Anonymi de situ orbis libri duo

11쪽

spectantes et ut erat par eruditio iuventutis in utraquo terra, optumo iuro quamquam codices opusculi nostri in ipsa Germania nondum inventi sunt, eum primum libollum fuisse putamus in Francorum regno compositum ex quo etiam in Ghrmanias scholis puer o adulescentes erudirentur et undo scientia Germanorum geographica ex parto haud minima iuro atque manaret. Quod si mihi concesseris

lib6llum dignum putabis qui publici iuris fiat, quo rudimenta geographia in scholis trita cognoscantur. Certo opusculum pro tempore haud pauca continet argumenta qua de causa offectum esse potest ut vulgatum geographias compendium, Isidori dico origines, per aliquantum tempus in Francorum regnis liber in usum scholarum oditus essedosineret.

Iam quaerendum os quibus auctor usus sit fontibus quoquo modo eos composuerit. Qui in primi libri praefations orba fecit satis lucida quem in modum scripserit libellum dicens Non igitur temere hoc aggressus sum Ontexere opusculum nee propriis nitens viribus . . . aggregatis insignissimis huiusmodi laetionis artificibus, quod in pusculis suis de Orbis sit senserint quidque egregi aifatu diserint . . . altius invisere curant. Melam Pomponium die atque Aethicum cosmografum Martianum Felicem Capellam, Solinum Potistoriarum Orosium nec non Isidorum ceteraque quam plurima argumenta. Quibus indicatis parvi laboris sui fontium indagatio. Rus ita invenimus, opusculum exceptis e paucis neque ad rem spectantibus locis o scriptis Auctorum praedictorum excerptum esse. Quae auctor dicit ceteraque quam plurima argumenta pertinent tantum ad Caesaris com-mpntarios do boli. Gad et ad Pauli epitomen Festi. Quod auctor tam o suis sontibus pondo ut no hilum quido sua sponto adiecerit, vix dolendum est, quia si quid novi inseruisset dubitandum non ost, qui prava perversaque scripturus fuerit, ut orat his temporibus notitia orbis terra ominima neque putare licet magistrum schola monasticae

quae litteris eurgivis exprimentur.

12쪽

- IX

usque ad ultimam, ut ita dicam, Thylen ipsam pervenisse. Vero enim nova sciontiamquo geographioam proserentia tunc tantum litteris mandaro potuit, si orbis partem ipso per

agrasset.

Fontes varium in modum pro cuiuεquo natura atquo indolo ab auctor descripti sunt. Qui in primo libro domaribus oceanoquo uberius locutus insulas perstringit, in

secundo orbis torrarum partes accuratius enarrat Libri

primi prior pars praecipue mola Solino Isidoro dempta

est, altera o Isidoro Solino Asthico libor secundus orasta Solino Martiano. In quorum narration compilanda auctor ration usus est longo ab arto critica remota. Non enim Martianum Solino nequo Mela permulta debor intollaxit nequo Isidorum saepissimo eadem reserro quas Molam Solinum Martianum vidit, sed promiscuo uti libuit frusta singulis auctoribus desumpta in ulla coniunctions interius facta composuit, quo fit ut multi locis eadem aliundo excerpta narrentur. Saeps singula fontium partes eadem doro disserentes tam laxo adposita sunt ut unius verbi intemiection legamus sidorus via Solinus sic. Atquo ita auctor quia quomodo inter a cohaererent scriptores excerpti non vidit, ullo loco quas varia dixero in unum colligero volquid ipso docis sntiret dicere conatus non est. Ad geographiam ipsam spectantia Molas horographiaest in primis Martiani libro do geomstria desumpta sunt. Ubi auctor originem nominum propriorum vel rerum verborumque finitionem investigat, Isidori etymologiis usus est; mirabilia autem terrarum gentium fluviorum qua tuno temporis memoria dignissima essent e Solino excerpsit. Orosium expilavit duobus tantum locis in ipso initio opusculi atque ubi do Africa loquitur, o Pauli epitomo est descripsit, quas de Ausonia ex Aethico quas do insulis Gormaniae, o Caesare qua de Gallia dicit. Auctorem o sua scientia quicquam novi adiecisso supra iam negavimus, quo fit ut eodem modo orba faciat quo Solinus vel alii scriptores ipso a fingit civem Romanum equo orbe terrarum haud secus loquitur ac si imperium Romanum ipsius tem-Di9jligo b Corale

