장음표시 사용
91쪽
ex eorum sententia , ad exceptionem proderit , non item , si opponatur ulu-
rarunc petitioni, quod volebat Paulus. Ut igitur procedat dii puta. tionis oratio , το a reserimus ad ea, quae proxime praecesserant . vel , quod est clarius , accipimus in casu quarto, pro quod ad id, νώ attinet ad id, ut lenius sit : conventionem subjectam ,
quod ad id , de quo dixerant . ad exceptionem podesse , non aliter . Nec inustata plane est voculae quod ia,Lic : demio Paulum adi in I. s . m.
de eontra emi. oe vend. Neratius ait,
hane quaes ionem multum interesse , pro Ριoad as hanc quaestionem , manifeste . Et haec quidem absque ope critices ;verum huic non plus justo iniquior sorore is animum inducar pro patiummia tantum , legendum esse , pactumquEἰ tantum . Sicut enim Vlpianus in I. I. r. F. .emst. notat , voculam de augere , ita certe littera D difficultatem heie in immensum adauxit: pereat itaque honis avibus , & vocabuli praecedentis ultima se) magnificetur in Ε, atque ita pactumquE . ' tamum , per
αναδιπλασιν, pactumque ei tantum', ei,
nimirum sortis petitioni objectum , ad exceptionem prodesse. Vel, libersus paulo, in locum, id substituamus es,&nihil tricarum supererit : Factumque eo tantum ad ext rionem prorisse, id est in solutionem sortis, non usurarum,
cum continua iterum σχέσει praece
dentia Videlicet : pacti exeeptio sorti
duntaxat obstat , ergo creditor ejus universae , non solutae, usuras petens, eadem exceptione repelli nequit. Me enim est, quod Adversarii e tendunt, quamvis nem Multum ad Rbombum , ut inquit Ioannes, vetus glossator : sed de eo cap. seq. Interim liquet, Paulum- in subjecta specie non negare , pactum ad exceptionem 'prodesse οῦ vero exclaptionem illam ad sortem duntaxat esse, restringendam . Consstunt itaque ea,
quae de pactis adjectis praelibavimus.
Properemus ad consequentia , quae ex
objectione sua et ieiunt creditoris Patroisni . Et ideo, aiunt , non soluta pecunia salutis pensonibus , ex die siputationis urar . deberi , atque s id nominatim esset expressum . Si verum foret , ad usuras pactum non pertinere , adeoque ejus praescriptionem sertis integrae exactioni tantummodo obstaturam , sequeretur eriam, non solura pecunia, treminnis scilicet denariis perperam quippe
pecuniam hic de universa sorte exaudie Donellus ) llatis ex conventione penis. sionibus , uturas deberi ex die stipulationis, ex Kalendis proximis. Per Umis ras autem intellexisse Adversarios i lius capitis faenus, palam iaciunt, quae cap. 9. diximus : hoc etenim , si conia ditio morae existat , praestari volebane jam statim ex die stipulationis. Contra Paulus : Non ame totius sortis non j
lutae usuras peti posse , quam. ipsa sors peti potuerat . , Porro 3c illud Dissentieniatium opinio lappeditat, non modo non. Blutis suo tempore pensionisus , sortis
integrae uturas deberi , verum & soluistis ,.ratione sortis reliquae nam & in ea moram flari putabant e nF ultro' os serretur tempore solutioni condicto 1, seu potius , quanquam in ea non fiὸt . --ra , t/men illius usuras committi propter expressa stipulationis mondum abroissatae verba . Qiicquid autem hujus rei
sit, putem hoc coe stare, eos, qui pensione una non soluta ab eo , quem an nua bima trima solvere oportebat, eos ,
inquam , qui tum capitis universi usuis ras exigunt, etiam parte soluta , nihilominus exigere scenus sortis reliquae, ni hujus spontanea intercedat oblatio.
