Fragmenta

21쪽

R. s ἁ-condita decimo quartosupra quingemesim αValerio,ct C.Mamilio Cossis in libro I.de PoBis a M. Varrone trad tum est,ct a Cicerone in Bruto his verbis coprobatur, Atque hic

Liuius,qui primus fabula CClodio Caeci filio,& M.Tuditano Coss.docuit,anno ipso antequam natus est Ennius,post Romam conditam autem c ccccx , ut hic ait, quem nos sinquimur. Est enim inter Scriptores de numero annoru controuersia. Attius autem a Q. Max. quinctiim Consule capta Tarento scripsit Liuium annis x x x,postquam eum fabulam docuisse,& Atticus scribit, & nos in antiquis commentariis inuenimus:docuisse autem fabulam annis post xi,C Cornelio, dinucio Coss. ludis Iuventatis, quos Salinator Synensii praelio voverat. In quo tantus error Attij fuit, ut his Cois. x L. annos natus Ennius fuerit: cui climaequalis fit rit Liuius , minor fuit aliquanto is, qui primus fabulam dedit , quam ii, qui multas docuerunt an te hos Coss. & Pla

' tus,&Naeuius. Modpaucioribus rursia repetit in I.Tusulana, Annis fere cccccx post Romam conditam Liuius fabulam dedit, CClodio Caeci F. M. Tuditano Coss. anno ante natum Ennium, qui fuit maior natu quam Plautus, chi a. &Naeuius. Venit Ennius fiomamprimum, ut ab Eusebio'ρ-ditum est , M. Porcio Catone maestore r quod Aemum Probus in ipsius Catonis vita hὐ serias confirmauit. Praetor Cato prouinciam obtinuit Sardiniam, ex qua inaestor superiore tempore ex Africa decedens, Q. Ennium poetam add Xerat, quod non minoris aestimamus, quam quemlibet amplissimum Sardiniensem triumphum. In quaprouincia,

ut is Auctore de viris itas trib. accepimm,fuit Cato Graecis literis ab Ennio eruditus e quas , ut ipsemet testatur apud M. Tullium

in libro, quem illius nomine Catonem inseri ι, iamsenex didicit, ea . sic alia arripuit, quasi iuuturnam sitim explere cupiens.

22쪽

HIERONYMO COLUMNA AUCTORE. xI '

mare ne sicio quonam pacto idem Cato in Oratione quadam , ut in I. Tusculana refert Cicero, M. Nob/bori ve probram obyer erat, quod Cos secum in Aetoliam Ennium duxissete cumprisy Cato secum,ur diximus , eum e Sardinia Romam a rixisset. . Domumili in Aventino monte habuir ωcribit Eusebius,ctinnait M Iur ' ro,cam illum dicit Tutilinae loca incoluisse: nam huic num in m Auentino ara dicata erat adpopuli Romani tutelam. Cum igitur Romae diuersaretur obsuauisiimbri mores , anisus. moderationen Multossibi in Urbe clarissimos viros missimulara, ac fucata scd sancta,aconcera amicitia deui it. Ita ent e ex animo amicum

fuisse, vereq. beneuolumprofitetur, Ego eo ingenio natus sum,amicitiam Atque inimicitiam in fronte promptam gero. Praecipuos vero amicos habuit vicinum uum Gasiam , cum quos deambulare , ct frequenter esse consueuerat des M. Fulvium Nobiliorem: ὰ cuius filio iam patrio instituto mino literarum δε-

duo , ut in Muto ait Cicero inuit initate donares scum Triumuir Coloniam deduxisset. Sed in Oration pro Archia videtur tanquam de Romana repub. benementum in ciuium numerum adsciri

meruisse. Sic enim inquit, In caelum huius proauus Cato tollitur , magnus honos populi Romani rebus adiungi..tur. Omnes denique illi Maximi, Marcelli, Fuluis, non fiane communi omnium nostrum laude decorantur. Ergo illum, qui haec secerat Rudium hominem maiores nostri

in ciuitatem receperunt. FE D. utrius id tandem exEnni umiliaritalepraeconis consequutus est, ut tantum Poetam suarum laudum buccinatorem habuerat. Nam vimriam, quam a in contra Aetolos, ct Ambraciotas adeptus erat, insigni laude musc,p. si

