장음표시 사용
61쪽
sces rimis mulierisus conueniunt m termina- Comunia i tione. suis Dux, Comes, atque Parens, Adolescens,Mi-
Ues, ct Hostis. somniaristi adiectiva. omnisge Dri hic bonus, haec bona, hoc bonum. nexis sunt inico haec fortis,3 hoc; forte. hico haec & hoc selix.
REGULAE VI Bus si Nus ex Terminatione cognoscitur.
I tantum pluralia: Vt Inferi, Superi, Parisij. Ο: Sermo, leo, bubo, Vnio, Scipio. ANθI, Titan, Paean,Delphin. --, UO, Tertia decisationis Agon, Canon. Masculina AEN, EN Is Ren, renis, Splen, splenis. sunt nomi-ER ARMOR: Liber, vir, leuir, color. O s Flos, Ros, Honos, Monoceros. vi Secunda diuuarta declinationu. oculus, digitus. fiuctus, visus.
AS, tantum Pluralia: Nuptiae, exequiae. A, E Prima declinationis, Mensa, Ode. Do, ct Go, Dulcedo, grando, imago. Lo Verbalia, Lectio, dictio, oratio. A, Es, Ps, Ciuitas, sedes, nauis. Viodis, ctitis, Palus udis, virtus istis. ynacedente Consen te, Plebs, puti, hiems. ν Pax, lex, vox, crux, cornix. Neutra Pluralia tantum, Feminina
62쪽
M O ON, Secunda Declinationis, Scam- num, symbolum. γζΠxx Vm 1 9. . . Nomen, numen flumen. m QNm u. V, Calcar,cochlear, murmur .lvs Tertia Declinationis Corpus, vellUS. sua ab his Regulis excipiantur,docebit Secundus liber Grammatica de Erymologia. PRAETERITA ET Supies v ERBO Ru Maliquot maxime vulgarium. Verba Prima coniugationu formant Praseritum in Aui, Supinum in Atum: νt, Amo, amavi, amatum. Exceptio. Sex habent ut . itum Cubo,cubui, cubitum. lis Crepo, Domo, Sono, Ono, Vero. Lauo, lini, totum Iuuo,iuui,iutum D dedi, datum. Sto, steti, statum. Verba Secunda coniugationis habent ut in Praeterito, citumis Supino Habeo, habui, habitum Moneo, Debeo, Ter
. Multa excipiuntre. Doceo, docui,doctum. Teneo, tenui, tentum.
Video, vidi, visum. Sedeo, sedi sessium.
Mordeo, momordi, morsum Pendeo, pependi, pensum. Rideo, risi, si sum Maneo, mansi, mansum. Ardeo, ars, arsium Suadeo, suasi, suasum. Haereo, haesi, haesum Iubeo, iusti iussum. Torqueo, torsi, rortum Indulgeo, indulsi , indultum.
Fleo, fleui, fletum sic Delm, Impleo. Repleo, ct
Caueo, caui, cautum sic Faveo, faui, fautum. Moueo, moui, motum scipueO, Oueo.
63쪽
Totia Coniugatilo no habet certa Praeteritidas informam. Capio, cepi, captum Accipio, accepi, acceptum. Facu, feci, factum. At scio, affeci, affectum 'lacio, ieci, iactum. Adiicio adieci, adiectum. Io Rapio, rapui, raptum Arripio, arripui, arreptum.
Sapio, sapui; vino caret Cupio,cupiui cupitum. Pario, peperi partu Percutio.percussi, percussum. Fodio, sedi, folium Fugio, fugi, fugitum.
