Gulielmi Budaei, ... Epistolae

81쪽

. CHRISTOPHORO LONGO LIO. 83 igitur utrum fidem ipse bonam agnouerit tecum ipse aut cum amicis statuat et ego rem deducere in iudicium homianum non statui. Librum eius dispunctionum legi lectio ne tumultuaria di interrupta, cum nua in urbe essem ob negocium accitus. ulta praeclare ab eo animaduersa, Occonstituta restitutaque mihi uisa sunt: ido ipse affirmaui inter homines,qui non satis mentem eius,sententiamque capiebant:& ille nonnulla acrius ac felicius deprehendit, quam explicauit ad captum plurimoru. Librum cum uesnalem diu non inuenissem, utendum ab amico ad paucos dies atl etiam horas rogaui. Est tame Iocus unus,in que incidi lectione subsultante.New enim seriem ducere uacabat in chartarum euolutione. Locus est ut meminisse ut, deor) in titulo, Si certum petatur. libro duodecimo Pansilectarum. Quo in loco cum quindecim mutua uulgo leugatur, ipse quindecies sestertium legendum affirmans,

ait me ut uerum est hac locutionem,centies centena milulia sestertium esse interpretatum, seque mecum sentire. Sed ea ab antiqua lectione argumenta in libro meo colles

gisse: quae sicui calumniari collibuisset, dissolui facile atq; refelli possentime scilicet ille quidem aut inscitiae pudens

dae nota,aut certe negligentiae aspergens, aut inuenti auactoritatem eleuans. Et ipse tamen locum unum Liuites,tans,quem no memini, ait se firmissimam columna operi

meo subiecisse: quae me hominem sui ipse inquit quamlia het oculatum fugerat. Quo sit si homini docto credimus,

ut inuenta illa mea de Alve, re rei nummariae ratione constituenda quae ego magno labore atque animaduersione non oscitante in eum operis titulum haud ipsum paradoaxum,construxisse gloriabar interdum,& nunc etiam dicereno uereor leui momento ruitura, dc primo sim impulsu collapsura fuerint: nisi columna illam adamantina operi

meo homo sane doct', di ingeniosus obiter affirmauisset.

82쪽

me miserum si ita est,nec uenia certe dignum, nec miseriscordia, qui tantam operis fiduciam prae me toto in opere tulerim:quod tibicinibus multis at* impeditis tam leuis ter sultum sit,ut unica columnella ab Aletiato,aut alio sorte reperta,omnibus* obuia, instar eius fulturae n6 modo praestare,sed etiam luculenter superare uideatur. Unde fittit argumentos mihi operis laus suscepti, quasi. inchoasti,Alziato probati, persectim debeatur: quippe qui rei m.

Pertae argumenta tantum adumbrauerim,cum ille ueritastis demonstrationem postea expressertimulantem rei opinionem confirmarit,operi columen addideriudenim ut dicitur Colophonem commentationi imposuerit: cum insterim ineptus ego tanto errore ducerer, ut dece plureisshuiuscemodi columnas nec deterioris marmoris,nonnullas etiam eiusdem statuisse,ac confirmasse operi iam solido existimarem nec labefactabiles. Quas omneis sane uereor ut ipsi Alaetato satis ociose percensere, arbitrarii uacauesiit, oculis quidem propriis,non uicarijs. Nam primu uit ei limit id facere rebus in grauioribus occupato, ut ex es quae scripsit,coniecma promptum esse uidetur: multiplici enim uitati; lectione itidemus re accurata eum occupatu fuisse. At libri de Asse plena,iusta plectio,ato animad' Uersio acrem, de multam intelionem poscit.Deinde in susperiore loco explicando, in quo operis ipse particulam architectonico oculo mensus est,diligentiam suam, animaduersionem. nec mihi unquam probauerit nec tibi ut omnor. Sacramento enim iusto contendere cum eo non dubitarim,iudicemo ipsi ex numero acrium hominum & peritorum serremi ille eo ipso in loco, quo me m odestequidere docte,sed tamen utcunm taxauit,& in transitu perstrinxit,tota Decempeda lapsus stiluculento etiam errore,det cumanoq; quod dicitian prouectus in loco Pandectarum restituendo: quantumq; centenarius a millenario distat,

