Dispositio familiae molarum in genera et in species

3쪽

CIMILLI IN RINI

DISPOSITIO FAMILIAD MOLA RUM

IN GENER ET IN SPECIES

in qua sunt inter viventia, quae pro nomalis haberi pos-Sint, nemo an iure redarguet ieinium i), quod anomales dixerit pisces illos, qui aut olae, aut Lunae , aut amburri appellari solent, quique totius corpori figura, necnon structura partium quarumdam ab aliis piscibus multimodis diseri minantur. In iis Oramen oris S anguStUm , Corpus admodum compresSum, ac in parte posteriori eluti truncum, pinnis abdominalibus carens, pinna ero anali parti extremae abdominis insidet. Horum piscium sceletus Si sere omnino cartilagineus stomaehu exiguus, ipsique Carent Vesci a natatoria Molae non paucae descriptae fuerunt ab Ichthyologis it lustrioribus, quorum libri in lucem prodierunt saeculis decim sexto decimo septimo, decimo octaVO, ne non an Di , qui jam fluxerunt, saeculi decimi noni Sed quisnam ille ορ-rit, qui omnium primus Molam attente, ac diligenter inspexit, Salvianusne, an Rondeletius , definire non POSSU IN Uterque enim vulgavit opus suum anno milleSimo quingentesimo quinquagesimo quarto a), ac terque Silenti Praeterit tempus, quo nactus est occasionem Opportunam inspiciendi Molam illam, cujus conicam iugiem descriptioni adjunxit. Id unum certum est, Lucam Ghinum nostrum ante annum millesimum quingentesimum quadragesimum quintum, dum adhuc Pisis Bolanicam doceret. docuit enim usque ad annum millesimum

i Iacobi Theodori Κlein Historiae Piscium Naturalis promovendae Missura tertius pag. 23. Gedani ci et in . ab Hippolyti ab iani quatilium animalium Historiae liber. I. Romae 5 I in sol. Gulielmi Rondeleti libri de Piscibus marinis Lugduni 155 in sol.

4쪽

quingentesimum quadragesimum quartum, et non ultra i , certum, inquam, est, Lucam Ghinum e Pisis ad Salvianum misisse iconem Molae, de qua haec scripsit ipse Salvianus Martilagineus piscis est et Mola, non tamen longus, ut Galei, neque planus, ut illi, de quibus proxime egimus. Non enim illorum instar, in dorsum, et Ventrem, Sed in latera valde compreSSUS est, ejusque sigura piscis Potiu utrinque valde compreSSUm caput, quam IiScem UniVerSUm repraesentare videtur. Unde cum Lucas hinus medicus celeberrimus, qui multos annos jam tum in Bononiensi, tum in Pisana academia maxima audientium utilitate Simplici professus est medicamenta, ejus ciconem ad me ex Pisis mitteret, perrara adeo ac praeter aliorum Piscium morem Visa St, ut VerituS, ne Va-fri alicujus pictoris collusione SSet conitela, eam aliis meorum piscium iconibus temere adjungendam non esse statui. Verum

cum multos post menses quidam Ichthyopola ter famulum mihi significasset, apud se in foro liscatorio incognitum, et numquam alias cibidem Visum Piscem reperiri, eo advolans piscem ejusdem prorsus figurae, quam sub nomine Molae depictam ad me transmiserat Ghinu S intuitus, piscem talem, qualem hic ad vivum pictum exhibemus, vere reperiri certior

factu raum , eumque quindecim mercatus argenteis domum referri iussi etc. - Salviani ac Ron deleti descriptiones atque cicones molarum meque congruunt inter me, neque una

illis , quae lostea mi, aliis Ichthyologis evulgatae fuerunt .