13쪽

pore iam exstet. Atque ita opusculum a Romano quodam compositum esse credas qua eadem ratione Linhartus vitam Karoli Magni conscripsit. Itaque quamquam negemus oporto libellum magni esse momenti ad proferendam terrae notitiam, attamen pro tempore minimo despiciendus est, quia tunc viri docti in littori tractandis omnino ex antiquis scriptoribus pendebant, quam rem nostra aetate nemo iam aegro fert. Sermo latinus quo usi sunt scriptores a nostro expilati, difficilior fuit adscribuntur enim omnes ut dicimus vel argentea vel infimas latinitati quam ut auctor omnia quae in eis narrantur intellegeret, quare magnus mendorum numerus in opusculo invenitur ut verba in duas partes distracta vel duo verba in unum coountia atquo id genus alia. Qua d causa diu consideravi utrum textus corrigendus esset pro editionibus auctorum compilatorum nostra aetato lactis an libellum odorem talem qualem codo exhiberet. Sed si textum hoc modo correxissem, illius temporis modus atque ratio litterarum tractandarum ex opusculo non cognoscerentur, quo usus argumento textum codicis cum omnibus vitiis tantum qua librario debentur exceptis praebeo. Restat ut quaeramus quibus auctorum libris manu scripti noster usus sit Libellum non saeculo scriptum esse constat quare satis antiquos codices auctor inspexerit oportet. Dein quia illo fontes suos non tam per pannos neque per particulas quam per satis ampla atque continua capita descripsit, accurate diiudicari potest, utrum libris usus ait ad nostram astato sorvatis an illis propinquis an prorsus abhorrentibus. Quatas causa opus erat accuratiorei s. quae hac de re disserui eues Archi de Geselisellast fur alter deuische Geschiehishunde Vil 550 sq. 68. Quae diiudicavimus hunc in modum vitia quae noster et

libri auctorum manu scripti una exhibent non sustulimus quae praeter codicum lectiones mendose scripta sunt plerumque correximus nisi persuasum nobis erat, auctorem sua sponte a libro xpilato discessisse.

14쪽

lectioni collatione, quam curantem optimas nostri temporis editiones auctorum valdo me adiuverunt. tquo ut lector quoque loco textum auctoris excorpii nostro acilem in modum conferre posset, Varias lectiones subtus posui. Curio codicem nequo ad nostras dies servatum neque

huic similem auctor inspexit exceptis Pauli opitome rosio Isidoro. Quae pauca o Paulo descripsit haud discrepant a codico Guelsorbytano sed Mullo G). Qui cum saeculo decimo

scriptus siti auctor inspicere eum non potuit sed aut eius similem ex eodem archetypo descriptum aut eum in manibus habuit, cuius Guelferbytanus apographum est. Ex Orosio excorpta breviora sunt quam ut certo iudicari possit, quo codico usu sit noster atqus id dixisse satis habemus textum codici ab saec. VIII editionis a Zangemuister curata η proximum esse. Sed cum cod. 23 ex Orosii lib. I, 2 tantum excerptam contineat descriptionem totius orbis triportiti et noster alio quoque loco Orosium expilet, alium codicem inspexori oportet. D Isidori ditionibus apparatu critico paeno carentibus iterum iterumque dolemus, propositum enim nostrum ulla

ratione iuvare non potuerunt.

in cetoris scriptoribus investigandis prosperiore habui-

Ex Caesaris commentariis do bell. Gall. . auctor de-

cs. Festus ed. Mi ille p. IX. Vel Orosius d. angemei steris XXVIII.

Qui ruro tantum videntur tunc temporis evoluti esse. In E in barti opusculis sermonem Caesaris elegantem saepius perlucere, demonstravi l. l. p. 21 sq. Ibidem p. 45 Lupum abbatem Ferrariensem commentarios belli Gallici a Caesare scriptos esse adieci negavisse, quod illum hausisse puto ex Oros hist. VI, 7, 2 quo loco Suetonius commentariorum auctor probatur. Praetereti Caesar nominatur in est abb. Fontanei l. c. 10 Mon Germ. SS. II, 284): Iuliobona . . . hae namque iriιas σι ur edi levia fuisse a Caio Iulio imperatore Romanorum, ante deentum Domini, dum Gal

lias astando ireumiret. Ipsum namque astrum Calvius antea Oeabatur quod destruetum et in maiori elegantia reparatum ex suo Nomine

15쪽

- XII scripsit primi libri caput primum. Cuius varias lectiones

pauca sunt nequo noster textus multas abs a vulgata tradition alisnas. A qua duo tantum loci discrepant, quorum alter inobet lectionem codicis Bongaraiensi alter Αimoini. Quas cum ita sint, auctorem codico usum esse prima classis tantum commentarios de bello Gali scriptos tradontis veriaimilo est.

