Gulielmi Budaei, ... Epistolae

51쪽

CLAUDIO CANTIVNCVLAE. s sertim reclamitantibus amicis , at etiam nonnunquam animum, misi continga Quod si hanc epistolam perue Esse actie sensero, satis tibi iaciendi cura defunctum mς esse laetabor: sum enim ad scribendum natura procrastina tor.Vale. Parisis. M.D. X. octauo Calend. Aprileis. GVLIELMUS BUDAEVS CLAUDIO CANTIUNCULAE IURIS CONSULTO S. Ergratae,pero iucundae mihi fuerunt literae tuae doctissime Cantiuncula,duorum menssium interuallo peregre redeunti redditae. Humanitate em tua singulari adduci' sum, i atq; adeo negociis ab omnibus abduci', ut Zasiariis commetariis uacarem: quos tu mi hi dono miseras,ut quidem ego interpretor, animi tui pismus,mihi ultro beneuoletis. Quod uero tuis literis mas opere uidere,quasi in ambitu quodam suaviloquo con tenuere mecum,ut amicitiam coire tibi liceat:hanc ego coditionem tam cupide amplec quili prior ingenium tua illam. prioreis quom partes ad amicitiam prouocandi occupaturus fuerim. Siquidem eximiae tuae facundiae do. cumento ita animum meum paeneratus es, at munere ultro misso ex tanto locoriam interuallo. auesoratum tibi reddidisti,ut totus esse tuus cestiam: quod quiarin nulla aliorum amicorum captione. aut incommodo fieri polliri Praesertim cum istam tuam secundiam germana probita te conditam esse sentiam, quantum quidem odorari inge nii tui naturam ex unius epistolae uestigiis potui: lius . tute contextu si mihi animum tuum hona fide prompsi

ni,di explicasti,ut fidem mihi facit scriptionis tuae candor maior omni suspicione, ut uel bis uestris utar: quum vis

52쪽

rim, optimo utiq; exordio videmur auspicati esse amiciti am:quippe queis mutua admiratio, proxenetae uice suns 'a officiorum commercium conciliarit. Cui etiam acces,

si,quod morum similitudo utrunm alterius cupidissimuineeitutis si animi mei aestimatio, ad salsam me coniectuα tam impulit. Atqui animi tui syncera. inculpata. simpli, citas,doctrina multiplici perpolita,conspicuam se praebusit,&illustrem: non modo in amicitia mea artifici, α candido eloquio emerenda, sed etiam in Taso tuo mirifice cois..

mendando,simul in inianae industriae patrocinio susci cpiendo. Quo minus uerendum mihi elseduco, ne in aestioinatione ,α Perpensione tuae mentis praepropere sententiam tulerim, unico specimine contentus humani ingenii et quod afformare sese, re assingere multiplicatius Proteo

natura comparatum est. Hactenus eli quod assi are au. 'sim,de homine & externo, Sc alioquin mihi icognito sen tiendum esse mihi:si quidem uir bonus esse, re existimari

uelim. Verum enimuero quodin triumuiratu costituens cae rei Pandectariae honorificam mei rationem habuisti, iecisti tu quidem pro ingenita tibi humanitate et caeterum. per melicet utrasus re Aletiatus homines pererudit te collegam sibi ad eam rem persequendam montent in Masarum utiar officinis annrime expolitum. Saepe enim lites. ris obsignatis, re quae in manus hominum exierui, id me rimus eiurasse teliatus sum. Quo facto praecipue merusisse mihi uidebar, ut aequiore iam ac placidiore Zasio tuo. iterer:qui mecum ipse sin ultatem non obscuram exercuisse in legis Pomponianῶ commentario,a nullo non iudicabitur qui compos sit intellectus:& eundem tamen is msiquando audierit, aut uiderit multa me in nouissima chalcographi editione eradenda curasse,quae conuiciosita mi ,

hi dicta quam navius uidebantur, bonam uti partem

53쪽

CLAUDIO CANTIVNGVLAE. πossensionis suae mihi remissuru esse puto:ut caeteros quo que omneis, qui uicem hactenus iurisperitorum dolues runt ob dignitatem eius disciplinae cui quidem tractata est, re tradita a recentioribus) quoquo modo imminutam annotationibus meis. Quin re illud lateri non dubita

