Fragmenta

11쪽

IULIANI BAR AD AE I. Q

SCipia ae metuo, pater Enni, plurima debes,

secum ut iaceas, intutit m rumulum: Hura iamen magno debes tute i e Columuae , m,secum ut tuas , existi τὸ tumulo.

Praemia quae metην soluentur digna Columnae ,

Euipotuis laceri iungere membra Senis: Armisonumq. animum longinquae reddere vitae ,rio renoet luctus Africa terra suos e Scipiadae maηes cingent huic tempora quercu , Cam ciuis eluem seruet ab interitu. Ponera diuinos aetas adolebiι honores , 2. C. superet medicos hic Epidaure tuos.

Praescia mens Enni prohibet, ne funerasolari is si, neu sessu uneris ergo habeat:

ilicet assiciens, olim te Magnesuturum , t. Per quem mox vitae restituendus erat.

I Ubi res, at tuta Phoebus Aposto es, II His qui optanti redinta vota facis . A A

QVae η-quam vatum mediscria dona recepit, Fert caelo armisonum celsa Columna Senem.

FRANC MASSARII SCYLACAEI LUD.

m tulit a domita nomen Carthagine, iussit, Ut γης Zρmanum conderet urna ducem , Ne

12쪽

' Ne indomitaeuerra trahisin Aoniar diu, I ' In eadem Calabri ciauderet o a Senis. Sedra magna legens discerpti membra Poetaeo , In transi is aucte Cois a face, ' Γ A ri,iras bis maiori laude Camoenas lucem a nigra nosse retare tabes

I Redere in ego , excedere Avernis .

Ennius hic cuncti dicent, Hieronymuι hic ea, i. Sicut Maeoniris Ennius ante fuit. Nam quas diuulsa coirent carmina lege, qui Hieronymus HI, Eiariusia orere tho . bi' A

s A VOCENSIS.

13쪽

VETERUM, SOGTOR. VIROR

AUCTORITATES. ET TESTIMONIA.

erentius in prologo Angriae.

. Ennium cum hunc acst aut , Naculum. Plautum, Accusant, quos hic nosse, luctores habet.

Item quaevis nol magna opias totum, totaq. illa summa est as,iti ut Annales ta iiij.

Quid enim caussae est, cur poeias Iaisnos Graecis litteris eruditi l gant,Philosophos non legant An quia delectat Ennius , Pacuuius, Attius, multi alij qu, non verba, sed vim Graecorum expresserunt Podiarum

Idem libro I. de Finibus.

Qu is enim tam inimicus pocne nomini Rom no,qui Enni i Medea, aut Antiopa Pacubqsperirat, aut rei jciat ξ Qui se ijsdem Euripidis fabulis delectari dicat, Latina; litteras odorIt' l

idem libro II. De Natura Deorum.

Hoc qui existimant fieri potuisse, non intelligo cur idem putet, si innumcrabiles unius, & viginti formae litterarum vel aureae, vel qua les libet, aliquo conijciantur, posse exiliis in terram excussis Annales Ennij, ut deinceps legi possint, essici i quod nescio an ne in uno qui dem versu possit tantum valerofortuna.

Idem libro I. De Oratore.

Sed post animaduerti hoc esse in hoc vitii, quod ea verba, quae maxime cuiusq. rei propria quaeq; essent ornatissima at l. optima 'ccupasset aut Ennius, si ad cius verius me exercerem,aut Gracchus,si eius orationem mihi forte proposuistiam, ita si iisdem verbis uterer, nihil prodesse, si alijs, etiam obesse, cum minus idoneis uti consuescercm.

Idem libro III.

Atque id primam in Poetis cerni licet, quibus est proxima cognatio cum Oratoribus, quam sint inter sese Ennius, Pacuuins Attiusque dissimiles: quam apud Graecos Aeschrius, Sophocles, Euripides et

14쪽

quamque omnibus par paenὸ laus indsismili scribendi genere tri

buatur.

Idem in Oratore. Sed in omni re dissicillimu est forma qui χαρ -τηρ Graece dicitur

exponere optimi: quod alijs aliud videtur optimum. invio delaetor, ait quispiam; quod non discediti communi more verborum. Pacuitio inquit alius , omnes apud hunc ornati claboratique synt versus: multo apud alteru negligentius Fac alium Attio: varia enim sunt iudicia,ut in Graecis,nec facilis explicatio,quae forma maxime excellat.

Idem De Opi. gen. Orat.

Nec Andromacham igitur, aut Antiopam, aut Epigonos Latinos recipiunt, scd x mcn Enniit,&Pacuuium,&Attium potius, quam Euripidem, & sophoclem legant.

Auector ad Herelinium libro IV. ,

Etenim cum possimus ab Ennio sumptum, aut a Gr*eco ponere ex pium videtur esse arrogantiae illa relinquere, & ad sua deuenire.

