued. AA. SS. Bolland . ad d. 23. Ian. : patria obtigisse. CEA L. Sed veram et pietate et Getrina insignis Valerius explicationem Arev. all. Eulogii epigr. eae consulari Paleriorum turba teste PP. Tolet. opp. I. p. 23. invenit, ubi

Prudentio Caesaraugustae ortus est. Vincentio Caesaraugustae sanguis e Valerius quidam episeopus Caesarau- naribus nuxisse narratur, qui ibidem gu Statius suit, cui Prud. hymi . XI. de- religiose asservetur: nio iacet ille dicat; sed num plures Valerii episc. vi- cruor, quem das pro corpors Pignus, xerint. non satis constat, quare Ceil. Nars fuente tuus hic iacet illo cruor. . . numeri synecdochen statuit. 81. Sae v. Hic veniam culpae mereantur vota δε-proe. turbod Perseculio Christianorum. vorem, Gaudia summa ierat, qui Petit CELL. - 90. tenui sang. rore , , Forte hie veniam.

propterea dicit, quod ibi didicit . quo

272쪽

Peris teph. IV.

22 lGloriam victor prope littus altae Forte Sagunti . l00 Noster et nostra puer in palaestra Arte virtutis fideique olivo luctus horrendum didicit domaro Viribus hostem. Noverat templo celebres in isto l05 Octies partas deciesque palmas Laureis doctas patriis eadem

Laudo cucurrit.

Hic et Encrati recubant tuarum Ossa virtutum, quibus esse rati iid Spiritum mundi violenta virgo

Dedecorasti. Martyrum nulli remanente vita

Contigit terris habitare nostris: Sola tu morti propriae superstes libvivis in orbe.

Vivis ac paenae seriem reteAis, Carnis et caesae Spolium retentanS,Τetra quam sulcos habeant amaros Vulnera, narras. 120 Barbarus tortor latus omne carpsit, Sanguis inpensus, Iacerata membra,

Pectus abscissa patuit papilla

Corde sub ipSO. Iam minus mortis pretium peractae est, 125 Quae venenatos abolens dolores

Concitam membris tribuit quietem

Fine supremo.

Cruda te longum tenuit cicatrix Et diu venis dolor haesit ardens, 130

Dum putrescentes tenuat medullas Tabidus humor. Invidus quamvis obitum Supremum Persecutoris gladius negaret, Plena te, martyr, tamen ut peremptam 135

Paena coronat.

Vidimus partem iecoris reVulsam Ungulis longe iacuisse preSSis,

273쪽

Aur. Prudentit Clem.

Mors habet pallens aliquid tuorum

140 Τe quoque viva. Hunc novum nostrae titulum fruendum Caesaraugustae dedit ipse Christus, Iuge viventis domus ut dicata Martyris cSSet. 145 Ergo ter senis sacra candidatis Dives Optato simul et Luperco Perge conscriptum tibimet senatum Pangere psalmi S. Ede Successum, canc Martialem, 150 Mors et Urbani tibi concinatur, Iuliam cantus resonet simulque Quintilianum. Publium pandat chorus et revolvat, quale Frontonis fuerit tropaeum;

155 uuid bonus Felix tulerit, quid aeer

CaecilianuS.

Quantus, Evoti, tua bella sanguis ruxerit, quantus tua, Primitive, Tum tuos vivax recolat triumphos 160 Laus, Apodemi.

Quattuor posthinc superest virorum Nomen extolli renuente metro, Quos Saturninos memorat vocatOS Prisca vetuStas. i65 Carminis leges amor aureorum

Nominum parvi facit et loquendi

Cura de sanctis vitiosa non eSt, Nec rudis unquam. Plenus est artis modus, adnotatas 170 Nominum formas recitare Christo, duas tenet caeli liber explicandus. Tempore iuSlο. Octo tunc sanctos recolet decemque Angelus coram Patre Filioque, 175 Urbis unius regimen tenenteSIure sepulcri. Quin ad antiquum numerum trahentur

Viva post paenae specimen puella,

274쪽

Peristeph. V.

