Litteræ annuæ Societatis Iesu anni 1601

721쪽

ret, lacrymis perfunderetur: &eum ex iis fructum retulit, ut malam vitam & dissolutos inores phs & Christiano dignis feliciter commutarit. Alius e primarijs manifestatione criminum totius vitae sacerdoti nostro integre facta, adeo immutatus est, ut totus sit in aliis, qui praecipuum in Magistratu locum obtinent, ad eandem peccatorum confessionem inducendis.Seminarium Anglorum, in quo quidam inquieto spiritu omnia interturbabant, ad rectam vivendi normam ac tranquillitatem, nostrorum opera,& pacem adductum est. Meditandi quoque usus magno alumnorum emolumento introductus, adebui spiritalium exercitiorum tantus ardor in alum nis exstiterit, ut Pater Director septena uno eodemque tempore sacris commentationibus exercere cogeretur. Collegium Hybernorum in hae Academia erectu & numero frequens, dc fietate,& sertilium ingeniorum bonitate apprime floret: in eo 6o.alumni solis pioru eleemosynis sustetantur: P. Prouincialis comendatione, ac sedula diue forum Rectorum opera, in variis prouinciae locis ad s .aluntur, & in scholis nostris pietate ac litteris dilioenter instruuntur, ut tande utiles evadant Ecclesi illi afflictat operari j. Liberalitas in nostros hoc anno multis argumentis, ijsque non obscuris enituit Magistratus ad perficiendam inchoatam valetudinarij nothii fabricam εο o. flore nos contulit. Nobilis item Baro cum coniuge nostris bis mille florenos attribuit in censum annuum conuertendos , ad unius ξ nostris studiosis sustentationem. Domi cella nobilis tabulam quandam aperitissimo pictore perpoliendam & pingendam

curauit in usum minoiis altaris , ad trecentos

floreuos aestimatam Alius tria cuciter floreuorum

millia

722쪽

praestanda, pro suo in nos affectu liberaliter ad c . dixit, adiuncto pro continuo coram V erabili Sacramento lutave, censu annuo.

, . δε-Collegium habuit E nostris Veplurimum 18 sacerdotes i .proselibres 6. Co-

adiutores reliquos. Catechismi explicatio in urbe: habita a 7. e nostris. Eluxit nostroruni studium iu assidua aegroru visitatione, nos opportune importune undequaque accersentiti. Conciones habitae, Quadragesimae & Aductus tepore in aede summa. concursu multorum millium , fructu pari, quem sensimus in frequenti vitae totius per confessio-atem expiatione. Scholae auctae, numerati l ue adolescentes selectissimi supra oo. neque fuit hoc . parum in tam dubia republica. Et his, variis Religionibus nomina dederunt plurimi. . Haeresim, qua vel ab ubere suxerat, vel ab infantia hauserant, eiurarunt, edocti meliora a nostiis, supra 2 . Con- . sessione se purgarunt, qui nunquam antea , adeo multi, ut iniri numerus non potuerit, & fuerunt eorum plerique in fide dubij. Matrimonium ritu Catholico persuasum ijs qui ante haeretice contraxerant.Concubinae variorum ad frugem redactae decem,& perstant in castiore vita. Restitutiones factae multorum millium nostrorum suasu. Graviter dissidentes in gratiam redierunt. Erant qui multos iam annos magna urbis offensione ita agebant, ut necessario alterius partis vita pericli-x taretur. Erant qui non sine ciuium ac magistratus a metu, armatis stipati grauia mi uitarentur, primi variarum nationum ; & quo potentia pilis pote- rant, eo implacabiliu in mutuum sanguinem ex-. . ZZZ λrse.

