De praecipuis animi humani facultatibus theses quas auspice illustriss. ac reverendiss. Josepho Maria Perutio Episcopo Vicetino ... in publicum certamen exponit Antonius Masenello ... adjutore Josepho Cora ..

11쪽

XI una tantum constituatur; praesertim eum memoriae iacultas tamquam individuum aliquod concipiatur, atque esse debeat. Illud etiam non est omittendum , quod licet interdum sic adhibeamus vim activam ad renovationem idearum praeteritarum, ut revera iterentur, at, Si tamquam novas ipse sese praebeant animo, fateri numquam pos- Sumus memoriae actum nos exerere, seu illarum idearum recordationem habere. Veseba igitur in pauca conseramus, nee vereamur dicere , actum quemlibet memoriae in eo consistere, ut Sentiamus ideam praesentem jam antea nos habuisse. Φ9. Quod vero spectat ad facultatem judicanditarie dictam, non pos8umus, quin ConSinus , NOS A e ideam aliquam ab alia ecernere ita, ut, Si minus subtiliter explo, ramus , non magis Una , quam altera nos alliciat et delectet . Quod quidem essicit , ut, quod pro P0Situm eSt, Cum Aimus assequuti, diutius in iis perpendendis non immoremur, nec earum idearum gratia actum aliquem earum facultatum, quibus praediti Sumus expromamUS , Sed diverSa Sectemur 3ο. Quotiescumque ex dual,us ideis alteram cognoscimus praestare alteri, non tantum DO- bis satis esse ducimus percepisse hanc non

esse illam, sed nonnihil praeterea facimus.

12쪽

XIIIIlli, quam meliorem putamus, adhaeremus. Facultatem eam , qua ita adhaerere PoSSumus , facultatem volendi , seu voluntatem vocamus . Quoties revera hujusmodi adhae-giones experimur , toties actum voluntatis

exercemus.

11. Si fieri umquam posset, ut mens nostra. omnibus ideis cujuscumque generis Prorsus expoliaretur, duabus tantum exceptis e simplicissimis , quarum una nos magis delectaret, nos adhaereremus praestantiori . Quamvis autem esset animus ipse noster, qui

etiam in illo casu huic ideae praestantiori

adhaereret vi sua activa, de qua dicemus

inserius , tamen non animadverteremuη nos posse tunc eamdem adhaesionem Omittere. . Per nostram enim hypothesin careremuA te . tia idea , qua opus esset , ut CognOSCer mus Dos omittere posse ipsam adhaesionem.

Immo etiam ne tum quidem , cum plures ideae in nimo essent , interque de genere . dissimiles, perspiceremus nOS POSse earum excellentiores repudiare, dummodo adhaesiones , quibus antea tisi fuissemus , detrimentum nullum . vel molestiam nobis attulissent. Abstrahitnur enim ab idea, quae oblectationem quamdam offert, tum Solum, eum incommodi ratio aliqua hoc nobi1 su

13쪽

lumenti eidem ideat subesse judicaverimus, cui adhaeserimus, deinde vero erroris velut dilapsis tenebris , perniciogarii sequutos nos fuisse perspexerimus, tilne investig himus fuerit nec ne aliqua hujus erroris

vitandi ratio. Quod cum factum sit, tandem compertum habebimus, ideas, quas praesis re caeteriὴ judicamus ii multum quidem hahere essicacitatis ad nos impellendos ; sed tamen in iis non eam vim insidere, qua

ad eas amplectendas necessario indueamsi romnino, atque adhaesionem a quadam an, mi Dostri facultate pendere. 33. Crebra horum actuum repetitio essicit prosecto, ut ad errores , quos offenderimus, animum, cogitationemque Convertamus , neque posthac harum idearum veluti specie pos allucinari sinamus , nec mediocri diligentia utemur in perpendendo

utrum idea, quam amplexuri sumus , ea esse possit, ut, quod optamus bonum, revera allatura sit; atque eo majorem curam

adhibebimus , quo pluribus tamquam ex elementis idea constabit , dissicili usque singula , quibus conflatur, noverimus; praeeipue cum Seiamus cautionem saepe etiam non mediocrem nihil conducere, erroresquo, permultos existere.