tantum

83쪽

CHRISTOPHORO LONGO LIO. s stantum ipse abfuerit Aletiatus aueritatis inuestigatione: homo alioquin egregie doctus,stitim facultate, ct intellia gentia rerum praeditus: dignus . mea sentetia, quam hie consignatam uolui,cui publico consensu emendatio Pansdectarum,eius. disciplinae cdstitutio mandetur, re in instegrum restitutio ut quide fieri potest: usqueadeo doctiis

nam mihi, industriam . probauit: non etiam magnopere aequitate in pauculis locis a me ante animaduersis, Sc exsplicatis. Hominem Auenione uidi eximia sane comitate gratiosum dc amandum,quantum iudicare licuit ex consgressu breuissimo . Ad me enim adiit officiose staturi aloe in urbem ueni,contraquam decuit omnino,nisi mihi ipse anteuertisset exhibitione officit super coenam fabulati cuhomine mihi noto,nec latis tum ualenti: θc postridie ma. tutino proficiscendum mihi fuit. Obiter enim illuc ueneo ram digressus a comitatu . Necpuero existimo eum cupiscitate malevola prouectum incidisse in mei mentionem poterat enim si hoc quaesiuisset, Annotationum loca non pauca ut opinor ad reprehensionem arripere speciosius, sta cum in Livii auctoritatem incidit let a me intactam, Sciaudem eam maiorem nomine Zc Franci hominis, Sc Buudaei esse duceret,huius quom partem uendicare in trascursu uoluisse. Usqueadeo rara lunt exempla candoris,atque aequitatis inter homines gloriae amantissimos: paucoso reperias innocenteis, Ac integros in aliena laude contreae anda. Haec ratio, cum alioqui ipse animo satiscerem relanguerem,me impulit ut his atq; huiuscemodi scriptis superiedere statuerem:quae sine Herculis uxore ut ita dica meri ipsa sese nequeunt. Mihi iam excessit aetas ab ista cos certandi contentione: sine qua iacere multis uidetur solo Piorum opinio, operumΦ elucubratorum indicatura. In alio uero genere nauare operam malim nisi mihi humansitus ante quid acciderit in quo totus iose meus sim:& cum

84쪽

plenius animo meo,ubetiust obsequar, tum etiaminus metuam ab oculis fascinantibus .non quod inaudito priuilegio sacrosanctam existimationem librorum meoru esse

postulem necp enim tam aut hebes aut insolens sum γ sed septum me magis puto fore, si ab inuidiosis argumetis sti, tum abstinuer V. Proinde libera fidem meam si potes, uiscunq; se tibi occaso obtulerit: quam temere obstrinxi nosatis explorata magnitudine rei, perpensis in facultatibus meis. Sin pergis ipse quoq; pro more tuo appellare me duriuscule,quid ni possim si uelim, summouere te longi temporis praescriptionec uanquam quis tibi alioquin actiosnem daturus est aduersus hominem,qui solum uertit, ac foro iam urbem cessit:Uidisti enim me ruris incolam cum coenobiarcha Aspromontano, qui ut ualeat ipse etia ato

etiam opto: unus sane optimae notae iuuenum, quos haec

edidit aetas ad honestatis,doctrinae. prssidium: cuiusmodi homines,singularis quaedam sors geniturae tibi concilis atre solet. Scribam ut opinor Sadoleto, di Bembo uiris ad

ungue consummatis, a perpolitis:quorum tantam immiheneuolentiam prope est,ut tibi inuideam.Vale,& accinagere primo quoin tempore ad eam contentione,ut nomen tuum, Gallicunq; illustres: nec sinas me iam quinquages nario maiusculum,in ea expectatione tui consenescere; in

qua hacten' acquievi. Beasses me de ista hibliotheca Aleis xandrinae aemula,nisi semifractio animo essem ob hanc flaingitiosam ualetudine, quae multas aequat aerumnas. Nam

de hospitio beatus mihi uidere,propter quod uel uadimos nium deseri ad tribunal Cassiani iudicis possit, ut fuit iiii Prouerbio. E Martiano nostro Cineralium die. Sed Rex longissime hinc abest, &literae ad Legatum Venetorum

mittendae: quare metuebam ne interciderent. Salutabigmihi Egnatium, quem miror literis meis non rescripsisse,

quas ei redditas esse ex Thesauratio Insubriae Grolierio.