Arguo, argui, argiarum. Abluo, ablui, ablutum. χStruo,struxi, structum. Fluo, fluxi fluxum. Bibo, bibi, bibitum. Scribo, scripsi, scriptum. VI ambo lambi Scabo scabi; ne Supisse. Duco, di xi, ductum. Dico,dixi, dictum. Vinco, vici, victum Cresco, crevi, cretum. s Nosco, noui, notum. Cognosco, cognoui cognita sis Agnosco,agnoui, agnitum. Co Consuesco, consuevi, consuetum. Compesco, composcui. Disco, didici. Parco, peperci, parcitum Vesparsi, parsum. In Do habent Di in Praeterito, Sum in Supino. ut Edo, edi, esum Cudo,cudi, cusum. sed Fundo habet fudi, s sum. Findo, fidi, fissum Scindo scidi, scissum. I ado cecidi, casum. Occido,occidi,occasium. Caedo, cecidi, caesum Occido occidi, occisum. Cedo, cessi, cessum. Sic Accedo, Discedo, c.
Addo, addidi, additum. Sic Reddo Perdo, c. Laedo, si, laesum . Sic Diuido, laudo, Ludo,
In Goo Guo habent xi,ctum, ut Cingo, Lingo,
C. Tingo, Distinguo, ungo, Vngo Rego, ego. Sed Pingo' het pinxi, pictum. Sic
64쪽
Si Fingo finxi fictum Stringo,strinxi, strictum. Spargo, sparsi, parsum; Mergo,mersi, mersum G o Ago, egi actum; Frango, fregi, fractum. Tango tetigi, tactum Attingo, attigi, attactum. Lego, legi, lectum. Sic Eligo, eligo, Perlego. LScii Diligo dilexi, dilectum; c Intelligo,Negligo.
1 Traho, traxi, tractum uesic Attraho, Extraho, M.' i Velio vexi, vectum;' Auelio, Aduelio, erc. Colo, colui,cultum;Consulo,consului,consultuma, Alo, alui, alitum, ves alium.
'I Fallo, fefelli, falsum Vello, velli, Vulsum. Pello, pepuli, pulsum Tollo, sustuli, sublatum.
Nomo,vomui, vomitum; sic Gemo, Fremo. Mo Emo, emi, emptum Premo, pressi, pressum
Promo, prompsi, promptum; sc Como, Demo,
Sumo. Pono, posui,positum; Gigno,genui,genitum. Contemno, contempsi contemptum. J Cano, cecini, cantum; Concino, cocinui,concentu. Sterno, straui,stratum; Sperno, spreui, retum.
In P. babent Psi ptum ut Carpo carpit, carptum. Po Sic Repo, Serpo, Scalpo, Sculpo. Sed Strepo, ut, tuna; Rumpo, rupi, ruptum. QRO Coquo, coxi,coctum Relinquo reliqui, relictum. Tero, triui, tritum; Quaero, quaesiui, quaesitum. Gero, gessi, gestum Vro, vssi ustum. Fero tuli, latum Adfero, attuli, allatum. νος Sero, sevi, satum Obsero, obsevi, obsitum. Desero, deserui, desertum; sic Exsero,ctc. Insero, insevi, insitum; Hi Inserui, insertum
Curro, cucurri, cursum so Accerib accersivi,accersitum; sic Laceta.
a Vise, vis, visum,Pinso, insui, istum.
65쪽
LIBER PRIMVs. ει Meto, messui, messum Mitto, misi, missu n. τ ὰ ςxO,lexiui, petitum verto, verti, versum. a Flecto, flexi, flexum Steres, stertui. . . Necto, nexi, vel nexui, nexum; ιι Pecto. vo Solvo, solui, solutum; Voluo,volui, volutum. Viuo, vixi, victum. Verba Uuam coniugationis faciunt Praeterit inqui, o Su-prnum in tumin, Audio, audiui, auditum Abeo, ablui elabill, abitum. . Excipiuntur: Venio veni, ventum Vincio, vinxi, vincturn. Haurio, hausi, haustum Fulcio fulsi, fultuariSarcio, farsi, sertum; Sentio, sensi, sensium. Sepelio, sepeliui, sepultum Aperio, aperui, apertum. Reliqua docebit Liber secundM.
