장음표시 사용
501쪽
COMM. R E R. GER M. LIBER III.
502쪽
o O R L I C I V M Lusatiae Superioris, Gorsit
Longit. ad XXXVII. ao. Latit. LI. I. .
SYNτ in Lustria superiore urbes sex, Budistina,
Gorlicium, Littavia , Laubena, Camen Zlum, &Lodauia, quas simul vocant Hexapolim , suntque ita inter se foedere coniunetie, ut diuelli nequeant. In his post Badii sinam eminet Gorticium, quod a Combustione nomen habet,Slauis enim sychraetiti combustioesit; quo fit ut eam Germani vocant Brand di : nam quum condita esset, a Sobtestao Boemiae duce anno M Cxxxi, ducentis post annis tota igni absumpta est, adeo ut ne domus quidem una superfuerit. Sed protinus ciuium
industria restituta est maiore etiam quam ante elegantia. Sita est ad ripam dexteram Nissae fluuii, ex quo molitores, celeisiatij, tinctores, insignes commoditates perciplunt. Eius ripa utraque ponte ligneo & quidem cooperto nectitur. Urbs ipsa aedificiorum nitore & frequetia Claret, muris foliisque ubi flumen deest, munita. Primarium templum B. Petro sacrum est. Curiam venustat turris. Etsi a autem Lusetia superior, mortuo Marchione UUolde maro sine haerede masculo . in potestatem venerit Ioannis L cel burgici Boemiae regis, ac velliti seudum Boemiae regno attributa sit a Ludovico Bauaro Imperatore, mansit tamen Goti turn in potestate Ducum Silesiae, usque ad annum Christi H CcC xxx, quo Zittauia Henrico adsignata
est, Gorlicium vero ad Doemiae reges redijt, ea lege, ve in
posterum nunquam ab eo alienaretur. Nihilominus tamen anno M cCc L I I Carolus IU Imperator Gorticium Ioanni natu minori iure reudicum titulo Duc:s possidendum dedit, voluitque ut in eius verba clues iurarent. Sed Ioannem 1l una ciues Gorticenses ob esssenatam libidinem 3c insolentiam exclusere, quHdcάrco in inferiore Lu-
satia quod reliquum fuit vitae inglorius consumpsit. Eodem licto Indocus Morauiae & Brandeburgi Marchio, VPencessat& Sigismundi regum patruelis,ducatum GCr- licensem sibi vendicauit , connivente, Imo & adnuente encestao Boemiae rege. At Gorticentes missa legatione
ad Sigis mandum Huagariae regem, impetrarunt, Vt Penes Boemum ditio maneret, neque a regno urbs socia dc fida avelleretur, caussati aspera Ioannis imperia , & vincsum antiquae coniunctionis. Ab eo igitur tempore mansit perpetuo Gorticiam iunctum regno , neque inde diuulsum est. Coenobium quod in ea est , anno M CCXXX I U cond1-
tum perhibetur. Schola hic est illustris, quae apert i est anno Christi M D L xv , primo eius Rcetore Petro Vincentio uratissauienit ex Academia UVitebergenti in ii iam
Vrbem accito. Huius egregia opera ad mitiorem cultum
iuuentus formata est, instillatis Sapientiae dc verae P ct itis praeceptis.
504쪽
Longitud Grad. XXXII. M. Latitud. LI. o.