85쪽

cognoui,homine Egnatii amicissimo,omnium p doctissis morum.Vale, ονοαο M ONIpse M Jκ aliωταπιν.EMartiano nostro quinto Calend.Μartias. GVLIELMUS BUDAEUS LUDOVICOR UZAEO S VPP RAEFECT OPARIS IEN SI S. Vaerenti mihi materiam ad te scribendi Ruzaee charissime, casio obtulit. Christophoi rus Longolius Venetiis nunc agit hyeme, diuersaturcp apud Petrum Bembum Patriscium Uenetum a secretis Pontificis Maxis mi , honeste sane ac splendide mira, comis tale exceptus. Est enim Petrus Bembus non modo magistratu at auctoritate Romae inclytus,sed etiam doctrina praestanti & eximia, collega Iacobi Sadoleti etiam a secreatis Pontifici s, dignitate episcopali praediti. Qui duum

Miri ut ita dicam constituendae Romae eloquentiae nuper ad me scripserunt:Roma alter,alter Venetqs:in amore iisti quidem ingenii Longotiani riuales: tantat complexi hominem charitat dignoscere uix ut possis uter alteri codat in ossicit,benignitatis. prcstatione.Id ex Longotio cuaudierim,facilet eius asseveratione inductus sim ut Crederem:qui etiam eiusdem suasu perpulsus, ad eos prior seria

pserim non alio sumpto argumeto: tum uero in literis eorum eam agnoui urbanitatem, quodam lepore elegantiae conditam α iucundam, quae me in uenerationem homis num mihi ignotorum adduxit. Habebam antea par unum ingeniorum in animo meo adumbratum denunciatione famae. Sunt enim ambo celebres in comitatu interiore Regis. ob literas Pontificias eorum chirographis subscris Ptas. Fidem etiam opinioni arrogauerat Longotii assia

86쪽

matio,aliorumin nostratium. Nuc uirtutis eorum,ac proshitatis species utqueadeo informata. oc expila oculis meis obuersatur, ut nihil iam morer, aut Longotii testimoniu, aut publicae uocis praerogatiuam: ipse penes me epistolas habeo,quasi obsignatas tabulas ainbluis numeris omnibus humanitatis,di eruditionis indicestita in tuum Lonsgolium propensae, id est in homines studiosos hona fide literarum elegantium, similes. Longoth, qui rari sunt,ut materiam se nactos esse laetentur:quasiq; sibi gratulentur specimen,ac documentum prodendi egregiae uoluntatis di generosae.Cuius rei cognitione, aestimationeque addactus,haud cupide quidem ipse, sed tamen non inuitus Dacio,ut de sententia mea decedam, in Longolij. transeamore 6c pedibus. Etenim per superos immortales, quae commodior homini conditio, qus splendidior potuit euenire, quam ut in alieno coelo homo peragrandi cupidus, apud nationem eruditam,ingenii ac doctriuae commendatione inclaresceremi huic non tantum id obtigit, sed etiaut clarissimoru uirorum sinu exciperetur benigne di proslixe. Nam cum nauiculam ingressus Venetias se do flumine delapsus esset, a Bembo qui tu forte illic erat, ad hos spitium amoenissimum,ac pene regium non inuitatus, sed raptus est ambitiosis precibus, ac retentus, quoad ad Ca/lendas Aprilis una Romam contendant. Ac ne homine gratuito indulsisse se diceres ad huiuscemodi hospitiu inuiranti amico, praeterquam quod ab hospite cauit ne fraudssibi esset a Pontifice maximo Venet is restitisse.quasiluadimonium Romae diseruisse:etiam hoc pacisci sustinuit,sis hi ut interim pateret ex sententia animi bibliotheca publica illius famigeratae Alexandrinae aemula: idq; et non nesgatum est,quod nullus exterorum adhuc impetrasse dici, tur.Nuncipille librorum helluo,adpenum illam musarii ita obhaesit, quasi ad Lotophagos, ut nec patriae memines rit, nec