Morsque Vincenti, cui sanguis hinc ostFons et honoris . l80Λdditis Cato, nec enim silendi, Teque Crementi: quibus incruentum

Ferre provenit decus ex secundo Laudis ag0ne. Λmbo consessi Dominum steterunt lM, Λ criter contra fremitum latronum: Λmbo gustarunt leviter saporem Martyriorum. Haec sub altari sita sempiterno Lapsibus nostris veniam precatur 100 Turba, quam Servat procerum creatrix

Nos pio stetit, date, perluamus

Marmorum sulcos, quibus est operta Spes, ut absolvam retinaculorum is 5 Vincla meorum. Sterne te totam generosa sanetis Civitas mecnm tumulis: deinde Mota resurgentes animas et artus Tota Sequeris. 200V. PASSIO VINCENTI I.

Beate martyr prospera. Diem triumphalem tuum, duo sanguinis merces tibi Corona Vincenti datur. Hic te ex tenebris seeuti 5 rtore victo et iudice

179. Tuque 2 O Put.: Vincentia G- 180... 88. om. Pul. - 18 l. Gaio ΛRWellet. , additus E - 186. leonum II - 187. leniter Ald. - 189. altaris ita Λ - 190. precantur Ambr. - 193. IIos P: d. ut G - 195. absolvat ΡΛnabr. Parrh. V. V. 1...13. 537... 40. 545... 49. 565... 69. bis extant Ia G - 3. mercis A, cs. Cori. ad Luc. I, 344. 181. Cato teque Crem.J Maruriare. ibid.: In eadem civitate SS. Casi et G mmti, qui secundo conferat hi. e. eo ram

iudicibus Christi religionem consessi quidem, sed martyrium, qui primus

agon est. non sunt consecuti, ud. Pauli.

Nol. natat. XIV, 94.J et Osdo Christi

perseverantes martyPii calicem gusta- vomunt v. 182: incruentum decus; V. 187. . - 189. ale. l CL III, 212. V. Vincentius Caesaraugustae natus IV, 77. sub Datiano Bispaniae rechore, Dioeletiano et Maximiano Hereuleo

100. . Eius vitam enarrant praeter Prud. et Augustinum serm. 101. , quibus maxima fides tribuenda ces. Lesvies desSS. II. p. XXXII. Aimo histor. Franc. ΙΙ, l9 sqq. , Sigeberi. Gemblae. ad a. 970. Gregor. Turon. de glor. Mart. I, 9. III. 29. , Vincent. Bellovac. spee. hist. XIII, l24.), Aurea Legenda Ss. eap. 25. , Martyrol. ad d. 22. Ian. , alii, qui ab antiquissimis sontibus haud raro recedunt: cs. Tillemoni. memoires e clesiastiques V. p. 21 b. Les vies des

275쪽

Aur. Prudentit Clelu.Εvexit ad caelum dies Cliristoque ovantem reddidit. Nunc angelorum particeps 10 Conlucis insigni stola, Quam testis indomabilis. Rivis cruoris laveraS. Cum te satelles idoli, Praecinctus atris legibus,

15 Litare divis gentium

Ferro et catenis cogeret:

Λc verba primum mollia Suadendo blande effuderat Captator, ut vitulum lupus 20 Rapturus adludit prius: Rex ' inquit Orbis maXimus, , ,qui sceptra gestat Romula,

Servire sanxit omnia . Priscis deorum cultibus. 25 OVos ΝaZareni adsistiterin udemque ritum spernite: Haec Saxa, quae princeps colit, Placa te sumo et victima.

Exclamat hic Vincentius, ah Levita de tribu sacra, Minister altaris Dei, Septem ex columpnis lacteis: Ambi ista praesint numina,isTu SaXa, tu liguum colas,

35 Tu mortuorum mortuus

Has deorum pontifex.,,Nos lucis auctorem Patrem Eiusque Christum filium,

,Qui solus ac Verus Deus, 40 -Datiane, confitebimur.

Hic ille iam conmotior: Audesne non selix ait Ius hoc deorum et principumis Violare verbis asperis

SIDΕ Η. Η. - De v. 32. cf. II, 39. et Isid. Oisc. eecl. II, 8. - 43. princep. luaec verba dicta sunt de Maximiano Herc. et Diocletiano, qui religionem

276쪽

Peristeph. v. 225-Ius et sacratum et publicum, 43. Cui cedit humanum genuS: Nec te iuventae servidaeo Instans periclum permovet Τ

ΙΙoc namque decretum cape, Aut ara ture et caespite 50 Precanda iam nunc est tibi, Λut mors luenda est sanguine.