Ex hac partis adverse sententia nemo est, qui non videat per .d- sipu
92쪽
at Onis , cujus meminit Paulus , Intelliget dum esse diem stipulatione comprehensum, id est Kalendas futuras , non vero diem stipulationis interpostae , quemadmodum verba , in queis expli candis occupamur , imponere Me videntur minus attento vide omnino . cap. P. ): cum utique I torum ab auctore nostro dissidentium nemo fuerit adeo verinae ut mea faciam verba Cujaeli in eomm. mss. ad b. I. ) ut exsimaret, usuras deberi ex dis contrarsae obligatisnis, eum Me verba sipulati is TUNC EO AMPUUs , QUO POST SOLVAΜ , aperte referantur ad tempus
morae, id es, ad temptis non solutae som is Κιilend. prax m. Nihil est veriusCujaci, quicquid alibi in contrarium diis eas . In eo Adversarii toti. sunt , uti probent ex die , quo mora fieri , quo poena infligi potest , esse gravius infligendam . Ante Kalendas suturas data erant utenda illa quindecis , sed sine
laenore mutua . Ab hoc tempore .currere & crescere eorum usurae : idque , ut volunt, perinde, atque s nomiuatim novissima conventionis parte esςt e
pressum , nihi, usurarum totius . fortis iei itioni praejudicatum iri, quamlum visors ipsa in praestationes menstruas sererdivisa : aliam namque usurarum, aliam sortis esse causam . Consecta res esset, nisi ipsa contrariae sententi χ sundamen ta labascerent. νSupradictis per me licet pddas praesumtum contrωhentium animum , qui, si usuras eum remissa sorte remissas voluissent , rem tanti momenti silentio
prateriisse non sunt credendi. Sibi igi. tur , suaeque imprudentiae acceptum se, rat debitor . quod non vigilaverit, jura vigilantibus scripta sunt . An huic patrocinabimur, qui praemium Eeglige tia dignum reportat λ qui damnum , quantumcunque sit , sua culpa sensit λφn . T.III.
vel ut dicam levJus, de usuris in Daudem creditoris reticuit At enim haec praeter veri & aequi speciem nihil habent; nam praesumtio , si qua sit, non potest non esse stabilita in jurae communi , cum praesumendam non si pa tes praesumsisse , quae non sunt juris . Iam vero jure communi debitori satia& luper cautum esse, cum Paulo. viae
bimus cap seq. Ergo nulla, fingi , neis dum argui potest imprudentiae iraijdinve culpa in eo , qui non lupervacuas cautelis cautelas accumulat , no enim
alios capit, ab aliisve capiων , qui jurpublicum sequitur , si fidem habeas Via plano in L IIo. 9 I- ΤΑ quει haec liceat hoc loco dixisse pro assertione Pauli : ad ea quae ab Ad. verbriis disputata sunt , quid ipse re- i
Sed eum sortis petitis duata st , eensioquens es, ur etiam usurae ex eo tempore, quo moram fecit, accedant.. Et,
nem tantum Proaser pactum, qua vis sententia divero obtinuerit j ta.', men usurarum Obligatio ipso iure non committetur: non euim in mora es is, a quo pecunia propter exceptionem p
ii non potes . Postquam JCrus per causae conje
ctionem suam ipsi. s sententiam,& quae huic videbantur adversarier , retulisset , adgreditur eam probare , &simul resutare contraria, ut constet pa iam , quis justius induat arma: Tiς-δἰυεν ἰνοιεν ου δο- Πρι, αν παρ' ἀμφοῖν ροβον εκμα-
93쪽
secundum illud Euripideum Procedit. nisi post tempus pensionum omnium se.
autem ita , ut primo utrumque absisti lutioni competens . Primo. mense prio at una , eaque peremtoria ratione e mae pensionis mora fieri poterit, neque
dein ostendat , Adversarios corium & ultra ; secundo secundae , dc primae et flagellhm attulisse secum. Ratio, quam tertio tertiae, secundae, & primae. Fiat
dixi , peremtoria haec est : Sed eum igitur computatio pro rata morae lecunis is petitio dilata ηι , eonsequens es , dum ea, quae cap. II. proposuimus. ων etiam resιrae ex eo tempore , quo mo- Vidimus & in genere , & in specieram fecit: aecedans. Sortem esse dila- adstructam Eujusce regulae veritatem :tam negassit nemo : ex eo . & usuras Non debitae sortis non debentur usurae L
esse dilatas, colligit oppido ICtus quam Ex ea quam valide afferetur Pauli sen-Valide . Regula generalis est, suum ae. tentia- , nunc probandum esset , ni reseesibria , sequr principale , neque sine ipsa loqueretur. Nec majoris operae est, eo cons stere recte posse I. ram h r. scivisse quid faciat eadem regula ad L I78. F. de rex iuri In omnibus libe- consutandos Adversarios . Pro rationerarionum speciebus etiam accessiones liis conventae pensionis, inquit Paulus, curis rari t. 43. Is de solution. Adeoque runt & crescunt usurae , quum illae seis sorte sublata vel mutata , usuras quo- quantur suum principale . Alii : immoque tolli mutarive l. 26. ἰn An. . pr. sortis universae scenus jure debetur , c. de Uur. I. 77. F. G Gh r. iam ap. quum stipulationem siariis , non usura. poste in hanc rem Papinianus in I. rum , immutaverit conventio. Rursum ορ. q. de iuridot. Plaeuis usuras non Paulus: dilata sorte differuntur usurae, esse praefandas , eum nee fortis exactis eum ex generali juris fundamento, tum lacum habeat . Sed haee sunt iuris cera ex requisito morae. Viden, quam ve- ei .. Igitur & hele subjecta de sorte in re haec responso viva er spirans a Za- pensiones secanda conventio stipulatio. sio , subtilis edi actita ab Hotomannonem usurariam Ita affecit , ut . velut dicatur: poterat enim ea desumi ICtus