SYNTAX Us in apta es emendata partium orationis compositis. Docet enim Si mr x Ps quomodo potes orationis, hoc ess, dictiones fingati, apte interse componi debent,ut per ectam abso
uolsententiam. Conuenientia,quando dictionesin certis acciden- Syntaxi l tibus recte conuerit t.
est duplex: Rectio; cum dictio Aqua cerrum caseum regit, iac saecipit, exigit, velpostulat.
DE CONvENiENTIA; qua absoluitur quinque Regulis. L substantivum o Adiectivum conueniunt in Genere, mero. O in Casu N,Optimus pater,optima malet, optimuVimi. II. Antecedensis Relatiuum concordant in Genere, o tu Ἀ- mero: vi, Beatus vir qui timet Dominum; os quod menti itur,occidit auimam.
66쪽
III. Nominariuis antecedit Verbum Personale finiti modiheodem numero opersiona in Ego ego, tu legis, ille legit. Nos legimus, vos legitis, illi Iegunt. Copulatum ex singularibus, significationeplurale est: t, Vir uxor litigant. IIII. uerrogatio raestonsio debent in Casu consentire. Quis vidia Petrus. Cuius est libera Petri. Cui dabis3
V. Substantiva eiusdem rei eodem casu proferuntur. νι, Frater Petrus, Soror Catharina, Paulus Apostolus. Grammatici vocant Appositionem. DE RECTIONE, NOMINIS. I. Nomen Substanimum regit alterum in Genitivo cumsigniss- cantur res diuersa: t Equus Regis, Sexethius vini. II. Adiectiva Verbalii Partuipialia adsciscunt sibi Genititioso ut, Cupidus audis, Patiens laboris. III. Pamriua regunt Genitivos plurales in eodem Genere ut, Nullus fratrum, nasiororum, ter vestrum IIII. Comparatium comparate acceptus, regit ablativum,qui per Quam exponitur: t, Ioannes est doctior Petro id es,
V. Adiectiva significantia Commodum vel incommodum, aut Relationem ad aliquid, Datiuum exigunt: t, Liber mihi utilis. Viro egenti inutilis verecundia. VI. Nomina quadam tum Adiectiva, tum Subilantiva, tria buuntur Ablativis qui causam notant e cientem τι Pallidus irae tu, Philippus Dei gratia Rex.
VII. Adiectiua ira viam aut Inopiam significant unguntur fere blattius Cantharus repletus vino , orbus utroque
67쪽
I. ,οininatiuus antecedit Verbum Personale niti modi, eodem Numero, inersona vi Nos dimittemur, vos manebitis. Sed in Verbisprima 4 secundae perfora Nominarit saepe non exprimitur: t, Lusisti Θ non lusi.
