장음표시 사용
31쪽
praxis libello quq pr senti opusculo pro minori lectora dispcndio repetere, ac praedictis legibus , dc Rotalibus decisionibus conli
' tibiis exceptis. Cap. XVIII.
I Ex ipitur aliquoties casus pestis, quando de ilia dubitaturia Si re iris p se umeni itineris incommodo obierit an pecunias
3 Exeipitur etiam eqs s partus, ct i ius praegnantiae. Excipitur etiam casus mortis superuenientis ex morbo a pra
Casus morientis in belo excipitur. 6 Non exeipitur ea i obitus imus, qui natando submergitia P7 Pari rou exei itur mori bominis tegula vento deiecta ores. 8 Si homo intus domum igne casu accensam , ct ardente comburatur bis modus eadem ratione non excipitur. N societatibus plures casus mortis excipiuntur,ut superius in instrumenti secietatis tor-imula declarauimus, plures quoq , inconsiderati casus eueni ut,super quibus no paucae Oriutur dissicultates. Excipitur casus pestis, in aliqua est de illa dubitatio,& poni solent pernotarium in contractu haec verba xcepta et peste, aut causa. Sed si,ad pestem in loco habitationis cruditoris valde urgente euitandum , creditor alienam petens patriam magnis itineribus, ct imbribus ,aut actu faticatus . intereat, an causa pestis dicatur,ita ut pecuniae no amittatur, dictorum iuris consultorum,qui de hoc ex professio ut supra dictum est particulariter tractauerunt,iudicio remitto: quia ex allegatis in proxime prς denti cap. non hanc assumpsi prouincia. Excipi-3 tur etiam per verba expressa a notario posita, quando pecuniae saper periculo vitae mulieris ponian casus partus, & ex causa partus,sive praegnantiae, in quo casu plures nascuntur dissicultates.Et. 4 pluries fvit resolutum, quod licet in ipso partus actu mulier non mo latur,& licet etiam ex praegnantia conualescat,tamen super ueniente aliqua febri ex dicta praegnantia causatae ; side hoc per valde peritorum phylicorum fidem constet,pecuniae non a nittuntur: idque non semel fuit in Tribunali Auditoris Camerae, di in sacro Rotae auditorio coram bo: me: Oradicio in una Romana sin cietatis
32쪽
cietatis Σ . Iunii alia magnifici D. Ioannis 4loysii Ruberti decisum. Posset etiam dubitari, utrum amisse censeantur pecuniae,super periculo alicuius, qui in publico, & generali bello ducedat, positae. Et vidi casum istum acutissime disputatum Quidam Capitaneus Lutius Romanus ad bellum in Galliam prosectus ceritas habebat super suae vitae periculo pecunias; 3c dum ciuitatem ictiers nuncupatam ab hostibus obsessam custodiret,per rim lauaq;arcis seu feritoriam inimicos , quid sibi pararent,cerneret,
archi busti ictu in fronte percussus occubuit. super hoc ortum fuit dubium, quod acriter disputatum fuit corat bo: me: R. P. D. Vincentio Fuscherio interdicti Capitanei haeredes, de debitores Illustres, de valde potentes; pro quorum parte deducebatur causa cessationis suspicionis operae,seu doli alicuius interesse habentis , ad hoc enim potissimum clausula haec apposita esse videtur; ad hoc inquam, ne quis pecunias recipiens auiditate illas superlucrandi ductus, creditoris mortem procuraret. Demum pecunias amissis non suisse decisum suit.ratione ut opinor) verborium in secietate appositorum, vel alias utcunque ab homine violenter6 ius licta. Dubitaret sorsan aliquis, an amitterentur pecuniae,que suberant periculo vitae alicuius , qui animi gratia natando in flumine ab aquis rapidis,& violentis obruaturi Et dicerem in hunc euentum aniliti,ut suit alias decisum eadem ratione: cessat naq; τ hominis ministerium. Si mota a vento tegula praetereuntem ho- . minem cadens occiderit , simili ratione pecunias amitti dicens dum videtur: id etenim absque hominis industria euenit. Si igne intus domum accensam quis moriatur, pari ratione pecunias amitti, videtur declarandum , nisi ab homine voluntarie, vel etiam accidentaliter flamma accensa fuerit. Casus pro nominati pluries in tribunali Auditoris Camerae acciderunt, ut supra diximus,deci si fuerunt.