Duae vero Molae, quae ad SerVantur in Mu Saeo, cui PraeSum, quarum una est mediocris magnitudinis, altera majoribus, quae in Adriatico ac Mediterraneo capiuntur multum dissimilitudinis inter se habent. Quapropter Zoologi, qui de molis

tractant, in Varias ac Sibi invicem oppoSita Sententias abeunt, atque dissentiunt de speciebus, de genere, nec non de amilia,

in quam hujusmodi pisces adscribi debeant. Quamvis Ulysses Aldrovandus indubitanter firmasset eth Molam sui Ianes

generis Piscem SSO, nuViquo O inusitatam cor oris formam assimilandum, et quamvis Ianu Plancus Satis aperte ostenderit, holas, quas ipse in Commentariis Instituti nostri de-

5쪽

ciem septimam generis Tetrodonti conges Sit, quam appellavit, Tetrodontem Molam. Gmelinu vero Molam aculeatam oliel

re uteri et Diodontibus annumeravit, eamque cum Pallasio S)Diodontem Nolam muncupavit , ac . reliquas molas, vestigia persequens innaei, collegit in Septimam Speciem generis Tetrodontis, quam parti tu eS in Tetrodontem Molam, qui est typus speciei in huius Varietatem , quam dixit trun

catam Arte dio 4 et Gro novio by persuasum fuit Nolas,

quarum inicam speciem admiseriant, labere genus commune cum stracionibus . te inius o p. xit. y in genus bra racionum coegit Straciones, Diodontes, Tetrodontes, Syngna thos, ac molas, et harum Unicam dari speciem tamquam ratum labuit. Anno millesimo octingentesimo trimo in lucem prodiit Systema Ichthyologiae a Blochio inchoatum, it post ejusdem mortem absolutum a Io. Goltl Schneidero 6 . In

ter noVa genera ConStituta Sive a Blochio, Sive a Schneidero, non enim Sati constat, qui SDam Sit eorum auctor, est etiam

illud , cui tomeniri liragoriscus, quodque Molas complectitur distri hutas in quatuor species. Mae Sunt I. Orthrago riscus Mola. Corpore scabro longitudine, et latitudine, seruaequali. 2. Orthragori Scus oblongus Corpore oblongo longitudin duplo majori latitudine, laevi figuris hexagonis, parvis. 5. Orthragoriscus lasciatus Corpore sphaeric glabro,sa Sciato pinna caudam rotundata . . Orthragoriscus hispidus. Vertice canaliculato mucronibus acutissimis in quatuor serieSa capite ad audam digestis. Notandum hoc loco is speciem tertiam unum idemque esse cum illo pisce, quem Dialia melius

6 Poro de Mer appellavit Slia lux anno mille Simo clin-

1 Comm. Inst. Bon. Tom. . . . Pag. 297. 2 N. Comm. Acad. Petro Tom. X. Descripti piscium rariorum. I. Mola aculeata pag. 337.

6쪽

66 opus CULA gentesimo quarto genu piscium constituit, quod Cephalum vocavit, et in illud Molas sibi notas collegit i). Notae prae

cipuae hujus generi sunto. Maxillae ossae. 2. Corpus ovatum in parte poStica truncatum, caput piscis simul an S. Huic generi subsunt quatuor Species, nempe Cephalus brevis corpore orbiculato , Cephalus oblongus , Cephalus varius: Cephalus Pallasianus Georgius uvierius in utraque editione eximii petis, cui titulus te Regne animal et admisit genus r- thragoriscum, quod Schneidero tribuit, et una cum generibus, Diodonte Triodonte Tetrodonte adscripsit in familiam Gymnodontum. Haec autem a milia pars est familiae Osteo-dtirmatum Dum erilii S), in quam ipse praeter pisces Gymno dontes, etiam Stracione S, ac Syngnathos collegit. Risson tam

in Ichthyologia ice ensi 4), quam in Historia Naturali Europae meridionalis 5 adrnittit genus Cephalum, sed in ipso

