Marci Annaei Lucani Pharsalia, cum supplemento Thomæ Maii

261쪽

Ad ducis ev ntum , metuens non arma , nefasque,

Sed ne submissis precibus Pompeius adoret Sc Ptra sua donata manu. Transire pArantem Romanus Pharia miles de puppe salutat SePtimius : qui, proh Superum pudor, arma satelles Regia gestabat posito deformia pilo ,

ImmanIS , violentus , atrox, nullaque ferarum

Mitior in caedes. Quis non , Fortuna , putasset Parcere te populis , quod bello haec dextra vacasset, Thessaliaque procul tam noxia tela fugasses Disponis gladios , ne quo non fiat in orbe, Heu , facinus civile tibi. Victoribus ipsis Dedecus , & nunquam Superum caritura pudore Fabula; Romanus Regi sic paruit ensis, Pellaeusque puer gladio tibi colla recidit Μagne tuo. Qua posteritas in secula mittet Septimium fama Scelus hoc quo nomine dicent, Qui Bruti dixere nefas 3 Iam venerat hora I erminus extremae , Phariamque ablatus in alnum Perdiderat iam iura sui. Tum stringere serrum

Regia monstra parant. Ut vidit cominus enses , Involvit vultus et atque indignatus apertum Fortunae praebere caput , tunc lumina pressit, Continuitque animam , ne quas effundere Voces Posset , & aeternam fletu corrumpere famam.

At postquam mucrone latus sunestus Achillas Perso dit, nullo gemitu consensit ad ictum:

262쪽

a 6 PHARSALI A.

DespexitPie nefas , servatque immobile corpus, Seque probat moriens, atque haec in pectore volvit: SECULA Romanos nunquam tacitura labores m Attendunt, aevumque sequens speculatur ab omni ν, orbe ratem, Phariamque fidem. Nunc consule famae. Fata tibi longae fluxerunt prospera Vitae.

,, Ignorant populi, si non in morte probaris , is An sc ieris adversa pati. Ne cede pudori, se Auctoremque dole fati. Quacumque feriris , D Crede manum soceri. Spargant, lacerentque licebit,

is Sum tamen, o superi , felix , nullique potestas

,, Hoc auferre Deo. Mutantur prospera vita e,, Non fit morte miser. Videt hanc Cornelia caedem, is Pompeiusque meus. Tanto patientius , oro , is Claude dolor gemitus: natus, conjuXque Peremptumis Si mirantur , amant ,,. Talis custodia Μagno Mentis erat : ius hoc animi morientis habebat. At non tam patiens Cornelia cernere saevum , Quam perferre nefas, miserandis aethera complet Vocibus : ,, O CONIUX , ego te scelerata peremi. Lethiserae tibi causa morae fuit avia Lesbos ,

- Εt prior in Nili pervenit litora Caesar. ,, Nam cui jus alii sceleris 3 Sed quisquis in istud ,, A superis immisse caput, vel Caesaris irae , ,, Vel tibi prospiciens , nescis crudelis , ubi ipsa is Viscera sunt Μagni: properas, atque ingeris ictus,, Qua votum est victo. Pinnas non morte minores

263쪽

ν, Pendat, & ante meum videat caput. Haud ego culpa H Libera hellorum , quae matrum sola per undas , D Et Per castra comes , nullis absterrita fatis. M Victum , quod reges etiam timuere , recepi. ν, Hoc merui conjux , in tuta puppe relinqui Perfide , parcebas p Τe fata extrema petente ,, Vita digna fui Moriar , nec munere regis.,, Aut mihi praecipitem nautae permittite saltum e,, Aut laqueum collo tortosque aptare rudentes et

,, Aut aliquis Μagno dignus comes exigat ensem. Mi Pompeio praestare potest , quod Caesaris armis, Imputet. O saevi, properantem in sata tenetis F, Vivis adhuc , conjuX, & jam Cornelia non est M Iuris , Μagne , sui. Prohihent arcessere mortem et ,, Servor victori ,, . Sic fata , interque suorum Lapsa manus , rapitur , trepida fugiente carina.

At Magni quum terga sonent , & pectora ferro ,

Permansisse decus sacrae Venerabile formae, Iratamque Deis faciem, nihil ultima mortis Ex habitu , vultuque viri mutasse , fatentur Qui lacerum videre caput. Nam saevus in ipso Septimius sceleris majus scelus invenit actu: Ac retegit sacros , scisso velamine, vultus Semianimis Μagni, spirantiaque Occupat Ora , Collaque in obliquo ponit languentia tr*nstro.

Tunc nemos . Venasque secat, nodosaque frangit Ossa diu : nondum artis erat cilPut ense rotare.

