Dissertatio historico-literaria de C. Terentio Varrone [microform] : quam ...

71쪽

tun mali ire nem inhes pros virentis misio virum sim adve irim viam edim, Hi dant 11 proficise videmus cum C. Terentio Viim misenandi avidissimo, helltcbiis et teinerario e 1 gloriae, pidini Mimnebat inheni moderitio in atmiheonsilium vulgi lavoribus inhians lintei ima plebis immemis, Saetator, arto hamo ante phrlectu redinter primos qui animum demit ehet et hone He- tum tergimi victus daret nilline aliter fies iquam ut in tali disserentia indistis in tam magna diversitate ing8nii, jam i initio niaxima disto Ita

regnaverit inter ambos o males, quae veluti pra sagium evat miuoris lassis et alamitatis subsecuis urae Consntes tandem signa ex Urbe noverit, PIε magno cum omitatu Varronem rosequente, Patriciis contea et civibus spectatis Aemilium Patillumeomitantibus 23. Cum in castra ventum esset, miscuerunt Conscies novin et velarem merditum eastraque hilariam theerun , ut nova minora 1 pius Hannibalam esserit in veteribus autem major pars

et omne virium robur esses 3 . Ac deinde paratis Consules Sena us volutitatem multitudini ea ponunt es mattes ad caeliter pugnandum adhortantur 1 Liv Ii as eap. 48. App. Bellum Harium. Iib et cap.

72쪽

tur a . Terentiivi Praeterea Aemilio Paullo eo legae extorsit alternis diebus ut imperarent a quod initium luit calamitatis.

Audaciae et praepropero Varronis ingenio statim Fortuna materiam praebebat, praedatorum scilicet Carthaginiensium ab Hannibale emissorum multi ocincidebantur a Romanis eorumque sociis, quam Parvam victoriam Varro temerarius statim persequi volebat, obstitit illi Paulus metu insidiarum. Varro hoc aegre serens vociferabat, emissum esse hos. lem e manibus victoriamque sibi a Collega adiis mi Ih Hannibali contra, omnia Romanorum haud secus quam sua nota erant et sciebat, Conis sules dissimiles discordesque imperitare. Dux Caris thaginiensis igitur locum et tempus insidiis aptum sese habere ratus, Proxima nocte castra relinqtiit iransque Proximos montes copias suas in insidiis struit. Die Iucente concursus in castris Romanis si ad praetoria Consulum clamorque ortus est. Consules ut signa proferri uberent ducerentque exercitum ad oves persequendos Aemilius auia Ius igitur, quamvis etiam atque etiam diceret rovidendum praecavendumque esse, tandem a mulliatudine et Varrone pugi andi cupido et veIuti uno

i Polyh. lib. III. eap. a M. Liv. lib. s. cap. 4r. a Polyb lib. III cap. to dicit, quod moIis erat, consules ut alternis diebus imperarent. id etiam Liv. lib. - - 4r et Plut in vita Fabii Max. cap. 5,

73쪽

- 13 turbae militaris, circumdatus Marium atatilium Prneseclum exploratum mittit, qui renunciabat insidias profecto esse. Haec nunciata magis magisque multitudinem accendebant cui dux non deerat; nam Varro signum dabat proficiscendi . pulli autem quum auspicio non addixissent, consul tamen memor cladis Flaminii apud Iaeum Trasymenum quamquam aegre sese Praelio aiatinuit servis praeterea nunciantibus, Hannibalem in insidiis sedere 1 . Hannibal fraude sua detecta in castra rediit, propter humenti vero inopiam castra sua quae ante Gerunium habebat, movit arcemque oppidi, cui Cannae nomen, occupavit a . Nocte prosectus, ignes secerat et pauca tabemacvia reliquerat, hoc consilio, ut metus insidiarum Romanorum exercitum contineret. Rebus deinde satis exploratis, Varro, Qui sere omnes assentiebantur hostem eraequendum esse eensebat, quamvis Paullus ab illo dissentiret, sed nihil dux rudens valeobat contra impetuosum et audacem collegam et eoactus igitur est invitus una persequi hostem 53. Ad Cannas igitur cum consese venissent, an innibalem in conspectu habentes, eodem quo apud Gerunium modo copias diviserunt Hannibal enimi annas Occupaverat, oppidum superiori quidem an