Ennius celebrauit. In quo bello ipsum etiam inpendia fecisse, CLcero in Bruto aucIor eis,se in Oratione quampaulo ante memoraximus: ubi inquit, Iam vero ille, qui cum Aetolis Ennio co- .imite bellauit sui uius,non dubitauit Martis manubias Musis co nsecrare . Militauit etiam cu Torquato in Sardinia,Gipriamus sese inter hses exhibuit,perinde atq; Orphem,qui deposito pectine contra Giliastrenue dimicauit. Hinc Silius de Ennio loque

23쪽

Is prima in pugna, vates ut Thracius olim, Insectam bello quateret cum Gaicus Argon, Spicula deposito Rhodopeia pectine torfit: ', Spectandum sese non parua strage virorum Fecerat,& dextrae gliscebat caedibus ardor. In quo bello entumiatib-praefuisse ex versibi equentises qui paulsos perius ab eodem Silio referuntur innaret, Miscebat primas acies, Latiae i. superbum Vitis adornabat dextra decus

centuriones eritam eo vitis insigni auctoritatem praes erebant in nefarios milites animaduenendi. a Plutari ho in Galba, ct d Macro Iureo uiso IUGI 'de Re nubtari/0sq. quamplurimispro-d tum es. Naua is praeterea cum Scipione maiore egregiam in bello operam,ut Claudianus te tur,qui desummo isto Duce loquens,

v.. 'μ' ' ait, Non sine Pierijs exercuit artibus arma,

Semper erat vatum maxima cura Duci.

Gaudet enim virtus testes sibi iungere Musas ri Carmen amat quisquis carmine digna gerit. i, Et Maerebat dotius lateri castri'. solebat Omnibus in medias Ennius ire tubas. do Summa quoque i cum Scipione Nasicafamiliaritaου inresiit, i ex hoc M.T D locosatis inresopotest, Nasae cum ad poetam. Ennium venisset, eid. ab ostio quaerenti Enni una, ancilla dixisset,domi non esse; Nasica sensit illam domini iussu druxisse;&illum in Lia, inae.Ρaticis post diebus cum ad Nasicam venisset Ennius, de eum a ianua quaereret, exclamat Nasia' ca,se domi non esscitum Ennius,QuidὸEgo non cognosco vocem,inquit,tuamξHic Nasica, Homo in imprudens: ego ςum te quaererem ancillae tuae credidi, te domi non esse; tu mihi non credis ipsi Θ Fuit quoque Caecilio Statio carus, quocum diu ςomu Iissime versatin es. nta denique gantate cis G O eluum vitae tempus traduxerit, opes. contem e- h, Aia o Eusebis tosimonio cossi potes: qui eum ius tan 'ium ancine ministerio usu uisse, tradit. Cum vero a senectam

semenisset amatus o ferebat animo; hi , vers buffortis, or

24쪽

HIERONYMO COLUMNA AUCTOR EXIII

victoru equisenectarisam comparamis

Sicut fortis equus spatio qui saepe supremo Vicit Olympia, nunc senio confectu' quiescit.

Ad cuiussene tem cium emm ingens paupertatis malum accessisset, ea animi riuuaene viri que incommodis substinebat, ut ijs paene oblectaraiaderetur.Gytιntersecundum,ac tertium besium Punicum,Olympiade CLIII, annos natus LXX, epione , ct Philippo iterum Cos, ut in Catone tradu Cicero , τι autemω Muro, L Marcio, Gn. Servibo.Necprostere L i inconsans es: meosdem Liuius, bulaeq. Capirosinae arcium Phil num, . Seruilium Caepionem nominent. Perjt maximo articulorum rem cratu, quosaepe ob immoderatum inmotu vehementer assi. batur. Vnde Flaccos, in 'EEnnius ipse pater nunquam nisi potus ad arma Prosiluit dicenda

etiam vitium Casti henes Aeschylo objecita quem Trago dias sicribere diccbalgostquam vino meraciore incaluisset. Idemq. de Alcaeo,ct Arissophaneproditam est. Cratinus eodem laborans vitio, 'regabat quempiam bonumseetam euadereposse, ni immodicis merasotationibus indulgeret. Mare ceratus in quodam Epigrammatescri t,Vinum poetis equi magni loco esse vec aquae po--fructuosum qui escisse. Serenus de Envsokagra ait,