DE CASU OBITUS HOMINIS, VI POST 'i leuitae acceptum vulnus mortem sibi conscivit. - Cap. XIX.
Mittendum non censui casum memoria,& notatu dignum. Anno a Christo nato es in arrendatarius ossicii q. d. Fabritii Gal- letti Auditoris Camerae Notarii, accessi ad casale Palid ri, alias per da. Iulium Bostum,& Paulum Gauoltum ab Illustriis. D. Carolo
Muto conduinum 5 in qua conductione D.
33쪽
Fabritius pro quarta parte erat particeps, cuius occasione Inter partes ipsas orta suit lis , & dii rentia . Et cum ibidem inter Baptistam dictorum Boschi, & Gavorti ministrum , ct dicit Fabritij famulos ad rixam deuentum esset , praenominatos d. Fabriatius archibusto ictus una cum vno ex suis famulis ibi occubuit,& in eadem rixa lethaliter, ut a chirurgo reserebatur , ictu quoque alchi busii Baptista suprascriptus vulneratus remansit ; si per cuius vitae periculo quidam Boccias Godinus scuta Trece ta in societatem habebat.Cumque sic vulneratus in cubiculo domus dicti casalis sub executorum custodia detineretur, se a sene stra dicti cubiculi sponte, & animo deliberato, ac nullo penitus hon inis ministerio interueniente proiecit , diffatim occubuit. . Fuit subinde mota lis ex Baptistae filiorum , & haeredum parti, aduersu Rocchum super pecuniarum praedictarum restitutione , coram bo: me:Viucentio Fus herio, ta successive Caesare L c tello Roc hiis pecunias per mortem Baptistae, super cuius vitae periculo erant positae, superlucratas sutilia allegabat, & propterea instrumentum societatis cassari instabat, Replicabant haere- des,pecunias super lucratas non fuisse per mortem eorum patris ac illarum restitutioni locum esse: quia, quamuis ex dicta proie- ctione pater decenisset, tamen fuerat a principio non unico archi busti ictu lethaliter vulneratus, & magna una , ac quampla res paruae pilae plumbeae in eius corpore remanserant, ct de hoc chirurgus testit nonium dicebat ; quodq; causa eius mortis prin- cipalis fuerat dictum vulnus ab homine illatum;& quod haec cau rsa tanquam principalis attendi debeat, non autem proiectio il-Ia , quae accessoria erat censenda. His allegatis non obstantibus,
fi constitisset ex processu Baptistam ex proiectione a senestra absque hominis ope obiisse, pecunias per Rocchum luperlucrato ei se dicendum arbitrarer; quia proiectio fuit causa proximior
mortis,quae magis est attendenda, Asm .dec. i 27. nu. a.
talis consequutionem , personam, in cuius vitae periculo sunt, superstitem esse docer e teneatur . Cap. XX.
Ontrahitur non raro secietas super vita personae extra Vrbem degentis,ut puta Florentiae,Uen
tiis, vel aliis etiam longinquioribus partibus; ina finita, si debitor ante pecuniarum restitutioneua se de existentia,& super uiuentia personς huiusmodi
34쪽
iusmodi absentis certiorem seri petit,sc, nisi id fiat , pecunias restituere recusat , dicitq; ad illarum solutionem non teneri , nisi salte data idonea cautione de faciedo venire fide superuitiu-tiae,& de restituendo pecunias in euentem illius mortis, eius di- ni non attenditur, sed ad ulteriorem exequutionem his minime obsistentibus proceditur. Quia ultra, quod quis regulariter satis dare non teneatur, praesertim quando principalis est id neus, secundum Bald. iii l. cum clericis. C. de epis.& cleri. subest etiam alia ratio in hoc; Quia recipiens pecunias debebat a principio se certiorem reddi sacere de persona illa , super cuius periculo inita est societas , di ideo illi imputandum est ; praesumptio enim est contra ipsum . quia ex generali iuris regula illius existentia,& superuiuentia praesumitur usque ad certum annos , ut not. in I. sin. C. de sacrosanet. Eccles &propterea sufficit allegare vitam absque alia probatione, Bald .in c. ex tenore. l. I. ibi, tunc uiuen. de Testi. & ini. si adulterium ff. de testam. aperien. Sed si excipiens fundat se in morte, illam probet. Verum nihilominus est, quod Iudex ex urbanitate quadam potus, quam iuris dispositione non petitam satisdationem , sed tantum iurat riam cautionem pro partis indemnitate dari per creditorem egentem mandatur.