accetariam , suique appendicem , rea. . ad probanda, quin & vindicanaa, quae xerit ad suam ipsius indolem , Si inde dixerat. Priundum jus. Sortis itaque eommisi, Attamur visum est PAuto liberalius
usuras duntaxat committi , prosequ tur agere cum sententiae contrariae Propuliquido . Alias, si res sint principales, gnatoribus, licet verum sit , hactenus& ab se invIcem distinctae , obtinebit. disputata ad causae controversae intelleo quod cv. superiori adduximus ex Pau. ctum , dc dijudicationem miscere vi. i. nostro in I. 2 7. β 4. F. de pact. deri . Daque , quae objecerant , iis ipse Arque his , generaliter veris . pla- largitur ; sed quid tum λ tantum tol-cuit ICto quae iam κατά τι inserere lentur in altum, ut lapsu graviore ut magis stringat argumentatio. Dilata ruant . Adverte animum : Et, se s ut sorte differuntur ex eo tempore . qtio sile putabat in ad excepi;onem tantum moram fecis Lucius Titius . Erae eer. prodest pactum quamet is sententia di- eum , usuras in specie subjecta ex mois versa obtinueris 3 tamen usurarum obliara deberi , poenae nomine , quo post gasio imo iure non committetur . Rario:
Kalendas fieret solutio . .. tquin mora Non enim in mora es is , a quo pecu respectu sortis universae , propter exce- - nsa propter exceptionem peti nou p ues.
ptionem pacti , committi . non potest , In lectione horum verborum , quam
94쪽
nobis Thuscorum Codex dedit , nihil re sollicites . Si hic est pro etiams, quamvis r alioquin, si sensus cohaereret, conjunctim legerem etsi οῦ nune duplarem oe in ET . hoc sensu : Et , etsis ut ille putabat &c. Sed , ut dixi, idem praestat τὰ si s mpliciter , quemadmodum ab aliis jam notatum est . Uerum haec sunt minutula. Aliter grassatur Hotomannus lib. II. observ. cap.
I. Nam . postquam falsus erat s dissi. teri quippe non poterat j scripturam
hacterus receptam ferri posse , tamen commodius & eoniunctius ira legendum censet : Tum D surarum Obl gatio ipso iure sommitteretur. Dein baudiri vult:
suod esset dictu absurdissimum . Incredibilis commoditas & conjunctio , ubi
quaedam mutantur , quaedam delentur ,& , ne quid dictu absurdi dest , tota periodus sola mente in sarcitur . Bene . se habet excusa lectio , & Hotomanni figmentum , ne singula persequir , satis retundit subjecta ratio in vers non
Itaque Paulum prout eum exhibuimus , interpretaturi , videamus primo,
' quem denotare videatur, cum ait : ut
iis putabat . Certum est , ex iis , qui ipsi' adversabantur , notari heie Antagonistam . dubio procul illustrem et M'qRis ille fuerit , tantum non incertum. Surdi, qui prorsus non dubitant, Ulpia. num intelligi, idque ex traditione vul- Sari , qua creditur , Paulum inter &. Ulpialaum sernina remulationis per ius noli ruria passim esse sparsa , adductis in eam rem testimoniis quam pruribus , veluti t 43. F. de action. emt. l.
m. libera. l. 2. ρ q. p . pro em. Sed non est, quod tam large haec no-
. bis obtrudi patiamur zi, Ulpianum , sa- AD L.LECTA CAP. XIII. siteor , notavit Paulus, at semel t/ntum quod sciam , in universo jure ., cum elogio-mmitill iani in d. i. 43. κ. de action. erus. Quod ad reliqua, dicamus non liquere. Verum , a junt , sub voce quidam vel alii Ulpianum utique reprehendit Paulus: quis hoc dieat lutcunque enim non negemus, illud potuisse fieri , ita , quominus factum esse
adseveremus, vetat summa incertitudo; prauertim cum constet, uti mox dice.' mus, Paulum non semel , sed aliquoties Papinianum nominatim sibi consuistandum sumsisse. Utque adeo, quorum contentio aperta magis & frequens est, eorum & aemulatio tacita videatur magis praesumenda . Accedit , quod Paulus Papinianum , Praesectum praetorio , cujus ipse adsessor erat . . totiens nomiis natim vellicare non ausus, hunc ipsum
etiam sub appellatione generali aliquanis 'do intellexisse, sit probabile. Papinianum igitur, an Ulpianum Trypho- .ninum , an Μessum , adsessorum vealium , quin & an omnes, simul nota
dem farinae plurimis, mihi equidem non constat. In dicta autem i. 36. F D-m l. ere se. neque Ulpianum , neque Iciorum alium putem significari nisverbis , sed tu videris eo m eri , sed consultorem , ad quem ea directa esse, innuunt praecedentia. Quid dicemux add. χή βε . F pro emt. scilicet neque ibi constare de personae , - persona. rumve ceriitudine : .alii, inquit Pau- 'lus, putabant O .hanc sub conditisne
esse contractam ; ILLE perinde ae ih nostra lege ) non aeontrahi ι sed resolvi
dicebat . sine sententia vera es . Stipaliorum vocabulo Ulpianum designati Cujacius autumat ecquis autem tum erit ille iLLκὶ quidni Utrianus, euius sententiam ii t. probet, nomin to ta
95쪽
men eius testimonio uti , & auctoritate, vetabat aemulatio λ quidni Papinia
nus 8 nihil prohibet. Quidni alius Τ per
me licet . Sic ut tantum non incerta sint omnia , quae tanquam certissima vendi tantur vulgo. Non tamen in hae lege 4o. alienus
essem a conjectura s aliter enim haec res transigi nequit in Paulinae in Ul.