264쪽

At postquam trunco cervix abscisa recessit, Vindicat hoc Pharius dextra gestare satelles , Degener , atque operae miles Romane secundae , Pompeio sacrum diro caput ense recidis,

Ut non ipse feras λ O summi fata pudoris lImpius ut Magnum nosset puer , illa verenda Regibus hirta coma, & generosa fronte decora

C.Dsaries compressa manu est : Pharioque Verulo , Dum vivunt vultus , atque os in murmura pulsant

Singultus animae , dum lumina nuda rigescunt, Suffixum caput est, quo nunquam bella jubente Pax fuit: hoc leges, campumque, & rostra movebat: Hac facie Fortuna tibi Romana placebas. Nec satis infando fuit hoc vidisse tyranno : ait sceleris superesse fidem. Tunc arte nefanda Submota est capiti tabes , raptoque cerebro Exsiccata cutis , putrisque essiuxit ab alto Humor , & infuso facies solidata veneno est. Ultima Lageae stirpis , perituraque proles , Degener incestae sceptris cessure sorori , Quum tibi sacrato Macedo servetur in antro ,

Et regum cineres eXtructo monte quiescant, Ouum Ptolemaeorum manes, seriemque pudendam,

Pyramides claudant , indignaque Μausolea: Litora Pompeium seriunt , truncusque vadosis Huc illuc jactatur aquis. Adeone molesta Totum cura fuit socero servare cadaver

Diuili o

265쪽

Hac fortuna fide Magni tam prospera sata

Pertulit : hac illum summo de culmine rerum Norte Petit : cladesque omnes exegit in uno SaeVa die , quibus immunes tot praestitit annos et Pompeiusque fuit, qui nunquam mixta videret Laeta malis : selix nullo turbante Deorum, Et nullo parcente miser. Semel impulit illum Dilata Fortuna manu. Pulsatur areniS, Carpitur in scopulis , hausto per vulnera fluctu, Ludibrium pelagi. Nullaque manente figura , . Una nota est Magno capitis jactura revulsi. Ante tamen Pharias victor quam tangat arenas , Pompeio raptim tumulum Fortuna paraVit, Ne jaceat nullo , vel ne meliore sepulcro. E latetais pavidus decurrit ad aequora Cordus. Quaestor ah Idalio Cinyraeae litore Cypri Infaustusque fugae fuerat comes. Ille per umbras Ausus ferre gradum , victum pietate tin rem Compulit , ut mediis quaesitum corpus in undis Duceret ad terram , traheretque ad litora Μagnum. Lucis moesta parum per densas Cynthia nubes Praebebat , cano sed discolor aequore truncus Conspicitur Tenet ille ducem complexibus arctis Eripiente mari : nunc Victus pondere tanto

Exspectat fluctus , pelagoque juvante Cadmer Impellit. Postquam sicco jam litore sedit, Incubuit Magno , lacrimasque effudit in omne

266쪽

aso PHARSALI A.

Vulnus , & ad Superos, obscuraque sidera satur ID NON PRETIOSA petit cumulato tare sepulcra γν Pompeius , Fortuna , tuus : non pinguis ad astra ,, Ut ferat e membris Eoos fumus odore S , ,, Ut Romana suum gestent pia colla parentem , ,, Praeferat ut veteres feralis pompa triumphos , Ut resonent tristi cantu fora, totus ut ignem ,, Proiectis moerens exercitus ambiat armis

,, Da vilem Magno plebeii funeris arcam. Quae lacerum corpus siccos effundat in ignes. Robora non desint misero , nec sordidus ustor. ,, Sit satis , o Superi , quod non Cornelia fuso B Crine jacet, subicique facem compleXa maritum D Imperat , extremo sed abest a funere busti,, Infelix coniux , adhuc a litore longe est ,, . Sic fatus , parvos juvenis procul aspicit ignes, Corpus vile suis , nullo custode , CremAnteS. Inde rapit flammas , semiustaque robora membris Subducens, is QUAECUΜQUE ES , ait, neglecta, nec ullidi, Cara tuo , sed Pompeio felicior umbra :ri Quod jam compositum violat manus hospita bustum, MDa veniam : si quid sensus post fata relictum est, si Cedis & ipsa rogo , paterisque haec damna sepulcri, is Teque pudet , sparsis Pompeii manibus , uri ,,. Sic fatur : plenusque sinus ardente favilla

Pervolat ad truncum ', qui fluctu paene relatus Litore pendehat. Summas dimoVit arenas ,

267쪽

Et collecta procul lacerae fragmenta carinae Exigua trepidus posuit scrobe. Nobile corpus Robora nulla premunt, nulla strue membra recumbunt:

Admotus Magnum , non subditus , accipit ignis. Ille sedens juxta flammas , is Ο ΜΑX1ΜE , diXit , ,, Ductor , & Hesperii majestas nominis una , is Si tibi iactatu pelagi , si funere nullo is Tristior iste rogus,manes , animamque potentem ,, Officiis averte meis : iniuria fatiis Hoc fas esse iubet; ne ponti bellua quidquam ,