redacto originali societatis instrumento , qu modo procedatur. Cap. XXI. 1 Vigor fidei, et memoria forietatis non proceditur, nisi contra in talem,qui eam subscripsit., Si des est obferipia a principati notario, potes contra omnes principales obligatos procedi. t I aliqaesto citenerit, ut *pe euenit, substitui
rum negligentia, aut incuri. a, societatem instrumenta deperdi,aut in actis non redigi, vigore fidei,seu memoriae ab ossiciali subscriptae de qua supra memimus,non potest contra alium,
quam contra ossietatem, qui illam subscripsit, a prius manus, S subscrptionis illius recognitione,ac pr edete iudicis decreto sup formi Cameret exictione pcedi. Si vero fides a notario principali ossicii domino substripta suerit, contra omnes in societate obligatos procedi poterit. - DE
35쪽
DE SOCIET ATIBUS SvPER OFFICIO
vltra medieta tem prcth aere alieno grauato cor trahendis. Cap. XXII. i Eae eonctitutione Pauli α arti non iubis iebant ei lares initi
super of ys,quando ins a ienumsuper i is contraritim, medietatem tuorum pre eaecedebat. 2 Hodie contrario ztimur ; secus tamen Una cum dante perenias . X constitutionis Ll:rec: Pauli IIII. serina statutu fuit,societates non recipi ii aper ossicij, ossiciali ii, qui i a ultra eorum mcdietate aere alieno grauata,hyppothecata, verplures tacietates super his proprio, vcl aliorum commodo contractus habe. rent.Sed nihilominus corrario usu receptu est, recipi inlinitas mcietates super ossicijs aere alieno quater, Δ quinquies ultra totum pretiit oneratis, hyppothecatis ; non tamencia uno date pecunias: quia tunc vltra valorem ossicii Qcietates non sublinunt, visuit resolutum in Rota coram Illusti C. Card. Blanchetto , de anno Issi. 28. Ianuary in ea a Rom societatis Caesaris B; I. I)raeterea, multi sunt ossiciales, quos conduciiat os appestare quodammodo possumus, qui pacta certa mercede societates,etiam mille in dies singulos, si to t occurrerint coeundae, pro seruitio, & intuitu aliorum, & praesertim serensium in Cuma amicis ossicialibus carentium coeunt, licet non decimoratae conscientiae , qui audientes, nedum a consese lariis,sed etiam a concionatoribus has societates,quae sic contrahuntur, esse illicitas,eorum pecunias super eisdem ossiciis dari
a Fructus ei talis debentio ad rationem duodecim pro centena. . auuo,is non nunqua ad minoris, non aut ad maiorem. a ad eandem rationem debebantur.3 Ho re ocietate nita,e atrio tis seu Iuum. Si ex parte creditoris expeditur madatia o e edito cori Edo,debeo ructus ad ration eptFpro quoti et eEleuario, ct anno. 3 Debitor in mora constitutus cogitur ad solutionem fructutim ra tione Omm emer utis.s Mo-
36쪽
et Hodi fructus exactoct post dissoluta oririatem Geursi eum
. b quo fructussiuit non repetunturi r
ro Pactum,quo uctus debeantur ad eandem rationem,uiriticet,
duodecim pro emtenario dissoluta societate,Hi illicitum. X se a contractus secietatis , fructus illius
