De Zadriade, Armeniae Minoris rege primo ejusque de stirpe ad numi inediti et scriptorum antiquorum fidem exposuit Guido Sandberger

11쪽

gillaria num; signa, neque litterarum duetus, neque aliam sormae et aeris rationem ut eonsideremus et disquiramus opus erit. Jam ex ipso Ioeo, ubi Inventus est numiis, ex conditione, qua erat, quum inveniretur vide insea Cap. II. optime et certissime apparet. Quae quum ita sint, numus egregie ostendἰt et con-srmat, vixisse revera illum virum, enius certum ille exhibet nomen. Quod qnidem non parvi esti omnes enim libri manu seripti apud illum auctorem, qui solus inter Graeeos linius regis mentionem facit, dubias et incertas praebent nominis Iectiones. Videmus simul in numi parte antica essigiem, vid

mus vest Itum habitumque regis vide Cap. III. g. l. ; in

Parte aversa non modo signum, ut ita dicam, symbolieum, sed et Ia in Insculpta regis appeIlatio v. Cap. III. S. 2. ad eius historiam aperie revocat.

g. I. Scriptores, quibus utentur in hἰstoria Zadriadis eiusque stirpis tractanda, sunt et Graeci et Armeniaci, ex quibus illi ad nostram rein, quamquam de rege Armeniae, Sed de antiqvo Armeniae rege agitur, inulto majorem habent auctoritatem, quam Armeniaci. Quamquam eni in paucissimi sunt Graecorum Ioel, qui ad nostram rem quid asserunt, tamen ea ex cauga graviores Sunt, quia, quod Salis ronstat, Iillerarum notis Armeniacis saeculo quinto post Chr. n. denique inventis'), Primi scriptores Armeniaci exstiterunt, qui

Vide Neumrenni Geseh. der armenἰsehen Literatur p. 23 sqq. et In primis P. G2 sqq. Diuitiaco by Cooste

12쪽

de historia antiqva praeter Syriaeorum scrἰptorum libros Graecorum maxime, ut ipsi profitentur, usi sunt auctoritate. Ex quibus scriptoribus Armeniacis alios omnes omi timus, quorum plurimi, praesertim tibi de rebus antiqui Simis agitur, quaecunque in ore populi serebantur, fabulis illa quidem saepissime intermixta, aucta, amplificata in suos historiarum libros receperunt ideoque ea fide earent, quam necesse est habeat auctor Ioeuples. Solo Moyse morenensi, prImo' historiae Armeniaeae scrἰptore Armeniaco, et praesertim Mehaeli nehamischeano utemur, scriptore recentioris quidem temporis, sed magnae auctoritatis pro nostra disquisitione, quia de historia antiqua quae tanque apud antiquissimos seriptores Armeniae fide digna reperiuntur, in magnum historiae Armeniaeae corpus recepit. Inter Graecos habemus Strabonem, Diodorum S tι- tum, Polybium, qui ad ipsam rem aliquid asserunt. Sed quum uberiores desciant sontes, neque res tam pleno et omnino dilueide possit exponi, ut expedita Inde et quasi evoluta nobis exhibeatur illa historia, eonsentaneum et

necessarium erit, ut Praeter auetores Primarios paucis aliis etiam utamur scriptornm Ioeis, qui non omnino de hac no-Stra re gunt, sed ex Parte rem adiuvant et luminis aliquid

asserunt.

Sed dimelle esset, uno illIns seeἰptoris, qui plura de

ipsa Eadriadis historIa narrat, testimonio excepto, ea, quae reliqui seriplores antiqui aliam rein tractantes data oeeasionea Terunt, ad stirpem Zadria dis recte referre et inter se uno quodam vinculo communi conjungere, nisi Dehamischeanus aliquid anxilii serret et, quae ex ceteris Aeriptoribus

os componere possumus, eonfirmaret. Diuitigod by Corale

13쪽

Consideremus IgItur in unIversum Seriptores, quorum auctoritate et verbis nitamur in historia ira etanda. Unicus il Ie, sed praeclarus, qui e Graecis de ipso Zadriade et de prognato quodam agit, Strabs est in geogr phia, ubi Armeniam tractat.

Quo sane quemnam hae de re certiorem, quemnam veriorem, quem fide magis dignum invenire possimus auctorem Strabo enim inter omnes viros doctos in primis, si de rebus Λsiaticis, quaeritur, praeclarus et gravis testis habetur. Ainasiae, Cappadociae urbe natus, ecutum et quinquaginta annis postquam Zadriades regno Λrmeniae minoris Potitus erat, optime certissimeque de regno tam vicino aede rege pius primo referre potuit.