723쪽

arserant: suerunt etiam inter h's sanguine magna omnium offensione. quin etiam coniuges, qui annos qui9.& plures domo ac urbe disiuncti viverent aliter quam probos eceret. magua: etiam familia: in tot fere abierint sententias,quot erant capita; deducti omnes in unairi mente. QRFomnia ed fuerunt illustriora, quo septa erant maioribus dissicultatibus, &superare videbatur malum omnem medicam manum. Matrona honesti

pectoris, cum sensisset sinistras de se mariti suspiciones,tam grauiter tulit, ut nunc aquis, nunc i

felici vulnere dolorem cum vita ponere statueret; ca a consessione,pristinae quieti reddita est. Reu cati ad vit aliquot qui destinarant mori: & fu rant inter eos qui non semel laqueum tentaverat. Muliet dissiciles semper partus & periculosos experta , monitu unius e nostris, vitae totius conses Done instituit, Sacram cta singulis septimanis frequentauit, agno Dei , aquaeque benedictae potuimminentem partum sacrauit; ea peperit nullo sensu doloris. Differebat quaedam consessionem generalem, incidit in morbum, in quo, Parocho vix summatim confessa, inde Sacramentis munita inclamabat se damnatam, velle proinde confiteri

nostro: qui antequam veniret vocatus, aegra Voce destituitur, & in hoc statu perstitit septimanas tres: ut ad se rediit, confessa est, & simul morbo liberata. Adolescens improba vita parentem,suos offenderat: hic ut intempesta nocte a scelerum suoru sochs domu rediit, d monem horribili specie rugiente ante parentis fores mortemq; minitante cernit. territus, signo se crucis munit, mortuoia, quam vivo similior: ut verd ad se rediit,prostratus parentis pedibus, veniaque impetrata, cofessione prioris vitae sordes apud nostros eluit; -xus ia omnibus ob mores ta melius commutatos.

724쪽

gistri 8. quorum tres cum sacerdotibus recensentur:rei familiaris Adiutores It . Effectum partim verbo, partim excplo, viso cis aliquot Sancto-iu reliquiae pulveribus obsitae, ac prope neglectae, splendori suo redderetur. Scholae,accessione nouet gramaticorum classis, auditoru frequentia auctae: excurrunt illi ad ducetos supra Iooo .sex classibus distincti. Classium nouae structurae suprema hoc anno manus addita. Supra eas aula estperelegans o. pedes toga, lata 3 o. ad Sodalitatis exercitia adornata, illustre plane Dei parae virginis oratori u cuius altare visitat Eligabeth a Dei para feriis c5secratum , magna utriusque ordinis, primorum, ac Sodalium corona , ad quos post meridiem datum drama, decantataeque B. Virginis laudes. BonusSodalium odor foras dispersus, Tungris quod est vetustissimum Eburonum oppidum)Sodalitatem excitauit, Leodiens, cuius membrum est,imperio parentem: in quam ciuitatis Parochus, Canonici aliquot, ipseque oppidi praetor cooptati.

Excoluerunt apud nos animum B. P. N. commentationibus non pauci: inter hos summae aedis Decanus, &senator quidam primarius 7o. serὰ annos natus. Germanus miles in perfidiaLutheri natus & educatus, annos so. eae pleuerat. is morti as iudicatus , audito Patre nolito de vera fide dis serente, illico manus dedit. &cum cetera benὸ procederent, unica hominem torquebatmolestia, quddAngelicam salutationem sine maxima metis perturibatione recitare no posset edoctus a nostro daemonis id fieri malitia, deinceps crebrius & seruidius eam usurpauit, in eiusq;tandem recitatione iugulum resti,animaDeo dedit. Inter catechizandum du varii pueria catechista nostro ςxaminarς-Z Z et 1 tur.