14쪽

XY34.. Ρerpendemus igitur ideam, quae huic tam . quam quaestioni subjecta est, simulque facultatem eam animi, qua sentimus vim in nobis sitam esse anteferendi casteria ideam praestantiorem . Quod asserat lumen quoddam ne esse est , et magis magisque ad Cognoscendam animi nostri naturam impellat , et facultatem, qua possumus alterutram ideam sequi. Quo luce clarius patet non dumtaxat nos ideas gratas, vel ingratas noscere, quae ideam amplexandam proxime consequuturae Sint, Sed eas , qu e ve- motae , dissociataeque esse videntur, eum revera conjunctione quadam, et vinculo cunitis contineantur. 35. Itaque cum varias idearum nostrarum Pa tiones , et nexus animo Comprehendamus ,

idque ejus facultatis ope , quae ratio nuncupatur, ob quam inter castera bruta animantia excellimus, concitabimur ad rectae rationi oliaequendum , et fugienda quae sunt illi contraria. Quod si hanc tamquam praesulgentem lucem oderimus , deterioresideas sectaturi , non possumus, quin deterreamur Conscientiae voce, moneamurque

fore aliquando, ut ex praesentium Voluptatum illecebris mala plurima , eaque gramvissima emersura Sint .

M. Hinc materia dabitur disputandi de im-

15쪽

xii putabilitiae actionum humanarum ; ἡe m in

nimis enim peccatis, deque maximis consceleratorum hominum hinc iudicare possumus . Verum cum ad haec potissimum non spectet noster hie sermo, unde incepimus ,

eo revertamur.

3 . Quoniam certo comperimus vim inesse in nobis eligendi alterutram ideam, ut animus vi sua se moveat verbis numquam satis idoneis ad simplicem ejusdem animi iaculutatem denotandam utemur), Causa externa cogente omnino nulla, assirmare audebimuseaciem vi activa animum ipsum haud carere etiam tum, Cum nos non luculentissime eam Observamus , ut si vel binae sim , plices ideae propositae sint, quarum altera potior, non motu , ut ita dicam, macili-nali , quemadmodum superius etiam indi- Cavimus , atque necessario hane amplexati fuerimus, sed delectatione quadam permoti interiorem vim , ad eamdein capiendam

expresserimus .

38. Facultas ea, qua animus ipse movere A potest, libertas est; et quoties ille reapse sese movet, actum libertatis Peragit . . 39. Ex quo quidem intelligi potest, cur ex duabus ideis, quaecumque tandem eae 8int, similibus tamen inter se , alteram deligamus hujus nempe vis, atque libertatis

16쪽

xvII gratia, nec nihil agamus cum aequales ideae sint propositae , trutinae more, quae Paribus utrinque ponderibus in neutram Pa tem deflectitur . Quin etiam si altera e rum speciem quamdam insignem praeseserat, deteriori adhaerere possumus apimi libertate .

4o. Singularis equidem, et admiranda res est, quod homines in ideis vel amplectendis ,

vel fugiendis ita assici soleant, ut omnino intelligant in se positam esse activam vim, qua, optione data, possint alteram sequi, alteram vero repudiare, et deteriorem potiori anteferre . Quod vero cum in renus etiam parvi momenti accidat sere semper, tum potissimum certe fiet , cum de maximo negotio aliquo, aut novo agimus. Quae animi vis si interdum parum luculenter sub aspectum cadat , quae facimus, peccati suspicione carebunt , nullaque iis actionibus

Ioena jure inseretur; nisi vero incuria quodiam intercesserit in rerum expetendarum ,

vel sugiendarum investigatione, vel diu tu na consuetudo in sceleribus patrandis imvaluerit , animumque obcae Merit.