EN tibi GozHAM Lector nobilem & antiquam
Thuringiae urbem, non qualis nunc est, sed qualis
fuit ante annum MD Lx VI I , quo destructa est
arx G immenstet , murique subuersi. Nomen ipsi a Gothis,qui sexies Italiam ex penatissimis ad mare Germanicum oris profecti, ingressi sunt, relictis fere quacumque iter faciebant monumentis suae profectionis. Ergo ut Gothingam habet Saxonia, sic Gotham, Gothben, Atten-Gothm, habet Thuringia. Est autem Gotha ad Linam fluuium , qui olim eam alluit, nunc perlabitur. Oppidi
faciem ex pago sumpsit circa annum cM LXI v,Opera porissimum Guillelmi Archiepistopi Moguntiacensis, cui a
fratre Ottone Imperatore data est Thuringia cum Hailia. Templum B. Augustini fundatum est anno Μ CC XVI. Alterum B. Margaretae aedificari coeptum est anno Μ CCCC ΣCI v. Linam amnem in urbem admisit Balthasar Lant- grauius, purgandis vijs, & sordibus eluendis. Arcem Grimmenstyn muniuit validisque operibus firmauitGuialielmus Saxoniae Dux, qui etiam anno Μ D XXX productis pomoerijs eam ampliauit,diruto etiam templo,& subuersis Canonicorum aedibus; Adhibiti sunt ad structuram
octo vel nouem millia opificum, totos annos undecim. Caeterum quum Carolus V Capto Electore Ioanne Friderico videret munimentum illud receptaculum rebellibus esse posse, mandauit Lazaro Suendio ut arcem destruereri quod etiam anno M D XLVI I factam est. Postea tamen restitutus in pristinum statum Dux, impetrauit a Caesare, ut arcem illam reparare suo arbitratu liceret. Nec mansit diu eo statu. Nam post receptos Imperii hostes a Maximiliano proscriptos, Ioannem Fridericum Ducem, eius quem dixi Ioannis filium Guillelmum Grumbachiam,Christianum Pontanum , Ioannem Guillelmum a Steyn , Dauidem Mumgarinerum Augustanum, cum Ioanne Beyero, Obsessa est arcte, & tandem capra euersaque . Eius rei hi storiam quia memorabilis est, inserendam hoc loco duxi Anno igitur a Christo nato M D Lxv I I Guillelmus Grum bachius collecta manu proseriptorum factionis Alberti Brandeburgici, postquam Melchiorem Zohelum Episto pum Herbipotensem nefarie occidisset, urbemque ipiam pari audacia captam spoliasset, sollicitata Contra imperij leges nobilitate hoc agebat, ut Rempublica Germanorum turbaret. Quum autem speraret, atres duos, Saxonie Duces, Ioanne Fridericum &Ioanne Guillelmum Septemviri
illius filios qui a Carolo V captus bello , & in carcere diu detentus, postea spoliatus Electorati dignitatc iam obierat
patris damnis, atq; Vt ipse interpretabatur, iniuriis excitatos, vindictam molituros, adgressus ipsos blanditii S . promissis, rationibus, conatus est ad societate sceleris inflammare. Sed dicentem multa ac plura pollicentem auersatuSest Ioannes Guillelmus, testatus, se datam Imperio fidem
seruaturum. Alter vero vana ambitione ae stuans, accedente speciosa paternar iniuriae vindicatione, aures nimis faciles Grunbachio praebuit, qui tanto patrono fretuS no tantum nutante cofirmauit, sed etia scelarate ipsum aduersus fratrem, & Augustam patruelem Electore Imperil accen dit. Limites enim non habet improbitas, minuDOqua negotio humanum pectus ab exiguo delicto ad ingentia flagitia propellit, nec ante sistitur,quam poenam comitem attraxeris. Decretum aute fuerat ultimis comitiis sub Fe
dinando Carsere habitis VVormaciae, stipendium alendis M & D equitibus, quorum M Augusto, reliqui Guillelmo Duci Cliuensi tributi sunt ad Germaniam a grassatoribUS perpurgandam. Augustus consilio prius quam armis ad uersus patruelem agendum ratus , Lepe ipsium per litteras& legatos orat, ut a se factiosos, quos Gothae habebat, dimitteret, neu se illorum Patronum aut susceptorem osten