planum notae. Memoraverat jam Pau.
jus dissentientes Adsessores, & omne , ut ita dicam , ignobile vulgus sub vocula stu dam : sed hic , paululum , ut
videtur, commotior, singulariter adhue notat contrariae sectae principem , aliis .vel dignitate, vel juris scientia A praeeuntem . Utroque quidem hoc tempore ante omnes excelluit acutissimi vir ingenii Papinianus, at eum eo Mic Ic torem non fuisse , quam sit verisimile , apparebit statim . Post hunc Ulpiano , ruri prudenum , ut dieitur in t. 2 3. ΑΣ. de excusat. κορυφra ' , nemo, quem
peculiariter induceret Paulus , suit dignior , utpote eum ipso Paulo de palma terrans. His adde , & Ulpianum
in adsessorio Papiniani suisse , & perhoe sententiam dixisse tuam de iis ,
Quae tunc temporis contrOVertebantur ,
μ quidem contrariam Paulo , cum is videatur solus sustinuisse junctas umbo. ne phalanges. ait enim dicebam , secusae in I. ult. R. quod eam eo . Taceo sillultates, cum primis strenue inter pares' exerceri solitas , quandoquidemiuffecerit specimen ex I. F. de action. emi. 'Αγ-ἡ δ' ιρις ἡδε ὀροτοῖνι l Et haec de probabilitate centurae in Ulpia.. num dicta sunto. Nequit autem induci Ioh. Goeddeus
6 I. ut existimet , hoc loco Ulpianum destinari, quia , si credere dignum est ipse in l. a 3. pr. F. commvn. praediar. .
quum loquatur de 'lation. per Impulationis legem , docet pacta stipulatImnibus inesse, sicuti hic Paulus. Quod,
licet utrumque summo jure negemus , nil tamen προς επος , uippe cum eo non obstante potuerint esse discordes circa obligationem usurarum, Vid. ς p.
Io. Cujacius ad lib. g. quaest. Pauli , in ι. Iedla sub fn. itidem negat Ulpianum designari , & tamen id ipsum
in principio ejusdem comment. concesse rat, quod inter ejus variantia non imis merito reseras. Nititur porro ille argumento l. II. g I. E. de reb. eria.
cui Idem reponimus , quod Goed deo , quum eadem sit utriusque inductio . Statuit tamen Cujacius heic Pauli cer. tamen singulare cum Papiniano, ita ante eum Uiglius Zuichem ad g ex eo autem 7. in βη. In L quib. mia tes. Urm. Cujacius adducit i. F de separat. juncta I. g. ε ult. eod. ut colliis gat , Papinianum etiam ibi in notam Pauli incurrere. Imo luculentius in I. ρ . si de ach vel amisi. heri ι. ultiss. de jur. Hei, dc Decretorum libris passim : quin & apposita iniqvitatis nota , in ι. 6o. β 4. F de rit. nup.