Ut Liri lib. a. cap. 4s App. lib. 7 de Bello Hannidi

74쪽

- 4 imo -- , tigra aetati en non enta muminis in mist Duinent in et reliquos omnieat Canu-- onvessientibus, tum etiam, quia arx Camarum vieino ractu imminet eriti ve Ioeo fo-sigandua erat hostis hoe keo reportamia vis oria, sed Iterum astra Romana aeditione militari e dis-oordia ueum nollicitabantur is . . Et clum cluees Romam lem re terebant Eavillationibus, nimiisspumae avidus inem suam i tmetam tenebat, ut quaq re pugnandi os in unitate sibi obuit uti pos-- et hoc modo pro beret ne conductus mi , inqua stipemii non olvebantur aut ad Roma stranss xeret ut per agros tumentandi causa -- paretur 53. Hoe gitur eo ilio , omnes vires iste e tHannius ad eliciendos Romanos ad NHmen, quamdiu vero imperium mea Paullum prudentem erat hic omnia consilia a Fabio sibi ex ebe profi-eiscenti clata orieritabat omnia enim pinna cie eum esse vidons, abstinendum proelio esse censebat, judicans praeterea Hannibalem commeatus

inO- et Polyb. lib. 3. cap. Io . differt hoc loco a Livio , o. lybius enim tradit Senatum misisse consules ad exercitum, ab Hannibale are cannarum iam occupata cum Polybio sere eonsentit Iutarchus in vita Fabii Max. cap. 5. et nullam mentionem igitur faciunt insidiarum ab Hannibale apii Gerunium Bomanis structarum. Polyh. lib. III. cap. io Liv. lib. a. v. 44. APP. Bellum Hatin h. Ith. . e P. s. 30 App. Bellum anniti lib. . cap. λ

75쪽

ino in dili ius rem emi nota posse nequa mahum Conserendam ess eum hoste multis proeliis exercitato hine eonis. Hurimo tirones sub signis habe bat Opportunum eam ob causam aullo videba tur, dedueendum exercitum attrahendumque hostem hi pedestribus copiis prurimum res gereretur, quum munita longe superior equitibus esset. Huio prudenti consilio refragabatur pro imperilia sua Varro, qui memor sibi a popula mandatorum, consentientibus insuper omnibus et Senatorinus et ex Equestri ordine munere inliquo in exerciti sun- gentibus indignatus quod hessum iam diu trahe-Terur, aegre flereus minores istas invasiones a Numidis equitibus in aquatores Romanos factas, Per- sininus quod Faunus eollega aeque a Fabius certamen Mis erret sed cunetando hostem auDigero conaretur, retus insuper tam magno militum numero, censebat, dam inlino adesses tempus quo ostenderet, Pul valerent a- Ricuriana, fortitudine eum audacia inneta Terentius igitur postero

die exercitui imperans si x statim mihi consulto

s a App. lib. et Belli Hanni, dicita inium eo die Ee a

Aemilium fuisse atque eum coacuam esse in Pussi in Pisa ut instrueret, aruubalem vero eo die noluis. confligere, Terentium ergo die sequenti Opim edi isse, sum omnes Romani pedibus in Varronis ententiam irent. sal bis ana Pugnae apud Romanio erat reum comis neum, quod supra Praetorium xva si tu , Poea 'rum.

