Marci Annaei Lucani Pharsalia, cum supplemento Thomæ Maii

21쪽

Ausoniis, umbraque erraret Crassus inulta, . in Bella geri placuit nullos habitura triumphos. i lHeu i quantum potuit terrae, pelagique parari Hoc , quem civiles hauserunt, sanguine, dextrae lUule venit Titan, & nux ubi sidera condit', Quaque dies medius flagrantibus aestuat horis, Et quain bruma rigens, ac nescia vere remitti . Adstringit Scythico glacialem frigore pontum.

Sub juga jam Seres , iam barbarus isset Araxes , Et gens si qua jacet nascenti conscia Nilo. Tunc , si tantus amor helli tibi, Roma , nefandi,

Totum sub Latias leges quum miseris orbem, In te Verte manus : nondum tibi defuit hostis. At nunc , semirutis pendent quod moenia tectis. Urbibus Italiae , lapsisque ingentia muris Saxa jacent, nulloque domus custode tenentur , Rarus & antiquis habitator in urbibus errat; - Ηorrida quod dumis , multosque inarata per annos Hesperia est , desuntque manus poscentibus arvis: Non tu, Pyrrhe serox, nec tantis cladibus auctor Poenus erit. Nulli penitus discindere ferro Contigit 3, alta sedent civilis vulnera deXtrae. Quod si non aliam venturo fata Neroni I iInvenere viam , magnoque aeterna parantur

Regna deis , coelumque suo servire Tonanti Non nisi saevorum potuit post hella Gigantum, Iam nihil, o Superi, querimur: scelera ipsa, nefasque

22쪽

Hac mercede placent. Diros Pharsalia campos Impleat, & Poeni saturentur sanguine manes :Ultima funesta concurrant proelia Μunda.

His, Caesar, Perusina fames , Μutinaeque labores Accedant satis ; & . quas premit aspera , classes . Leucas ; & ardenti servilia bella sub AElna. Multum Roma tamen debet civilibus armis , Quod tibi res acta est. Te, quum statione peracta , Astra petes serus, praelati regia coeli Excipiet, gaudente polo. Seu sceptra tenere , Seu te flammigeros Phoebi conscendere currus , Telluremque , nihil, mutato sole , timentem , Igne novo lustrare iuvet, tibi numine ab omni Cedetur , iurisque tui Natura relinquet, Quis deus esse velis, ubi regnum ponere mundi. Sed neque in Arctoo sedem tibi legeris orbe, Nec polus adversi calidus qua vergitur Austri, Unde tuam videas obliquo sidere Romam. Etheris immensi partem si presseris unam, Sentiet axis onus. Librati pondera coeli orbe tene medio et pars aetheris illa sereni

Tota vacet, nullaeque obstent a Caesare nubes.

Tunc genus humanum positis sibi consulat armis. Inque Vicem gens omnis amet: pax misia per orbem Ferrea helligeri compescat limina Iani. Sed mihi iam numen : nec, si te pectore Vates iAccipiam, Cirrhaea velim secreta moventem

A iii

23쪽

Sollieitare Deum , Bacchumque avertere Nysa ', Tu satis ad dandas Romana in carmina vires.

Fert animus causas tantarum expromere rerum δImmensumque aperitur opus, quid in arma furentem Impulerit populum , quid pacem excusserit orbi Invida fatorum series , summisque negatum Stare diu, nimioque graves sub pondere lapsus , Nec se Roma ferens. Sic quum, compage soluta,

Secula tot mundi suprema coegerit hora, Antiquum repetent iterum chaos omnia : mixtis Sidera sideribus concurrent : ignea pontum Astra petent : tellus extendere litora nolet, Excutietque fretum : fratri contraria Phoebe

Ibit, & obliquum bigas agitare per orbem Indignata, diem poscet sibi : totaque discors Machina divulsi luctabit foedera mundi.

IN SE magna ruunt : laetis hunc numina rebus Crescendi posuere modum ; nec gentibus ullis Commodat in populum, terrae Pelagique potentem, Invidiam Fortuna suam. Tu causa malorum, Facta tribus dominis communis, Roma, nec umquam In turbam missi feralia foedera regni. O male concordes , nimiaque cupidine caeci . Quid miscere iuvat vires, orbemque tenere In medio Dum terra fretum , terramque levabit Aer , & longi volvent Titana labores , NoXque diem coelo totidem per signa sequetur ,

24쪽

NuLLA fides regni sociis , omnisque potestas

Impatiens consortis erit. Nec gentihus ullis Credite , nec longe fatorum exempla petantur et Fraterno primi maduerunt sanguine muri. Nec pretium tanti tellus , pontusve furoris Tunc erat : exiguum dominos commisit asylum. Temporis angusti mansit concordia discors , Paxque fuit non sponte ducum : nam sola suturi Crassus erat helli medius mora. Qualiter undasQui secat, & geminum gracilis mare separat Isthmos, Nec patitur conferre fretum , si terra recedat, Ionium AEgaeo frangat mare : sic, ubi saeva Arma ducum dirimens , miserando funere Crassus Assyrias Latio maculavit sanguine Carras, Parthica Romanos solverunt damna iurores.