Verumtamen , quamvis lubens conceis dam, neminem plus Papiniano vapulare in scriptis Pauli, in praesenti illud
fieri non crediderim . Non utar ea ratione , quod in Manu scripto meo ipse Papinianus , velut Auctor , praescriba- tur legἰ 4o. cum ignorem , qua 'fide . Sed quia sententia Pauli non obcinuis- .set in auditorio , cujus praeses , mode .rator, & arbiter Papinianus erat. Pr nunciasset potius , ac eum fecisse legi. mus in d. i. 97. 6 de aeq. vel amisi. hered. id. est, si verum amamua , minus rccte . sorte animadvertens Viglius dicto laco , ut stareo ejus comis memorata opinio , putavit, partem Paulo adversam obtinuisse - Sed quum Sc
illud non sis probabile , ut in seqq. su
96쪽
LIBRI sINGULARIs AD L. LECTA CAP. XIII. si
mus probaturi , manet eadem , quam
adstruximus Ulpiani , denotati veris. militudo. Verum de his satis , & soriste plus satis. Igitur ad arma . Quamvis ille Pau. Io contrarius , & cum eo reliqui putarent ata exceptionem tantum prodesse pactum , ramen, ait, ipso jure nον committetur Uurarum . obligatio . Videmur certe υδραν τῆ νειν, ita aliam alia excipit difficultas. Diximus ea . I a. eo
rum, quae Adversarii movebant , non alium esse sensum . quam pacti exceptionem sorti duntaxae obstaturam , eum ipsa pactio nil nisi sortem .con. cernat . Atqui JCtus in. eiusdem argumenti repetitione Dissentientium mentem videtur ita explieare uri existimantes, pactum simpliciter , absque ulla mentione sortis , ad exceptionem prodesse equod negavimus, cap. Ιχ. consequenter huivis legis interpretationi , quam instituimus cap. Io. Poterit huic. scrupulo oecurri , siquidem dicamus ; hane argumenti assumtionem ad primam ejus propositionem reserendam , ex eaque explicandam esse . quemadmodum ipsa rei natura , & praesertim εμνατις in vocula ut . satis indicat : ut illa puta. bat i hoc est sicut, eo modo quo. Ergo hoc Mult ri Quamvis ea , qua ille aje-bat, ratione, pacti exceptio sit. Aliam. modo in sortem operatura , non vero& in usuras , ut ego puto verius , tamen earum obligatio ipso iure non committeretur . Denique non potest. non referri ad sortem solam ea , qua de sermo est , exceptio ; non utique ad
usuras , ne cogamur ita . ratiocinari r uamvis exceptione tantum, tamen
ipso jure usurarum fieri prorogationem. Esset haec sententia si e satis saeua . di ecquis eam a contradictione absolvat Sed magis adhuc offendit proposita
oratio : nam qui si post stipulati
nes convenisset nihil , usurae capitis uniuersi sine dubio fuissent commissae
mox a mora menss primi. Nunc conis
uenit de sorte parti Matim refundenda.
Hane eonventionem tuemur , at per
exceptionem , δc quidem sorti tantum opponendam , quemadmodum largitur
Paulus, quo pacto igitur subsistet, quod ipse eontendit , ne quidem ipso jure
committi obligationem v*rarum foristis puta integrae, vel praeter pensionem suo die solvendam reliquae et trecento. rum quippe usuras committi , siquidem . in mora tit debitor, ad inficias ire iiqn poterat Auctor noster . Est autem id , ' equod diximus , valde απροσδοκητον duibrae enim si sortem , suum principale , continuo sequantur , earumque stipulatio non sit nisi accessoria . uti laia 'te probavimus , videbatur consequens , non aliter eas differendas esse , quam
ipsa sors dilata fuit, hoc est, per ex. eeptionem , non ipso iure , ut ita vi. ribus aequis pamo operetur & in sor-.tem , & in usuras . Quin eam plus valere in usuris imiuratandis , de quibus ne hilam ipsa loquitur , quam in sorte reformanda , quae materiam pacti absolvit omnem, nonne habet aliquid . ex absurdo λ . Hoc amissius ; si usurae pensitarum , - quarum dies nondum cesserat, Uso i
re non committantur, utique nec ipsae
pensiones , ex mente Pauli, ipse iuro
videntur committi, magno animo quamvis eontrarium supponat , . eF eoque argumentetur : manifesta est illa α -
Θεσις inter τὸ ad exceptionem cr ipso iura prodesse: manifesta etiam concessio ejiis , quod negatum erat .' Adeoque , contra quam aliquotiens dictum est ,
pacti Q, D , A , virtus non videtur consistere in nudis exceptionis finibus, sed in ciperatiosse , quae fit ipse jure. - Ad I- omnia priusquam respon
97쪽
deamus , 'plaeet , quasi in parenthesi , expcirdete , quae nobis in parenthesi libri vulgetreis proponunt: θεμrentia' diversa obimueru . Illud obii earit , hoc quidem loco , referendum es.se ad rem in Papiniani auditorio iudicatam , liquet vel in totum Homericis aculis , ut cum Tertulliani Pallio loquar; ita obtinere in iure sexcenties. At cujus sententia obtinuit 8 Pauli , an partis adversa 8 Pauli crediderim : neque enim hunc veri. opponimus iis, quae ipse pro causae s uae justitia peroraverat, sed , prout natura parenthesis flagitat, . reserimus ad repetitam proxime objectionem . Etenim I Ctus , qua est facili rate , eoncedit Adversariis . pactum ad exceptionem sorti opponendam dunis taxat prodeste ; sed ne quis se succubuisse, & Papinianum, cujus, nutu au dirorium regebatue , huic opinioni aia dictum putet, per correctionem, ut ita dicam , haec 'inserit 3 sententia&c. quae interiectio de eo. quod proxime concessum erat, non potest non intelligi - Atque iti omnes Interpretes, excepto s quantum mihi hovissime da.