definiendo parum sibi constitit; nam primo docuit maxillas Cephalorum esse vel in divi 5as, vel hipartitas, deinde generatim affirmavit easdem esse bipartitas Rassiues quius distribuit Molas, quae vivunt in mari Siculo in genera orthragum. et Diplanchiadum, atque genera haec una cum Cephalis havvii, Diodontibus, Tetrodontibus, etc. adscripsit in sub familiam Ο-dopsiorum, quae par est familiae Oste odiorum ejusdem Zoologi 6). In Orthragis unaquaeque maxilla ex duobus dentibus constat, in Diplanchiadibus utraque maxilla est indivisa; in his utriusque ranchiae oramen externum est duplex , et pinna caudatis est libera, in illis, nempe in Orthragis soramen

uniuscujusque branchiae est unicum , pinna caudatis eum anali, ac dorsali conne Xa St.

Anno 182 Dominicus ardus D. vir de Ichthyologia optime

3 Zoologie an alitique. Faris 48o6. 4 Iehthyologie de Nice. Paris i 8io pag. 6o. S)mistoire atu relle des principales productions deri' Europe meridionale Tom. 3. Pag. 72. A. Paris a826. 6 Iudicera Illiologia Siciliana Messina 181 pag. o. Carat teri di alciani vovi generi e uox specie 'animali, e plante della Sicilia.

7쪽

vinae opusculum ichthyologicum, in quo disseruit etiam de Molis, quas in unicum genus collegit, dispertitus vero est in tres distinctas species, quarum nomina Sunt I. Mola a Spera, . MO-la Planci 5. Mola hispida. Hujus opus oti compendium editum fuit in om decimo de cadis secundae Diarii, cui titulus Brugnatelli toruale di Fisica, di Chimica , e iratoria Naturale.

Ex iis, quae hactenu a me fuerunt expOS ita, Satis patet, quaru Vanae, ac di Screpantes in doctissimorum Loologorum de Molis sententiae . Cum autem nemo adhuc , quod Sciam, Te III satis diligenter, et accurate perpenderit, et in singula quae-Stionis membra, ut Par erat, Subtiliter, atque enucleate inquisiverit, id ipsum in hac mea lucubratiuncula prae Stare Constitui. Sed nihil eorum, quae mihi proposui, Ssequi OSSem nisi prius Molarum dissimilitudines insigniores non modo per-

Censeam, Verum etiam OX Pendam, atque aeStimem. Quam Oh rem primo dicam de dissimilitudinibus capitis, deinde dereliquiis Maxillae erant ambae indivisae in Molis descriptis a Salvia no Ron deletio, Redio, Willughejo, Blochio, Pallasio, ohel Teutero, a Schneidero, in minor Mola Jani Planci, et in illa etiam, quam assines quius Diplanchiadem Nasum nuncupavit Iudivisae pariter sunt in utra suo Mola Musaei nostri. Tam superior, quam inferior maxilla in duos dentes partita erat in Molis inspectis a Cepedio i), Bonna terrio 2), RiSSO et , et in illis, quas assinusquius collegit in genus Osthragum. Maxilla inserior integra erat in Mola descripta a Relgio in Actis Holiniensibus. 5), Superior autem erat leviter bifida E contra in majori Mola Jani Planci 4 maxilla superior erat indivisa , in serior duobus partibus constabat. Sed maxillae Molarum Sive integrae sint, sive Partitae, obducuntur Cru Sta UR-dam coloris eburnei, Sol ida, a quasi lapidea, quae in marginibus, a quibus non modo Secatur, ac dividitur, Verum χ-