Plus illa vobis acie, quam creditis , actum est, Arsacidae r bellum victis civile dedistis. Dividitur serro regnum , populique potentis ,

Quae mare, quae terras, quae totum possidet octem,

Non cepit sortuna duos. Nam pignora juncti Sanguinis, & diro ferales omine taedas Abstulit ad manes , Parcarum , Iulia, saeVa Intercepta manu. Quod si tibi fata dedissent

Μajores in luce moras, tu sola surentem Inde virum poteras, atque hinc retinere parentem, Armatasque manus excusso iungere ferro, Ut generos soceris mediae junxere Sabinae.

25쪽

Μorte tua discussa fides , hellumque movere Permissum est ducibus: stimulos dedit aemula virtus. Tu, nova ne Veteres obscurent acta triumphos , Et victis cedat Piratica laurea Gallis , Magne , times : te jam series , ususque Iahorum Erigit, impatiensque loci sortuna secundi; Nec quemquam jam ferre potest, Caesarve priorem, Pompeiusve parem. Quis justius induit arma, Scire nefas ; magno se judice quisque tuetur: VICTRIX causa Deis placuit, sed victa Catoni. Nec coiere pares. Alter vergentibus annis In senium , longoque togae tranquillior usu, Dedidicit jam pace ducem ; famaeque Petitor , Multa dare in Vulgus , totus popularibus auri&Impelli, plausuque sui gaudere theatri; Nec reparare noVas Vires, multumque Priori Credere fortunae. Stat magni nominis umbra et Qualis frugifero quercus sublimis in agro EXuVIas Veteres populi, sacrataque gestans Dona ducum ; nec jam validis radicibus haerens . Pondere fixa suo est, nudosque per aera ramos Effundens, trunco, non frondibus, efficit umbram L At quamvis primo nutet casura sub Euro , Tot circum silvae firmo se robore tollant, Sola tamen colitur. Sed non in Caesare tantum Nomen erat, nec fama ducis : sed nescia virtus Stare loco , solusque pudor non Vincere bello.

26쪽

Acer & indomitus , quo spes, quoque ira Vocasset, Ferre manum, & numquam temerando parcere ferro, Successus urgere suos ; instare favori

Nuministimpellens quidquid sibi summa petenti

Obstaret, gaudensque viam fecisse ruina. Qualiter expressum Ventis per nubila fulmen AEtheris impulsi sonitu, mundique fragore Emicuit, rupitque diem , populosque paventes Terruit, obliqua praestringens lumina flamma , In sua templa surit, nullaque exire Velante Μateria, magnamque cadens, magnamque revertens Dat stragem late, sparsosque recolligit ignes. Hae ducibus causae r suherant sed publica helli Semina, quae populos semper mersere potentes. Namque ut opes nimias mundo fortuna subacto Intulit, & rehus mores cessere seeundis, Praedaque & hostiles luxum suasere rapinae ,

Non auro , tectisve modus mensasque priores Aspernata fames cultus gestare , decoros Vix nuribus , rapuere mares e FE NDA Virorum Paupertas fugitur, totoque accersitur orbe

Quo gens quaeque perit. Tunc longos jungere fines Agrorum , & quondam duro suleata Camilli Vomere, & antiquos Curiorum passa ligones , Longa sub ignotis extendere rura coloniS.. Non erat is populus, quem pax tranquilla iuVaret, Quem sua libertas immotis Pasceret armis.

27쪽

io PHARSALI A.

Inde irae faciles , & , quod suasis et egestas , Vile nefas i, magnumque decus, ferroque petendum, Plus patria potuisse sua ; mensuraque juris Vis erat. Hinc leges , & plebiscita coacta ;Et cum Consulibus turbantes iura Tribuni Hinc rapti pretio fasces, sectorque favoris Ipse sui populus, lethalisque ambitus urbi,

nua venali referens certamina Campo ;Hinc usura vorax , avidumque in tempora foenus ,

Et concussa fides, & multis utile bellum. ΙΑΜ gelidas Caesar cursu superaverat Alpes , Ingentesque animo motus, bellumque futurum Ceperat. Ut ventum est parvi Rubiconis ad undas. Ingens visa duci patriae trepidantis imago , Clara per obscuram vultu moestissima noctem, Turrigero canos effundens Vertice crines , Caesarie lacera, nudisque adstare lacertis , Et gemitu permixta loqui: ,, QUO tenditis ultra ,, Quo fertis mea signa Viri Si jure venitis , ,, Si cives , huc usque licet M. Tunc perculit horror Membra ducis, riguere comae, gressumque coercens, Languor in extrema tenuit vestigia ripa. Mox ait : G Ο ΜAGN AE qui moenia prospicis urbis

is Tarpeia de rupe tonans , Phrygiique penatesis Gentis Iuleae , & rapti secreta Quirini, is Et residens celsa Latialis Iupiter Alba, is Vestalesque foci, summique o numinis instar,