Quare singulari et praccIara sunt sde, quae de haere ille memoriae prodiditi In Dagmentis Diodori Metili et Polybia nonnulla Ieguntur, quae ad stirpem Zadriadis pertinent. Morum autem seriptorum de fide supervacaneum est verba sacere. g. liis Inter Aeriplores Armeniaeos, uti diximus, Moysemorenensi et Mishaeli richamischeano utemur. Moyses morenensis'), anno cireiter I 0 P. Cii.

14쪽

natus In vico ,, oren sivo ,,Chorni, mortuns 489, di- seipulus Isaaei et Mesropii, qui, quum Armenia eas littera rvm notas invenissent, ipsas Armeniacas litteras et artes ingenitas laudaverunt, oelo per annos in Mesopotamia, Alexandri ae, nomae, Λlhenis, Byκanlii commorans virorum doctorum seli in Ias et societates frequentavit ibique plures Iinguas didieitet quae praeclara in his linguis scripta erant, eognovit, quorum multa, in primis o lingua Graeca et Syriaca, novis

utens litterarum notis in pnlriam convertit linguam. Quo ex studio optimorum apud varias gentes operum Moyses multum videtur pereepisse utilitatis, ut in ipsa patria linguaeIegantius et Persectius seriheret et merito ab Armeniis non poetae et viri docti tantum, sed etiam litterarum parentis cognomine appellaretur. Ex omnibus ejus scriptis historia Λrmonἰaea praestantIssima est. Incipit ab incorio gentis Λrmeniacae au-eloro, nates, et in morte Isaaei et Mesropia finitur. Omnia in tres libros digesta sunt. Moyses quamquam non ubique sagacissimum judicium ostendit, certissimus tamen et gravissimus auctor est, quia ex optimis hausit sontibus, in primis, quod ipse saepius dicit, ex scriptoribus Graecis, quorum opera ex parte nobis Sunt conservata, ut inde comparare et Moysiss dein examiuare possimus, tum vero etiam ex scriptoribus Siria eis, inter quos Marabas Catinensis primarius est auctor.

De quo plura invenies ll. II.

Λlter feeiptor Armeniacus, en ius auctoritatem sequiismne, Michaelis Inchamiseheanus') est.

15쪽

Natus Constantinopol I anno I 753, ibique mortuus anno IB25, vir praeelari ingenii et singularis doetrina sui . Seripsit, omissis Itoe loco ceteris, quos composuit, libris, magnum historiae Λrmeniacae opus, quod ab initiis gentis Λrmoniacae in eipiens historiam usque ad annum 7G4 pertractat. Quo in opere omnia, quae ipsi sile et scitudigna viderentur ex prioribus partim in editis serἱptoribus, plene exhibuit et praeclaro dicendi genere usus in primis ad temporum ordinem aecuralissime digessit. 'st

) Neum an aliis . quamquam I. I. Tachamis et panum partim adhἱLuἰsse erit leae sutit; litatis in traeianda histor; a antiqua diei l. lamen Iaudat opus ex omnibus reeetilioris temporis libris Λrmenia eis prae inutissimum e , quum feriis vernalibus ego Motia et Ii illum vi, e-

seripsit. praecipue in rebus ad religionem pertinenlitiva illum eapore ejillea subtilitate et non plane sine ira et studio exponere. tibi autem de rebus gestis agere . quas ex bovis et partim ineditis eongesserit libris, gravem et fidum esse auetorem.

16쪽

CAPUT II.

De Io eo, ubi inventus est nurnus. et de nitanili istoria disseratur. g. l. ZadeIadIs numns anno IBI B hand proeni ab urbe Mog antia, loco non valde remoto a sinistra Rheni νἱpa, apud palatium Caroli Magni in vico, qui ri ederivetaeim v

eatur, inventus est.

Quem qui Invenerat homo, harum rertim imperitus temere de tenerat aeruginem ita quidem, ut inde nune Iios possimus iudicare, qualeui vim adhibuerit mimo purgando, Indoqrae tradidit mimum K fero, nautae nu edeshemiensi. A quo deinde aeceperat eausarum aetor Andr , Quia jus his manitate anno 35B num Otheeae δο. m. Sandbergeri, Proseissoris Heilbtirgensis, ill alum est praeclarum hoe monumeratum, ubi vide sis ntimi in Primo loco tabulae quintae.

dieant, solo. Jam si quaeras, quomodo fieri potuerit, ut illius primί et setustissimi regia Armeniae minoris num us in Germa. nitim sive in Galliam , si antiquam sequi volumus geographiam) ueniret et quomodo ad ipsum hune Ioeum, tibi in-