ad rationem duodecim pro quolibet centenario,& anno,& aliquando ad minore, nunquam tamen ad maiorem summam conuoniuntur, vel debentur.Modo autem obseruatur, prout iuri consonum est, quod periculo vitae cessante, etiam fructuum solutio cesset, cu tunc ad simplex mutuu reducatur, prouesuit decisum in Rota cora bo:me: Scip. Card. Lancell. tunc Rotae Auditore in una Rom. ietatis et 8.April. i 17o. sed si ex creditoris parte pro suis pecuniis rehabendis diligentiae fiant, non Θ-lam citationibus,sed e tiam mandato expedi to,& factis diligetiis de illud exequendo, mactus ad rationem septem pro centenario, & anno Gluuntur de consuetudine,& stylo curiae,ut infra expreses sus suo loco dicetur. Sed si creditor pecunijs indiget, nec eas a debitore,in solutione diuturnam nimis moram faciente recuperare potest, praeuiaque notificatione indigentiae eiusmodi debito'ri iacta,em; in mora constituto,ac prsmissa protestatione citato debitore facta, & per iudicem admin, de illas ad socie tatem , ac aliud, quodcumque licitum interesse recipiendo, illas post moram debitoris si actu recipiat,iudex omnes mictus , seu aliud. interesse . quod creditorem ex nouocontractu pati continget, ratione damni emergentis, praeuia illius verificatione, etiam exequiatiue procedetao modo tamen ab excessiua liquidatione appellatum Mon fuerit , solui mandabit etiam ratione lucri cestantis,ipteruenietibus requisitis, de quibus per Paulum de Castriin l. 3. sit. T de eo, quod certo loco. Vbi habetur, quod si probatur interesse certitudinaliter, & veru, non autem prae sumptiue, tunc tale interesse debe ire etiam ratione lucri cessantis , ut ibi versici intellige hoc , quem Rota fuit sequuta, veper Mohedan. decis. xos. &Consilium Neapolitanum , ut atte
37쪽
s,ini: rate , si ossicialis vesadiderit ossicium, ii se tactus nisi ad
dictam rationem septem in singula centenaria , &.annos selui et non coniueuere. Quando a creditore. post dissolutam pero cij venditionem , vel ossicialis mortem Qcietatem, fructus ad rati onem in instrunmto conuentam exacti iuerint, restituendi veniunt, seu compensandi ad praedictam septem pro centenario , & Qrsan ad minoremstmmam iudicis arbitrio, habita temporis,& persbnarum ratione. Et haec lociun habent , etiam ii os ditor ossicii venditionem , vel ossicialis obitum prorsus ignorauerit. Si autem creditor sciuerit, nulli ei fructus debentur. Si tamen ossicialis post venditum ossiciumsponte soluit fiuctus creditori talis venditionis ignaro, non repetit ,. neque compensatur propter eius malam fidem , & quia etiam videtur donasse, uti. p. f. de condit. indeb. & ita fuit in tribunali A. C. obseruatum , s & practicatum. Nullis veros Dctis diligenesis pro exactione a creditore, vel etiam factis aliquibus, non tamen expedito mandato , nec procurato de illud exequendo ud supra dictum est , in omnibus superius expressis casibus nulli ei semuntur fructus. Etio propterea ex praemissis , & infra dicendis rationibus censerema Iendum fore pactum illud, quod mictus semper debeantur ad
eandem rationem conuentam duodecim pro centenario etiam
disdicta , seu dissoluta societate: quia pluries in Rota fuit decla, ratum illicitum , & damnatum, ut in pluribus decisionibus ro . talibus , pr sertim in dicta Rom. societatis coram Lancellotio die 28. April. 137o. & alia , coram eodem , die a. Iunii dictini. dicitur, quod societate ea remanet laquam purum mutuum ,
S illa taxatio: quae sit vigore praescripti pacti, est illicita, &propterea nullis factis diligentijs per creditorem, ut supra dixi , nulli stuctus debentur. Fabis autem diligentiis , si debitor est