76쪽

pugna cannensis nempe pugnata est, infestissima et infelicissima Romanis. Copiae nunc ex utrisque simul astris a Varrono pugnam minime detrectante educuntur et ita in aciem Iocantur ut Dons totius aciei Meridiem spectaretrix'. comu tenuerunt instructis copiis C. Terentius Varro laevum, Aemilius dextrum medi- neque pugnae praefuerunt Regulus et Serviis

tius Hannibal callidus reique militaris peri

tissimus, ut semper etiam nunc, quum de summa rerum aleam esset acturus, astuta consilia ad pugnam adhibuit et copias suas ita instruxit ut ventum a tergo haberent et Septentrionem spectarent, laum multus ulvis a vento procelloso turbiniis

milis in Romanos impelleretur 5ὶ praeterea Afros

autem signum erat Sagulum Pnviceum , vid. Plut in vita Fabii Max eap. 5 et arcelli cap. 6. a Polyb. lib. III. cap. 13. Liv. litaras cap. 45. Silius. lib. IX. V. 249asa Appianus Betrum ann. lib. . cap. o. ira lit Aemi lium mediam pugnam, Servilium cornu siuistrum et a ronem dextrum ornu tenuisse, Silius contra lib. s. v. 266. Paullum dextro, Varronem laevo comui praefuisse rediamque pugnam Servilium tenuisse, cum quo faciunt Polybius lib. 3. p. 34. et Livius lib. s. cap. 45.

3 Liv. lib. set cap. 46. Plut in Vita Fabii Max eap. in Bellum Hannib. Appianus Ith. . cap. o. Val. a lib. meap. 4 de Extemis . . Flarus dici. eap. 6. Frontinus

Stratas lib. s. eap. S. S. 7.

77쪽

re ruina texat et lamo Eornu Praefecerat Ma drubalem, dextis Hannonem , mediam tam ipse cum fratre Memne curabat, a). Emmitibus Memodo instruosis comm a est pugna, in qua ab utraque parte sortissime Pugnatum est equites arutem tandem ad Pedes desiliente vir eum viro Eertabant. In inistro evrnu, cui Terentius -- Perabat, tragem ingratem quidam Numidae qui specie transfugarum ad Romano transierant, od bant, multo praeterea pulvere a vento citato. vehementer Varro impediebatur, ita ut ne eladesinas intestigere quidem posset, sic ut ab illo oris nu fuga fieri coepta est PSq.;Paullus altero in cornu, quamvis initio pugnae graviter vulnervius, attamen sortiter pugnans mae lis Iouis restituit proelium occubuerunt tandem Romani ubivis a Cprtha niensibus cireun ivpnti aut oppressi et L. Aemilius Paullus eo vi graviter vulneratus mortem honorificam anteponphat saluuHgnominiosae, obrutusque telis eamus est 4); at s rLPylybius lib. III. eap. x4. Liri via M. e P. 46. a Miamine loco dis xt manu .Bellum Bouaridi i P ao. Robbio lib ML sap. 34. et Livi, is cap. M.quum Meu quo illμm si tri g eiu in imus a Pher I si viedia a 4bia ibale regeretur. 3 Liv li as. v. M. Ep. llum Hanni lib. P. sa. Valerim Max sin ν.. p. 4. N. a. aronti usa sua .

s in

78쪽

Varro qui iactaverat, sese esse silui Hrim, milhostem vinceret, qui obtestante collega, nihilominus spretis omnibus bonis consiliis manum cono seruerat, qui Paullum ignaviae et segnitiei accusaverat turpiter fugiebat paucis sequentibus eosque relinquens, quibus auxilium quantum in illa

suismet serre debuisset 4 . Fuit igitur hae illa pugna Cannensis, ut a

Varrone commissa , Romam sere omnibus opiis. auxiliis, sociis, multis Senatoribus sortibusque ducibit Privavit, qua pugna seu potius clade Varro nomen suum intime reddidit. Proelio ad Cannas victus Varro omnibus suis copiis amissis sugit Venusiamque venit cum septuaginta sere equitibus sis h. ibique hospitaliter reiseeptus, miseras exercitus reliquias, quantum Potuit.