Idem paullo post.

Ita ut si de Tragediis Ennii velis sententias eligere, aut de Pacuvianis periodos: sed quia plane rudis id sacere nemo poterit, clim seceris , te litteratissimum putes, ineptus sis; propterea quod id facilξ Aciae quiuis mediocriter litteratus . ' ,

Horatius Poetica.

- ego cur acquirere pauca

si possum inuideorλ cum lingua Catonis de Enni Sermonem patrium ditauerit: de noua rerum Nomina protulerit Z

Idem ibidem.

- &Enni In scenam missos magno cum pondere vcrsus, Aut operae celeris nimium, cura'. carentis Aut ignoratae praemit artis crimine turpi

Oiuidius lib. I. Amor. Eleg. X V. .

Ennius yrte carens, animos l. Attius oris Casurum nullo icmpore nomen habet.

Idem lib. D. Tris h.

Utque suo Martem cecinit grauis Erinius ore Ennius ingenio maximus, arte rudis.

15쪽

et h

Sumpserit Annales, nillil est hirsutius illis, Facta sit unde parcns Ilia nempe leget.

Propertius libro iii. Eleg II.

H;ccecinit Chri ossea tres, &Horatia pila, . Regia, . Aemilia victa trophaea rate: Victricesq. moras Fabij, pugnam i . sinistram

Cannensem, di versos ad pia vota Dcos: Annibalemq. larcs Romana Sede sugantes, Anseris&tutum voce suisse Ioucin.

ii i lem libro iv. Eleg. I.

Ennius hirsuta cingat sita tempora quercu.

AEliatuis apud Suid ais.

inchilianus libro X. cap. I.

Ennium scut sacros vetustate lucos adoremus, in quibus grandia &antiqua robora, iam non tantam habent speciem, quanta religione. Macrobius libro i. Satur. cap. IV. Ennius enim, nisi cui videtur inter nostrae aetatis politiorcs munis ditia respuendus.

Idem libro vi. cap. I I I.

Nemo ex hoc viles putet Veteres poetas, quod versus eorum scabri nobis videntur. Ille enim stilus Enniani saeculi auribus solus placebat: & diu laborauit aetas sequuta, ut magis huic molliori stilo acquiesceretur is

Idem libro eodem cap. 1 X.

Nam quia saeculum nostrum ab Ennio, & omni bibliotheca vetere desciuit, multa ignoramus, quae non laterent, si veterum lectio nobis esset familiaris.

Agellius libro i V. cap. VI I.

Valerius Probus Grammaticus inter suam acta tem praestanti scientia fuit . Is Annibalem, Asdrubalem ,&Hamilcarem ita pronunciabat, ut pcnul imam circumflecteret: ut est in Epistola cius scripta ad Marcellum, in qua Plautum, di Ennium, multosq. alios veteres comodo pronunciasse affirmat.

Seneca apud eundem libro xi l. cap. II. Uidam sunt tam magni sensus EEnni, ut licet scripti snt inter

16쪽

hircosos, possunt tamen inter unguentatos placere .

Idem libro v iii. Epist.

Non id ago nuncla ac diligetia, ut ostendam quantum tempus apud Grammaticum perdiderim: sed ut ex hoc intclligas, quantum apud Ennium, & Attium verborum stus occupauerit: cum apud hunc quoque,qui quotidie excutitur, aliqua nobis subducta sint.

Idem libro i M. De ita

Non aequis quendam oculis vidisti, qui de ingenio tuo male loquutus est. Recipis hac lcgem Ergo te Ennius,quo non delectaris, odis set: ta Hortensius simultates tibi indiceret: de Cicero, si derideres carmina eius, inimicus esset

Acron Horati j interpres

Attius & Ennius legem metri in fabulis minimὸ seruauerunt. Nam quosdam versus longiores habent. AnticlaudianuS. Illic panna sopicbetat carmine noster Ennius - .

Nonius in Poesis, & Poema

Poesis est perpetuum argumentum, & rh thmus, ut Ilias Homeri, de Annales Ennii.

Isidorus libro xx. Etymol. cap. I. ἔ

Romana lingua est,quae,post Reges exactos,a Populo Romano ca pta est : quam Naeuius, Plautus, Ennius, Virgilius, poetae; &cxoratoribus Gracchus,Cato, & Cicero, vel caeteri Oratores, & Po tae effuderunt.

Idem libro I. cap. X X X V III.

Hexametros autem Latinos primum secisse Ennius tradit, eosque longos vocat.

idem paulld post agens de metro Elegiaco.

Hoc autem vix omnino constat, a quo sit inuentum, nisi quia apud nos Ennius eo prior usus est.

Codrus VrcelIs. Non versus Enni difficilis placet.

Iulius Caesar caliger de Ennio.