illud interjectum comma ad victoriam Antagonistae reserens, existimat, succubuisse Paulum . utpote Papiniano adverso . Verum hane ejus rationem uni- 'cam improbavimus in τω tit ue put
ιat . Est autem , quod de solo vigilo
notavimus, minus verum . si & Doneu Ius autumet , ICtum nostrum ingenue
fateri s ut etiam alias fassus est in I.
i. 6 Fide tegat. 3. ) receptam
esse contrariam sibi sententiam. μDonello hoc tradie Goeculeus de commeor commist. Rjul. cap. 8. n. Hq. ejus fidei esse, jubeo ἡ 'uia vel totum Donellum mihi ad h. l. .revoIventi tale quid non occurrit , 'contrarium vero
Nunc . quid sit ipso iure usuras non
committi, videamus , ut disti cultatibus inde oriundis fiat satis. - Paulum , licet hac parte vix Interpretem repererit, non
deletuit tamen Glossa , dum .pso iure
interpretatur sit. excepi Ionis vel aequita.
tir. Sed praestitiiset oriari , quam nihil agere. Quid si dicamus , τὰ ipso iure heic non opponi facto exceptionis . quemaadmodum' iaepe & plerumque alias , verum idem esse , ac iure eivili . jur communi , ut cum quid iure communi satis cautum sit , illud ipso iure ita ense dicimus.. Neque aliter pro iure eiυλώ oecurrit ipse iure in 3 Io. Inst. δε- on. particula ipso non sne quadam ὐπεροχη a epra arg. .g 22 Inst de iurenat. gent. e . uti Pythagoristarum Abro'ς - ε Atque eo sensu paulus rQuamvis pactio subsequuta tantum p reret exceptionem sortis petitioni o staturam, tamen iure civili , jure communi non committeretur' usurarum soriatis universae obligatio. non enim in m
ra es -is, & resiqua . Uniea hae τοῦ 'ipso iure expositione cuncta vides heis
bescere tela minantia delis. Verum enim vero , udi exemplum
Pauli, in quo versamur , secuti , liberalius agamus placet largiri, eterba laso iure signifieantius esse saecipienda
pro eo, quod Iacto exceptionis opponitur , &. tamen .vera erit, licet pR sundior, Auctoris nostri ratiocinatio; quod nempe etiamsi senix integrae exactio solummodo exceptione sstatur . nihil minus ejus scenus ipso jure non com- , mittatur . Probabit hoc subjecta αιτιο- λωγἰx: Non enim ἰn mora est is, a quo pecunia propter exeeptionem peti non potes. Plena Iurisprudentiae ratio, quam priusquam applicemus , de ejus veritate despiciendum est. Haec autem Sc natu
ra ibi se satis manifestat , & in jure elucescii passim. Scaevola ait in ι. IV.
98쪽
ra ibi feri, ubi nulta petitio G ; quod
ex eo deinceps inter generalia iuris benedicta relatum est in L 88. F. de reriuri Si dicas, hie tommo jure petitio est , quia jus cimtorist penitus suis blatum non esse d dimus, responclebit vulgata jyris antiqui regula centesima duodecima t Nibu Interest ipse iura quis &e. Unde apprime in rem pra sentem Ulpianus , ipse sorteam Paul ramulis , in ι. 2 r. ss de usuri Moram factam uoa videνi , s exceptis aliqua allegetur. Igitur,.ubi cum effectu nuula est petitio , ibidem nec. mora fieri intelligitur: in proposito petitionis essectus sistitur opposta exceptione , s, νον convenisset de sorte per pensiones e stisenda, er proin mora , ' respecὶti to- sitis suisset impedita.
Constabit jam, quam secura sit ICti
argumentatio , utcunque τὰ ipso iure interpreteris. Sortem esses dilatam , &eo exceptionem pacti conventi restringendam volunt dissentientes . . Bener sed usuras qui petet creditor ex toncepta do iis stipulatione . Illa vero , quum scenus non exigat nisi paeme nomine, id est si m solutione moras traxerit debitor , sequitur , quod ipse iure communi trecentorum usurae duntaxat sint
pendendae, quandoquidem in iis, non in eapite universo sngntis Gl. 'm eam fieri probavimus .