F, Ne fera , ne Volucres , ne saevi Caesaris irax, Audeat, eXiguam, quantum potes, accipe flammam is Romana succense manu. Fortuna recursus

is Si det in Hesperiam , non hac in sede quiescent

,, Tam sacri cineres : sed te Cornelia , Magne , ,, Accipiet, nostraque manu transfundet in urnam. - Ιnterea parvo signemus litora saxo , ,, Ut nota sit husti; si quis placare peremtum ,, Forte volet, plenos & reddere mortis honores, ,, Inveniat trunci cineres, & norit arenas , ,, Ad quas, Μagne, tuum referat caput ν,. Haec ubi satus, Excitat invalidas admoto fomite flammas. Carpitur lentum Μagnus destillat in ignem, Tabe fovens bustum. Sed jam percusserat astra Aurorae promissa dies : ille , ordine rupto Funeris , attonitus latebras in litore quaerit Quam metuis . demens , isto pro crimine poenam ,

268쪽

Quo te fama loquax omnes accepit in annos 3 Condita laudabit Magni socer impius ossa. I modo securus veniae , fassusque sepulcrum Posce caput. Cogit pietas imponere finem CScio. Semiusta rapit, resolutaque nondum Ussa satis , nervis, & inustis plena medullis AEquorea restinguit aqua , congestaque in unum Parva clausit humo. Tum ne levis aura retectos Auferret cineres , saxo compressu arenam :Nautaque ne bustum religato fune moVeret, Inscripsit sacrum semiusto stipite nomen: Hic situs est Magnus. Placet hoc, Fortuna, sepulcrum Dicere Pompeii , quo condi maluit illum , Quam terra caruisse socer Temeraria dextra Cur obicis Μagno tumulum , manesque VaganteSIncludis. Situs est , qua terra extrema refuso Pendet in Oceano. Romanum nomen , & omne Imperium Magno est tumuli modus. Obrue saxa Crimine plena Deum. Si tota est Herculis in te , Et iuga tota vacant Bromio Nyseia ; quare

Unus in AEgypto est Magni lapis p Omnia Lagi

Rura tenere potest. Si nullo cespite nomen Haeserit, erremus populi, cinerumque tuorum , Magne , metu nullas Nili calcemus arenas. Quod si tam sacro dignaris nomine saXum ;Adde actus tantos, monumentaque maXima rerum:

Adde trucis Lepidi motus , Alpinaque bella,

269쪽

LIBER VIII. as 3

Armaque Sertori, reVocato Consule , victa , Et currus , quos egit eques : commercia tuta

Gentibus : & pavidos Cilicas maris , adde subactam Barbariem , gentesque Vagas , & quidquid in Euro Regnorum , Boreaque iacet. Dic semper ah armis

Civilem repetisse togam : ter curribus actis Contentum patriae multos donasse triumphos.

Quis capit haec tumulus Surgit miserabile bustum Non ullis plenum titulis, non ordine tanto Fastorum : solitumque legi super alta Deorum Culmina , & extructos spoliis hostilibus arcus, Haud procul est ima Pompeii nomen arena, Depressum tumulo , quod non legat advena rectus , Quod nisi monstratum Romanus transeat hospes.

Noxia civili tellus AEgyptia fato,

Haud equidem immerito Cumanae carmine Vatis Cautum, ne Nili Pelusia tangeret ora Hesperius miles , ripasque aestate tumenteS. Quid tibi saeva precer pro tanto crimine tellus Vertat aquas Nilus , quo nascitur Orbe , retentus , Et steriles egeant hibernis imbribus agri, Totaque in AEthiopum putres solvaris arenas. Nos in templa tuam Romana recepimus Isim ,

Semideosque canes , & sistra iubentia luctus , Et quem tu plangens hominem testaris Osirim rTu nostros , AEgypte , tenes in pulVere Manes. Tu quoque, quum saevo dederis jam temsta tyranno,

270쪽

as 4 PHARSALI A.

Nondum Pompeii cineres , o Roma , petisti: Exul adhuc jacet umbra ducis. Si secula prima Victoris timuere minas ; nunc excipe saltem Oisa tui Magni, si nondum subruta fluctu Invisa tellure sedent. Quis busta timebit

Quis sacris dignam movisse verebitur urnam Imperet hoc nobis utinam scelus , & velit uti Nostro Roma sinu : satis o nimiumque beatus , Si mihi contingat manes transferre revulsos Ausoniam, si tale ducis violare sepulcrum. Forsitan aut sulco sterili quum poscere finem A Superis , aut Roma volet feralibus Austris, Ignibus aut nimiis, aut terrae tecta moventi: Consilio , iussuque Deum transibis in urbem , Magne, tuam, summusque seret tua busta sacerdos. Nam quis ad exustam , Cancro torrente, Syenem

Ibit, & imbrifera siccas sub Pleiade Thebas Spectator Nili : quis rubri stagna prosundi ,

Aut Arabum portus mercis mutator Eoae , Magne, petet, quem non tumuli venerabile saxum, Et cinis in summis sorsan turbatus arenis

Advertet Manesque tuos placare iubebit, Et Casio praeserre Iovi Nil ista nocebunt Famae busta tuae. Templis , auroque sepultus Vilior umbra fores : nunc est pro numine summo, Hoc tumulo Fortuna jacens. Augustius aris. Victoris Libyco pulsatur ab aequore saxum.