Pomponii Melae antiquissimus codo Vaticanus 4924 A est, qui ab Augusto Mau et Carolo Fricho saeculo decimo

adsignatur. Quars noster illum inspicors non potuit. Quamquam mirandum non est, quod lectiones cod. saepissimo cum nostris consentiunt. Praeterea apud nostrum haut raro

lectiones codd. KL invenimus. Doniquo multis locis no- cossitudo intorcodit interis A si nostrum scf. d. Frichii p. VIII sq. . Itaque in opusculo omnes sero magni aestimandi codices volui in archetypo insunt qua de causa nescio an archetypi quodam apographo usus sit auctor. Qui cum haud spernendam chorographia partem ad verba descripserit in posterum Melas edendo adhibeatur oportot. Eo autem quod opusculum nostrum saepius lectiones Α Α servat, et Frichii sontentia do origino i iis lata probatur, qui substitutis singulis ut ita dicam mediis codicibus uni codici ambas oberi putat, et codicem ex quo loctions A codici Vaticano insertae sunt satis antiquum fuisso liquet. Antiquissimus codo Solini est Loidonsis Voss. Q 87 saec. IX. Qui pro tempor ab auctor evolvi potuit, praesertim cum o bibliotheca quadam Francogallias oriundus sit. Sed quia plurimis locis a nostro discrepat, alius codex Substituatur oportet.

Plerumque noster praebet lectiones codicum S.

Iulio ma voeare plaeuu Quae unde sumpta sint nescio. Iuliobona tantum in tabula Peutingeriana et in liner. Anton commemoratur, neque his locis quicquam te nomine a Caesare mutati legimus.

Frielii edit. p. VIII. Ves Solinus ed Monamsen p. LXXXI.

16쪽

Quia H codices Holdolbergenso a Bernensem consentientes indicat, nostrum codico quodam usum esse necesse est, qui nondum in divisus esset. Praeterea saepius lectiones

codicum tortia atos secundas classis invonimus DG RA).Atquo ita torum optimi ot antiquissimi codices una nobis

occurrunt. Quare putandum est auctorem aut archetypi quoddam apographum descripsisse aut codicem ex tribus classibus contaminatum. Sed non verisimilo est, si saeculo octavo vel nono tres classes compilata essent, pro magno codicum numero ad nostram aetatem ne unum quidem nostri similem perventurum fuisse. At quo ita archetypi apographum auctori praesto fessa pro certo habemus. Cum quibus haud discrepat, quod Solinus in praefation Poliatoriarus vocatur cognomen enim Polyhistoria Mommsen interpolatas et contaminatas classi tortias adsignavit quia suspicari licet, his amporibus cognomen illud iam pervulgatum fuisse. Quod apud ceteros quoquo scriptore evenit, libellus noster raro tantum a lectionibus Solini discedit aut uno volduobus verbis adisclis aut littera mutata quod saepius librario salso logenti adsignari potesti Martiani quoquo vetustissimos codices noster aetate antecedit, quia illi aut fasculo decimo aut undocimo scripti sunt. Sed toxius noster ei proximus est, quod iam apud

Melam a Solinum notavimus. Porraro lectio nostra a codd. BR D discedit atquo tunc tantum saepius, cum aut auctor

aut librarius aequo negligentius descripserunt quod in nolibelli iactum ess apparet. In primis textus codicibus B Radfinis est, lections enim tantum a D inhibita paucis occurrunt locis. Sed et noster saepius corrocturas' i Ri cf. Martianus Capella d. Εyssenhard p. XI praebet, unde colligere licet, auctorem usum esse codice, ex quo BR Dbi' Ri manaverint. Quom satis antiquum fuisse haud falso

l. l. p. LX. Sententia nostra iam eo probatur quod index

contaminatorum codicum polyhistor pro colleetarie rerum memora--- exhibet. Noster autem non libellum Pol istoriarum vocat se Solinum.

17쪽

- XIV conicias, quia nostri similem posterior aetate scriptum non habemus. Qua de causa parte in libello nostro ex Martiano descriptas aeno archetypi illius instar habondas eas puto. Difficilius dictu est, quem codicem Aethici tri noster adhibusrit, quia in ea opusculi parto, ubi Aethicum sequitur,

solito liberius atquo confusius res excerpsit Aethici sermonem barbarum omnino non intellexit auctor, inoptissima enim et pravissima hoc loco narravit. Textus noster proximus est codici cum quo coaetanei sunt' et G.

