장음표시 사용
631쪽
Nomina servorum, nec vultum agnoscit , amici Cum quo praeterita carnatiis nocte, nec illos 233 Quos gemit, quos eduxit. nam codice saevi Heredes vetat esse suos. bona tua feruntur . Ad Phialen e tantum artificis valet halitus oris , Quod steterat multis in carcere fornicis annis. Ut vigeant sensus animi, diacenda .tamen sum et o Funera gnatorum, rogus aspiciendus amatae Conjugis, m fratris, plenaeque sororibus urnae . Haec data paena diu viventibus, ut, renovata Semper clade domus, multis in luctibus, inque Perpetuo maerore , m nigra sese senescant. 24s
Pergit poeta noster in describendis incommodis quae ultimam senectutem comitari s lent; ut magis magisque ostendat, stulte facere qui eam eximii beneficii loco a Diis immortalibus sibi precentur. Haec, autem est
sententia . Versuum antecedentium: is Neque
is praetermittendum est , in corpore senili, se ab igne vitali propemodum destituto, exi- guum sanguinem superesse, qui solo ca- is lore sebrili incalescit. Convolat undique
,, in senem genus Omne morborum, taminx, quam
632쪽
,, quam exercitu coactor quorum si nomi- ,, na sciscitari a me Volueris , malus no- is menclator tibi videbor. Citius enim re- ,, censere possim , quot adulteros Hippia ,, suis illecebris detinuerit; quot aegrotos ,, i Themison , indoctus ille medicus, uno se tantum autumno interfecerit; . quot pro- ,, vinciales , socios populi Romani, Basilus,, sortunis everterit; quot pupillos fidei suae,, commendatos , Hirrus, infidelis tutor , ,, fraude circumvenerit. Citius enumeranin ,, do percurram , quot viris Μaura illa ,, procera meretrix, die uno potestatem sui corporis faciat; quot adolescentulos in lu- ,, dum ejus litterarium venientes Hamillusis corrumpat; quot villas & praedia hoc ,, tempore possideat Crispinus, locuples li- ,, bertus; cujus opera me uti solitum meis si mini dum juvenis essem. forficibus enim se cum sonitu mihi barbam tondebat. Ci- ,, tius, inquam, haec omnia recensuerim , quam morbos innumerabiles quibuscum se- nes conflictantur. Huic enim humeri do-- lent, huic lumbi: hic semore invalidus is est: hic ambobus oculis captus , ut jam se invideat luscis, qui saltem unum reliquum si habent. Ecce tibi alius, quem chiragrais pro
633쪽
,, prohibet ne manibus uti possit: & ieeie- ,, co alieno, ministerio indiget , ut labrisse pallentibus cibum admoveat. Ipse, quum ,, coenae tempus advenit, mensa posita, ni- ,, hil aliud facere potest, quam os aperire, se & sic hiare , quemadmodum pullus hi- rundinis, ad quem pleno rostro mater ,, Volat, ut eum pascat; ipsa, ob filii ca- ,, ritatem, cibo se abstinens. Verum hae,, de quibus adhuc diximus , leviora sane,, sunt ac tolerabilia : pertinent enim ad D corpus , partem - hominis ignobiliorem . Dementia, maximum malorum profecto is est, quae in ipsam mentis arcem invadit.
se Ob hanc scilicet fit, ut misero seni me
se moria excidant nomina servorum; ut a- ,, micum quem proxima nocte convivam
is adhibuit, tum clara de facie noscere non se possit: neque interdum liberos, quos ge- ,, nuit, quos educavit. Nam, crudeli sane,, exemplo, testamento exheredes jubet es- ,, se: eorumque loco meretricem Phialeni, inducit, ipsique bona sua omnia relinis quit. tantam vim habet turpe ac nefan- ,, dum obsequium a muliere praestitum im-
,, puro seni ac libidinoso; a muliere, in- quam, vilissima, quae olim sub obscuro
634쪽
sornice, carceri quam simillimo, cui-M libet se venalem praebuerat. Sed velim se tibi concedere, senem aliquem esse posse ,, qui ad ultimum vitae diem prudentiam se & intelligentiam retineat . Quid λ num propterea selicem dicemus Est aliud ma- ,, lorum genus, cui sit obnoxius. Cogeturis nimirum carissimis liberis funus facere , ,, rogum uxoris, aspicere, quam ille plus o- ,, culis suis amabat, vel dilem fratris: vel
is sororum ad unam omnium . cadavera cre-
mari videbit, ac cineres reliquos in v nam condi. Hanc scilicet poenam, &M quasi mulctam, Dii longaevis indixerunt, se ut domum idemtidem funestam mortibus se suorum videre debeant, atque ita nullum plorandi 8c dolendi finem faciant, & lugubria semel sumta numquam deponant. GJam singula relegamus.