- . Quod si ipso jure magis propcle acincipias , tamen , ut diximus . recte se habet Pauli sententia . Perpendam causam, quae. torrem, & eam , quae usuras distulit. Si una eademque sit, idem quoque jus inde proficisse tur necessum est : sn diversae , non est quod mire- mur, aliud juris in serte, aliud in usu.ris eue . Sortis solutionem. conventio
secuta distulit, sed uturarum petitionem non exissens stipulationis conditio. Nu-
da conventio cum exceptionem tantum
producat , per se claret i seriem non nisi ope exeeptionim esse dilatam . Stipulatio conditionalis pendet ab eventu, ideoque si casus et in quem dilata erat obligatio, non existat, certom est, quod . nec ipta iure eadem committat F, quia, quod in eam deductum est, neque ceu se , neque venit 6 4. In L de verb. oblig. l. a I 3. pr. F. de verb. segnis. Iam vero stipulationi usurariae inserta - .erat conditio, se mora fiat, quae, babi, ta sortis integrae ratione , pust mentis primi moram nec exstitit, nec propre pactum adiectum existere. potuit . Est
equideris illΗd pactum causa , absque zqua non sisteretur conditio, , ejusdem . vero defectus est proxima & civilis .causa, origo, sons , ex quo manae ius de usurarum obligatione ipso jure non commissa. . Poterit' haec argumentatio nullo negotio confici , modo. concisa
Pauli ratio ea, quo par est , modo digeratur, & amplietur, hic enim, si uialibi, plus senti it , minus scripsit more suo subtilissimo , cetera lectori excogitanda reliquit . Instituamus ita : Quod sub conditione debetur , illud, ea defi- .ciente , ipso iure non committitur, quod probatum o In specie subjecta to- , tius sortis rentesima sub conditione, quae non exstitit , promissa fuit : eigo&c. Conditio erat; si die suprascripta
summa non set soluta , in morae poenam centesmas datum iri . Atqui a nulla hele est mora, non enim in mora Ese is, &. cetera
Sussiciant haec ad apologiam Paulieonsummatam nihil quippet in ea merito desideres, imo non tantum. Videt igitur, cur adverserit verbum non anis
99쪽
Sed ij quantitarem , qme medio tempore colligitur , sipulamur , cum conditis exstiterit o sicut es in fructibus, dem in on usuris potes exprimi , ut ad dism non soluta pecunia , quo
competit Ut rarum nomine , ex die
interposita stipulationis praestetur.
ΙLlud si abest a Florentino , e que
gratia . parenthesin , alias omissam , apposuit Taurellius . Diu autem est,
ex quo sensui sustinendo addi coepit: neque temere , ni fi pro δε malis secur,
ut est in manuscripto meo , sed ita , parum eleganter , occurrit & alterum
scut , linea sere sequenti. Editio R. Stephani Parisiensis, anni pro shabet oe, sensu optimo, si, ut fit ibi. dem , τω fructibus punctum apposueris .-Atque hoc praefero , cum ita nihil in.
serciamus , verum ope αναδιπλώσεως
T enim &D apud Veteres saepius comis mutari constat , ut in baut vel baud,& ipsum set in libro Florentino aliis quotiens occurrit pro θd . Porro Hi.loander pro colligitur . Riputamur legit relligatur sipulemur, at nod est, cur a
librorum optimo recedamus.. suo comismi t Florentinae, nullo equidem sensu, licet valde torqueas : hinc Haloander, & ante eum alii, quod competit, quam scripturam Cujacius probat. Ego quam minimo motu vellem quae , pecunia videlicet. Quod autem attinet ad hunc legis
4o. επιλογον , Latinorum Interpretum nemo est , qui non κατολου eum arguinmentan i Paulo adscribat . Sed Basili, corum Scholiastes ad lib. 23. tit. I. cap. 42. iiii. D, tanquam ab his, qui
a Paulo dissentiebant , dictum inlevi,
gir: τι ουν ν Πἀυλε , ου &c. Dein eum respondisse ait : ΔυναμαΘαμεν Se. Et sane nihil obstat , quominus, hoc verum sit, dummodo repraesentatam Stephani editionem sequariis ,
vel , squidem plaint servara illud . rogandi signum pirutis post τὰ fructiabus, eousque tum Adversarii . Paulus denuo : Idem oe in usuris potes expriami , & quae riuuntur . Alioquin , si