87쪽

nt,nec sodalium ut conqcere licet: hactenus quidem cerut ut res Cisalpinas requirat Scripturum enim ad me pollicitus est de copia eius bibliothece. Quid igitur cause est, ruinipe Longolius contra Quam esto tecum sentiebam, e scire conditione capienda honoritice hactenus,atq; ex euentu seliciter senserit ac statuerit, nedum consulte atq; prudenteret Atqui nunc in eo sum,manus ut illi haud grauate daturus sim,si urgere insistat,a mess exprimere ermaris consessionem: cum par esse nequeam urgenti conscientiae, qui ante ipse inire rationem me non quire dictitabam consi In quod ceperat, nsciscendae a patria,gentilibus*,ec amicis absentiae:quod instar esse uideretur extorris uiatae,uagae, . Quippe qui non nouissem illis eum illecebris captum externae benignitatis,conuicitusq; dc usus uirohegrauissimorum. Quibus in ipsis sat causae fuisse uideo hoι mini uinculis omnibus, retinaculis coiugh, Pignorum, audio ramentorum, noxa denso ut aiunt atl nexu solusto,quamobrem animo suo obsequi constitueret cosectam dis,& obeundis honestissimarum disciplinarum diuerso,tiis. mihi quidem certe si similis sortuna obitetisset melio. Dbus illis annis ac liberioribus, quo eram ardore discendi affectus,credo futurum fuit se,ut aspiranti fortunae cupide Mela panderem,quocuniu illa Rentium aura me prouexissset. At enim it te amicis ita au oratus erat fide clata, sui iaut arbitrii non esset . Non id ipse inficiatur: ad diem ob id assuit,quum sonticam causam haberet, tamen uadimonia ob idi: ec uadimonium tam longinquum, quod etia ipsum diiserri frustratione potuit si seu strator esse uoluisset. Sis stenti se nihil fuit,quod obnceret amici. At repente se prosripuit,ita ut saluere simul, ualere. nos iusserit.N una etiai sis non conclamatis sn hoc promissi fides elucet,tot itinera emensum esse eum nullam aliam ob causam,quae quidem spicua siliquam ut ex pacto se sisteret.Licuit mana

88쪽

iniicere praesenti,si iniectionem amicitia daret. Verum saefuisse iniectionem aut amicitiae iure, aut inter uos compactam,num tu summo iure cum amico uterere et non putorno itate cxpertus sum.Vnde tibi honte iuris huius usura Pandi,qui etiam ex aequo di bono,magnam partcm remittere amicitiae ac condonare assueueris et Noli de tuo more decedere,ut in alienos mores immigres .Hactenus amici Partes , amicitiae, henignae numeros omneis impleuisse te palam ille coteliatur. Vide ne pulcherrimum iactum, ne optime collocatam henelicentiam,dum cumulare uis, euertas. Aegre tulisti scilicet hominem tibi e manibus ere Pium:inquo ornando omne tuum studium, conatum destinaueras. Hunc cui omnia summa non tua, sed ipsiu' causa cupiebas, sortuna tanquam e sinu tuo aut gremio pagnerata est, non minus illum quidem ubivis gentium in

aere tuo suturum. In hoc quid tibi obsit, quid iure qum possis non uideo,nisi non gratuitum esse fateare,quod homini piristitistiud quod si diceres ipse,nemo tibi crederet. Quod si summo iure uti nunc institeris,luumt3 ut ita discam inusitata tibi frugaIitate sei uare, ad idi actionem titPro socio, sic pro amico intendere, quae nulla iure ciuili

r,quam quantum lacere amicus comodo suo posset sed si hac, aut alia actione nuc utare, no rei modo ipsa, sed etiam hominis persecutoria, tanquam mancipii tui fuerit,ucreor ut amicitiam hilariter Scomiter susceptam, xum ossiciose lucri, ac perserre uideare. Cave per Deum,

diuos φ, qui obloqui gestiunt: dictitare illi quidem hoc

Possint, te tanquam ex syngrapha in homine doctissimo, tibi* charissimo egisse ad operarum praestationem: quod a moribus tuis perquam est alienum. Proinde hic me tibi consultum amicitiae ingeram me em multis in rebus cono