505쪽
deret: cautum esse Saxonicae domus foedere, hostes publi-COS ac priuatos, quique ab imperio proscripti essient, non
elie a parte altera excipi edos hosipitio aut in clientelam reciniendos. Moiquere idem per nuncios perq; epistolas Frideri us Palatinus, Philippus Hessus, aliique Principes Palatinus mThurinnam orofectas, Lipsiae, atres inter se, alteramq; etlacuo Augusto Eleetore conatus reconcIliare,
quum videret frustra se omnia tentasse, re desperata domum regressus est. Prinus deinde. Comitiis A agustae Uindelicorum renouatur sententia proser'ptionis , mandaturque Augusto eius exsecutio. Missa quoque legatione rub tur Ioannes Frideri.us proscriptos in manus Caesaris tr dere, aut vinetis, ubi Velit, sistere: propolita, ni pareat, Comminatione, faturun ut debita receptatoribus poena assiciatur. Quibus omnibus efferatus magis Grunbachius CX trema apud principem tentare coepit. Nec multo post patuere inlidae in Augu tum Electore structae, apto Ioanne Bemo , haud procul a Dres da, & Philippo Plesso insi
gni perculiore fucinus per tormenta confesso. Quibus o-m iacius prudenter diuimulat s Augustus nihilo secius patruelem ad fanam mentem reuocare conabatur. Quum
vero nunciata Turcarum victoria & Tigellii ac Iulae arcis deditione proscripti animos nobilium ad defectionem co-tra Imperium follicitarent per id aegre, Ec quidem merito, tulit Haximilianus. Hic nihilo secius Augustus , Hessus, Patarinus, Clivensis Dux , Ioannem Fridericum conantur ad ossicium reducere. Sed nihil promotum eth. Quum ergo Ioannes Fridericus omnes honestas& aequas conditiones recusaret, Augustus v I I vir accepto a Caesare mandato,
executionem decreti imperi lis cum Comite Ottone Ebe stento, Fabiano Schoeneichio , & Christophoro Carolo- uitio aggreditur, δύ, ut inopinatos opprimerer, media Scaspera hieme copias praemittit. Eae prid. natat. Domini sesepstendere,proscrjptis interea Gothae ob clade Pannonicam
Hilaria agitantibus. Simul denunciatione per lacialem facta, subditi Ioanni Friderico omnes a fide ipsi data liberan tur, iubenturque iurare in verba Ioannis Guillelmi fratris, qui tunc apud Augustum agebat. Decimo quarto post die venit in castraAugustus,& exercitu omni in aciem produ- Eho deditionem fieri petit: qua negata, haud multorum
dieru spatio urbs f ssis aggeribus castellis'; circumdata ab ipso est. Mira quippe festinatione instabat operi, noctesq;& dies vr ebat, nihil hiemis inclemetia deterritus. Interea patuere per transfugas proscriptorum consilia. Decretumi piis erat, si euentus conatibus responderet, sub initium veris octo millia equitum coscribere, cu quatuor legionibus quarum duae ad Rhenii inV Vesiphalia, duae inVandalicis regionibas excubarent. Mandaturi erant, illis quid ut per Episcoporum ditiones in Franconia, Thuringiaque late grassarentur,exacta undiq, grandi pecunia:hisce, ut in Saxonis Septem uim ditiones incumberet,omniaq; ibi vi ac rapinis depopularentur. Postea statuerant, Ioan. Fraderi cum rescissis Caroli V, Ferdinandi, Maximiliani decretis, paternis bonis atque honoribus restituere, ac tandem ubi exercitus uterque conuenisset, Imperatorem quoque creare, Coachis in ordinem caetetis Principibus, δc si recusarent, aut vim etiam ostentarent, de medio sublatis. Haec omnia a transfugis vulgata, postea etia conseisionibus captiuorum, & scriptis in arce repertis confirmata sunr. In chartis hoc etiam amplius perscriptum erat, Maximilianum Caesarem publicatione iteratae proscriptionis fidem ac iurisiurandi religionem violasse, ac proinde maiestate &dignitate Caesarea excid1sse. Et ne quid ad cumulum Insa mae deessiet, decretum quoque erat euocare Ericum Daniae regem ad conturbandum imperium . Scriptae etiam ad se gem Galliarum litterae, & facta Ioanni Friderico spes a Grunnachio matrimonii cum Elisabetha Angliae regii δὴ admotae quoque artes necromanticae, euocati Sem malis
