Opes sacerdotii num reipublicae noxiae? : Ex rerum natura, sana politica, et communi sensu generis humani examinatum

381쪽

Templorum Romae thesauri, ' ς

sertis, aliam graviorem suam pone adstans lictor gerebatimanibus. Cumque triumpho ventum esset in capitolium , Corona in gremium Jovis deponebatur. Aliquando corona etiam in aliis templis suspendebantur ana thematum more. Nam coronam denique non unam sed multas Multra centum ac ducentas quidem praegestari faciebant. Videatur Rosmus Antiquitatum Romanar. I ab X. Cap. XXIX. Lipsius maggitudinis Romanae Lib. ILCap. IX. VOTIS illatum templis aurum dicebat supra Tacitus . Adduc quaedam exempli causiaci Bello in Anti chum decreto votum in haec verba, praeeunte P. Licinio Pontifice Max Consul nuncupavit Si duellum quod cum

Antioch rege sumi populus jrvit, id ex sententia Senatus populique Romani confectum erit, tum tibi Jupiter populas Romanus δε magnos dies decem continuos faciet

DONAQUE AD O IA PULVINARIA D66

tum in templis stratos lectos dabuntur DE PECUNIA quantam senatus decreverit Livius Lib. XXXUL Neque in urbe tantum aut Italia dona votiva sunt ibi eo facta , sed foras etiam Ad loca religione celebria sunt mis xjVRςxj-msa De Delphos missis aliquo jam supra meminimus. g. Duo tantum alia exempla ex Valerio, quia brevis is est, Desphus, refero Lib. I Cap. I. Romani Gracchano tumultu moniti Sihllinis libris, ut vetustissimam Cererem placarent, Ennavi in Sicilia decem viros ad eam propitiandam mi insiciliam serunt. Item matri Deum SAEPE NUMERO M- P. De g. Opes sacerdotii. XX pera-

382쪽

s Pars IL TU IX. Opes sacrae Romanorum. y - νὸraiores ostri compotes victoriarum suscepta vota PESSIMINTEM PROFEC solverunt.

Augustus imperator adversus Antonium mari victor, quo A eae ictoriae memoria celebratio in Uerum essiet, urbem Nicopolim apud Actium condidiι hidosque i quinoennalis constituit ut ampliato vetere Apollinis pla lacum eastrorum, quibus fuerat usus exornotum navalibusspoliis, Neptuno a Marti cotisὶcravit: S tonius in Augusto Apollini triremem, quadriremem, aealia navium genera usque ad deciremem ex captis v Nbus consecravit, templum majus exstruxit. Dio Lib. LI. la privatis MULTI dioitD DECIMAS Almi 1 BONORUM SUORUM Hercu consecrare SOLEBANT apud Romanos. ut habet Plutarchus, Jus rei causam inquirens in Quaestionibus Romanis. Neque hoc putes nihil esse. Nam exempli gratia Crassi census

talantorum, ut habet Plutarchus, Crasso, hoc est 1

in illionum proventus, idque m lmes agris decima ergo mum missionem valuit. Et ex hoc loco suspicere, decimas illas non semel sed in annos M a suisse Lege praeterea Lipsium Magnitud Rom. siab.

Nec salsus fortasse ero si dicam privatorum o is edonariis prope non minus in sacra ac vota impensum suis-

Decimae Hereuli.

383쪽

Lussi Romanorum sumptuosi a p

inagnis gurgitibus assiuebat, sed raris at illa privata stillicidii instar perpento cadentis complebat lacum. Partus enim mulierum, morbi amicorum, sponsalia vota feralium omnium averruncatio, instans; periculum, salus recuperata, agrorum, Vinearum, animantium status vel bonus vel anceps gentem hanc usque ad superstitionem religiosam ad perpetua munera atque sacrificia animavit.

Sacrificiis ipsis non leves sepe impensi sumptus suili . Exempli causa, Bello Punico secundo, authore Q. Fabio sacrificiu- Maximo Dictatore, placandae deum irae & victoriae de μ' Carthaginensibus impetrandae gratia ex libris Sibyllinis voti sunt ludi magni aeris CCCXXXIII millibus triente, praeterea bobus Iovis trecentis, multis aliis Dicis bobus albis atque ceteris hostiis Liri Lib. XXII. LUDIomnes cini sacrificiis incepti, producti, finiti, hi hi usacri ac Deorum religione instituti fuerunt. Decennalibus Ll: i:ε Iussis Gallieni processerunt astrinsecus centeni albi boves, cornibus auro jugatis, & dorsualibus sericis discoloribus praefulgentes Agna candentes ab utraque parte m

Et quoniam a d LUDOS jam pervenit oratio, pera

agendum hoc est, ut hinc quoque in eas rationem si imp- tuum in sacra ac religionis nomine factorum apud Romanos. Quamquan fatendum est, ea pleraque in luxum, Vanitatem, luxuriam, crudelitatem atque flagitia degenerasse. Sed quid tum nunquid non etiam alia ex falsis religiones insandis istis impletae sunt, ut humanis victimis' X a Nos