725쪽

tur , mendicus quidam puer valdὰ lacer & pannosus sponte pro alit in publicum, ac se cum aliis

ex aminandum obtulit.rogatus ergo demiserico diae operibus corporalibus, ea promptὰ recitauit magna populi circumstantis admiratione. iniseratus eius nuditatem catechista comitieudauit eum auditoribus, dignum affereus in quem opera misericordiae cou terrentur, praesertim de vestiendis nudis, cum ea tam prompte recitasse qua re effectu in ut ad templi fores constitutus regredientis populi misericordiam eo primum diu

expertus sit ; ac insequenti, matrona nobilis, quae catechismo interfuerat, pueri alacri responsione incitata, ad se vocatum a capite ad calcem nouis

vestibus induerit. sed & aliis sic eius probata ala 'ctitas& indoles, vi coci ogatis eleemosynis in ludis literario sub disciplina luat magistri foueatur Dominica proximὰ sequente redhi ad catechismuiri nouis illis indutus vestibus, de iussus a catechista conscendere altam sedem unde videri pollet ab

omnibus, iterum examinatus, vix se ipse piae nouo vestitu, agnoscens sic respondii. 't auditores

ad nouas largiendas eleemolynas in d ixerit. cuius rei fama permoti alii mendici, se quoq;exami na dos obtulerunt: sed quia non tam selici eventu, non eandem experti sunt auditorum liberalitattem, quae tamen illis non defitit.

Cosi ium Traiectense.

' RAIECTI ad sacram su pellectile, piorum virora,' ac in primis D. Gubernatoris munificentia, a cessio non parua facta est: neque solum aureis argenteisq;ac sericis ornamentis locupletata est, vexum etiam sacris Diuorum reliquiis ditata. Pr texfrequctes tum ad popula, tum ad milites, tum ad Virgines, conciones habitas, rudibus catechismus

variis in locis traditus est. Peregrinora teligionis caesa

726쪽

usa ad B. Seruatili, tantus hoc anno numerus ex-.titit, ut 6 Ooo. numerata sint, quoru pietati sex sacerdotes dissiculter facere satis potuere. Innumeri itam omnem retro egerunt confitendo: quod faciunt opinione per maiora manus tradita & concepta, B Seruatii beneficio, solui se hic per consessionem tum a culpa, tum ab omni poena. stationes militu frequenter obitae, ac de rebus ad salutem pertinentibus sermones opportune misti, non exiguo animorum fructu: indicio fuit ad Poenitentia: Sacramentum concursus, ubi ad dissicit ira &periculo plenam expeditionem euocati sunt milites. Duces nonnulli ad eam vitae modestiam, nostrorum opera traducti sunt,ut sublatis ex prae-Mio rapinis discedentes ex civitate, apud rusticos mirum sui reliquerint odorem. Excursum est est an ostris ad vicina oppida, Rurem undam,Ven-lonam , Tongros, Masecam, Valchenburgum,

Dalemium, in quibus & ciues,& milites praesidia-rij, quibus uisSocietatis nostrς muneribus sunt ad

iuti. Rurem undae vero de Societate ea est conci- ,

lata existimatio,ut deCollegio instituendo, a Statibus in hunc finem conuocatis actum sit. Alibi ut diebus Dominicis & festis per sacerdotem ex

ternum, seruorum & ancillarum animi concionibus & catechesi. informarentur , effectum. Cum teneras puerorum mentes pestifero haereseos ve-

neno infeeturus ludi magister ter in opida quoddam irrepsisset, neque iam suspectus, per amico- rum gratiam a suscepto docedi munere dimoueri posset, licet loci Parochus Episcopi sui volianta- . tem prae se ferret; unius E nostris aduent i,seu Solis adueniente lumine, protinus est fusatus Alter ho

reticus veram, quam aliquando aoiurarat, larua

sumpta emetitus religionem, sibi alia in ciuitateni aditum, potentu opibus ira uniuisset,nisi nost x prauam intentiouc subodorati, technas detexissent, α