8쪽

68 OPUSCULAtiani imperfecte molitur cibus, plus minus denticulata est, ac

transverse Sulcata Crusta haec nullo modo disserre videtur ab illa, qua e Stitae, a Septae Sunt maxillae Diodontum, Trio

donium ac Tetrodontum. Cuvierius i), loquetius et in

hujus crustae partes diligenter inquisiverunt, eamdem ex laminis simul coalitis veluti conflatam esse docuerunt mine uterque affirmare nou dubitavit dentes constructos in ore Diodontum, Triodo utum, ac Molarum pro compositi haberi posse. In fronte utriusque Molae MaSaei nostri ac Cephali elongati Risso prominet tuberculum, quod in minori nostra desinit in discum osseum pelle vestitum . In Mola illa, quam Rassines Iulus Diplanchiadem appellavit, nasus Valde prominens est, in reliquis nulla par conspicitur, quae nasus dici possit. In plerisque Molis rotis, a verte Sunt tu minia S lectives, et oculi a vertice ipso exiguo intervallo distant in majore Musae nostri non nisi summus Vertex aliquantum declivis est, et ab hoc ocu Ii fere aeque distant atque a gutture. Nares parVae, ac duplice Sitae erant inter os, et oculos in Mola illugbei narium ora inina utrinque a contigua, ab antico orbitae margiue vix distabant in Mola aculeata amoliel- re utero descripta. In Mola illugbei praeter foramina narium alia quatuor in capite foramina patebant, anteriora duo ab extremitate rostri digitum unum cum dimidio remota in Superiore capitis parte ab acumini latere utrinque rotunda; posteriora in ipso Vertice, quatuor digitorum ab extremo rostro distantia, anterioribus majora. Quatuor haec soramina in angulis parallelogrammi rectanguli consistebant . uis horum oraminum usus sit, inquit illugbeius, nobi non certo Constat. Superiora ortasse Sunt meatus auditorii in seriora aquae excipiendae, quam per branchias iterum emittant, inserviunt b), Oculi pro piscis magnitudine parvi erant, ac rotundi in Molis Salviani Ron deletii Commersonii Blochi et c. sere rotundi, et ampli in Molis minoribus Jani Planci, et Musae nostri necnon in mola aculeata Ohel re uter etc. magni et oblongi

i iuvie Leconi 'Anatomi comparee Tom. 3. pag. 4. a Dictionna ire des sciences natu relles T. 2. art. PoisSOns pag. 223. 3 Si hoc verum esset, Foramina ista inferiora haberi posse at pro istulis prorsus similibus iis quae patent in capite plurium piscium e samilia Selaciorum Cuvierii Vide Dict Classi 1. 'Hist. Natur. Tom. . art. Eveuis.

9쪽

erant in Diplanchiade Ramnesquit, anterius minus o Steriore, utrumque lineare, ac sere lunatum. Unicuique ranchiae aliarum Olarum Spiramentum est, implex, ejuSque gura, ac magnitudo non est eadem in omnibus Basim pinnarum pectoralium oblique deorSUm , ac retrorsum thoraci adhaerere in Mola aculeata affirmat obelreuterus, in reliquis ita annectitur thoraci, ut sere parallela sit lineae, quae ducatur ab ore ad medium pinnae caudatis. Ex hoc lochius inseri hujusmodi pinnas Molis inutiles esse ad progrediendum, aptissima Veroad servandum equilibrium totius corpori nimis compressi, et alti addit etiam Molas hisce pinnis uti, quando corpu ita

sternuunt, ut in latus dormiant, nec non cum sessae latus mutant. Tunc enim ex Pinnis pectoralibus una erecta, et immota manet, hera Crebris ictibus aquam pulsat, atque, ut ita dicam, Verberat. Sed haec pinnae alium Sum habent, de quo siluit Blochius, scilicet si Molae ambas erigant, mari ima petunt, Si vero ambas quatiant, hi motus magno adjumento Molis sunt ad ascensionem e profundo in aquarum superficiem Praeterea pinnae pectorale sunt fere rotundatae in nonnullis Molis, in aliis sunt oblongae, apice acuto marginem totius abdominis Molae aculeatae a jugulo ad anum Sque auctum esse limbo Semilia nato, producto, crassius culo, a Simili in-Dae si dictae adi posae Truttarum amrmavit Kohel re uterus. In Blochiana vero non modo abdomen, sed et Caput, et dorsum limbus obibat, qui in fronte humilis erat, en Simque Sque eo alii or fiebat; quoad cum basi pinnae extremi dorsi connecteretur. In minor Mola Musaei nostri non obdomen, sed caput, et OrSUm tantum aucta Sunt limbo, qui non augetur immo aliquantum imminuitur, ubi ipse Pinnae dorsali conjungitur. Pinnae analis, et dorsali figura, magnitudine ac crassiti parum inter se discrepant in pluribus Molis bases hujusmodi