Respondit ille altrinsecus: Age ergo quidquid virium, o quidquid potestatis tibi est, 35

Vox nostra quae sit, accipe, . ' . Est Christus et Pater Deus, , Servi huius et te St sumus: , Extorque, si potes, iidem. 6u Tormenta, earcer, ungulae Stridensque ilammis lammina Atque ipsa paenarum ultima, Mors Christianis ludus est. - vestra inanis vanitas εγ Scitumque brutum Caesaris. Condigna vestris sensibus - Oli iubetis numina , Excisa fabrili manu, -Cavis recocta et sollibus, 70 quae Voce, quae gressu carent inmota, caeca, elinguia. His sumptuosa splendido Delubra crescunt marmore, ollis colla mugientium 75

Percussa taurorum cadunt.

Adsunt et illic spiritus, Sunt sed magistri criminum, Vcstrae et salutis aucupes OVagi, inpotentes, sordidi: 8047. Nocte IA: iubente torvida A al. Ald. - 50. s caesp. coni. Barth. Adv. XXV, 7. - 5l. Placanda Cauch. - 52. tuenda Ald.; est o m. BLl- 62. lammina Λ, es. Pulman. ad Hor. Od. II, 2, 2. Εp. I, 15 36. . Iamnia R - 63. ouaegus Put ., Aut T - 66. scitum est R. - 67. iubentis Gis. II. - 70. et om . GR 77. At Put., Λι sunt Ueins. - 78. Sed sunt Gis. - 79. et om .R: auspices ERAld. christianam edietis promulgatis interdicebant, ud. Lactant. M. P. X. 6. 50. ara t. et caem. J Vett. non modo e caespite aras composuisse, sed ipsi arae caespidem imposuisse, fortasse ex hoc loco concludi potest; es. Canegieler. Reserip t. iad Diras Caton. XVI. p.73. Tur-Prudentius ed. Obbarius. neb. Advers. XI. l. XXI, 21. Inte P. D Mἀ δυοῖν in his verbis inesse putant. 77. spirit.J Min. Fel. XXVI, 7: Spiritus sunt insinceri, vagi, a castesti Di gors terrenis labibus et eupiditatibus degravati ete. - De v. 90. cf. A. 4I2. Evang. Malth. VIII, 29.

277쪽

Aur. Prudentit Clem.

852095100105

libl 20-Qui vos latenter inditos

In omne conpellunt nefas, Vastare iustos caedibus, si Plebem piorum carpere. Norunt et ipsi ac sentiunt, Pollere Christum et vivere. Eiusque iam iamque adfore Regnum tremendum perfidis. , Clamant latentes denique ,,Pulsi ex latebris corporum, -Virtute Christi et nomine, si Divique et idem daemones. Ilis intonantem martyrem Iudex pro sanus non tulit. Conclamat: se os obtrudito,

-Ne plura iactet inprobus. Vocem loquentis claudite -Raptimque lictores date,

o Ilios reorum carnibus Pastos manuque e Xercitos.

olam saxo, ius praetorium is Conviciator sentiat,oInpune ne nostris sibi Dis destruendis luserit. -Τibi ergo soli contumax

Tarpeia calcentur Sacra, Tu porro solus obteras Romam, Senatum, Caesarem risVinctum retortis brachiis Sursum ac deorsum extendite, Conpago donec ossuum Divulsa membratim crepet.

Post hinc hiulcis ictibus

Fudate costarum abdita, Ut per lacunas vulnerum Iecur retectum palpitet.

Ridebat haec miles Dei

Manus cruentas increpan S,

Quod sxa non profundius

Intraret artus ungula:

Ε2W Pui. Weitet. es. VI, 17. - li 3. Ne inp. Put. Hein s. - 107. modo ΑΕΗ Ra li 3. bisule. O - lib. latebras O Put . , sed vd. Λ. 221. - 117. mil. xpi R - 106. Tarpeia saera i. e. paganismus, sursum ae deorsum expendito ad equu- quod in monte Tarpeio Capitolium Iovi leum reseras, de quo plura dieentur ad sacrum fuit, ud. Serv. ad Virg. Aen. X, 490.

278쪽

Ac iam omne robur sortium Eviscerando cesserat Nisusque anhelus solverat Fessos lacertorum toros. Ast ille tanto laetior l25 Omni vacantem nubilo Frontem serenam luminat, Te, Christe, praesentem Videns.