384쪽

Nos hic non id agimus ut quid in religione verum sit a que sanctum exquiramus; sed quis fuerit sensus populorum politicus de sumptu in religionem inipenso, seu impenderint illum in veram seu in falsam , quam existimarem veram. In religionem quam salsam ipse existimesimo indere vel teruncium non tantum imprcbum est, sed stultum&noxium reipublicae quia sic aperitur porta impendendis omnibus ad malum. At vero impendere facultates in religiones quae publice habentur bonae ac sanctae imprimis potest esse honestum ubi meliora sine culpa ignoras semper autem esti sic utile. enim uti1 publico quam honestas honestatem

impensae Iudos partem fuisse sacrorum Romanorum res est certa Varro cum de rebus divinis libros quinqde compo-

unum de ludis, ut de re divina secit. Paul. Asan tius de Legibus. Nihil iam dico de substructionibus sumptuosssimis ludorum causa actis, de Circo, de liber Ibu tyrannorum posteriorum I lxutia decoxit, ita ut

am hi ii electri ut habent Suetonius' am-

quandoque memoriae suae emoriἐveneris aedem superposuit, is dedication

385쪽

Lud Amptuosi Romanorum. f.

populum vocans lison theatruin sed Veneris templum nuncupavit. Ita praeposteram religionem Romanis e probrat Tertullianus libro de pei taculis cap. X. Eamque ob causam D. Chrysostomus aliique sanetae christianae religionis antistites tam gravi oratione animadverterunt in Christianos, qui speetaculis ubicunque demum adessent: quod ea praesentia videretur aliqua superstitionis pro

Trifices erant Ludi, quantum ad nostra attineti Linio uiri Primo SACKI, diis certis destinati, tales erant ν-Πς δε . in alenses, Romani Careales, PisbejiFlorales, Consuales Martiales, Compitaluit Apollinares, Deulares

Capitolini: VO' VI habiti ex voto vel pro victoriis, bona

valetudine, triumphales.; FUNEBRES ludi, sive munera. De his ludis quaedam annotare non erit ab re 3 sPrimo multi horum non eodem die absolvebantur, sed in t ό, άi 'quinos senos denosque adeo dies producebantur zae.' ' Deinde pauperi plebi per hos ludos subveniebatur eicere, aliaque plebeja annona distributa. X a Gra

386쪽

so PHIL GUim. . Opes saerae Romanorum.

Tertio ne sacra polluerentur, saltem stante adhuc republica, leges in hos ludos sumptuariae aliquae latae sunt, quales nullae fere aliae in sumptibus religiossis. Videbant enim Patres, ludorum quidem esse religionem, sed comvivia tamen haec religiosa pronam ad luxum' intemperantiam viam stemere. Quemadmodum in prima ecclesia Christianorum vere sancta Agapae sive convivia celebrabantur in ipsis locis sacrii cumque Apostolici viri nullis aliis sumptibus sacris, his tamen Agapis modum posuere quod convivia utut sancta declinarent tamen Meile ad quiddam non sanctum Agenius Lib. II cap. 24. recitat Senatus consultum editum C. Fannios M. Val. 'fessala Coss. quo jubentur principes ciVitatis, qui ludis Megalensibus mutua inter se coniuria agerent, urare apud Consules, non amplius iniingulas coenas sumptus esse se os quam centenos vicenosque aeris, praeter olus far, &vinum; neque vino alienigena sed patrio usuros, neque argenti in convivio plus pondo quam ita bras centum illaturos. suarta ludis omnibus praeerant sacerdotum colim

praeerant etia edebantur autem, HVUλ-

ut aedilibus plebejis aut curulibus, Dictatore c. Accessere his ludis alii, ut Augustalles in cultum Au-

viri justi ziumque imperatorum tanquam Deorum instituti

Romae&inprovinetis. runmennalis, Deeennales, Vicennalis ludi pis

387쪽

Ludisumptuost Romanorum. 3s IDeulares ludi singulis homicium aetatibus ex Soculam. hibiti.

Quo desiimptu quid coniicias vetere, lege hunc Sumptus Livii locum Lib. V. Invento certo amine censuerunt aliaue et Patres, Apollini ludos vovendos: Dtiodecim millia stria ς ιυς- praetori ad rem divinam, duas hostias majores dandas: et ut decemviri sacra ritu Graeco facerent hisque hostiis, Apollini bove aurato, capris duabus albis auratis Latonae bove foemina aurata. iudos praetor cum facturus esset, edixit, ut populus per eos uias stipem Apollini quantam commodum esset, conferret PopuIus eos coronatus spectavit matronae supplicavere vulgoque apertis anuis in propatulo epulati sunt, celeberque dies omni cerimoniarum genere Rit Sed haec ea antiqua plicitate, pauperes secere. Solus Augustiis Iudos edidit suo nomine quater se Antisti et mes nomine magistratuum absentium aut qui sumptu i ςRiM non lassicerent, visis ur junctis numeris amplius 'g' 'dragies 'ipssius existimat, nullum horum ludorum stetisse insta millies HS aut quingenties HS At milli stertium est Summa aso ooo Philippaeorum, sive circia tersex millionum flore rum ut quidam prodit ut vero de Pecunia Romanorum tradit idem ipsius. millies sestestium sunt sciooo coronati. Accipiamus in singulos iudos Summam minimam, hoc est, duos milliones sor norum igitur Augustus solus in uos quadraginta ludos a