506쪽
Princeps miser tantum non infascinatus, pastoribus E clesiae qui contra aliquid vel apud ipsum vel in Rep. auderent graui interminatione a proposito deterritis. Ita omnia rabies opplerat. Iamque eo Augustus Cum Caesarianis progressus fuerat, ut excitatis molibus interior urbs to ta ipsius conspectui pateret, nec contra tormentorum vim
vallo amplius ciuitas tegeretur; Praesidiarii quoque elapso trimestri quo fidem Ioanni Friderico obstrinxerant, circumspectabant quis exitus belli futurus esset, de sua securitate solliciti; dc ciues Gotthani deficiente commeatu, aegre ferebant se in eas angustias redactos: quum forte praesidiarii milites in arcem euocati ab Hieronymo Br
densteynio militum tribuno, urgebantur ut nouo iuram to sese in futurum obstringerent: Id quum omnes uno omfacturos sie negarent, ortus est tumultus, cui se ciues iunxerunt. Ita capta arce deposcuntur proscripti, pitur Bredensteynius; educitur e latibulo princeps factionis Grun-bachius, tum Gallielmus Stemius omnium consiliorum particeps, & Cancellarius Principis Christianus Brukius,& Ioannes Belerus, uno elapso Tobicio percustare Episcopi Herbipotensis .Hi omnes ex arce in curiam urbis ducti sunt: Postea ex voluntate Ioannis Friderici petitur, Ut dies condicatur, quo per delegatos de pace agatur, deque dedendis proscriptis. Aberat autem tunc Elechoc Augustus, profectus Castellum Cattorum cum Ioanne Guillelmo ad exsequias Philippi Lanigrauis : qui simulatque re dijr, haud inuitus consensit in haec capita, Vt Ioannes Fri-dericus se, urbem, & arcem cum apparatu omni bellico,
commeatu, & fisco reddat Caesari. Vt proscripti in manua
Electoris tradatur. Vt armati intra quatuor horarum spatiu urbe & arce exeant sine tympanis, traditis in arce signis suis. Ut oppidanis vita fortunae & immunitates omnes integrae seruentur, Vt ijdem iurent nunquam se contra Cassarem, Imperium, aut Saxonem Electorem arma sumpturos. Vt Ioanni Guillelmo obsequium promittat, praestentque, exclusio omni successionis iure Friclerico fratre dc n
iis ex illo filiis: addito, Si contingat Ioan. Guillelmum sine mascula prole decedere, tunc ad Septemvirum Saxonem eiusq; haeredes Ducatum deuolutum iri,atq; his deficientibus, ad Hassiae Lanigrauissim. Ita X v II Kal. Maii ingressus urbem Augustas victor, potitus est proscriptis illis factiosis: de quibus post quaestionem & tormenta sumtum est supplicium xvi Kal. Mah. Grumbachius de Brukius vivi discerpti& secti in quatuor partes. Stemiux
Capite primum truncatus,post dissectus est. Bredenstemio idem factum. Belerus laqueo ex patibulo strangulatus est. Machinae bellicae c L x diuisae inter Augustum Sc Ioannem Guillelmum. Inde ex decreto Comitarum Ratisponensium itum ad demolitionem arcis Gothanae, quae iam alia quamdiu seditiosorum ac perduellium fuerat receptaculum. In conuenta Erfurdiar celebrato deprehensum est, sumtum eius belli fuisse 93363o florenorum: arcis dem litionem constitisse 111 9 florenis. Ioannes Fridericus Saxo captiuus triduo post deditam urbem Viennam ad Larem missus, inde Neustadium Austriae in carcerem abductus est. Cusi quoque memoriae caussa mimi argentei cum hac epigraphe , TANDEM BONA CAVOA TMvM
508쪽
ISI G R V N I N G Α Phrisiorum maiorum. Gramin n.