Quos quia fieri non potest ut codicis Lipsiensis apographa

sint. una cum L ex eodem archetypo descripto esse verisimilo est. Quam ob rem pro tempore noster aut unum et

his tribus codicibus adhibuit aut i sons illorum in manibus fuit. His ita dispositis auctori vetustissimos quosque libros suppetiisso apparet.

Restat ut in posterum me operam esse daturum profitear ut quomodo usi sint nostro libello scriptores posteriore tempores geographiam tractantes indagem. Dabam alis ad Salam Kal. Octobr. MDCCCLXXXIII.

es Aethiens Ister ed. vlthe p. XVII sq. et ib. p. CXXII sq. es. ib. p. XXIII. Herieus in vitam Germani l. IlI, 240 sq. libellum nostrum

inspexisse videtur cum dicit: Extima tellitris limbo cinxisse perenni Oceanum perhibent patrum instrumenta prioriIm Noster enim in initio libri primi verba meit Oeeanum extim itellii ris mirabiliter ingentem.

18쪽

c. - cod. Leidensis lat. V s. sol. 113. M in prima manus . . manus scriptoris. Mi Ma in secunda - tertia manus saec. lli. Caes. Caesar. Mel. m Mela. Sol in Solinus. Usrt in Martianus spella. oros. - Orosius. Is Isid. m Isidorus. Aeth in Aethicus Ister.

Paul. - Pauli epitome Festi. in litterae in rasura scriptae. litterae uncis inclusae indicant codices auctorum eandem lectionem atque . exhibentes et ab integro textu recedentes.

19쪽

Domno Venorabillimo Regi quo Gloriosissimo Domno Karolo G. Sorvorum Do Extimus. Cum olim quido ut nunc Galliarum litora mari oceano moditrer eoque inminentia necnon earundem aliquatenus msdia, vidolico quo variis fluviorum Ormeantur alvsis dira Normannorum vastarentur saevitia, studio quorundam fratrum nostrorum admonitus, immo ob utriusque maris aliquantulum ignotos navigationis excursus discipulorum mitissima depraecation acconsus hunc do sit orbis libellum o multorum prascodontium qui hinc tractaverunt dictis excerptum com loponere studui et vestrae quam praedicanda sapientias do- clarandum prae omnibus offerro ratum commodumqua duxi. Non igitur temore hoc aggressus sum contexere opusculum

nec propriis nitens viribus, quasi ob nomini famam iactantias colsitudinis plenam, sed ratomis humiliter parens s 15 cessitudinibus aggregati insignissimi huiusmodi lectionis artificibus, quid in opusculis suis do orbis situ sensorint, quidque egregio atratu dixorint, cum crebro legens alios

docuerim, nunc altius inspicero curavi. Melam omponium dico atques Aethicum cosmografum, Martianum Felico 20 Capellam, Solinum Polistoriarum Orosium necnon Isidorum 1 o. c. . . Domno Molo vemiser per-

20쪽

- ceteraque quam plurima argumenta. Quae ergo horum rotatione pernecessaria Oxinde repperi, quantum mihi pro innumeris tam secularium rerum curis quam nostri propositi habonis mollifluis huius opusculi paginis vel eisdem eorum sentcntiis vel certo rovitati oporam tribuens meis verbis ordinare sategi totumquo opusculum in duobus libellis distinxi,

ita ut primus utriusque Rris vocabulorumque eorum cauSasno non insularum quae in eis sunt altae, quamvis brevitor digestas contineret, secundus autem faciem terrarum aucto- 10 rum vigento rations succincte aliquantula demonstratione patefaceret.

Liber d

oceanum intima telluris mirabiliter ingente i suisque liuoribus medias spatiatim terras trifaria divisione permeantem, 1 qui tam oculis carneis quam interno mentis intuitu nosse desiderat, qualiter multorum id relationibus declaratum sit, quantotius e lorare nu tenus abnuat, quatenus tam maria quam terras non per omnia lumine visas animo cerna aliosque docens multorum laudetur Fatu. Quamvis autem hoc opus constet 2 sero gentium locorumque nominibu et eorum porplox satis ordine, quem persequi longa est magis quam benigna materia, aspici tamen cognosciquo dignissimum. Sed quoniani hoc mare oceanum variis sortitur nominibus, hine pauea praelibare curarimus, quo dilueidius quae dicta fuerint, pandansura ita ut primo lareat, quid lingua humana Oeeanum appellet.

Duemmier 9 c. auctor Vigente, corr. Ructorum eae praefatione secundi libri I c. appellat, corr. et

es Martian. Cap. VI, 617 rotunditatis autem ipsius ire eaetimaeireumfusus ambit oeeanus. VJob 10 4 numquid oculi carne tibi sunt quampis dignissimum ex Mela I, 1.