Ennius ipse pater dum pocula siccat iniqua

Hoc vitio tales fertur meruisse dolores. . Et Eam defi=se,Nunquam poetor, nisi podager Sepultra Pris lib. s. est ita Appia intraprimum ab Vrbe lapidem in Scipioni νώlcro; qui eius amicitiam in eadeopero cinὶ coluit, vi secum inis eo, s ''''is,eiq. Ratuam in monumento eris usserit 7e conglutinata illo cocoria,que ori ocium, domi uorumgestorum , ac laudum praeconem habuerat,morte direpta videretur'Cicerono Archia,

Carus fuit Africano superiori noster Ennius: itaq. in sepulcro Scipionum putaturis esse constitutus. De qua etiam re L s, Romae extra portam Capenam in Scipionum m Lib. , rnumento tres statuae sunt, quarum duae P.&L. Scipionudiculur esse:tertia poetae Ennij. Valerius Max. Superior Afric

25쪽

Africanus Enni; poetae essigiem in monumetis Corneliae gentis collocari voluit: quod ingenio eius opera sua illii. strata iudicaret: non quidem ignarus,quamdiu Romanum imperium floreret, & Africa Italiae pedibus esset subiecta,

totiti sq. terrarum orbis summum culmen arx Capitolina possideret orum extingui memoriam non posse: si tamen litterarum quoque lumen illis accessisse, magni aestimans. Vir Homerico,quam rudi, de impolito praeconio dignior. Lia σε. 34. PDulus, Prior Africanus Ennij statuam sepulcro suo imponi iussit,clarum l illud nomen, imo vero spolium extertia orbis parte raptum in cinere supremo cum Poetae titulo legi. Sed non omnino exploratum es ,superioris A cani cineres eo tumulo contes,cum ab alijs quibusdamproditusit,eum Li

remi consenuisse big. vita fundum Atque cum vulgata ista insior ptiones ultum, INGRATA PATRIA NE OSSA MEA HABES. Ennius vero hocsibii epitaphium condissit,

Adspicite o Cei ueis senis En iiij imagini' formam:

Heic vostrum panxit maxuma facta patrum. Nemo me lacrumis decoret, nec funera fletu Facsit: quurὸ volito vivo' per ora virum.

Reliquis tenuiumsuam acutiatum haererim Pacuuium poetam Tragicum exsorore nepotem, vel, ut ait Plinius exfiba. Fuit vir omni virtutῶgenere ornatus,es,ut de eo tradis Cicero, haud 'magna in re Sed fidei plen us. T. Aelius Scilla opinatus espraea clari os eos versu qui ex VII. Annali defriptisiunisubpersona cuiusdam Seruilν Gemini familiaris,Ennium dese ipse praedicasseris quibus Poetae emonodestam, comitatem, rerum cognisionem,se prudentem linguae cohibitionem conficere licet. Nuquam enim niseis tempore, rugaliter,se Gere loquebatur fraurq.ab eo Cic. MO. a zλ- , Flammam a sapiete facilius ore in ardente opprimi, Quam bona dicta teneat. Memoriae quoque=roditum est, ΕΓ-nium perstae absolutam Graecae linguae, Latinae, se Ossae cogni-rionem habuisse. Darese tria corda habere,iacere consueuerat resticiens fortasse ad tricorporis Geryonis mentim, qui a pleririque So Haetam trium tinguarum peritia insegnem fuisse , perhibetur.