V. 2II. ΜINIΜUs gelido Iam in corpore
sanguis J Corpora senum sicca sunt & exsucca, copia sanguinis atque utilium hum rum in dies decrescente. Propterea senex tardus est, piger, &, quod ait Horatius in Epistola ad Pisones V. I Ti.
635쪽
332 . Iu WEN ALIs .s ATTR A X. '. - - res Omnes timide gelideque mini rat.
Dilator, spe longus, iners, pavidusque futuri. Ovidius porro lib. I 3. Μetamorph. V. 4O9. Exiguumque senis Ariami Iovis ara cruorem Combiberat Idem poeta lib. 7. ejus operis V. 3I3. eloiam vetulo arieti, a Μedea jugulato mini. mum sanguinem tribuit : Exiguo maculavit
sanguine ferrum . . V. 2I8.. CIRCUΜSILIT
agmine facto Morborum omne genus J Catullus de passere Lesbiae: Sed circumsiliens mois do huc modo illuc, Ad solam. dominam usque pipilabat. v. a18. AGMINE DEIO J Virgilius lib. I. aeneidos v. 82. - Henti, velut agmine D Io, Qua data porta, ruunt λV. 22 O. PRΟΜΤIUs expediam J Expedire, interdum est ab luere, atque ad finem perducere quod susceperis & proposueris. Ita brevi expedire, dixit Μ. Tullius in libello de Senectute , pro paucis eloqui. V. 22 o. ΗIPPIA J Haec, matrona fuit, meretrici tamen similior , uxor cujusdam senatoris quae , marito posthabito, cum Sergio gladiatore in AEgyptum profugit. De hac Satyricus noster Satyra 6. Animadvertenda hic est παρέκβασις poetae, qui aliud agens, de via paullisper disicedit, ut plures nequam homines ac mulieres
636쪽
I. A. VULPIo Ex PLICATA. 333' perstringat. ἔμβλημα σατυρμον, haud inscite quis vocaverit. Nimis tamen aperte id facit , & longe minus Venuste quam Horatius , cui hoc in genere praecipue ς nemo par dici, potest. v. et a I. QUOT Themisson aegro autumno occiderit uno J Ηunc The-imisonem, archiatrum celebrem, seu medicum principem, suisse serunt Iuvenalis te, poribus ; qui tamen fama sua fretus, utrum aegri curae ipsius commisti convalescerent, an morerentur, nihil pensi, habebat. Μedi. co enim. soli hominem impune. occidere .liacet . Vel est nomen fictum a poeta pro quolibet medico . Nam Themison in prumis medicinae auctoribus numeratur. L. S neca Epistola 93. Itaque alia es Hyppore sis secta , alia Asclepiadis , , alia Themisonis. Μeminerunt etiam Cornelius Celsus lib. 4. cap. i I s. Plinius Hist. Nat. lib. 28. cap. I. CoeliWs Aurelianus Τardarum Passionum lib. q. cap. 6. Galenus denique Μethodi. medendi lib. I a. cap. I. . . V. 222. QUOT
eircumscripserit Hirrus Pupillos J Deceperit . ac fraudaverit, improbus tutor. Circumscribere, hoc loco, est dolo malo atque insidiis circumvenire ; sicuti serae indagine,, laqueis , ac retibus clauduntur, ne qua supersit ad
637쪽
' 334 IuvENALI g SATYRA X. effugiendum, via. Hinc nomen verbale cibis cumscriptor , quo usus est noster Satyra I so V. I 33. in re plane simili r - Pupulum ad jura morantem - Circumscriptorem , cujus manantia fetu Ora puellares faciunt incerta capilli. i. 'Σ23. QUOT longa viros exsorbeat uno lmura die Eumdem loquendi modum ad- hibuit Iuvenalis Satyra 6 i V I 29. quum
flagitia Μessalinae, uxoris Claudii Caesaris, describeret: sed paullo aliter idem expressit
Horatius lib. 2. Sermonum Sat. 7. V. 49. i' v. 224. QUOT discipulos' inclinet mmd-
Ius J Notat ludimagistrum aliquem pullipre.. monem , qui discipulorum aetatis flore abuteretur. V. 226. QUO tondente gravis
jumeni mibi barba sonabat J Crispinus enim ,
quem perstringit, quum primum ex AEgypto Romam 'commigrasset, tonstrinam. in lurbe exercebat t postea locuples factus, vila ministerium. abjecit . Hic Versus porro n stri poetae παρνδία est illius Virgiliani ex
Candidior pinquam tondenti barba cadebat. Ait vero tondente , ' non radente, propterea quod juniores ad certam usque aetatem radi non solebant: verum, iis barbula illa tene-
638쪽
rior, primum succrescens, sorficibus attonis debatur. quam gravem appellat poeta, molestam scilicet, praesertim comtulo adolescenti & delicato. Sonabat, inquit, quia, sorsices, dum inter tondendum clauduntur, si
nitues edere solent . . V. coxa
debilis J Ischiacum, vel ischiadicum intelli.
