Fl. Iustiniani imperatoris Institutionum libri quatuor seu Legitimae scientiae prima elementa Iust. Henningius Boehmer, ictus recensuit et adnotationibus illustrauit ..

581쪽

j XIII In summa scienduin est, mandatum, nisi gratuitum tu siι, in aliam som

mam negotii cadere. Nam, mercede con .

si tuta, incipit locatio α conduello est j. Et ut generaliter dicamus , quibus calibus sine mercede sulcepto ossicio, mandati sine depositi contrahitur negotium: iis easibus, interirent ente mercede, locatio ct conduisistio intelligitur contrahi. Et ideo si fulloni polienda curandaue quis dederit venimenta, aut sarcinatori sarcienda, nulla mercede constituta, neque promissa, mam dati competit actio. TIT u) originem enImex ineis atque amicitia trali it, seu ad ineia humanitatis pertinet, quae mercedem haud admittunt. l. r. xi. q. b. t. Quia vero nemo cogi potest , ut alteri gratis inseruiat, hinc insori tate eivili etiam admitis

ti debuit non i atuita

ossicii praestatio, quo

ipis tamen naturam

mandati amittit.

π Quae ex princi pali 'Obllatione man

datarii nascitur: mandans quoque secundario obligatur mandata .rio ad indemnitatem, si forsan in expeditionem mandati expensas facere coactus fuit, de eo nomine ei contraria actio mandati competit, ut quod impendit, ctiam cum usuris , ei refundatur. I. u. S. v. b. to

582쪽

DE OB L IGATIONIBUS, QUAE QUASI EX CONTRACTU NASCUNTUR.

Continuatio.

Post genera contractuum enumerata dispiciatnus etiam de iis ob igationi bus, quae quidem non proprie nasci ex contractii intelliguntur: sed tamen , quia non ex maleficio substantiam capiunt, quasi ex contractu naici videntur. Dei negotiorum gestione I. Igitur cum quis negotia absentis cet - gesseque ne otio ciuilio, Ilio peculiari forma

tuo Sumen consensuband contracta , ita tamen, ut legis Arione hisbeatur, ac si mutuoc sensu partes con traxissent. Ex liis etiam Obligantur, qui conssentire non possunt,

ut firiosi, prodigi deprapilli: l. 6. . . b. θA. quod secus est in velis contractibus, nisi tutoris auctoritas accesserat.

rantis, de quidem cum

ulorum este. appare . Neque enim, dcficiente contrachii 'el delicto, statim obligatio ex quasi contractu est, cum etiam dentur obligationes immediate ex ege deductae. Ceterum quasi contractus desti.

fessu, ct in hoc a veris

contractibus disserunt: quia tamen certum, d fui tum lue negotitam ad exemplum contra tuum verorum consit tuunt, quos contractus, vocantur, sunt-

583쪽

gelserit, ultro eittoquθ inter eoη nascuniatur actiones, quae appellantur negotiorum

gestorem. Sud domitio quidem rei gestae

adiicisus eum , mi gessit , Hrecta compo- it actio: negotiorum autem gest iri eo raria. Quas ex nullo conti actu propi te

nasci, nam talium est: qRippe ita micuntur ill die actiones, ii sine mandato quisqde alienis negotiis gerendis obtulerit, O ex qua causa ii, quorum negotia gesta fuerint etiam tonoνantes obligantur. Idque utili tatis caula receptum es , ne absenti una, quis ibita sestinatione coacti, nulla demandata negotiorum suorum administratione, p.: regre prosecti essent, desererentur nego tia : quae sine nemo euraturus esset, fi cis

eo, quod quis impendisset, nullam habitis. rus esset actionem. Sicut autem Is, Mi vi oster gessit negotia , dominum habet obligatum υν) negotiorum gessorum :- ita doeontra intentione eum obligandi: qui animo dinnandi vel est misericor dia ia utilitatem igni rantis aliquid facit,

actionem negotiorum gestorum non habet . l

ar in s. l. q. d. neisgot.gesi. t a 1 Quia negotiorum testor non rogatus, non imploratus sei alterius negotiis offere, ad culpam leuissimam tenetur, L. 6. m. fa mih beris . nisi quae dam necessitas ge stionem urserit. I. 3. Ε'. de neg. gest.

pensas in administrat onem factas eum usi ris refundat. I. s. prob. ν. Lio. σ18. eos.