727쪽

propius accedere vetuissent. Duodecim ad fidei signa quae deseruerat, rediere; plurimi a fugae cosilio deterriti. Gymnas' frequentia in dies augetur sexcεti omnino adolescetes numeratur. Illud autε dici potest, Sodalitatem Partheniam florem esse. scholarum; cui tamen pietate , virorum sodalitas minime cedit. Sacerdotis nostri concionibus Gallicis & Flandricis, sacra: Eucharistiae,&Diuorum reliquiis, du i . diebus, pro more, populo visendae praebentur,spledor restitutus. Vidua honesto loco nata, ab impuro amatore, nostrorum cosilio, non modo domo, sed etia ciuitate disiuncta. Non agenaria paupere pauperior & deserta, a pia matrona matris paene loco habita. Superstitionum errores sublati. Spes multis de salute desperabundis facta.

Racu Net Brugi se nostris undeviginti,in his sa-- cerdotes io. reliqui magistri & Coadiutores. paci u duoru qui in castris, cui adis militu animis occupati nimi, mors quid c immatura moerore, sed sin*ularis eoru pietas, cuius ad extremu pqne sp ritu integro iudicio usi praeclara dedere docum c-ta, insolita omnibus c5solatione attulit. Sex institutae Missiones, uberes fructus protulere, siue c&fessiones, siue conciones, siue catechisuiu spectes. Excursit ad arces & praesidia militu urbi subiecta, pec non ad triremes: ubi inter ceteros AEgyptius sexagenarius ex Cairo, a nostris Christiana fide &institutis eruditus, in baptismo Christo nome dedit. in & haeretici nonnulli ad ovile Christi, nostroru ductu,rediere. In his quida ita fide Catholica auersabatur, ut no solu aures salutaria monita n5 admitteret, sed nec oculi, sacerdotis cuius qua conspectu serrct. Clim iam amplius i7. annis, late grassantibus Ostendanis, pedem extra muros

efferre nemini li uisset; laude Serenissimus Princeps

728쪽

eps Albertus ineunte Iulio, capiti malorii omniu, Olienda inqua, petere statuit. Quo facto ingens

ad uos militum, centurionii ducumq; concursus extitit, dum prius anima sceleris pura diuinis mysteriis c5munire satagerent, qua se in tam anceps . vitae necisci; discrime coniicerent. Quod nbstros, ad omnes eoru causa subesidos labores,in quibus

etiamnu versantur, vehemeter excitauit. Certe tu

propter obsidionis diuturnitatu,tum quotidianas aquarii eluuiones, adiuuante praeterea grauissima anni tepestate, eo in dies numero milites partim Vulnere, partim morbo confecti in urbe hanc deuehutur, ut praeter consueta no comia D.Ioannis, D.Iuliani, B Mariae Magdalenae, insuper designare necesse fuerit alia totius urbis amplissima loca quatuor, nempe palatia D. Gruuthuyse, rese- istortu capacissimu B. Mariae, domum publicam sartorum, itemq; Fratru Alexianorum; ut interim taceamus, plurimos ciuili aedibus ac diuersoriis excipi. QSibus omnibus ta noctu, quam interdiu operam sedula nauauere nostri, ut prae messe, operariorum numerus videatur angustior. Cumq; in tanta calamitate multorum , multi essent indigi, cocionibus nostris effectum, ut omni genere ele mosynarii iuuarentur. Ex iis quae in nostro teplo multis iam annis Sacramenta frequentarant, vi

gines coplures, in quibus tres in ligni nobilitate, arctioris vitet institutu in coenobiis amplexae sunt. Spiritualibus exercitiis exculti aliquot, quorum Vnus totius emporij mercator facile princeps. Adiuti a nostris similiter morte mulctandi: in quibus enituit unius praecipuὸ ad Deu conuersio, vitaeq, male transactae deploratio. miles hic suit, 'ui csim ad arbore religatus, glandibus plumbeis a comilitonibus traiiciendus esset, criminu suoru dolore tactus,vehemuti oratione adstates ino aere coepit. ta se exemptu caperent, sibique a peccatis, ebrie-