pro innata mihi simplicitate nullum esse omnino eorum, queis de eo opere calculos ponere doctrinae merito licues vit,qui iniquior me, aut iratior eius rei arEiter sit. Caeteri quantum audio re uideo,multa me in eo comentario praeclare consessisse: aliqui etiam digessisse iudicant:nonnulatos etiam loquendi genus imitari, dictionemq; non poenituit:a quibus Tasius ipse non alienus mihi unus est. Eca' quae autem praerogatiua praeiudicij mei grauior esse postvit in uniuersum opus, quam quod reuerbo, 6c scripto Profiteor contestabunde onus mihi meum eo nomine displicere , Quod iuuenili tum feruore incaluisse me postea agnouerim, scribendicii tyrocinio lerociter elatum A in 'transuersum actum et Zasius autem ipse uiderit nimio ne Tortatae ostentandi ingenii studio, aut alia quapiam inconsulta cupiditate, atqui, honi. rationem quibusdam in loscis non nabuerit uae etiam grauitatis, aut opinionis non satis meminerit. In uniuersa autem re perpendenda, in antinomiis dijudicandis. in quibus tandem ipsis grauiore se arbitrum,nathiep placabiliorem praebuit, quod ciuidem ad me attinet,an ipse litem suam fecerit ambitiosule senteriam pronuncianoo,aliorum erit iudicium:quandoquides emel animo offirmaui, nec eius, nec cuiusm commenta. rijs caula mearAcribere. Nec ob id ipsum Zasius insensis .

ore u V am me. aut minus amico utetur: si mecum ipse

olim rem tibi elle uclit,qualis inter homines esse potest iat Ooorum interiistio disiunctos. Ac ne mihi tu nec opia nanti id accidisse putes, praeclare peto mecu actum esse 'a 'Iam dictito: q, hactenus multorum scriptis non Proscissus

54쪽

ligere coeperim,quam luculenta iniuria genus hominum assicere uoluisse uidear quam existinatiuimurn:quam lasmen & ipsam tot annom dissimulatione remit Iam, &abolitam esse sperabam:ido mihisaepe palam gratulatus sum.

Aletiatum in numerum amicorum meorum merito retus

lisse me puto, uirum non iam eximia do strina commens dabilem, praeut est em s uisenda comitas, ec facundia. Is, quum Auenione transirem , ultro ad me adiit perqu)m officiose,contra D m eius praestantiae, & meae mediocri. tatis ratio exposcere u debatur. Tametsi ea in re nihil mismuitio uerti potest, cui de uia fesso super coenam homo urbanitate praeditus anteuertit. Zasio autem scripturus sum propeciem,si tabellarium nactus fuero. Is em ad me scripsit: sed literae interciderunt, anxie a me nequicquam perquisitae. Non dubito uirum eum esse multis nominishus commendabilem, cui tantum testimonium praebens dum esse duxeris, praeterquam quod ipse sui documenta edidit non mediocris industria Nonnulli tamen eorum, quibus alioquin do strinam suam, operamo nauata Pros hauit, mirari sese aiunt quid causae esse possit, aut quam ipse causam dicere, quin homo multarum rerum scientia

praeditus, & tutor iuris ciuilis, eiust studii patronus, regnauus Acimpiger,messem sibi laudis ex aliena segete M ripuerit: praesertim , quum latum adhuc campum laudis percipiendae intactum reliquissem, occupantis futurum omnium confessione, tanquam pro derelicto habitum. Quem ipsum adhuc uacuum, quum repetere integrum sit, Zasio tamen,aim aliis in eius possemonem ituris, ansleuertere non conaborimihi ipse, quid acturus sit rasius denunciandum curauit. Vale. Parn s. NUI. Calend. Augusti. GVLIELMVs

55쪽

MO VADIANO S. P. D. I cum literis tuis una quo* Pomponiu tuo um accepissem, his literis ipsis ad ea tibi re, spondistem, de ovibus tu iudicium meum rogasti. Verum quum post quartum, quinatumue diem, quam literas Iura acceperam,

iidem ipsi ad me adolescentes Helvetij rediissent, qui mihi epistolam tuam reddiderant: di se habere

idoneum tabellarium dicerent,cui litcras ipse darem, mastutino sequenti profecturum: mirari ipsi coeperunt, quoadicerem me non posse tibi in praesens morieterari.Excus tam enim nondum me metam tuum uidisse, ut qui nees dum a te mihi delatus,nec in urbe nostra uenalis esset:nee φ dum,mittend umue susceperat:quum interim, ut raptim ad te scriberem,in animum induxi,ueritus ne tu meincusitae,aut fastidii insolentis iudicio arcessere ad tribunal Phis lologiae posses, si literis tuis non respondissem: aut miniquoquo modo alteris literis, uel iurgari. uel exeostulare. Siquidem mi Vadiane clam enim meum te Ieciuei quod amicitiam meam hominis a te remotissimi tanti esse Putasti, ut in amicorum meorum numerum centuriari te Postulares idiniosum ambitiose uelim ita tibi perluadeas, pertu das mihi literas tuas eo nomine Bisserasqueadeo, Miluculento quodam loco, & conspicuo nomen tuum innumeris meis asaspturus sim. Etem hoc libens, hilarissfecerim,ut Vadiano rapite Glareanoo complectendo,denomine ipso uniuerso Helvetiam benemerear: quo cum so nunc Francia nostra laedere coniuncta est, non novo,