584쪽

actissinam quisque diligentiam compelli tur reddere rationenti: nee sesseit ta Iem diligentiam adhibere, qualem suis rebus adhibere solet: si modo alius diligenatior c) commodius administraturus esses

negotia. De tutela M

il. Tutores quoque , qui tureia iudicio

lanentur, non proprie ex conmacla obligati esse inteli untur; nullum enim nego tium inter tutorem dc pupi Ilum contrahitur9 sed quia sane non ex malescio tenena: Fur, quali ex contractu teneri vi dantur . Hoc autem casu mutuae finit actiones. Non antum enim pupillus cuna tutore d h het tutela actionem , sed α contra tutor

quatenux Intra modum factae sunt: ι. 2 . eod. ut eum liberet nexu fide iustionis , vella quantum se alias obligauit pro domno. I. M. in s. eod.

e Quia culpam

Ieuillimam praestare cogitur, quod dum ex ratione lit. a. adducta, eum excin Las. liquet, in qua m.tior diligentia a negotiorum geu OIe,

quam ac serede exs-

gitur

d Eiumue hered qui tamen ultra doluta & latam cubam a geo functo commissam nora tenetur, I. q. pr. f. I.

nisi lis contestata su rit, quo casu tale tuadicium in heredem transfertur . quale dein sanctus suscepit. I. S.

I. eod.

585쪽

L p. III. TIT. XXVIII. 42ciun pupillo e habet contrariam tuteia . si uel impenderit aliquid in rem pupilli, vel pro eo fuerit obligatus, aut rem at creditoribus eius obligauerit.

De rei communione.

III. Item si inter aliquos communis ressi, sine sociιtate: veluti quod pariter eis legata donataue esset, di alter eorum alteri ideo teneatur g communi diuidundo iu-Heio, quod solus fruchis ex ea re perceperit, aut quod socius eius solus in eam

rem sh necessarias impensas secerit: i so mi ei civiliter

obligatur ex administratione sitne tutoris auctoritate, quia haec Obligatio ex consensu pupilii non nascitur. I.

f) Ad hoc ut liberet j

eum vel bona a nexu. Salarium hac actione petere nequit, nisi vel testamento vel a magistratu ipsi constitutum sit, vel ex statuto debeatur.

ac si inter se in communionem consenserint :unde ex et ali communi.

One, quae simul com- inon .mune domininm inuolisuit, tanquam ex scistate quadam obligatio

mutua nascitur. ν

munem , & quam Vt communem admistrant.

Si enim in eam, quasi in rem suam impenderit, tantum ius retentionis datur socio, non actio, quia neminem l sibi obligare voluit. LIq. f. I. commvn. di ni Imprimis Ver . quod diuisio rerum scommunium facienda sit, ad quam potii Jἰ-mum hae actione agitur ι cum actio pro Iocio

586쪽

Ds os t. et et V A8I EX CONTK. non intelligitur ex contractu proprie obligatus esse, quippe nihil inter se contraxe runt. Sed quia ex maleficio non tenetur, quasi ex contractu teneri videtur.

De hereditatis communione.

IV. Idein iuris est de eo, qui coheredέ familia reciscunda iudicio ου G hia musis obligatus est. o

De aditione hereditatis. v. Heres quoque legato um sm nomine non proprie ex contractu obligatus inteIesi non possit instituit separatio bonorum, cad dissoluendum con-idiuersae indolis sunt, nis ractum, sed magis adicta fuerit. Inde ad saee praestationes personales coheres coheredi Obliis pertineat. l. i. eomui. gatur, ut, sis deseruit diu. natis , di expeditis, par Imprimis hae a-ites hereditatiae constiagitur ad diuidendam tui queant. hereditatem, I. I. pr. m Quoad haeefam. here. de quidem obligatio demum nasciis

tantuin inter eos , qui tur in herede, quae apud se coheredes agnoscunt.idefunctum non fuit ,

Quodsi actori ius here- de ex aditione leu fa ditarium negatur, deicto beredis demum hoc ante omnia heredi- nascitur: debita desii tatis petitione est agen- cti per aditionem transdum. I. r. 9. i. eod. eunt in heredem; sed I Diuisio commo- l ex aditione non de de fieri nequit, nisi i mum oriuntur, adeo i) coheredus rationesique heres , eodem ira scddiderint , Σὶ conse-ido , quo defunctus, Ienda contulerint, de Obligatur.

587쪽

telligitur: neque enim cum herede, ne 'ue cum defuncto Illum negotium legata

rius gessisse proprie dici potest m di ta-xnen quia ex maleficio non est obligatur heres, quasi ex contractii debere intelligi

tur.

De solutione indebiti. I. Item is, cum quis per errarem o non debitum sp soluit, qua fi ex contra-

ii debere videtur. Adeo enim non intelligitur proprie ex contractii obligatissesseia n) Et hoe sensu intelligendum est, quod in I. i'. d. R. I. traditur , quod heres non dumte cum legatariis contrabat, sed eκ necesmate legis eis obli-

ο) Secus si scienter,

iuxta regulam: cuiuster errorem data r

teritio es, eius consulto dati donario est, L 3. l. I s. d. R. I. nisi a tali processerat persona , quae donare haud pollit. Intelligitur autem error facti e error uris nocet iis , qui lucrum amisere L '. C. ad L. Fulcis no a quidamnum seu diminurionem patrimonii sunt perpessi. I. r. d. I. Revoras p) H. e. quod nequidem naturaliter debetur. Ergo si vel maxime subtili iure debeti videtur, est tameuindebitum , si ob deficiens vinculusu naturale exceptio ex aequi tale contra tale debitum est prodita, quod exemplis illustratur intit. de except. Nam

l. 66. d. R. I. definiedebitor es is, qui nactus es Meeptionem

iugiam, nee ab aequitate naturali abhor rentem.