morosus in restituendo, ex quadam aquitate creditor potest exigere aliquod honestum lucrum arbitrio iudicis, prout solent reddere pecuniae, qua stant otiosae absque aliquo periculo vitae, ut supra sicuti dictum suit per bo: mem: Accorambonum Rotae Decanum in eius voto reddito q. Illustrist. do Cardinali Carata seper dicta solutione fructuum ab eo de ordine Papae requisito, di hodie soluuntur septem pro centenario quolibet anno, ut supra dictum est. Et quod fructus ad rationem duodecim pro centenario licite percipi positant, durantibus quindecim diebus dis- dictae,quia intra di in tempus durat Qcietas. Put.dectis. 68.li. I. De societatibus haec dixisse volui latius fortasse, quam onus susceptum requirit, cum, haec omnia in practica potius , quam in
iure consistant , di legis latoribus, iurisque peritis hic contrahen
38쪽
di modus non innoverit, remittendo me ad singularissimum LI. doctorum Io: Franciscum Castracanum, qui de hoc in sui libri tractatu diffusius scripsit. Sed quid si interesse creditoris vere non astenderit ad taxatam lammam; an tuta conscientia poterunt taxatam summam reeipere λ & sorte negativa est probabilior, remitto tamen me ad Theologos. Et licet nuperrime contrarium tenuerit Rota,ut in una Roman Meletatis coram R.P.D. Meu no ,viscilicet nuru modo Aut debeantur pes disictam seueri olutamfocietatem ae rationibus,de quibus in ea,tamen cred di non errasse , eum circa hoe me ad Theologos remiserim, quora odiinio in materia usurarum sequenda es magis secura quo ad coscientiam. quam decisionem una cum nonnullis aliis rotalibus decisionibus in aliquibus nobilis importantiae casibus omissis perdoctissimos, qui de his societatibus ex prosesse scripserunt onon inutile hic limprimendas curauimus: si autem creditor acietatis post disdictam,stu di lutam societatem magis licite, & fine conscientiae scrupulo voluerit exigere fructus, seu interesse lucri cessantis seruabit modum traditum a Mati. de Afflict. inde
debitor sit constitutus in mora, sed tantum debetur in- iteresse legale quinque, aut seic pro centenario. S V M M A R IV M. r Melisara disdicta. λτιν uation facta tu iudisse prq sortii
39쪽
Psitutisne,an donee morosius debita serum persoluerit ab i uoris vitis morit fructus 2 Pactum apposita in contractu societata,vt disdicta scietate ei. . ranis Aus Us; ad inragraratisfactio orto primi is ais
3 Et quid dicendumseundum Theo 's canoniaias . ri tale disdicta nibu potes rum nec vigore pacti.
1 Et quid si prosur ratione interesse Iucri es iis . .. t 6 Et quid dicendum quando aliquis esset certui de luero. , τ Creditor an aliquis Gbιαι haeres non probatur inseresse luerire antis.s Homo tenetur ad re tutionem eiur in quo damnificauit. . st Minus es habere in virtute, quam in afum
I o Creditori, qui non adbibuit diligentia exi divisti post disdicto societat an debeatuminus ad rationem Ieps o alenario. Vpposita consiletudine passim obseruata,& approbata hic in Curia accipiendi pecunias sub
nomine s.cietatis ossicioru ad. ratione duodecim pro centenario quolibet anno durate societate. Veru ea disdicta,& dissoluta, & inte pellatione pro sertis restitutione in iudicio fi 4 cta possitjure, absque s aenoris vitio exim, &recipi eadequalitas, lite pedule, di donec morosus debitos serte ipsa exsoluerit,uel debeat potius eo casu interulariu illud ad ali- -. - Ο --ore summa redigi,& ad sua Ioneste taxari posse videatur. a Punctis iste ex parte sanctimmi Domini Nostri , & Illum is- fimi,ac Reuerendissimi Cardinalis Caras' mihi propositus duas habet patetes, ve ex eius inspectione apparet. Circa primam partem,an valeat pactum ab initio cόntractus secictatis in ipse contractu appositum , ut disdicta Bcietate currant fructus, &Qlui debeant in eadem quantit Iei sicut Bluebantur durante ietate usque ad integram satisfactionem sertis principalis , . prout de consuetudine huiusmodi pa apponi consueuerit in