FRi i 3 maiores minoresque, dixit Tacitus Rheiano praetexi,& ambire immensos lacus,ac Romanis cIallibus nauigatos, nomenq; habere ex modo vinum: Ex hac descriptione peninebunt Gruningenses ad Frisios maiores, neq, dubi uerit quin sint Germanorum populis accensiendi. Nec fuit nobis in censu isto prς- termittenda tam ampla, tam potens, tam elegariS, tam libera ciuitas, sit lue Prouincia caput. Abest urbs sex milliatibus Leouardia. Sita esst agro fertili,septa undique pagis quamplurimis, habentabusDominos siuos, qui iunisti, Prouinciae eius ordinum partem alteram costituunt. Eos Vocant Ommelanden. Sed urbis Gruningae prae caeteris summa est dignitas. Magistratus grauis & prudens: Cives obsequiosi, Comes, & ad omnem humanitatem exculti. Nobilitas utrobique, in urbe inquam,& mommelandia antiqua, diues, potens, nec minus Sapientiae quam armis dedi ta. Huius exemplo etiam inferior1s ordinis ciues easdem artes sectantur. Itaque nullo non leculo habuit Gruninga
Viros toga & bello claros. Haec Rudolphum Agricolam Orbi dedit, virum consummatae eruditionis,& quid enim possiim similius 3 alteram Boetium, in quo linguarum, Graecae, Latinae, Sc Hebraicae excellens fuit peritia, de dic di summa facultas, Philosophis exacha cognitio, & Musicae artis usus singularis,adeo ut Gruningae in templo primario quod B. Marcino sacrum est, tubi 1pectentur in omgano pneumatico facti ipsius manu. Scripsit De inuentione Dialectica libros III. quos tanti fecit
Erasimus , ut in eos quoque decreuerit ante obitum scribere annotationeS.
De uniuersalibus quaestiones singulares. Propae v. natum Dialecticae inuetionis librum unum. Scholia morat. Cic. pro lege Manilia. Veriit e Gra' phthoni) progymnasmata. Parienesin Isocratis ad Demonicum. Luciani libellum de non credendo delatoribus. Axiochum Platonis de contemnenda morte. Scripsit praeterea Commentatios in aliquot Senecae deci
Ita Boetium de consolatione Philosophis. Edidit orationem de Natiuitate Domini. Alteram in laudem Matthis Richii Rechoris designati. Tertiam de studiorum ad hiemem innovatione. Uitam scripsit Francisci Petrarchae, quam nominat Trithemius.
Vertit quoque Psalmos Dauidis ex Hebraico sermone in Latinum. Congessit vocabulorum Germanicorum siluam, quorum origo petita est e Graecis. Obijt Heidelbergae anno amitis XI. Christi Μ CCCC Lxxxv. Ei Hermolaus Barbarus Epitaphium hoc fecit, Sepultus est in aede Franci 1canorum , 8c, si id scire refert quod refert Erasmus, habitu Franciscano. Eadem Grunt11-ga, & quidem eodem tempore habuit ciuem VUΕssELVM,
ptimum sui ficuli Theologum & Philosophum, cui hic
elogium dedit consentiens Joctorum vox, Vt LVx MUNDI Vocaretur. Obiit anno M cccc LXxIx. Habuit & Minerum Predimum virum Theologiae exornandae natum. Et adhuc nostro hoc seculo tantus est eius Reip. in eruditionem, 1a-Pientiam, religioneq; affectus,ut nuper magnis impendijs Scholam aperuerit omnium sCientiarum atque artium, In qua iuuentus caste & sobrie educata, ad Rei p. & Ecclesiae gubernacula praeparatur. Magnum ei lumen adfert VBBoEMM1us, notus toto orbe Historiar.Frisicarii voluminibus. Magnum quoque PANCRATIUS CAsΤRI COMI vs Batavus, eius urbis Syndicus amicus noster, quem prudentia,eruditio,pietas, cando aeternitati pride conssecrarunt.