89쪽

sultorem tibi Poscis,quarum tu longe prudentior es ceninsebol, re auctor ero ut pro ingenii tui candore litem hae tu dirimas potius, iureque tuo decedas,qtiam duriuscule eum amico agendo tota persecutione cadas. Sua ut dixi huius iudicii formula est repeculiaris,ut si cuiusquam:cirius controuersia non modo ex decoro, Sc honesto disce, piabitur, sed etiam disceptatio in reum propcnsa erit reprona. Quare si rem ad communium amicorum disquisitionem uocaris,aut rcs suapte ipsa Bonte ut sit) ad iudicisum hominum delata deductaque fuerit: id est si innoteus re coeperit, quam ob causam inter uos animi quaedam offensio inter serit: vereor ne ut egregiu te semper eius, aliorumque amicum, nauumque esse docuisti, sic uicissimtudinis amicitiae reposcitor Histe vidcare: id quod exproobrationis beneficii ut pars sit, ne ceste est. Iam cum hoc Dotat ius, ratioque amicitiae quod tu minime ignoras', qui

id saepe ius amicis commociando usurpes amicorum ut commodis non minus, qu1m nostris serviamus: cur tansd aegreseras usu atquc conuictu hominis amici te fraus dari,quem eam ad spem lauere, ornareque statueras, poettius quam rationem habeas aduentantis estis fortunae: cosiliumque 5c propositu eius adiuves ac confirmes, festa gratulatione erigas, quod certa ipe aut pene explorata spe suscepisse creditur: Depone tute paulilper memoriam iuscundi istichis amicitiae, quem tibiereptum esse doles: Acob oculos tuos siste animum hominis honesta cupiditate flagrantis illustrandi sui nominis et ad praemia instantia oecit,stud 3 incredibilis, laboris multos iam annos exshausti ingeniocxcolendo, quod praestantissimum natura sortitus est. Tum mature statue num ille gestientem ansemum,doctrinet conseientia fidentem,coeicere debuerit: in orbems cogere transsalitiae uitae in pausa propositae,

Potius cst spei indulgere,qus in Vita illustrissima in parte

90쪽

GVI, IEL MVs BVDAEVs mundi celeberrima,in natione clarissima literarum connitione di doctrina ultro deferebatur. Nessi uero obtrectas re eius consilio quisquam merito potest, ut temerario Se inconstanti,quencunm ipse exitum rei habiturus sit. Hohe Roma prosectus in Galliam ut promiserat,venit, conssilii, propositit certus:ab amicis redeudi ueniam, quasiq; peregrinationem liberam ut postularet. Si ouod petiit a te non impetrauit bona uenia, tame fide exoluta,mea quidem sententia honeste se exauctorauit. A te discedens in

Martianum meum uenit, oim emento iuuene, doctoque

Bartolino Floretino Coenobiarcha Asprimotano. Cum de te multa, tuis cpin se officijs oc benignitate inuitandi. grata quidem ille & facunda commemoratione dixisset. id a me contendere coepit:ut apud te causam suam defensitarem, iomnium maxime amicorum purgatum se uolebat . Ibi cum ego rursus labefactare conliamiam eius tenatarem ut sensi actum me ut dicitur agere,non ultra odio,

sus esse uolui. Feci etiam de industria ut ostenderem haud aegre adduci me posse, ut consilium eius non absonum aratione temporis esse existimarem. Quid ni enim id saces rem,qui uiderem animi eius alacritatem non sine numisne erectam,tata fiducia fretam, ut id uelut pignus essedacerem manentis cum honoris luculenti praesertim cu tanta inertia, inscitia,neglectus honestarum disciplinarueles gantiaeq; literarum mentibus eorum obrepsisset, qui auscioritate ait opibus ualent in rerum actu summo quorsi. dam etiam animis, qui se uideri uolunt doctrinae arbitrire censores, proteruus livor discelestus usqueadeo incesesisset, ut pene incubuisse uiderentur : operamo inuicem

condixisse ad summouendos ἡ comitatu Principali homines,qui hoc nomine inclaruissent. Nosti enim in egregia Principis ingeniosissimi uoluntate, in plausu nobilitatis, in ueneratione populi, valuisse tamen paucorum impro . bitatem