588쪽

magis , cui silpra diximus ex ἀμνactu, ziain ex contractu possit diei obligatus est. Nam qui soluendi animo pecuniam dat, in hoc dare videtur, ut distrahat potius negotium, quam contrahat. Sed tamen perinde is, qui accepit, obligatur, ac si mutuum ei daretur, q) & ideo eondia

L ιone tenetur. AEuando indebitum non repetitur.

VII. Ex quibusdam tamen causis repeti non potest, quod per errorem non debitum solutum sit. Sie namque definierunt veteres, ex quibus causis inficiando lis creseisi ex iis causis stu non debitum solutum repeti

Non necesse est,

fundamentum obligandi inde repetere. ICtu in I. i . a. eondict. in-ἀeb. st L με. d. R. I.

ad solam aeqMitatem naturalem prouocat. Secundum hane aequum est, neminem cum alterius detrimenis

eo & iniuria fieri loc pletiorem. Unde hie casus a prioribus magnopere distere i in illis

enim ad minimum unus in negotium consentit,

at illud peragere intendit i hie neuter negoti um contrahere, sed dissoluere cogitat, adeO-que in digestis quoque nullibi quasi ex conintractia traiiatur obligatio, sed tantum ex legerunde hie tantum obliatur. qui ex solutio oc lucrum sentit.

r Quatenus scilicet

in iis mendaeium est commissem. In eius poenam denegatur inindebiti condictio, ergo non absolute hoe in iis obtinet, sed in casu in-

589쪽

ὶ 346 LIa. III. TIT. XXV m.

non posse: veluti ex lege Aquilia, item ex legato. s Quod veteres quidem in iis legatis locum habere voluerunt, quae certa constituta, ι per damnationem suaeuique legata suerant. Nostra autem coninstitutio, cum unam naturam omnibus lega

tis di fideleommissis indulsit, huiusmodi

augmentum in omnibus legatis re fidebeommissis extendi voluit: sed non omniis bus legatariis hoc praebuir, sed tantummodo in iis legatis re fideicommissis, quae sacrosanctis ecclesiis, ct ceteris venerabili bus locis, quae religionis, vel pietatis intuitu honorantur, relicta sunt: quae si indeis bita soluantur, non repetuntur. O

quissima sciret condiis chionis denegatio eo casu , quo quis in histribus artieulis adductis nulla dolosa inficiatione usus est, qualis inter pretatio noti est admittenda , sed benignior,

quam adduxi, praes renda. Cons. H v R.

r Interdnm etiam ex deposito, S. 26. d.

acyron. si tumultus, incendii, ruinae, naufragii causa,factum est, quate- α cum deposivario agitur. 6. 7. eoae

o Legata enim inis

certa nullius momenti erant , prout declarat THEOPHi I. 1 ad

. Iuxta sententiam Pavxi lib. I.sent. xit. 19. 3. 3. quod damna tio ab herede protecta idem operetur , quod iudieis condemnatio . quam qui negabat, olim iuxta P Avxv Μ eis. I. in duplum condemna

batur.

xl si modo, ut a te monui, inficiatione xius

590쪽

. De his, qui sum in potesatri

Expositis generibus obligationum, .

quae ex contractu , vel quasi ex contractu nascuntur: admonendi sumus, acquiri nobis non solum per nosmetipsos, sed per eas quoque personas, quae in nostra potestate sunt, veluti per seruos, ct filios non ros: ut tamen, quod per seruos nobis acquiritur, totum nodrum fiat: quod auo tem per liberos, quos in potestate habe mus , .ex obligatione fuerit aequisium, hoe diuidatur secundum imaginem sa) rorum proprie aris , ct Uusfructus, quam nosira decreuit constitutior ut, quod ab actione commodum perueniat, huius usum. fructum quidem habeat pater, proprietas autem filio seruetur, scilicet patre actionem fieri nequit, vel si facta est, recte facta est.

di Vel secundum

conditionem rerum, qua bona liberorum distinguuntur & diuerissimode acquiruntur, prout lib. 2. tit. 8. obseruatum est.

usus est, fle postea menis dacii conuictus,plus soluit, quam debebat. Eristat hic sine dubio T H Eiso PHi LVs ad h. f. qui etiam hoc locum habere putat, ubi nullum Iegatum relictum, quo casu tamen inficiatio