In vita Fabii ax eap. 16. et Aemilii Paulli cap. s. App. Bellum Hannib. lib. r. cap. 4. Frontinus lib. 4. cap. 5. g. 5. Silius Ita lib. Io. . 29.. a Polyb. lib. 3. cap. ri 6. Liv. lib. a. cap. s. Pluti in Fabii Max vita cap. 6. App. Bellum Hannib. lib. 7. cap. 5. Vah Max. lib. 3. cap. 4. 4. Silius Ital. lib. s. v. 644. ubi praeclare sera temeritatis conscientia Varronis adumbratur Plui. in vita Mareelli cap. s. et Aemilii Paulli cap. s. Florus lib. s. p. 6. Errant autem Aut et Emesti in clave Cic. seriis hentes C. Terentium Varronem in pugna cecidisse. De numero Caesorum, non satis liquet, aucines enim hae de re disserunt in auctores supra allati.

79쪽

- ω init, collegit ita ut Venusiae jam quinque millia militum sub signis haberet sci). consulem Romanum invenerunt legati Campani nunciantes sena tum populumque Campanum aegre erre, quod adversi aliquid Romanis accidisset omniaque Glarentes, quibus Romanos juvare possent. Hisce Varro patriae suae conditionem exponendo nimisque cladem detegendo, magis damnum quam

Iucrum civitati attuIit, noti enim auxilia petebat, exigebat vero ut totum paene bellam campani pro Romanis susciperent ca'. Copias suas deinceps Canusium traduxit ubi Sciis

pio et Ap. Claudius Iribuni militum iis imperabant qui ex hinis castris Canusium sugerant IJ.

Canusii ergo quum sarro esset. Consulari 'uodammodo exercitui rursus praeerat decem millia sere militum inu, signis labens , ' quum litteras Romam misit, suibus ram salvum Tanusii nun claret . quasi e naufragio reliquias exercitus colligentem, Paullum vero collegam magna cum parte exercitus caesum, Mannibalemque ad Cannas

sedere 6 misce litteris Romae Ieclis et Senatu

populoque conditionis rerum certiore laclo, censu runt Patres M. Claudium Marcellum praetorem Canusium mittendum scribendumque consuli, ut tra-.

4 Liv. lib. s. cap. 56. S.

80쪽

e sis Canusium magialcitinerit, proseiscitur quum Pterea Romae omina vires inten hantur ut v eontra hostem appropinquantem de in rideretur. M.

Iunio Bi natore creatori J rire-ra prauso filo reliquiis exercitus Scipione arthinio militam mmam proseiseitur ta et ignominioso parebat

nativis eo vito. ut copias quae e clade culpa sua accepta superessent, arcello realeret Conmauli cuIpae suae conscio iram populi poenam et omitum contemptum limenti, auctori cladis pernici missimae Prine a Senatorum, in quibus etiam Fabius Maximus omnesque ordines honoris aura obviam eunt atque gratias agunt quod de Republiea rara despεrasset tantis esudibus obrina, sed --t a meam em suscipiendam 4ὶ mae vercilii Iari lib. s. eap. 57. aluti vita Marees cap s.

Paret, euiuam exercitus imperuim Varro tradiderit, tantum apparet eum Bomam prosectum esse , id Li . s. cap. 6 I.

4 Liv. lib. as cap. 6r. Plut in vita Fabii ax. cap. 8. Silius natieus Ilia x. v. 6a5. Val. ax Iib. 4. cap. s. N. s. Proistinus Strat. lib. 4. eap. 5. 5. Valerius de humili Io

eo natis cap. 4. . . praeterea tradit, Varroni a Senatu Dictaturam oblatam esse, quain nihilominus recusavit; Valerio videtur eonsentire Frontinus, secundum quem lib. 4. cap. 5. N. 6. Varro renuntiavit honoribus ei a po