Quis vultus ister proh pudori

Datianus aiebat furens i30 Gaudet, renidet, provocat, Tortore tortus acrior. . Ni illa vis exercita, ,ΤOt noxiorum mortibus. Λgone in isto proficit, 135 Ars et dolorum vincitur. . Sed vos alumpni carceris, ,,Ι'ar Semper invictum mihi, -Cohibete paulluin deXteras, o Respiret ut iussus vigor. llo,,1'raesicca rursus ulcera, Dum se cicatrix conligit Refrigerati sanguinis. Manus resulcans diruet. .llis contra Levites refert: 145 Si iam tuorum perspicis Languere virtutem canum, se Age ipse maior carnifex, Ostende, quo pacto queant Imos recessus scindere, l50-Manus et ipse intersere Rivosque serventes bibe. - Erras, cruente, si meam, Te rere paenam Sumere,

Cum membra morti obnoxia 155-Dilancinata interseis. se Est alter, est intrinsecus, Violare quem nullus potest, Liber, quietus, integer, Exors dolorum tristium. 160 lloc quod laboras perdere

279쪽

Vas est solutum ac sictile , qu0 eumque frangendum modo. , quin imo nunc enitere illum Secare ae plectere,

qui perstat intus, qui tuam

Calcat, tyranne, insaniam: ,,Ηuns, lilinc lacesse, liunc discuto Invictum inexsuperabilem, Nullis procellis subditum, Solique subiectu in Deo. Haec satur et stridentibus Laniatur uncis denuo; Cui praetor Ore subdolo Anguina verba exsibilat: -Si tanta callum pectoris, , lyraedurat obstinatio, Pulvinar ut nostrum manu Abomineris tangere: Saltem latentes paginas Librosque opertos detege, Quo secta pravum seminans,, iustis cremetur ignibus.

His martyr auditis ait r quem tu, maligne, mysticis, Minitaris ignem litteris, , , Flagrabis ipso hoc iustius.

,,Romphaea nam caelestium Vindex erit voluminum, Tanti veneni interpretem, linguam perurens fulmine.

Vides favillas indices, Gomorrheorum criminum,

, Sodomita nec latet cinis, , ,ΤeStis perennis laneris. ΕXemplar hoc, serpens, tuum eSt, Fuligo quem mox sulphuris, ,Bitumen et mixtum piceolmo inplicabunt tartaro.

sed vd. II, 170. - 173. frid. Ε - 187. Minaris Wm WeitZ. - 189. Rumph. II 193. Videns Λ - 195. Sodomae R V - 197. semper MPMII, serpens edd. : e1tom Λ - 200. inplicabant A - 179. Pulv. I i. e. paganorum diis im- tur. Cic. Τuse. IV, 4. Sueton. Domit. molari, es. Acron. ad Hor. Od. I, 37, 2: 13 189. ROmph. J Iso: ., igneuS gla pulvinaria dieebantur aut lecti carae dius. Genes. III, 21. Chain. Iaudataeorum, aut tabulata, in quibus sta- Λpoeal. I, 16.bant numina, ut eminentiora videre1

280쪽

Ηis persecutor saucius Pallet, rubescit, aeStuat, Insana torquens luinina Spumasque frendens egerit. Tum deinde cunctatus diu 205Decernit extrema omnium:

igni, grabbato et lamminis, ,ΕXerceatur quaestio.

Ilaec ille sese ad munera Gradu citato proripit, aluIpsosque pernix gaudio

Paenae ministros praevenit. Ventuin ad palaestram gloriae: Spes certat et crudelitas: Luetamen anceps conserunt, 2l 5 Hinc martyr, illinc carnifex. Serrata lectum regula Dente infrequenti eXasperat, Cui multa carbonum Stru SVivum vaporat halitum. 220Hunc sponte conscendit rogum Vir sanctus ore interrito: Ceu iam coronae conscius Celsum tribunal scanderet.

Subter crepante adspergine 225 Scintillat excussus salis Punctisque servens stridulis Sparsim per artus figitur. Arvina posthinc igneum Inpressa cauterem lavit, 230 Vis unde roris sumidi In membra sensim liquitur. Haec inter inmotus inanet Τamquam dolorum nescius, Tenditque in altum lumina: . 235Nam vincla palinas preSSe Paul. Sublatus inde fortior Lugubre in antrum truditur rNe liber usus luminis Animaret altum spiritum. ' 210 Est intus imo ergastulo Locus tenebris nigrior,