26쪽

Osci autem Campamae populi erunt, ab Osio Rege ita appellait:

quorum praecipuae urbes erant Puteoli, Baiae, Cumae, Neapolis. Hi,s vrci, quasi Ophici dictisunt, απο τῶ - ων , quodplurimis ea regiose entibus tenovecvt Auctori eius Melli placet,qui Manet hom Aeg ty nomine circumferiar, quod eorum Regis insigne erat serpens e unde adhuc Itali tetrum quod serpentum geη- Oscor inem uocant. Horum kngua, ut te tur Eudoxus lib. VI. ρ iiδ:υ γγ , diuersis linguis commistas loqua Romani,cum e gens cerer,inludicris uti coeperunt. Ruodhoc Titiv uco ex fabula, cur Unctas nomen erat,comprobaripolea,

Qui opsce,di Volsce fabulantur,nam Latine nesciui. Ex quo Ses inualuit, ut Barbare loqui significet: se

vicι Barbari dicerentur: ct inde Oscum tu rum :. quod, ut. ait Tacitus , erat leuis ae apia vulgum delectationis. Pro- Lib. . trium aurem Ebus idomatis erat , extremas qua undam d=ctionum partes abscindere , ut capital, facul, difficul, Q mul, cael, gau: pro, capitalis , faculos, ae cultas ciuemmias , caelum , gaudium . Ea etiam lingua Pacuuius ungulum, pro , anuliam duxit, or Alfiuae G. I. besii Carthaginiensis

Mamertem , pro , Martem e luet eam Mocem Varro dicat V. 'cli Sabinam ese. Paucae quaedam aliae apud Auctores Oscorum L-'voces rebquae sunt: ut lanulia pro poena fecuniaria ; vela, siue vella, tro plausiso, avehendo ; Mesius, pro Maio mense; casnar, I rutae ; solliunn , pro soto , esse or, petora pro, quatuor; Lucetius, pro Iove; , pro, quicq-. . Conuat, item ex Sueton, libello de ulmissi. Grammaticis, Liuium , or Enniumsemigraecos fuisse , ct utraque singua domi oris. docuisse:

Nihil. amplius quam Graece interpretabantur: ac is yid Latine ipsi composistent, praelegebant. Eva obrem praeter quod Graecis vocibus frequenter v - es, ut rumphea , machaera, termo, lychni, pausa, malaca, sophia, ct ilibus, Latinas quandoque dictiones Graeco more inferit. Ionice enim ingeniti-xopro, Mei, Fusiis, Meti eo Fufetieo, se in daisopro, populo Romano, populoi Romanoi , antiqu*rmorum Graece rum imitatione dixit: qui, , quod nunc in dativis punctimno A

27쪽

subsicribitur impοa ,scribebant tuis vetumsimu eorum tibris marmoreuq insicriptionibus videre ear in quibus pro, λαο, μῆ, or huiusmodidissim obuia sunt. Item in accusativo do, pro, domum Doriensium ritu protulit se in praeterito pro, tub, te tubifilabico augumento proposito. Saepe etiam in duendi modis Nam quid aliud verba isi onai,dictu, inclitu' altu,succincti corda σsimilia, quam Graecum redolent eloquutionem p Ad eorum etiam intudinem infinitum pro nomine posuit, ut, ΑΛΛ,l. s. Ast Occasus ubi,tempusue audere repressit,

hoc in audaciam. Ita Graeci pro , τἰ- θα εἰς dicunt. Inter- ' dumpun Attici at, ut, Curanteis magna cum cura - ct Lib lueet. Adgretius fari,pro, a gressus, σ in , eorum more mutato. Nec . ramum in minutis his r in Graecos studiose ea imitatus,sed conarum omne adhibuit,ut inexostis illorum Histi's Latinae tinguae. egestatem locupletaret. Multa in primis, visummam i adpoetiacam facultatem gloriam compararet, ex uberrimo Homera fonte, inseos Annales deris it: cuius in ens vines primus heroici Lib. t. carminis maiestatem in Latium intulit. Sic enim de isto ait Lavcr .rius in qui primus amoeno Detulit ex Helicone perenni fronde coronam. tibi, Confirmat idipsum Silius,