Pandes nus, age, nec linguae te subtrahe nostrari Pande Helicon: purae soluite sacra Deae. Tantus amor vestri, tantae probo gloria laudis: Via

17쪽

Vix alius vestras rimereatur opo. i id Magno senex, cui torva graui sonat horrida eantu, Bucci ha,bellaci cum crepat hasta manu: . : Dic Romae,dic Plioebigenis, te huic condere vitam, b . , His donare sacrae semina magna tubae.

I N O DIFFERAT.

Cicero libro ii. De Oratore.

AG E vero, inquit Antonius, qualis oratoris, & quanti hominis in dicendo putas esse historiam scribereλ Si, ut Graeci scripserunt, summi, inquit Catulus; si, ut nostri, nihil opus est

Oratorci fatis est non esse mendacem.Atqui ne nostros contemnas, inquit Antonius, Graeci quoq. ipsi sic initio scriptitarunt, ut noster Cato , ut Pictor, ut Piso. Erat enim historia nihil aliud, nisi Annaliuconfectio : cuius rei memoriae l. publicae retinendae caussa, ab inimtio rerum Romana ruusque ad P. Murtu Pont. Max res omnes singulorum annorum mandabat liti cris Pont. Max. esserebarq in albu, di proponebat tabulam domi, potestas ut esset populo cognoscendi, hique etiam nunc Annales marami nominantur. Hanc similitudine scribendi multi scquiiti sint, qui sine ullis ornam cutis, monimenta Iolum temporum, hominum, locorum, gcstarum q. rerum reliquerunt. Itaq. qualis apud Graecos Pherecydos, bicllanicus, Aculi laus ruit,ali; q. permulti, talis noster Cato,& Pictor, Δ Pise,qui neque tenent quibus rebus ornetur oratio modo enim huc iit a sent importua & dum intelligatur quid dicant, unam dicendi laudem putant esse breuitalcm.

Asellius libro V. cap. X VIII.

Historiam ab Annalibus quida differre eo putant, quὀdcii in virsiq. sit rerum gcstarum narratio, earum tamen proprie rerum sit historia, quibus rcbus gerendas inter crit is, qui narrct. Lam l. esse opinionem quorundam,Varius Flaccus refert in libro desinii sicatione verborum quarto.Ac se quidam dubitare super ca re dicit. Posse autem xi lcri putat, non nihil esse rationis in ea opinione, quod hist ria gra: em sisnificat rerum cognitioncm pracsentimn . Scd nos audire soliti sumus, Annalcs oninino id esto, quod historiae sint; histo-

18쪽

histori , nor omnino id esse, quod Annales sint sicuti quod est homo, id necessirio animal esse, quod est animal, non id lucesse est holminem esse. Ita historias quidem esse aiunt rerum gestarum, vel expolitionem .vel dςmma strati nent , va quq alio omnine id dicenduruis. Annaca F ad Me, cum rex gestae sariam annorum. obseruato cuiusq. anni ordine, Minceps componuntur. Cum vero non per annos. Se i per dies s nolox res gestae stribuntur, ea historia Graeco vocabulo πημερι dicitur.Cuius Latinum interpretamentum scriptum est in libro Sempronii Asellionis primo. Ex quo libro

plura verba adscripsimus,ut simul ibidem, quid ipse inter res, gestas, α Annales esse dixerit,ostendemus. Verum inter eos inquit, qui Λ nales relinquere voluissent ,&cos qui res gestas a Romanis perscribere conati essent, omnium rerum hoc interluit. Annales libri talistummodo, quod factum quoque anno gestum sit, id demonstrabat. Id eorum est, quasi qui diarium scribunt, quam Graeci v cant, nobis non modo satis esse video, quod factum esset id pronui clare, sed etiam quo consilio, qua q. ratione gesta est ent,demonstrare.Paullo post idem Asellio in eodem libro . Nim neq. alacriores ad Remp. defendendam,ncq. segniores ad rem perperam iaci udam Annales libri commouere quicquam possunt . Scribere autem bellum

quo initum Consule, & quo modo cosectum sit, & quis triumphans introierit, exque m libro, quae in bello gesta sint, iterare, id fabulas non predicare ait. Interea quid Senatus dccreuerit, aut quac lex, r latio uelata sit, neque quibus consiliis ea gesta sunt iterare, id fab as pueris est narrare, non historias scribere.

Seruius supra I. Aeneidos.

Inter Annales, & historiam hoe interest. Historia est eorum temporum, quae vel vidimus, vel videre potuimus, dicta αποτοιις ορει,,idest videre. Annales vero su ni eorum annorum,& temporum, quae aetas nostra non nouit, unde Liuius ex annalibus,&historia constat.Haec tamen cofund litur licenter, ut hoc loco pro historia inquit annales.

Praecipui Annalium Rom. Scriptores.