729쪽

rRovINCIA BELGie A. tatis praesertiira & rebellionis, quae sibi tam igno-iminiosae mortis causa existerent, impense caueret; se haud grauate iustas eas Deo poenas persoluere. Deinde sumpto in manus libello precario,

certas ad Deu orationes cum magno pietatis sensu fudit, suiq; aliis facta copia, puram, uti speran dum, Deo anima reddidit. Discipulorum in tantis temporu dissicultatibus rerumq; angustiis, cum . imminutio timeda merito videretur, facta est solito maior accessio.Ad templi decorem ornatumque facta donatio 7oO. aut 8oo. florenorum.

EPTEM Octove lupi a decem hic habitauere, s Ocerdotes dece, e quibus quatuor, pr ceptoribu duobus adluchi scholis praefuere; reliqui teporarij domus administri. Varius horii omni u labor. Bal lioli ite tu per QRadragesima conesonatum est. AMAseniis etia obnixe postulati nostri, non infructuose laborarunt: diebus Dominicis & festis petidem tempus ibi catechismo eruditi cum pueris grandiores. unde factu, ut conscientia quorundagrauius icta, Ipras ad nos medes causa couolarint. Aliis quoq; in pagis per aestate habita catechesis, baud absque fructu. Variae & utiles cosessiones totius vitae,& quid c per plures annos, n5 sine anxie. tate remordentis mali suppres a peccata retecta. Fides quibusdam reuocata; mores item corres iconcionum perspicua vi. Multae nostrorum opera dudum usta, in monasteria concessere. Aucta Sodalitas Dei parae: aucta confitentium communi cantiumque in templo nostio frequentia.

COR TRAci praecipua scholae dignitas societatἴ accepta facit, non multitudine iuuentutis, sed nobilitate ; quod gloriosum opido.videatur, tot

730쪽

magnatum nobiliumq; filiis nobilitari. Ex scholis

iisdem aliud deinde decus accessit ciuitati: quate ni namque grauioribus studiis iam emensis, sacro sacerdotii ordini adscripti sunt, quos studiosi nostri vario carmine, ut suos olim comilitones,eXornarunt. Inter ciues vero, multorum mitigati striat

animi,iraeq; depositae. Praecipuae in his cociliationes octonae numerantur: eae quo videbatur dissiciliores ut constituerentur, hoc sunt stabilitae firmiores , cum familiarium fructu maximo, tum popularium commendatione non minori. Nam& familiae uniuersae compositae sunt, & filiis parentes recociliati. N cc defuit publico noso comio industria nostra, publica gratulatione ac testimonio infirmorum, qui desertos se questi sunt, ac spirituali auxilio plane destitutos, nisi Societatis ope solarentur. Illud quoque huic Collegio solemne est, quasi pro ossicio, opidi vicos omnes statis diebus obire, ut nulli ciuium merito queri p0ssint, infiimitatem simul salutemque suam sacerdoti fuisse neglectoam. Catechismi commendatio sane maxima, ut qui a viris opti inisseminis'; curetur, ac publico senatus sumptu, si quo opus est, foueatur. Is quoque urbem egress iis, latissime vicinum

agrum irrigauit, communi quide fructu, sed nec

poenitendo nobis, nec rusticanis iniucundo. Subiectum exemplum docebit. Ecclesiastici ordinis viro ac Parocho xici non ignobilis magna simultas erat cum suis subditis: quam ne deponere cO-igeretur, biennio iam toto sacris omnibus abstinebat, itaque obstinate, ut neque monitis Episcopi, eiusque nec precibus alterius, mina sve moueretur. Negotium tandem ab Episcopo, sacerdoti nostro commendatum: is sensim hominem uno altero ve colloquio ita permovit, ut victus illici posuerit iram, & modo Sacramentis utatur.TPublicum etiam ac summum ex vicino opido scan-