pinnarum fere sibi invicem respondent. Eaedem erant longae, augustae, apice obtusiusculo in Mola on deletii; triangulares apice acuto in Mola minor Musae nostri; crassae Vat oblongae apice plus minus obtuso in majoribus Musaei nostri et Jani Planci , mediocres aut crassae Vato-oblongae in Mola Blochii Pinna an alis, ut jam dixi, sita est in extremitate ventri Suix post anum Fere in omnibus Molis pinna dorsalis ab extremitate declivi dorsi assurgit in altitudinem prope aequalem

10쪽

altitudini pinnas analis. Sed in Mola Redii pinna dorsalis pe

ne medio dorso infixa erat Plantata quasi ne meaeto dei Hormo). In majore autem Musae nostri haec pinna dorso

Sidet, antequam ipsum curvum, ac coarctatum sat, atque a capite minus distat, quam pinna analis, quae parti extremae jam contractae, et CurVatae ventris Se adjungit. Pars postica corporis veluti trunca quidem est in omnibus

Molis, sed non in una similiter atque in alia . Scilicet ejus margo sere rectilineus est in Molis minore . Planci, oblonga Schneideri, varia uvierit, sicut et in Mola Redii, Plus minus curvilineus in reliquis. Huic margini adhaeret basis cujusdam pinnae ab Ichthyologis caudatis drctae, quae aut mediocriter longa est, aut brevis, aut etiam non raro breVissima lihera aut in una tantum Mola, aut saltem in paucis, in aliis plus minus colligata cum dorsali, et anali Redii avitis

Pinnae Saepe conSpicuae Sunt Rariores erant, ac simplices in

Mola illugbei, rariores et in penicilliu veluti Clesinentes in Molis oblonga Schneideri, varia uvierit, minore 1. Planci . In minore Mola Musaei nostri sunt quidem simplices, Sed Oxum octo extremitate Sua veluti sulciunt quaedam ossicula pelle Vestita, quae cum sint tantummodo septem, ad firmandum omnium majus duo radii sere in angulum coeunte Simul, ut ita dicam, suas vires conserunt. Mihi autem haec ossicula inspicienti statim in mentem Venit, ortasse ea esse rudimenta Vertebrarum caud alium , quae a Sua sede deturbata quide nafuerint, Sed non omnino expulsa a corpo pe hujus Molae . Hujusmodi opinio, ni fallor, bene congruit cum iis, quae GeOs-sroaus a Santo Hilari Zoologus longe clarissimus docuit in eximio opere, cui titulus est, Anatomi philosophique Pinnae caudatis radii in conspicui erant in Mola majori J. Planci, neque mirum, nam ejuSilem crassities par erat duobus digitis transversis. In conspicui pariter Sunt in brevissima pinna caudati Molae majoris Musaei nostri Monui jam Molani aculeatam descriptam fuisse amoliel re utero, et a Pallasio, qui

nullo modo conveniunt inter o, cum de auda diSSerunt . Prior assii mat huic Molae non modo caudam, Verum etiam pinnam caudatem omnino deesse Pinnae caudae, inquit ipse, ut et ipsa cauda, nulla Pallasius vero deScribit partem exter nam trunci his verbis margo corporis OStieu argutus, integer, in medio lapinia carnea, obtusa, mutica deorsum N