qualibet societate ossiciorum. Breuiter respqndendo dicendum arbitror tale pactum secun- .d im magis communem opinionem non valere,ut tenuit Cyn. in l. i. C. sentent.quae pro eo quod interest, & Ba .ibi num. i6. de
Alb. in l. i. C.de Summa Trinitate , ubi dicit ita fuisse iudicatum in Ciuitate Ber mi, de ibi lo. Bapt. de Sanct. Seuer. ubi ponderauit ad hoc, Bart. ubi supra,Bald.in I. rogasti. g. si tibi. ff. siceri Peti qui melius omnibu declarat,dca quem omnes re tcurrunt,
40쪽
currerit,& ibi purpuridicit hanc esse communem,& a num. 3 9 usq;
s. Iatureia. Silua in conso. num. 46. ubi dicit hanc opinionem communςm.Nouissin tract.de mercatoriit titulo de contract. mee catinum. post principium. sodern.in trin.de contract. vsur. l. et mnum. I . Iacob. nai. ind. l. l. sol. I 38.ver. sexto intellige,de sen
duae pro interest.CUn.ibi num. 9. cum seq.Petri Rebilis: ibi num. 3 dicit ita fuisse iudicatum in Senatu Io.Parius in regula quatenus in prima regula,de reg iuriCessen.in consuet.Burgund. s. Σ3.subnum.6r.Αfilict. cicao.ubi dicit ita fuisse iudicatum Nea-
poli,& sic ex istis patet istam esse communem opinionem Legistarum quod ita fuit iudicatum in tribus locis Linomi in Gallista& Neapoli,& per Ub. Rebus&Afflict. as Et non solum est communis opinio Legistarum, sed etiam Cano
histarum,S: Theologorum,nam ide tenuerunt Ioan. Andr. in cap.cta ubriteride usur.& Car.ibidem Aluar. post alios in cap.conquaestus e s.lit.& in e cons. I 8. unde rest.in canconsuluit,q. 1 3.&ibi e etiam Ant.de Butr.ec min. in cap. m venerabilis, num. F.
cepi.Theologi autem sunt instascripti, videlicet Diuus Thomas 1.2.quest. et 8.art. a. cuius verba inferius describam S. Bernardus re alatus per Felim in d. cap. cum venerabilis,serm. 32. p. a. Atit in arpar. summ.in tit. de nut. do vir. g. 22.Gabriel super octaua sentent distinct.is. . t .vers pro solutione notandum est,subiit. de usuris. si M. Anyin verivsura,il primo,& ibi etiam sum in.Siluestri rrad. de contract. illic q. 3 o. in conclusBero.in cap.fin.num. I i. st Inno.&Ostienso Circa secundam partem dubii considerandum est, quod vigore
contractus societatis nihil potest recipi,quia finitus est propter di- sdictam,vigore autem pacti etiam non potest,quia pactum non va-3 let,ut ostensum est,sed an peti potest, taquam interesse,& in hoc di stinguendum puto iuxta doctri Paul. de Castr. in l. 3.A. fin. E. de eo, quod cert.linquam semper sequuta est Rota,quod autem probaturo interesse certitudinaliter,& vere scire prisumpti ,&tunc debetur
istud interesse lucri cessantis ;si vero non Hobatur tunc nihil sibi debetur,ut dicit Paul.de Castr.ibi,cuius verba sunt hςc,intellige.Hoc verum,quando est certum,quod fuisset lucratus si pecuniam habuisset,ut quia probatur,suod habuit με manibus mercantia, de qua suisset lucratus,eo quia pecuniam non habuit no potuit emere, vel . alio modo possit constare custi erat incertum,quia non sequitur consuetus est lucrari aliquando,ergo si habuisses,suisset lucratus,na