28쪽

LIBER I. II

3, Roma, fave coeptis. Non te furialibus armisis Persequor : en adsum Victor terraque , marique

γε Caesar, ubique tuus, liceat modo nunc quoque miles. is Ille erit, ille nocens, qui me tibi secerit hostem. HInde moras solvit belli, tumidumque per amnem Signa tulit propere. Sic quum squalentibus arvis 2Estiferae Libyes viso leo cominus hoste Subsedit dubius, totam dum colligit iram,

Μox ubi se saevae stimulavit verbere caudae, Erexitque iubam, & vasto grave murmur hiatu Infremuit : tum torta levis si lancea Μauri Haereat, aut latum subeant Venabula pectus , Per ferrum tanti securus vulneris exit. Fonte cadit modico, parvisque impellitur undis Puniceus Rubicon, quum fervida canduit aestas, Perque imas serpit valles , & Gallica certus Limes ab Ausoniis disterminat arva colonis. Nunc vires praebebat hiems , atque auxerat undas

Tertia jam gravido pluvialis Cynthia cornu, Et madidis Euri resolutae statibus Alpes.

Primus in obliquum sonipes opponitur amnem, EXcepturus aquas, molli dum cetera rumpit

Turba vado fracti faciles iam fluminis undas. Caesar, ut adversam superato gurgite ripam Attigit, Hesperiae vetitis & constitit arvis :M HIC , ait, hic pacem, temerataque jura relinquo, is Te, Fortuna, sequor. Procul hinc jam foedera sunto:

29쪽

11 PHARS ALTA.

, Credidimus fatis , utendum est judice bello Sic fatus, noctis tenebris rapit agmina ductor Impiger l, it torto Balearis verbere fundae Ocior, & missa Parthi post terga sagitta et Vicinumque minax invadit Ariminum , ut ignes Solis lucifero fugiebant astra relicto. Iamque dies primos belli Visura tumultus

Exoritur : seu sponte Deum, seu turbidus Auster Impulerat , moestam tenuerunt nubila lucem Constitit ut capto jussus deponere miles Signa foro, stridor lituum clangorque tubarum Non pia concinuit cum rauco classica cornu. Rupta quies populi, stratisque excita juventus D eripuit sacris adfixa penatibus arma, Quae pax longa dabat: nuda iam crate fluentes Invadunt elypeos , curvataque cuspide pila , Et scabros nigrae morsu rubiginis enses. Ut notae fulsere aquilae , Romanaque signa , Et celsus medio conspectus in agmine Caesar, Diriguere metu, gelidos pavor adligat artus , Et tacito mutos Volvunt in pectore questus: Ο ΜΑΕΕ vicinis haec moenia condita Gallis lo,, O tristi damnata loco l Pax alta peτ omnes, is Et tranquilla quies populos 2 nos praeda furentum , ,, Primaque castra sumus. Melius, Fortuna, dedisses.

is orbe sub Eoo sedem , gelidaque sub Arcto , is Errantesque domos, Latii quam claustra tueri

30쪽

ν, Nos primi Senonum motus, Cimbrumque ruentemis Vidimus, & Martem Libyes, cursumque furoris is Teutonici. Quoties Romam fortuna lacessit, is Hac iter est bellis , . Gemitu sie quisque latenti,

Non ausus timuisse palam e vox nulla dolori Credita , sed quantum, volucres quum bruma coercet , Rura silent, mediusque iacet sine murmure pontus,

Tanta quies. Noctis gelidas lux solverat umbras rEcce faces belli. dubiaeque in proelia menti Urgentes addunt stimulos , cunctasque pudoris Rumpunt fata moras : justos Fortuna laborat Esse ducis motus , & causas invenit armis. Expulit ancipiti discordes urbe Tribunos, Victo iure, minax iactatis curia Gracchis. Hos jam mota ducis, vicinaque signa petentes Audax venali comitatur, Curio lingua rVox quondam populi, libertatemque tueri Ausus, & armatos plebi miscere potentes.

Utque dueem , varias volventem pectore curas',

Conspexit : D DUΜ voce tuae potuere juvaris, Caesar , ait, parteS , quamVis nolente Senatu , is Traximus imperium, tunc quum mih Rostra tenere,, Ius erat, & dubios in te transferre Quirites.se Sed postquam leges heIlo filuere coactae, is Pellimur e patriis laribus, patimurque Volentes,, Exsilium : tua nos faciat victoria eiVes. - Dum trepidant nullo firmatae robOFe Partes ,