se solo editos impendit OCTOGINTA HIILLI ONES

388쪽

js a Pars II me im . . Opes sacrae omanorunn. Drenyrum absi e eo qhlod alii passim expend dos a se habitos tempore etiam Augusti Lege ipsium&obstupesce Gordianus Caes. in omnibus civitatibus Campaniae, Etruriae Umbriae, Flaminiae, iceni de proprio per quatriduum ludos scenicos Juvenalia edidit. Supputa civitates. Supputa sumptus.

LUDI FUNEBRES cuivis privato permissi prae-n Ies ' cipve impii erant, magna gladiatorum strage in iis facta.

Quid autem iotererat inter hos Romanos illos America. nos, nisi quod Ameticani homines diis mactabant vinctos, Romani vero eosdem mortuis mactabant.Zrmatq alioruRitidem armatorum manu verum cum in insanis his ludiet multi profusis omnibus ad inopiam deducerentur, jam

e um honorem ae sit 'M m i De nilmero Ρ. Josephus Cantes in commentario an liquitatum Romanarum, quem praemissi Valerio Maximo in usum Delphini a se illustrato, sic in universum h -lbet Sacerdotum apud Romanos infinita prope fuit --a--do se arietas, quorμm plane diversa erant.tum m mna,

tum munera.

vera eum dixisse deinceps constabit.

tum Romae numerus

389쪽

Rbmidus utili instituit SACERDOTES PUBL saee do, COS SEXAGINTA : Satis muItos pro parvis initiis. Numa successor adjecit Flami nem dialem, Ararit4lem, Quirinalem, Virgines e sales quatuor, Salios inre M at Gradivo duodecim, Pontificem maximum ex Patrietis μφ' cui omnia sacra tum publica, tum privata commisit. Haec Paulus Manutius libro de legibus Rom. At tu cave existimes, in his octoginta vitibus totam saeerdotalem turbam esse comprehensam. Non 'sed capita hi erant irincipes, magnum alium sacrorum minis Dorum post se numerum trahentes praeter uxores &liberos iervosis ancillas. Quid quod, ut Halicarnassaeus docet Lib. II praeter istos sexaginta sacerdotes publicos etiam Gentilitiis sacria sciis alii, haud dubie non pauci,praefuerint; ut fateatur hic scriptor Graecus, in nulla urbe recens condita ostendi posse tot sacerdotes & sacrificos.

duae familiae diu ante Romam sacra Herculis ab ipso Heracute edocta fuerant, eaque per multa secula obierant uoque ad annum fere Urb. Cond. CCCCLXI. iiqtae victitabant ex sacrificiis, potiore parte Potitiis cedente, ministrantibus Pinariis. Verum eo tempore Potitii, nescio superbia ducti an invidia, sacra haec obire ipsinet negi Xerunt, conductosque servos ea obire docuerunt ex quo factum esst, ut tota Potitiorum gens, quae tum duo decim familiis coinabad, brevi tempore perierit, Ap-

390쪽

ss Pars II. est . . Opes sacrae Ramanorum.

pius etiam Censor, qui ejus rei Potitiis auctor fuerat aliquot annos post inninibus captus fuerit Halicarnasia ussus tempore illorum sacrorum curam haberi dicit per ervos publice i. e. de pecunia publica coemptos. FRATRES ARVA LYS ab ipso Romulo instituti ad sacrificia pro arVorum frugibus obeunda. Rus omissis nutrix Acca Laurentia quotannis pro arvis sacrificare so- praecedentibus duodecim filiis suis. Uno horum mortuo lugentem nutricem solatus Romulus , sese ipsi filium fore dixit, &fratres arvales perpetuavit. Utebantur spicea corona, honoremque hunc ne exules quidem mittebant. Ceterum ipsorum erat judicium de terminis agrorum motis Rosmus Antiquit-Libi III Cap. VI. AGGGRES& ipsi praeterea a Romulo instituti sunt.

Collastium autem eorum tum triUm erat capitum Ue-

de ab Ures facti quatuor, Patristi omnes. Jum quin-

le mini auxit ad denosqiunos Augures ab augurum col T adlegebantur. Ante conversionem reipublicae pru Nin partem hanc admissis Domitii, Neronis ataVi,

,hzar viguit augurum collegium Romae usque ad

hebdosi Magni tempora. Augur etiam maximorum criminum convictus, sacerdotio suo privari tamen non pol at Plutarchust Qu. Roman. Amplissima erat uiuii potestas Quidquid ille fas nefasve diceret abs-': Ulla dubitatioue obtemperabatur, etiam si comitia binati s luenda diceret, si Consulem magistratu zire juberet. Vid Cicero II de legibus. Prae-