Liuius Andronicus primus versibus Romanorum res gestas complexus cst, libris XVIII. deinde Ennius, Attius, Hostilius, Furius Antias, Cornelius Seuerus. Soluta vero oratione Fabius Pictor, L. Calpurnius Piso, Fannius, Aelius Tubero, Libo, Cn. Gellius, Cn. Velleius, M. Cato, Atticus,Licinius Macer,Claudius Quadrigarius,

Caelius, Cassius Hemina, Fenestella,Posthumius Albinus,Tanusius.

19쪽

O. ENNII VIT A

ENNII, quem M.Cicerosummi Epiri Poetae, se M. Varro Musarum Hsipuis praeconio honestarunt, vitamscripturus,veraeprotium existimavi, primum ea persequi, quae Millius patriam, genus, mores, omnemq. vitae progressum pertinent; deinde aecenae gens ra ingura , caeteraq. pce casumenta, quiabus mirifice suas lucubrationes exornavit : ac rinique nonnulla attingere, ex quibuου quantum ille in omnissentiarum gens reprae terit,persectum omnibus, ac cognitum esses it. Huius igitur patria, ut ab ea ordiamur, quae antiquior parens es, Rudae fuerunt, quas Ptolemaeus ΡόIius pellauit,Hermolaus oriantiis in is quae ex Stephano collegit, P: δῶ, Strabo Pώδιωους; qua Graecorum issem, ac Enni atria uisse, tradiit. Hoc idem is Meia Pomponio comprobatur, se a Sibo, qui de Ennio loquens , ait, - Rudiae genuere vetustae: Nunc Rudiae solo memorabile nomen alumno. Inde Cicero eum Rudium appellauit,or Rudinum Ausoniin,

Vnde Rudinus ait, diuusim domus altisonum cael. sevis es t emet Ennius squam fuit Romana ciuitate donatusae se ipso cecinit, Nos sumu' Roman ei, qui iuvimus ante Rudinei.

Fuerunt autem Rudiae Lupiyssinitimae, a quibus, viab inigenu accepimus minio duobus M.fassum aberant. Ofodetiam videtur innuere Strabo, cam viroq. urbem inter II aptae i mi media terraneas commemoret .mabus his ciuitatibus unus olimpopulissessiferor ; quemadmodum de Neapoli, O Palaepoliproditu est. Cuius quidem rei te tis verus , .crraesens essepotest subterranea

20쪽

quaedamsseem, quaeinter Rudia ranet estigia, O Lupiis visitum . qua in bellorumpericulis, ut inμα ranoas Epit Gaiatra , audiri Iram salterimur praesta bat asellia. Mos erat are, a quihin Rudiae iurulae, arseolo penit m aequatae erint, non satis conssat fama st, eos,qui exiliarum excusioseruarisotuerunt, ad Lupienses confugisse, a quibus non modo perhumaniter recepti sent,verum etiam quarta riuitatis part donati: am risu inomine,quod Aeni retine Rudianoppetarunt. Contra vero Tara trini Ennium iriue venaecantiuEu ν auctorioicitum etiare l' quasi per manuν 'ad M.Non longe enim a Tarento A is mugiapas lsuum laterarias moles, angeres, rudera, busta fictitibus et Gulis, ac dus ena omnisnt, ubi quondam Ruias fuisse quaeli hodie quasi antiquum nomen seruantes , Rusiae anellantur . quidem Eusebium latuit, a-uis Tarenisum knniu in infigi rit,eum esse ortum.Nam morim volumuere tum re- iliquerit, quosdam a rere sius assa ex I ni Daudiaου esse 'RVFiata,videtur innuere eum cum gentiabu uin inditri piari vo- i

chron.

crebuerat visua nommis celebritate propinquarum γ' tum nomia

aret. sua etiam ratione Achiiles cium re vera Histinna ob raret,

fuerit,tanquam c/lebriori loco ortus Larissaeus μειου est. Ora autem in qua Eudiae ue hae rentinas istae t e I, pse proximae ifuerint,ab initio a Peucetio Oenotri strare Peuceria Vpeliata fuit:. . deinde vero communi denominatione Iniisse , Salintina, Me piar unde Ennius a Suida pom Messa's di μου secuiusparem rer qui fueris Q rsi ignoratur. Scrutus tamen in ea ication. E- ου Mar/nis loci, At Messapus equum domitor Neptunia proles , Iib r. refert Ennium iactare solumisse ex Me po Neptuni si esse ρ- nundum. Mod etiam Silya Ioris e comprobatur Lib. ra.

Ennius antiqua Messi piab origine Regis.

Hic Mesopus, qu/vt Pt ae commentsunt, invulnerabim habi- rus m,ex Euboea in Itatiam demigrans, regionem in qua censeri I se suo πρ ne Messapiam arietavit. Haec, ut Nicander ait in