Hic canet illustri primus bella Itala versu

. Attolet i. duces caelo.- iSed quoniam Homerus ex omni Graecorum dialecto characteresaeelibauit riss poematisinter uit, Ennius, ne transversum, ut aiunt,ab eo unguem dsederet, mulῬ- exteraου dictiones Romanis immisiuit. I . ab utroquefactum puto , ut peregrinis huiu=ori verbis eandem siriptis dignitatem, ac venu tem tribuerent, qua nouae res premotis renonibus Maeciae Apte,concinneq.cozocatae praesi erre consueuerunt. Ennius igitur Galgica lingua ambactus dixin, labina,cata,ct scias ,Etra ,sedate,sestibulo,Praens oblongo: quae regio quamuis Romanis proxima es et , verbisti. mentiarimum disserebat. Vnde Plautus in Truculento ,

Vt Praenestinis conia est ciconia. M o denique tantorum Poetarum exemplo non Ahorruit diuina

28쪽

HIERONYMO COLUMNA AUCTOR R i

sareamura alienigenu aliquot vocibus cons Vere. Sama enim Lingua cupentus disit, Persca,gaTali Macedonica, phalanx; GaD

Eos enim non dubium es solum, o Lum; torum, pro orrum, hoc est sorridum, polo,pro,posiet, se milia obm enunctasse. Hic igitur utpote Graecus, ut ait Festas, Graeco more usus est ; qui aeque gentes , ac legentes mutas , Equidas , ct sommorales aevbcabant.Confirmat Victorinus in libello de Orthographia Ani quos Romanos litteras nonge inasin e upra hi teram, quam geminari oportebat oscilicum tanquam geminandisgnum imponere,

consueuisse. Praeterea mus , hcet, ut ait Cicero vetera contempserit , erunque tamen antiquis admodum vocibuου usus es, quaπdemum penitus explosit posteritas, ut fp es,pro, est, Mis,pro, mei; sau tro anti, si armor' umsos roseuosanioritorgro vo

lumendo, o, is, ques,pro,gumlathi,pro iapide,anu IS ero enm, ViaS, e,viam, coetae ro, date,ctalys huiusmodi. uare Papinius rudeEnni, Musam appellauit; sepleraq; Ennianam elocutione tanquam incomptabor horrida resuerunt Conira vero Adrianus Calso adeo vetusu hu, odi dicendi genuου amauit , ut, queadmodua Spartiano prodium ei LEnnium Virgilio se Caecinum Ciceroni, or Sa ustio praetulerit. Et quamuis non eiam inficias durum interdum,utilia ferebat aetas,Enniam ab antulum esse nihilominus veluti in orientati titore praeciosi lapides gura Latina verba ex vero antiquo Latio emicant in eo, quae Iebciora illa saecula redolent,eium nulla adhuc peregrinitas Urbem inuaserat. Alsi aliqua minus fortasse displacebunt, quobus vetu tissaporpalatam exsurdauerit,erunt saltem antiquitatis canitie veneranda. Itaque Virgilius castisimus,aerellioris imus Latin talis auctor non movi ab eos te orsaepius verba, periodos sed integros etiam versius mutuar non es dedignatus. Apud quem cum in tanta ex simiatione En

ta solitauffata erat.

29쪽

ret interroganti, ressonis,se aurum ex Ennj seriabus cossigere. itpraeterea nosiam Ciceronis testimonio Auctor valde bonur. Lis , iiit sed deo acri ι genio praeditus, ut eum quoque ingeniosium Pietam appellauerit.Vnde Ouidus, Ennius ingenio maximus

ιι ι A 'x quanti m veritatem collimauit, tantum meo, quod

sequituriatae rudis,es actio loco,tarte carens, ab ista desiuis. Nec, nitrum quidem siOuidiuspo estos artem,in qua 1 e non mulsum excelluit,in Ennio non deprehendi, ciem tantummodo naturaliquadam diceni sucilitate refertilitate valuerit . .Quantam vera Η imerica aemulatione Poeta noster inpt enca faculta epraenotiam tuerit consequutus,ex his, quae dicemusperspicuum fore existimo.