jam sacrum partis adversae lilentium praesumas , dicendum est . ICtum , ut est ui proverbio , maluisse praevenire, quam praeveniri , adeoque Antagonistis praeeidisse occasionem responsionis , quam dederat , impuenandae. Quid enim si illi Τ sura finebris pecuniae citra υ nenium sipulationis pet λnon possisnι ι. 3. C. de usur. neque igitur ex mora ι. 38. 9 7. e M. eccurtum Paulus id agit, id unice intendit, ut debitorem in mora non suisse probet ψ ac inde colligat , integrae sortis usuras ne quidem ipso jure committi λcui bono inanis, prima frontes motus an ex mora in strictis judiciis usur rum ratio habenda est Haec ipsa sunt, 'quae Hotomannus Id. II. Obs cap. I. sub βη. contra ICtum nostrum movet . & ejus aemuli , ad invidiam quandoque proni , movere possent. Itaque Paulus, jam praesagiens
rusti de impingi posse in verba , quibus
morae necessitatem tantopere urgebat, cautelam subnectendam censuit, ne q0iS. sinistrum in sensulta , . ei mentem affingat. Facit autem hoc ita , ut casum , quo valere poterit contraria sententia,
id est , quo mora necessaria non est , proponae & explicet. Placet tamen ad ea , quae objecimus , responsionem dare separatam & directam , postmodum huic exhibitum versiculum applicare. Nimirum usurae 'in contracti Lus. juris stricti non debentur simpliciter ex mo-
100쪽
LIBRI SINGULARM AD L. LECTA CAP. XIT '
re , sed tamen securulum ea , . quae Κν τῆ υποκειριένη proponuntur , debitor erat in mora constituendus , antequam
usurarum petitio haberet locum . fuit namque ipsi stipulationi in terra morae conditio ; proinde ex stipulatu , eoquesbio debentur hie usurae , ted in casum
, Igitur placita stipulationis. stat se
vanda, quaevis licet conditio accedat .Lao. F. A verb. obiis. Quapropter usuras licet stipulari , non tantum in e sum morae , sed & retro a die contra.
Sua initi . si existat addita conditio. Hoe est , quod inpraesentiarum Paulus edocet , cum ait et Sed Aiptitamur
antisatem , veluti usuram, quae medio empore colligitar, . tempore scilicet ,
quia intercedit & medium est inter
iam, eam conditio eotaerit, quia unque' demum illa. sit , ut. apud vos moras Adeoque potes exprimo , & nominatim stipulatione caveri, ut ad diem ., quo convenerat , non solara pe/unia , qu
Uurarum nomine competit, non ex mora
solum , sed di retroversiis .ea praesetur die hiterpositae sipulat is . Propinne: Centum dare spondes. , s navia ex Asa. venerit, dc ni, dederis . eo ipso adventus die, usuras eorum semisses ex hoe tempore λ venit navis post decenis nium': non solvit eo dis promissor.
. Quar r quid juris ὶ totius decennii,
licet. hujus nulla . sit mor . . usuras semisses recte .. petet stipu lator , utpote
commissa conditione pinnae : ef it hoc sola stipulatio. Aliud exemplum ex lib. g. quis. lassicit .Paulus in ι. I 26. pri. F. de veris. allig. Si ita , inquit , si.
DEs ὶ post Wiennium. condiιione oblanis, peti poterunt. De usuris quidem hic .sermo non est , sed tamen de quantitate retro commilia, quamvis debitor in mora non fuerit. Idem pla- 'ne exemplutu, majore tamen apparatu, Africanus exhibet in l. 6 F. eod. avidie autem ipse, non immerito dubitatum
Disse. an eriam agi postu nomise tem poris praeteriti λ ted illico respondet.& dein probae , eam sipuiationem utiatim es . Ratio dubitandi erat , quia hujusmodi stipulaeipnes videbantur praeposterae , quas jure F inutiles fuisse constat. Verum ita non esse, ipse AH-eanus in seqq. demonstrae. & ex eo latius Cujacius ad lib. 3. quas. Paul. in
I. 1 26. p. de veta. oblig. praecipue intrari. 7. ad Afric. in L I. O . Utque adeo ea describere non sit necessarium.
Ita quoque s ut in rem praesentem eam' - . P. Mae 'ius creditor stipqlari
Φotuisset non modφ sortis universae eem. res mas ex tempore morae , .vel in una
sensione commissae s quomodo volebant
Adversarii ) sed & , quod majus post
latum est, ab interposita etiam stipui tione . Potuisset hoc , ut dixi , sacere bredimr, sed factum non fuit. . non' enim pmpter lucrum ejus , ast propter 'moram debitoris abras fuisse inflictas vidimus . Kalendae suturae nominatim erant contictae, ut exinde mora fieret, eaque putaretur secundum rationem solis vendae sociis , quemadmodum ' in superioribus ostensum est a Rarim. Ergo capitis integri scenus pendendum non a prima statim menss primi mora, mutitoque minus ex die celebrati contractus, etsi eam hoc, quam illud expres- .se caveri potuisset.
Quod diximus , di ex Paulo in nostro versis. & aliunde probavimus de Di illa d by Cooste