II Infinitivus Verbi Personalis recipit a fronte Accusatiuumevi, Iube patrem saluere, Negat se vidisse. III. Infvitiuus adlinet με liariter quibusdam verbis: t,
Cupio scire, Vereor dicere. DUI I. Verba Substantiua Vocativa o similem vim habentia recipiunt trimque ominatiuum t, Deus est bonus, Hic vocatur Marcus, Puer stat rectus. V. Verbasignificanii quierem in loco , adsistunt Ciuitatis antvici nomen in Genitivo vi, Hic studuit Lotians, Negotia mi
Sed quaesiunt tantum pluralis,smeri, vel Terti declinationis, proferuntur fere in Ablatiis ut, Plato docur Athraais, Alexander est mortuus Babulone. VI. Verbasigni camia motum ad locum , adsistunt Ciuitatis aut vici nomen in Accusativo Pr, Abire Romam, LDuanium, Parisios. VII. Verba significantia motum a loco, vel per locum a FG scunt Ciuitatis, aut vici nomen in ablatives ut Cum reueitar
Antuerpia, facturus sum iter Mechlinia seu, per Metalia
VIII. Regionum nominibus o Appellatiuu additur simpcrPrasositio: t, Hic studuit instalia, Orat in templo, ruit in Brabantiam in forum, Min macellum , Reuersus est ex Gallia, ex illa paterna, orc. IX. Omne verbum acquisitiue positum , regit Datiuum, Prositi illi obfuit mihi, Seruit patri, Puer nobis Da scitur. 1 X. Vem
68쪽
X. Verba Actiua Accusativum exigunt: t, Dicere ver rati , Bibere vinum, opperirisodalem. MI Spatium locio temporis avonitur Verbu in Accinatiso, O interdum in Ablativo sui, Abest Mechlinia ab Antuerpia quatuor miliaria, pes miliaribus,&totidem a Lotianio MBruxella Habitauit Lutetiae decem annos , ve decem
Spatium lacificitur cum restondetur ad Quam procul Spatium temporu cum restondetur ad Quam diu. . UI Specιes locis temporis essertur tantum in Ablativo: νt, Habitat quarto ab urbe miliario Scripsimus haec mense Iulio. Species loci dicitur , cum in lac distantia siquid fieri Agnia scatura Species temporis, cum ad Quando restondetur. II I. assuis additur Ablativus accedente Prapo ne A, pel Ab Ridetur ab omnibus, Laudatur a paucis. X IIII. Emendi, Vendendi, o Permutandi verba recipiunt Pret nomen in Ablatiuo: N, Librum hunc emes uno asse, sed vix reuendes semisse. Conduxi domum quadraginta
V. Omne erbum admittit Ablatiuum significantem In- frumentum,Caussam, vel Modum actionis: t, Petere aliquem saxo. Rubet pudore. Arte, non dolo, te vici. XVI. Verba Copia, Invia, o eis agnia,ublatiuos exiguntin, Abundat opibus, Eget pecunia, Libero te omni metu. DE PARTI cI Piis SVPINIS,
sui: n, Amans Deum, Iintemptum chartam,rclademen dum chartam.
69쪽
LI BAE PRIMvs. 69 Supinis in Vm praeporumtur Verba motus ad homin, ire cubitum.
Adaerbia tanguntur Verbu, Participiis, Nominibis, nte 'iis Adverbiis: t, Scile pingit, Temerbiudicans, AL modum puer, Bene mane, Sat cito, si sat bene. Coniuialisne Copulativa, Disiunctiva ct quadam alia co- psilan fere similes caseus: r, Vir bonus, & sepiens , Aut dies est, aut nox est. Fi Ni RUDIMENIORUM.
70쪽
AD PRAECEPTORES: De duplisi sequentium Sententiarum μ.
CVM in recte obeundo munere scholastico, prima ac
procipua cura esle debeat, ut tirunculi non minores progressias faciant in pietate ac virtute, quam in Latini sermos, is studio, adiiciendas hoc loco existimavi huiusinodi aliquot breues sententias, quas paulo ante una cum his Rudimentis diximus pueris praelegendas, in quibus si ad mensi minum aut alterum diligenter exerceantur, di easdem fideli ter memoris se mandarint,duplicem hinc fructum consequentur. Nam Rudimentorum praecepta, prius quam excidant, iam in usum proferre, & quasi ad piaxin accommodare discent quae res plurimum fine iuuerit ad studiorum progressum si quem statim faciendum Deinde, quod in hac institutione merito primum dixerim , erunt haec ipsis in posterum futurarum virtutum seminaria salutaria Christian institutionis progymnasmata, quibus a malis elis arceatur, ad studium bonorum operum ceu stimulis quibusdam excitentur.
Qua de re, ne forte in opusculo breui longior offendat admonitio, lege, si libet, quae locis diuersis nuper scripsimus in libro De recta puerorum institutione, praesertim capite Quinto libri Primi, tum classe Sexta libri Secundi , postremo eadem clesse Sexta libri Tertij. B REv Es