ge cui caput ossis semoris luxatum est . C. Μaecenas in quibusdam versiculis, a L. Seneca, si bene memini, recitatis:
Vita dum superes, bene es 'Debilem, , proprie vocant Latini qui membro aliquo uti non potest, Iob thgrmitatem. Hunc nostrates' appellant forpio . . Debilitare porro est quod ' iidem dicunt Boviare. - V. R3o. DIDUCERE J Os adaperire, labium superius & dentes ab inseri ri dimovere ac i ejungere. Ceterum proprie dicitur de seris; quemi Anacreon Ode. a. in leonibus vocavit χασν ὀδον ν , hiatum dentium . I v. 236. NAM codice sae-mo Heredes vetae te se suos J; Codici, sive tabulis testamenti , i liberos ah paterna hereditate per summam injuriam 3 excludentibus , Levitiam seu crudelitateni tribuit; quae ipsi
639쪽
testatori tribuenda est. Eodemi sere pacto Propertius Elegia a a. lib. 3.PMe miserum s his aliquis rationem scribit avari, Et ponit duras inter ephemeridas. - V. 238. TANTUΜ anti eis malis balitus
oris J Fellatricem , hanc Phialen fuisse, significat, quae turpissimo illo genere obsequii
senem perditum. ac flagitiolum adeo sibi conciliaverit, ut ab eo tandem scripta sit heres omnium bonorum, testamento. V. 239. QUOD Beterat multis in carcere somnicis annis J Verbum simplex pro composito. Beterat αὐτὶ preseiterat. Μeretrices diactae sunt prastibula, δc proflare g quod ante fornicem, stabulum, seu Iupanar, starent , libidini advenientium expositae. V. 24o. DUCENDA tamen sunt Funera. D torum Proprie dicebant funus ducere. Erat enim quaedam laneris pompa, quae a mor tui domo usque ad urbis portas lente, &cum dignitate incedebat: extra quas cadam Vera rogo imponebantur : comburenda , . di combusta sepeliebantur. Ait . igitur poeta . senes illos paucissimos quibus in senectute ultima sapere contigit, hoc supplicio muructari loco dementiae, ut mortes carissimorum lugeant nam si desiperent, hujusmodi ea, lami
640쪽
a I. Α. VU PIO EXPLICATA. 337lamitatibus non admodum commoverentur.
V. 2 3. ET nigra veste senescant J Vestes hasce nigras lugubria vocabant: subaudi et eis Rimenta. Propertius lib. 4. Elegia postrema: Et bene habete numquam mater lugubria sums: Ovidius lib. I. V. Metamorph. V. 669. in fabula Ceycis mariti Halcyones: Surge, ager da lacrimas; lugubriaque im
Ddeploratum sub inania Tartara mitte. Rex Duus , magno si quidquam credis Homero , Exemplum vitae fuit a cornice secundae. Felix nimirum , qui. tot per secuta mortem Disulit, atque suos jam dextris computat annos , Uuique novum toties minum bibit. oro, parumper Attendas, quantum de legibus ipse querntur auer torum , oe nimio desamine, quum videt acris Antilocia barbam ardentem e quum quaerit ab omni, Quisquis ades socius , cur haec in tempora duret . Quod facinus dignu tam longo admiserit aevo . 23sHaec eadem Peleus, raptum quum luget Achillem , Atque alius, cui fas Ithacum lugere natantem . Incolumi Troja Priamus venisset ad umbras .