Dissertatio, in qua, ratione mathematica et physica, quaeritur de mensura ...

121쪽

Ea Hydraulices pars, quae agit de cursu numilium et fiuviorum, perquam dissicilis est nulli enim Theoriae satis accurate paret certe iis, quae X- istunt omnium optimae, vix uti possumus, nec in fluviis, quos Mura, nec in canalibus, quos Ars secit hinc, ut quis fiat hujus rei peritus, observet naturam diligenter, diu variisque locis et temporibus, nec fingat sibi theoriam, Priusquam longa observatione et experientia naturae modum , quantum hac in re fieri potest, cognoverit et tentarit. I. Credunt nonnulli, aquas concitatas posse sedari, adsundendo oleum, aut aliud fluidum aqua minus liquidum, eademque levius id, etsi prorsus non absurdum, attamen ad undarum vim restenandam non valeret, etiamsi institui Posseti I I. Erravit sagacissimus Enuovium, cum numeris negativis veros tribuerit togarissimos miramur autem, eum in errore mansisse , quum saepius de hac re cogitaverit, et ex illius aevi scientia, atque ex Iogarithmorum natura, hunc errorem laci corrigere potuerit. V.

122쪽

IV. Omnium principiorum, quibus Staticam superstruxerant athematici, illud; quod dicitur principium compositionis trium, sive Parallelogrammum Mirium, optimum judicamus hujus doctrinae fundamentum.

Finis demonstrationis non modo est, ostendere rem veram esse, sed etiam eandem tam evidenter menti proponere, atque argumenta ex talibus sontibus haurire, ut de re veritate vix dubium supersit. I. Newtonis hypothesis de emissione luminis, hodie non praevalere videtur auteri hypothesi, qua lumen oritur ex fluido aethereo, quod undularum instar celerrime movetur. VII. Μέα, quae sentitur, stigoris vis, in telluris zona temperata australi, quam in boreali ex majori itidem aquarum copia nasci videtur. VIII. Quae vocantur Aerolitha, ea aeris atmosphaerici actione chemica produci, verosimillima est hypothesis. IX Grandinem in milγibus electricis imprimis oriri et conglomerari, licet experimentis videatur comprobatum, tamen ut hujus meteor causa electricitatis actioni soli tribuatur, quampluribus insuper observationibus confirmandum est.

Planetas onmes, eorumque fatalites, eodem sensu in orbitis sere circviaiaribus circinnao, itemque pleraque aut sorte omnia nostri undi systematis

123쪽

corpora, eadem fractione volat circa Proprios axes, causae universali tribuendum est, nec fortunae casui. Ad hancce causam detegendam Vir Illustrissi-mus D LA PLAon conjecit Vid. Expos duo L. d monia Lis V. huc VL: planetas ex eodem fluido esse ortos, ex solis atmosphaera scilicet, olim insigni calore extra hujus systematis fines langissime patenti, deinde causa quadam ad minores terminos edetentim redacta, quaeque extra fines SubSequentes continuo relinquerentur zona ejusdem fluidi, ipsas solis motu rotatorio gaudentes, attractione agente, tandem ad solida corpora esse concretas satellites autem simili ratione ex planetarum atmosphaeris esse natos. Ex hac conjectura, etsi dicta causa quodammodo possit explicari, eadem attamen haud probabilis videtur, certe non ita, ut eam, dum vera causa nos latet, tan. quam probabilem conjecturam habere liceat. I. Sin autem hujus res causa quaedam probabilia postuletur, eam esse posse tam in potentia Dei, ita planetarum motus regentis, ut perenne inter se constituerent aequilibrium, tutissime contenditur. XII.

Licet ingeniosa sit illa tabereti de ortu planetarum M tae Iunonis, Pa Iadis et Cereris, quae vulgo interoιde appellantur, conjectura, qua hosce quatuor planetas, ex uno planeta principali, vehementi intem actione diffracto, orto esse suspicatur, eandem tamen minime esse admittendam inte

dimus.

XIII. Quod de planetis speciose conjicitur, eos scilicet habitationi animantium, intelligentia praeditorum , inservire , idem de cometis opinari licet. I V. Egregie si1M cmaa Thclorie des uves. Introd. v I ut te sciences soni Oeurae rit est unῬOin unique, auque eura se vortent. II en est, qui Ontisne teste connexiω, Hil est Ouvent incile de A termine Ies hornes, qui e MFarent. Leur union est emblable

124쪽

eelle des eouisura de Pare en cieἰ, Ora lecyeuae Diplus perpans ora, einera distingueriles ligneides paration malo la disreenc sensi in qu alma enim IIG.ΤΤx V. Artes disciplinaeque elegantiores, quae imaginatisne maxime inciuntur, in homine individuo existunt persectae, aut ita existere P sunt; quae vero magis ratione Pendent, hae non nisi paullatim perficiuntur hinc minime miram dum illas, primis temporibus, summum jam attingere potuisse fastigium, his autem, saeculis interdum praeterlapsis , ad illum demum persectionis gradum pervenisse, quem hodie tenent.