Sin autem non eadem trutina omnem artem, venustatem, varieta

tem,qu.rs ex ingeri Homerica messe Plutarchus, ue abus quisuis fuerit in libem de ιllius vita coniecit,sum his quae ex his fragmentis cogigemus, pensaripossunt ; veniam mihi iure concedi exposio. Faciis.en potuit vir ille summo ingenio , grauis. iuduio ex integris XLVIII. uomeri voluminibus,t ar ia, triplu0. eruditio' ne refertis,ut inde multora Philosophora dogmata Usuxerint, fligere Atque asseuerare uomem nonsolum Aarologia, Philosophia, Medicina, rerumq; omniuscienti tae, ac artes castuisse verum etiam omne in eo iacendi copia bertate, leporem, ignitate magnopere efflorespere. Mihi vere,qui adeo ei imparsum viribus Arduusane,ac perae cile erit,ex ta laceris,concis segmentis, quae cum Homerica Iliade, se Visti ea tanqua Formicae cu Elephantissunt comparanda. oc ipsium vel mediocriter consequi posse.Ac primum,ue a d eendi generibus ruae Graeci vocant initium umam, ea tria es ab ijs,qui Rhetorices an profitentur,tratatum es. Euorumprimumgraue aeritur, quod silectarum diationum, se exceLlentiusiurantiao habeat apparatu. Alteria huic exaduerso reston det enare,hum repens, orem materia, o dictionibus nihilis c mum us remotis. Postremu ex his compositu, nec nimia lasciuit mbertate,nec immadi graciluate GDesit: quorsi mo im apud Homeru,Virgabu,CT alios occurrent ex pla: Faciam igitur periculum, 'num aliqua vis genera vectigia in tam paucis reliquiis igno-

FGP int. Primi itaque generis exemplum habeturim IX Annali,

30쪽

HIERONYMO COLUMNA AUCTORE. a

Qui tum vivebant homines, atque aeuuagitabant, Flos delibatus popoli, Suadae i. medulla. Et in VIII, Tolitur e medio sapientia,vei geritur res. : Spernitur orator bonus horridu'miles amatur; p. . Haud docteis dicteis certanteis sed maledicteta, i Miscent inter sese inimicitias agitanteis. Non ex io ure manuconsertum , sed magi' ferro Rem repetunt, regnumq. petuntivadunt solida vei. Proletariu' poplicitus scutis q. feroq. cornatur fera obmocros, urbem i. sorum x Excubias curat. Hu-BAIque exilogenerisspe em ex V Annali periperest, Orator sine pace redit,Regiq. refert rem.

III, Tarquinij corpus bona femina lauit,&vnxit. Mese vero, quodamis eas anium erigit ale es in - scripsere alij rem. i. LVersibu qilosoIim Faunei, Vatesq. canebant: Quom ncque Musarum scopulos quisqua superarat Nec dicti studiosus erat-

. . t T

Nec ab his aliud orationis genus, quod nos oridam, Graeci α θηρ vocant , praetermisit. Wd enim unquampratam orsorum -- ' ii rutate , pulcramine confersum cum ornatissimis hi versibus conferri potesZm quibus nomina adeo sunt verbis coagm---,

rata, ut copia cum grauitate, Cruenusas cam proprietate cc ture videantur i. Incedunt,arbusta peralia securibu caedunt: Percellunt magnas quercus excinditur ilex: Fraxinu' frangitur,atque abies consternitur alta. i . Pinus proceras peruertundomne nabat Arbustum fremitu siluat frundusai. Nec tantiemio amis Jonantibus . verbis Enniassuis Friptis AE

tutii aegnitatem, verum etiam eleganti biteraram deleιM: qu-, . - - rei materiato labalsummo aintificio inculcauit. Sunt enim litterae , ut ualuarnasseus in i bello της tradisi . βοὴ ad imitandum aptissimae e quorum gsa rerum natura

A a magistra