56쪽

uidia interrupto. Necp ucro ii temporarium soc foediis esse quispiam male ominator aut relatendat, aut lut picari se dictitet, in causa men ego publicam animo tam ob nixo incumbere mihi persuaserim:ut si quod ominari nolun rursus bella exoriatur,me uiuo,inter nostros,&Hela Metios, ego quoin hostem me protinus doctorum homianum proiitear:& eis bellum indicam una cum repub. E quis est autem humanitate hac literaria perimbutus, qui quas amicitias in gente qua* contraxerit doctrinae com mercio, quos amicos in externis prouinc is industria nauulgari,quasi suffragatrice emeritus sit, re adept', quam gratiam in longinquis locis ab aestimatissimo quom intraxit commendatione famae,nec inani aucupio,nec illibera Iiter collectae,eas ipse amicitias,eam gratiam ijs amicis renunciare non nolit,statim at* rempub. gerentibus constiliorum pacis satietas,aut bellicarum rerum cupido incesse cit mihi certe ut arbitror hoc nunquam in mentem ita Menerit,ut assenuar: qui nullum unquam operae precium maius, aut certe luculentius optare omnis huiusce meaeandustriae sustinui,quam hactenus mihi obtigit: ut in pas ria non obscuro loco natus,eo demum nomine inclarueεxim,qtiod apud exteros iam uidetur innotcicere Iama pro 'remo dum illustri. Mihi uero ipse, cum haud ita multumuere natura comparatus sim,tamen gratulari iam coepit quod de meis amoribus & delitqs,id est deliterarum studio pertinaci amasime, ac deamara a uiris grauissimis ex ternis iuxta,nostratibusin uideo. Vale uir doctissime: dc perge,&a me di ab alijs dissentire,cum ueritatis indagandae ratio ita tulerit. Hac em ego lege in meis scriptis usus sum, quam in me usurpari aequissime patiar, modo abstanimus inserendae contumeliae.Itam quod quodam in I

ca dissensisse te a me signiscas,potuisti tu quidem, ac P

57쪽

ieris cum tibi usu uenerit commentando. incolumi amicitia,ac bona mea gratia, tantisper dum id facies ueritatis asserendae studio,non mihi obtrectad i. Use rursus.Parisiis. VIII.Calend.Nouemfres. M.D.XVIII.

T ad te scribete institu erem, homo necsam

liaritate tibi, nec necessitudine, nec alio ius ris, aut amicitiae uinculo iunctus, nec alias aut usu aut oculis cognitus, singularis tuae humanitatis di doctrinc fama fuit in causa. Christophorus Longolius iuuenis nostri ordinis . a d bonam partem nostratium hominum crassislus,honorim habitus, quum recens illinc reci liuet mel Meteremiatis amicum, non inter postremos uiscret, restalutaret,multa nobis de peremina eruditione, motibusm Romanis adactus narrare percuctantibus. Sadoletum cc Denabu, Bembu dc Sadoletu alternis Prone uerbis in ore habere,ac comendare solebannon Κdoctrina modo,literarum p splendore pec cunctam Italia illustri, sed etia a pro

hilare momin omneis benefica. Comemorabat aut quid sibi negocu istic facessitu fuisset in ut aenus cotroucrliae ipse attractus esset: di a quibus obtorto pene collo in suaizou raptus pinus ut nihil factu fuerἰt, cν ut inimicoru atrociu factione opprimeret homo peregrinus, in alieno foro supens in arena sibi in pnita deprehensusmi ueΠrd T las,cc sumanitas homini coitione circumuento suppessias tulisset,ec manum,orationem, opem prolixe accommo' classetIapsantem iam N pene afflictum sublatiasset,in gra eum repta utilet exitii re patronis, reo pipsi peregrini salia non uico. Huius ossicii rationsectabit,propolasim

58쪽

compos sit, ut non homini id tribuisse.non gratiq reterem dae rationem habuisse, nodenim uestris c5modis semiuste uideamini:sed Minerus ut ita dicam & Musis sacrificii ge nere cipio,& honesto litare uoluisse. Quaenam enim tandem caruum uarietas, que rerum uicissitudo existere olim. antpro Pediem tanta potest,ut tu rem quampiam dcuderare possis,cuius aut ille, aut quisl peregrinorum copiam tibi iacturus sit,aut potestat et Ness uero tale solum germanae id probitatis documetum,eiusdemq; Romanae sed etiam tantum fuit,si pro dignitate rei aestimetur, ut no ad imum Longotium , ted etiam ad Budaeum, ad omne nosinen Gallicum,ad omneis denim literarum meliorum studiosos pertinere uideatur. Quo fit ut mea quoque causa, Omniumat nostratium re nostri ordinis hominum, id tecum Nadoleto facinus suscepisse debeam' existimares id

beneficium non mapis in priuatas tabulas reserendu esse, quam in publicas nationis studiolorum. ευ Πωs

τ ειπτε πτυχικωt 'dius κε νου. Vale rursus, Pan s. XVII. Calend. Septembres. Anno. M.D.XIX.