510쪽
SV η annum Domini M cxxv vixit Absolon Huldo
Archiepiscopus Lundesis & Episcopus Roschildensis,uir nobilitate generis, animi Virtutibus, prudemtia, robore, patriaeque amore praestans. Is in ea Zelandiae parte quae orientem versius mari obiecta est exstruxit arcem, in insula, aduersius piratas, qui locum admittentis nauibus opportunum mirifice tunc infestabant, eamq; insulam a suo nomine vocavit 1xet Hura. Eodem tempore condiderunt illic etiam piscatores tu auriola, alius vero ad hospites excipiendos etiam diuersorium: dictusq; est locus Kiopmans Hagon, portus mercatorum, quod Illic mercatores a piratis tuti essent, aptus'; iudicaretur nauibus recipiendis sinus. Haec fuere tenuia urbis nunc magnae initia. Priuilegia ei primum a Iacobo Episcopo Ro- schildensi data sunt, anno MCC Ov;postea ab Inguaro Episcopo confirmata. Eadem auxerant partim, Partim etiam corroborarui reges Damae, Ericus Anno MCccx Ix. Voldemaras anno MCC cxLI, & Ericus Pomeranus anno ΜCCc.
xx I. Ius municipale ad exemplum aliaru Daniae urbium indulsit Christophorus Bauarus,anno Christi MccccxLIII. Atque haec omnia Christiernus III, & Fridericus II d1plomatibus sivis confirmarunt. Ante urbem orientem Versus insula est Amagger,quae obiectu suo tempestates Hamiam concussuras amolitur, fluctus , frangit, a prouida natura in id ibi posita.Eius insulae beneficio ad quingentos usique
passus tuta conceditur nauibus statio, adeo ut miro 3c iucundo spectaculo videre sit in aqua naues ingentes admoueri aedificiis in terra positis,& cum illis quasi de magnitudine & robore certare. Insulam magna ex parte incolunt Hollandi &Frisii modicis immunitatibus illuc euocati a Christiano II Daniae rege. Horum opera terra excolitur, tanto rerum prouentu, Vt UEa haec Hasmae veluta penua
.rbum quodd a esse Videatur. Sed punorein illam insulam nectunt urbi pontes, ita constructi', ut per eos ingressus gressusq; nauibus in urbem commodus pateat. In ea imsula estArmamentarium regium,in quo tormenta in Vsum belli & nauium adseruantur: Est & domus Quaestoris r gii ampla & magnifica. Primarium urbis temptu sacrum est B.Mariae virgini,inque eo sacrantur & coronantur Reges Daniae: habuit autem illud olim Collegium Canonicorum. Alterum templum sacrum est Spiritui sancto. Tertium quod mari vicinius est, S. Nicolao. Quartum, B. Petro in usum nationis Germanicae, opus Friderici ΙΙ.
Quinctum est in arce: urbe enim arx regia aduersus subitos casus munit. Naualla multa sunt, portus multi. Sed praecipuum urbis ac totius regni ornamentum est Academia , cuius instituendae facultatem Rex Ericus I X Pomeranus a Martino V Papa impetrauit. Etsi vero ille otidiuturna bella quibus perpetuo distractus fuit nam MSchle uicense bellum gessit , & aliud cum Aneta Teutonica , & tertium cum Suecis non potuerit extremam illi manum imponere, ita tamen eam instituit iactis laudabiliter fundamentis , ut Christianus I. Oldenburgidus, qui in eam familiam primus regiam dignitatem felicitex invexit, permissa Sixti Pontificas eam ad optatum finem
perduXCrit, anno Μ cccc LXXVI I I, impetratis ab ipso pria uilegiis Academiae Bononiensis. Erectionem confirmauit Ioannes , qui etiam noua fundatione Scholam stabulliuit, anno M cccc xcv I II. Christianus tertius eam Professoribus auxit, additis etiam reditabuS annuis quibus xx studiosi alerentur. Tandem vero etiam Fridericus II ad alumnos superiores addidit alios L x x x, prouentusquUscholae munifica largitione auxit, &salaria profestarum adiectis opimis reditibus Vnctiora fecit: merito ut illum tanquam Academiam parentem ament omnes aC celebrent.