17쪽

ventus est, nemo non intelliget ad hane quidem Paestio. nem quodammodo responderἱ posse. Statim ab initio hujus rei disquirendae hoe maxime

ponsiderandum et tenendum est, Armeniacum vicinosque populos perpetuo, modo Soeietate eum nomanis conjunelos, modo imperio Romano subieetos ruisse. Nu Ilae inde ae variae nobis apparent viae, quibus minius ex Armenia, eum noma Remper eonjuncta, ad Romanos et per eos in Germaniam venire potueriti Nam - ut nonnullas tantum hoe Ioeo ex historia In universum attingam res ipse Zadriades cum Romataseorinnetus erat. '). Bello Mithridatieo exorto saepius exemeitus et imperatores Romani in ipsam Armeniam venerunt,

Pluries ibi castra posuerunt, nonnullis proeliis eum Mithridate ipso ejusque socio Tisrane, Armeniae rege eontenderunt. ' Quis deinde bello Mithridatieo consecto eum singulis illustribus civibus et ducibus Romanis amicitia arctius eoniunctus erat quam Deiotarus, qui minorem Armeniamaeeeperat '' vnis Romanis magis deditus quam Dejo.

Juliani Caeaares 20.

18쪽

Parthos ex rei tum duceret, Armeniacis usus est auxiliis. ')

- Multa in Λrmenia Antonius bella gessit, multa ibi insidiose et superbe egit. ''')

erat potestate, deinde plures deinceps, prout opus erat, Ausustus Armeniis dedit reges' ' '). Minor Armenia quomodo a Mitriade regnante ad hoc usque tempus erga nomanos se habuerit, qualis societas, qualis coniunctio cum iis fuerit, praeelarus gravissimi seripioris Ioens δ) ostendite 2 ἐν si ἐν ovi' sti κράν ' Μιανίαν αU. OH 9U ν ἐχοντων, ως ἐ bio υ- λον ι o Ῥω ιι α ιορ, τυ τελευταιον ὁ ' χέλαος. Saepius deinde Λrmenii inter nomanorum et inter Parthorum imperium distrahebantur. Plures Tiberio Imperante Armenii η dei neeps reges constituti sunt. β). - Si li

19쪽

Claudia Imperio Armenii sient Parilii et Germani in senatu nomano sedent. ') - Cotys deinde nitrioris Armeniae regnum habuit ); quod postero tempore Nero imperator Aristobulo dedit. '''

Spcelandum eliam est, quomodo Vologeses, I bra-nes, in primis Tiridates in Neronem sese gesserint. '' ) Neroni ex Armenia abeunti Tiridates super sestertium mil- Ies dedit. Τὸ - n tinus Λrmeniam bello devictam in provineiae sormam redegit ); mdrianus, Traiani gloriae insensus, liberam rursus reddidit. ). Mareus Aurelius Imperator Sonemo Armeniae regnum dedit. φ). Plura deindo sequnntur bella, in quibus Armenii vineiantur.') Septimius Severus, quum in oriente bellum gereret, Armeniam quoquo invasurus erat, quod quidem rex Armeniae pecuniis, muneribus, obsidibus, sagittariis auxiliaribus missis prohi-

20쪽

Ini It ')-Λb eodem Imperatore Sanatruces parte Armeniae donatur' '). vitem Armenia o regem Graealtus dolo cepit, qua de cavsa Armenii bellum parant' '). Vineitur Cara-enili exeretius ''' ). Miserinus deinde Tiridatem, Sanatrucis filium, qui simul eum patre in servitutem abductus sum rat, in regnum Paternum reduxit. Τ)

g. 4.

Multae igἰtue quamquam sunt vIae, quIbus in Gemmaniam et in Ipsum qnoque, ubi inventus est, locum Pernomanos num us venire potuerit, multo tamen insignior hae e ia, qua ipsos Armenios, Romanorum socios non in Germaniam Galliam) solum, sed in Ipsum locum secvm tulissenunium Statuas. Habemus enim scriptorem ex omnium virorum doctorum judicio haud levem nee spernendum, IIcrodiα-ntran, qui in historiarum illis tostis, tib de nitimis rebus ab Alexandro Severo gestis et de ineunte Maximini imperio agit, ansam nobis praebet, unde facile possimus intelligere, quomodo seri potuerit, ut in ipsunt illum, ubi inventus est,

Iocum num iis pervenerit.

Sed audiamus ipsius serIptoris verba. . Narrat enim, Alexandro, rebus PersIcis adversus Artaxerxem consectis, Antiochiae commoranti nuneios alla-