GVLIEL MVS BUDAEVs IACOBO SADOLETO EPIs COPO S. Vam proberecommode natura constitutuest, ut quaeres omnium maxime rerum paucis amplexabilem sese retinendamin indui get,eadm res ipsa quam uirtute vocamus nulli non

59쪽

IAC OBO s ADOLETO EPIS. σε nulla non uisendam sere seipsam, plausibilem p praebeat.

Id adeo re ipsa cognoscere nuper in laudum tuarum enar' ratione licuit. Chrisophorus Longolius homo iam tibi notus & auctoratus, claris limc propinquitatibus fultus,

ct necessitudinibus ornatus , cum eleganter & lauic uita hic agere posset, Urbem patriae, uost cognatis praetulit; nimirum Romana humanitate, &splendore urbano inuitatus re captus. Quin Sc comitate, dc beneficentia uestra ita se lactatum esse prae se ferebat, ut in mores etiam instia tutam uestra degenerasse, animoque semel a nobis demia orasse uideatur. Verum is inter auuentitios ut asses se istiuos* amplexus de ingeniis moribusq; praesenties liauliae quid censeret interrogatus:quam in sermonem seni' orem ab ijs productus esset, qui rerum humanarum cal lentes sunt, re gnari rerum Italicarum, ecquidi aequi re ni ab externis tulisset,scite quidem mul ta eo pertinen tia ec expedite commemorabat: ut sermo de unoquoque homine, di qua* re natus erat. Modicus autem alioquin in uniuersum, at in utran* partem in elogus edendis, in Sadoleto, Bembo p commendandis tam multus eratre incitatus, ut admirationem uestri di amorem in nobis uehementem incitarit:& inflammant ipse me adeo, ut eo

infelicem esse putem,quod familiares quoq; uos ec notos de facie non habeam, aut alia quada ratione mihi iunctos familiaris usus succidanea. Quotus enim quin est homi

num quidem humanitatis non experitum,qui aequitatem illam uestram uirtutis peregrinae propugnatricem, desti

tutae ac deprehenis innocentiae patronam, non amet,non osculetur,non amplexeturIEgo certe natura cum sim oculis subhebetibus ad longissimum prospectum, uestrum λlud absoIutae humanitatis specimen, haud obscure ut ausdio editum,suspicio hinc, acdemiror: ut quidem ille mihi rei suas ab omnibus suspiciendum, qui hominem unum

60쪽

incolam,uel etiam peregrino propiorem: nullis opibus Identem,nullis necessitudinii adminiculis subnixum,nulola nisi doctrinae commendatione gratiosum: decuriatis calumniatoribus,conscriptis delatoribus,summissis conuiociatoribus circumuentum,asseetiim,perterritum,auctoriatate, suffragatione, patrocinio denup uestro subleuastis, existis,confirmastis:sertumque di te; tum ut aiunt ab omni contumelia,ignominia,Oispendio praestitistis, si scio haud dubie ad nomen uniuersum Galliae pertinet porroin etiam spectante ad cunctum ordinem literat ora. Sane quidem,quod ad me attinet, causam haud dicturus sum siquando res ita tulerit, quin huius operae parte egregie i te nauatae at impense Longotio, expensam nobis Dire possis si uelis,qui numerum inter studiosissimos ipse literarum augemus . Tametsi non nescius sum maiorem esse doctrinae opinionem, altius, sestigium istud tuum, meumq; contra inferius ac submissius,quam ut eo tibi unquam descedere aut commodum, aut libitum esse possiuaut mihi eo me attollere promptum reconducibile,unde tu mecum ex squo, re ego tecum ossiciorum uices usurpemus mutuo paria iactitando. Sed necptam obscurus ani mi tui sensus,quum hoc faceres,esse potuit, ut non interulectu promptum sit unicui p. non te beneficii, non suffris Rationis,non ossicij uicissitudinem hoc facto, sed uirtutis cc humanitatis agnitionem ab iis qui doctrinae studiosi sunt aut fautores, scd praeclari facinoris conscientiam spesciasse Ac expectasse, gratiamin sortasse animis ab eo in queheneficium collatum. Quam tu facii rationem exim laecommemorandi,cum non dubie iniuisse te credam, sponadere ego tibi ausim nequacii te opinioe salsum esse in summarei colligenda. Vnai euentus respondebit,iam respondit: nisi me ipse tallo coniecturam in alios ex anismo meo iaciens,re ex uerbis,uultu spiritibus loquetia de